HISTORIA POLITYCZNA POLSKI XX w.
program ćwiczeń w roku akademickim 2007/2008 (semestr zimowy)
dr Błażej Poboży
dyżur: czwartek 16.45-18.15, pok. 207, ul. Nowy Świat 67, e-mail:blazejpobozy@wp.pl
Zajęcia organizacyjne.
Aktywność polityczna Polaków podczas I wojny światowej. Orientacje polityczne w społeczeństwie polskim - stosunek do zaborców. Wizje odzyskania niepodległości. Komitet Narodowy i Legion Puławski. Komitety Obywatelskie. KSSN. Naczelny Komitet Narodowy i Legiony Polskie. Aktywiści i pasywiści. Akt 5 listopada i jego wewnętrzne skutki. TRS. Akcja polska na zachodzie (Komitet Narodowy Polski). Rada Regencyjna.
Literatura:
J. Pajewski, Odbudowa państwa..., Warszawa 1985, s. 57-66, 72-100, 108-141, 157-180, 202-216, 224-235, 255-258
M. Eckert, Historia polityczna Polski lat 1918-39, Warszawa 1989, s. 5-29
A. Garlicki, Drugiej Rzeczypospolitej początki, Wrocław 1996, s. 5-37
T. Nałęcz, Sprawa polska w I wojnie…, (w:) A. Garlicki (red.), Z dziejów Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1986
W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, t. 1, Warszawa 2003
W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom 2, Kraków 2004
Dokumenty:
Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów..., red. H. Janowska i T. Jędruszczak, Warszawa 1984:
1914.08.03, Przemówienie J. Piłsudskiego do złączonych w I Kompanię Kadrową oddziałów...
1914.08.22, Rozkaz Józefa Piłsudskiego w sprawie powstania NKN i akcesu I Brygady do Legionów Polskich
1914.11.25, Odezwa Komitetu Narodowego Polskiego
1916.11.05, Proklamacja K. Kuka w imieniu cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa I w sprawie utworzenia nowego Królestwa Polskiego tzw. Akt 5 listopada
1917.01.15, Odezwa TRS do narodu polskiego proklamująca jej powstanie i program działania
1917.09.12, Patent Beselera w sprawie władzy państwowej w Królestwie Polskim
1918.10.07, Orędzie rady Regencyjnej do narodu polskiego
Odrodzenie niepodległego państwa polskiego. Wiosna 1918. Walka o władzę. Pierwsze ośrodki władzy: PKL w Krakowie, NRL w Poznaniu, TRLRP w Lublinie (geneza ośrodków, baza polityczna, program, zasięg wpływów, postacie). Rola i znaczenie Józefa Piłsudskiego. Rząd Moraczewskiego. Próba objęcia władzy przez endecję (misja Grabskiego, „zamach” Januszajtisa). Rząd Paderewskiego. Wybory do Sejmu Ustawodawczego 1919.
Literatura:
J. Pajewski, Odbudowa państwa polskiego 1914-1918, Warszawa 1985, s. 261-329, 336-241
A. Ajnenkiel, Od rządów ludowych do przewrotu majowego, Warszawa 1978
A. Garlicki, Drugiej Rzeczypospolitej początki, Wrocław 1996, s. 39-81
R. Watt, Gorzka chwała. Polska i jej los 1918-1939, Warszawa 2005
W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom 2, Kraków 2004
M. Eckert, Historia polityczna Polski lat 1918-39, Warszawa 1989
W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, t. 1, Warszawa 2003
Dokumenty:
Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów..., red. H. Janowska i T. Jędruszczak, Warszawa 1984:
1918.10.07, Orędzie Rady Regencyjnej do narodu polskiego
1918.10.28, Informacja o powołaniu PKL oraz o politycznej płaszczyźnie porozumienia posłów polskich w Galicji
1918.11.07, Odezwa proklamująca utworzenie TRRP
1918.11.07, Manifest Tymczasowego Rządu Republiki Polskiej
1918.11.11, Dekret Rady Regencyjnej do narodu polskiego o przekazaniu władzy wojskowej J. Piłsudskiemu
1918.11.11, Odezwa Komisariatu NRL
1918.11.14, Pismo RR do Naczelnego Dowódcy WP J. Piłsudskiego składające w jego ręce władzę państwową
1918.11.22, Dekret o Najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej
1919.02.20, Uchwała Sejmu Ustawodawczego o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa, tzw. Mała Konstytucja
Walka o granice Rzeczypospolitej. Polskie granice w porozumieniach rozejmowych. Powstanie wielkopolskie. Postanowienia konferencji pokojowej w Paryżu 1919. Plebiscyty. Powstania śląskie. Warianty polskiej polityki wschodniej (myśl polityczna). Konflikt polsko-ukraiński o Galicję Wschodnią. Konflikt polsko-litewski. Wojna polsko-radziecka (geneza konfliktu, przebieg działań zbrojnych, TKRP i GKR, ROP, bitwa warszawska, RON, traktat ryski). „Bunt” Żeligowskiego. Międzynarodowe uznanie granic Polski 1923
Literatura:
J. Pajewski, Odbudowa państwa polskiego 1914-1918, Warszawa 1985
J. Osica, Walka o granice II RP, (w:) A. Garlicki (red.), Z dziejów Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1986
A. Czubiński, Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Geneza, charakter, znaczenie, Poznań 1988
A. Czubiński, Walka o granice wschodnie Polski w latach 1918-1921, Opole 1993
R. Watt, Gorzka chwała. Polska i jej los 1918-1939, Warszawa 2005
W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, t. 1, Warszawa 2003
W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom 2, Kraków 2004
Dokumenty:
Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów..., red. H. Janowska i T. Jędruszczak, Warszawa 1984:
1918.11.16, Telegram Józefa Piłsudskiego notyfikujący powstanie państwa polskiego
1919.02.28, Nota delegacji polskiej na Konferencji Pokojowej w sprawie granicy zachodniej Polski
1919.03.03, Nota delegacji polskiej na Konferencji Pokojowej w sprawie granicy wschodniej Polski
1919.04.22, Odezwa J. Piłsudskiego do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego...
1919.06.28, Traktat między Głównymi Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzyszonymi a Polską
1919.06.28, Traktat Pokoju między Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzyszonymi a Niemcami
1920.07.01, Ustawa o utworzeniu Rady Obrony Państwa
1920.07.03, Odezwa ROP
1920.07.10, Układ Głównych Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych z Polską w sprawie rozejmu z...
1920.07.30, Manifest TKRP
1920.10.12, Dekret gen. Żeligowskiego, dotyczący organizacji władzy na Litwie
1921.03.18. Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą
1923.03.15, Decyzja Konferencji Ambasadorów w sprawie wschodnich granic Polski
Oblicza demokracji parlamentarnej w Polsce do 1926 roku. Wybory do Sejmu Ustawodawczego 1919. „Mała konstytucja”. Konstytucja marcowa. Wybory do Sejmu i Senatu 1922. Kryzys konstytucyjny latem 1922 r. Wybory prezydenckie. Zabójstwo prezydenta Narutowicza. Niestabilność gabinetów. Pakt lanckoroński i rząd Chjeno-Piasta. Wypadki krakowskie. Reformy Grabskiego
Literatura:
A. Ajnenkiel, Od rządów ludowych do przewrotu majowego, Warszawa 1977
M. Eckert, Historia polityczna Polski lat 1918-39, Warszawa 1989, s. 69-97
T. Nałęcz, Rządy Sejmu 1921-26, Warszawa 1991
J. Pajewski (red.), Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej, Szczecin-Poznań 1991
A. Ajnenkiel, Polskie konstytucje, Warszawa 1991, s. 223-262
R. Watt, Gorzka chwała. Polska i jej los 1918-1939, Warszawa 2005
W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, t. 1, Warszawa 2003
W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom 2, Kraków 2004
Dokumenty:
A. Łuczak, J. Szaflik (oprac.), Druga Rzeczpospolita. Wybór dokumentów, Warszawa 1988:
1919.02.20, Uchwała Sejmu..., tzw. Mała Konstytucja
1920.07.15, Ustawa o wykonaniu reformy rolnej
1921.03.17, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (fragmenty)
1922.07.28, Ordynacja wyborcza do Sejmu (fragmenty) oraz Ordynacja wyborcza do Senatu (fragmenty)
1923.05.17, Zasady współpracy stronnictw polskich w sejmie, tzw. „pakt lanckoroński”
1924.01.11, Ustawa o naprawie skarbu i reformie walutowej
1924.01.28, Odezwa premiera Władysława Grabskiego
Przewrót majowy i jego następstwa. Rozumienie pojęcia. Geneza zamachu. Działalność Józefa Piłsudskiego i jego zwolenników w latach 1922-26. Przygotowania do zamachu. Organizatorzy. Przebieg walk w stolicy. Sytuacja na prowincji. Pacyfikacja stosunków politycznych w kraju. „Legalizacja” przewrotu. Konsekwencje polityczne.
Literatura:
A. Ajnenkiel, Od rządów ludowych do przewrotu majowego, Warszawa 1977
A. Ajnenkiel, Polska po przewrocie majowym, Warszawa 1980
A. Czubiński, Przewrót majowy 1926 roku, Warszawa 1989
A. Garlicki, Przewrót majowy, Warszawa 1987
R. Watt, Gorzka chwała. Polska i jej los 1918-1939, Warszawa 2005
W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, t. 1, Warszawa 2003
W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom 2, Kraków 2004
Dokumenty:
A. Łuczak, J. Szaflik (oprac.), Druga Rzeczpospolita. Wybór dokumentów, Warszawa 1988:
1926.05.12, Odezwa prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego
1926.05.13, Odezwa Warszawskiego Okręgowego Komitetu robotniczego PPS
1926.05.22, Rozkaz dzienny nr 43 MSW dotyczący wydarzeń majowych
Polska pod rządami Sanacji 1926-1935. Konsekwencje ustrojowe zamachu majowego (nowela sierpniowa). Sanacja. BBWR i Wybory 1928 roku. „Bartlowanie”. Rządy „pułkowników”. Zaostrzenie sytuacji społeczno-politycznej. Centrolew. Kongres Obrony Prawa i Wolności Ludu. Wybory „brzeskie” 1930 roku. Represje polityczne.
Literatura:
A. Ajnenkiel, Polska po przewrocie majowym, Warszawa 1980
M. Eckert, Historia polityczna Polski lat 1918-39, Warszawa 1989
J. Holzer, Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1974
R. Watt, Gorzka chwała. Polska i jej los 1918-1939, Warszawa 2005
W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, t. 1, Warszawa 2003
W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom 2, Kraków 2004
Dokumenty:
A. Łuczak, J. Szaflik (oprac.), Druga Rzeczpospolita. Wybór dokumentów, Warszawa 1988:
1926.08.02, Ustawa sejmowa tzw. nowela sierpniowa zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję RP
1926.08.02, Ustawa sejmowa o pełnomocnictwach dla Prezydenta
1928.01.20, Deklaracja BBWR
1930.12.16, Interpelacja stronnictw Centrolewu w sprawie „Brześcia”
Polska w drugiej połowie lat trzydziestych. Narastanie konfliktów społeczno-politycznych. Konstytucja kwietniowa (sposób uchwalenia, główne zasady). Dekompozycja sanacji. Wybory do Sejmu i Senatu 1935 roku (nowa ordynacja, specyfika wyborów). Okólnik Składkowskiego. Triumwirat. OZN. Wybory do sejmu i senatu w 1938 roku.
Literatura:
W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, t. 1, Warszawa 2003
A. Ajnenkiel, Polskie konstytucje, Warszawa 1989
M. Eckert, Historia polityczna Polski lat 1918-39, Warszawa 1989
R. Watt, Gorzka chwała. Polska i jej los 1918-1939, Warszawa 2005
W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom 2, Kraków 2004
J. Holzer, Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1974
Dokumenty:
A. Łuczak, J. Szaflik (oprac.), Druga Rzeczpospolita. Wybór dokumentów, Warszawa 1988:
1934.06.17, Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej w sprawie osób zagrażających bezpieczeństwu...
1935.04.23, Konstytucja RP
1935.07.08, Ordynacja wyborcza do sejmu
1935.07.08, Ordynacja wyborcza do senatu
1935.07.08, Ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej
1936.12.07, Apel rodzin więźniów Berezy Kartuskiej
1937.02.21, Deklaracja ideowo-polityczna OZN
Społeczeństwo II RP. Struktura społeczna odrodzonej Polski. Spis ludności z 1921 i 1931 roku. Mniejszości narodowe. Sytuacja prawna mniejszości narodowych w Polsce. Polityka władz polskich wobec mniejszości. Partie polityczne i formy społecznej aktywności mniejszości narodowych.
Literatura:
J. Tomicki, Polska odrodzona 1918-1939, Warszawa 1988
J. Żarnowski, Społeczeństwo II Rzeczypospolitej, Warszawa 1973
J. Holzer, Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1974, s.241-284, 531-594
Chałupczak H, T. Browarek, Mniejszości narodowe w Polsce 1918 - 1995, Lublin 1998
Tomaszewski J., Mniejszości narodowe w Polsce w XX wieku, Warszawa 1991
Kultura i sztuka Polski odrodzonej. Literatura. Malarstwo. Rzeźba. Teatr. Film. Radio. Prasa. Sport.
→ ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE
Literatura:
D. Nałęcz, Kultura II Rzeczypospolitej, Warszawa 1991
A. Zawada, Dwudziestolecie literackie, Wrocław 1995
J. Tomicki, Polska odrodzona 1918-1939, Warszawa 1988
A. Wojciechowski (red.), Polskie życie artystyczne w latach 1915-1939, Wrocław 1974
S. Marczak-Oborski, Teatr w Polsce 1918-1939, Warszawa 1984
M. Kwiatkowski, Tu Polskie Radio Warszawa..., Warszawa 1980
J. Toeplitz, Historia sztuki filmowej, Warszawa 1956-69
A. Paczkowski, Prasa polska w latach 1918-1939, Warszawa 1971
Panorama polityczna II RP. Główne nurty polityczne (narodowy, konserwatywny, chrześcijańsko-społeczny, ludowy, socjalistyczny, komunistyczny). Formy i struktury organizacyjne (partie polityczne i organizacje afiliowane). Ewolucja organizacyjna (fuzje i rozłamy). Zasięg wpływów. Baza społeczna. Ewolucja programowa. Najważniejsze postacie.
Literatura:
J. Holzer, Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1974, s. 111-240
J. Holzer, PPS. Szkic dziejów, Warszawa 1977
H. Turowski, Historia ruchu chrześcijańsko-demokratycznego w Polsce, Warszawa 1989
J. Tomicki, Polska Partia Socjalistyczna 1892-1948, Warszawa 1983
R. Wapiński, Narodowa Demokracja 1893-1939, Wrocław 1980
J. Tomicki, Partie polityczne, (w:) J. Tomicki (red.) Polska odrodzona 1918-1939, Warszawa 1988
Dokumenty:
A. Łuczak, J. Szaflik (oprac.), Druga Rzeczpospolita. Wybór dokumentów, Warszawa 1988 lub Powstanie II RP. Wybór dokumentów 1866-1925, red. H. Janowska i T. Jędruszczak, Warszawa 1984:
1918.12.16, Platforma polityczna Komunistycznej Partii Robotniczej Polski
1919.10.27, Program Związku Ludowo-Narodowego
1920.05.21, Program PPS uchwalony na XVII kongresie
1925.03.16, Program PSL „Wyzwolenie”
1926.12.04, Deklaracja ideowa OWP
1930.04.05, Deklaracja Centrolewu
1935.12.08, Program SL
1937.02.02, Program i Statut Organizacyjny PPS
1937.10.10, Program SP
Polityka zagraniczna Polski w latach trzydziestych. Geopolityczne położenie Polski. Stosunki dyplomatyczne z sąsiadami w latach 1926-1934 (pakty, deklaracje, sojusze). Zmiany personalne w MSZ. Polityka „równowagi”. Polska wobec zmian na mapie politycznej Europy (Anschluss, Monachium, etc.) 1935-1939. Alternatywne koncepcje polityki zagranicznej.
Literatura:
M. Kamiński, M. Zacharias, Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej 1918-1939, Warszawa 1987
P. Łossowski, Położenie międzynarodowe i polityka zagraniczna, (w:) J. Tomicki, Polska odrodzona 1918-1939, Warszawa 1988, s. 119-184
Dokumenty:
T. Jędruszczak, M. Nowak-Kiełbikowa (oprac.), Dokumenty z dziejów polskiej polityki zagranicznej 1918-1939, Warszawa 1996 lub A. Łuczak, J. Szaflik (oprac.), Druga Rzeczpospolita. Wybór dokumentów, Warszawa 1988 oraz M. Nadolski (oprac.), Historia powszechna 1879-1990. Dzieje polityczne i gospodarcze, historia dyplomatyczna, prawo i stosunki międzynarodowe. Wybór dokumentów, Warszawa 1991:
1932.07.25, Pakt o nieagresji między RP a ZSRR
1934.01.26, Deklaracja o niestosowaniu przemocy między Polską a Niemcami
1939.05.05, Przemówienie min. Becka wygłoszone na plenarnym posiedzeniu Sejmu
Sprawa polska w okresie II wojny światowej 1939-1943. Geneza współpracy III Rzeszy i ZSRR. Przekształcenia terytorialno-polityczne po agresji niemiecko-radzieckiej. Zmiana politycznego oblicza władz polskich. Gabinet gen. Sikorskiego - skład, zaplecze, wewnętrzne problemy (kryzysy polityczne), międzynarodowe uznanie. Rada Narodowa RP. Układ Sikorski-Majski. Polskie Państwo Podziemne.
Literatura:
E. Duraczyński, Polska 1939-1945. Dzieje polityczne, Warszawa 1999 lub inne pozycje tego autora
Z. Błażyński (red.), Władze RP na obczyźnie podczas II wojny światowej 1939-1945, Londyn 1994
W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, t. 1, Warszawa 2003
B. Poboży, Społeczeństwo obywatelskie w polskiej myśli politycznej obozu rządowego 1939-1945, Warszawa 2007
K. Przybysz, Polska myśl polityczna 1939-1945, Warszawa 2000
S. Korboński, Polskie Państwo Podziemne, Bydgoszcz, b.d.w.
W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom 3, Kraków 2004
Dokumenty:
M. Nadolski (oprac.), Historia powszechna 1879-1990. Dzieje polityczne i gospodarcze, historia dyplomatyczna, prawo i stosunki międzynarodowe. Wybór dokumentów, Warszawa 1991:
1939.08.23, Niemiecko-radziecki układ o nieagresji + tajny protokół dodatkowy
1939.09.28, Traktat o przyjaźni i granicach między Rzeszą Niemiecką a ZSRR
Sprawa polska w okresie II wojny światowej 1943-1945. Zbrodnia Katyńska. Zerwanie stosunków z ZSRR. Katastrofa gibraltarska. Konferencja w Teheranie. Gabinet Stanisława Mikołajczyka. Polska aktywność dyplomatyczna w 1944 roku (dwie wizyty w Moskwie). Gabinet Tomasza Arciszewskiego. Postanowienia konferencji jałtańskiej. Sytuacja polityczna w Polskim Państwie Podziemnym. Testament Polski Walczącej.
Literatura:
E. Duraczyński, Rząd Polski na Uchodźstwie 1939-1945, Warszawa 1993
E. Duraczyński, Polska 1939-1945. Dzieje polityczne, Warszawa 1999
Z. Błażyński (red.), Władze RP na obczyźnie podczas II wojny światowej, Londyn 1994
K. Przybysz, Polska myśl polityczna 1939-1945, Warszawa 2000
B. Poboży, Społeczeństwo obywatelskie w polskiej myśli politycznej obozu rządowego 1939-1945, Warszawa 2007
S. Korboński, Polskie Państwo Podziemne, Bydgoszcz, b.d.w.
W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom 3, Kraków 2004
Dokumenty:
K. Przybysz (oprac.), Wizje Polski. Programy polityczne lat wojny i okupacji, Warszawa 1992 oraz M. Nadolski (oprac.), Historia powszechna 1879-1990. Dzieje polityczne i gospodarcze, historia dyplomatyczna, prawo i stosunki międzynarodowe. Wybór dokumentów, Warszawa 1991:
1939.12.18, Orędzie Rządu RP określające główne zasady działania rządu oraz ustroju Polski...
1941.07.30, Układ Sikorski-Majski
1942.02.24, Założenia programowe Rządu RP
1943.07.27, Przemówienie programowe premiera Stanisława Mikołajczyka
1943.12.01, Postanowienia konferencji teherańskiej
1943.08.15, Deklaracja Krajowej Reprezentacji Politycznej
1944.03.15, Deklaracja Rady Jedności Narodowej
1945.02.11, Postanowienia konferencji jałtańskiej
1945.07.01, Testament Polski Walczącej
Kolokwium zaliczeniowe.
Warunki zaliczenia przedmiotu:
obecność na zajęciach
dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze
każda nieobecność powyżej dwóch niezależnie od przyczyn wymaga zaliczenia na dyżurze
aktywność na zajęciach
przygotowanie prezentacji na zajęcia „artystyczne”
zaliczenie testu kończącego semestr
zaliczenie ewentualnych kartkówek i dyżurów indywidualnych
7