ĆW. 2: BADANIE GINEKOLOGICZNE KRÓW I KLACZY 14 październik 2009

U samic obu tych gatunków bardzo dużą rolę w ocenie narządu płciowego pełni kliniczne BADANIE PRZEZ PROSTNICĘ (PER RECTUM) I PRZEZ POCHWĘ (PER VAGINAM), co wynika oczywiście z wielkości tych zwierząt. Kompleksowe badanie w kierunku płodności obejmuje nie tylko w/w badania, ale również WYWIAD (środowiskowy oraz indywidualny),[] BADANIE ZEWNĘTRZNE oraz BADANIA DODATKOWE. W wielu przypadkach trudno postawić jednoznaczną diagnozę tylko na podstawie jednego rodzaju badanie (choć niekiedy jest to oczywiście możliwe).

I PRZYGOTOWANIE DO BADANIA

Przygotowanie lekarza: odpowiedni strój (rękawice), odpowiedni sprzęt (np. wzierniki).

Przygotowanie zwierząt: odpowiednie wywiązanie/ ujarzmienie.

II BADANIE PER VAGINAM

Jest ważnym elementem badania ginekologicznego i nie powinno być ono pomijane.

Obejmuje badanie przedsionka pochwy (odbywa się po rozchyleniu warg sromowych), gdzie ocenia się stan błony śluzowej i łechtaczki oraz wykrywa się obecność ewentualnych zmian patologicznych oraz pochwy właściwej za pomocą wzierników/ endoskopów.

Badanie per vaginam wykonuje się w celu: ustalenia fazy cyklu, wykrycia zmian patologicznych, pobrania materiału do badań, kateteryzacji szyjki macicy, ewentualnej diagnozy ciąży.

Badanie pochwy jest bardzo ważne w aspekcie klinicznego rozpoznania endometritis, ponieważ niejednokrotnie notuje się barak patologicznego wypływu ze szpary sromowej.

Zmiany możliwe do wykrycia przy endometritis przy badaniu pochwy to:

- wypływ śluzowo-ropny z szyjki macicy

- wypadnięcie pierwszego pierścienia (fałdu) szyjki (przy endometritis lekkiego stopnia).

PNEUMO-/ UROVAGINA(„kukułcze gniazda”; możliwe tez w czasie ciąży) i inne stany patologiczne pochwy mogą być przyczyną zapaleń wstępujących.

Pochwę ocenia się przez oglądanie i omacywanie.

Oglądanie:

- przy pomocy wzierników, endoskopów

- bada się: zawartość pochwy, stan błony śluzowej, stan części pochwowej szyjki macicy

Omacywanie:

Bada się ręką uzbrojoną w rękawicę. Przy badaniu zwraca się uwagę na: przestronność pochwy, stopień rozwarcia zewnętrznego ujścia szyjki macicy, ilość i jakość śluzu/wydzielin (po wydobyciu z wizualna oceną wydobytej treści).

III BADANIE PER RECTUM KROWY

W pierwszej kolejności bada się SZYJKE MACICY [TABELA 1 i 2: wyniki badań macicy krowy], następnie jej TRZON, ROGI, a potem ocenia się JAJNIK [TABELA3: PALPACYJNE OKREŚLENIE FUNKCJI JAJNIKÓW - TWORY PĘCHERZYKOWE].

JAJNIKI KROWY: są małe o masie ok. 6-20 gramów. Na ich powierzchni można wymacać twory funkcjonalne (np. pęcherzyki, ciałka żółte, cysty). Łatwość wyczuwania struktur jajnikowych jest różna. Badanie palpacyjne jajników jest obłożone pewnym błędem - szczególnie w odniesieniu do struktur pęcherzykowatych. W wielu przypadkach - aby dokładnie określić stan jajników niezbędne jest dynamiczne ich badanie - tzn. w odstępach 10-12 dniowych.

NIECZYNNOŚĆ (AFUNKCJA) JAJNIKÓW w wyniku APLAZJI (brak) lub HIPOPLAZJI (niedorozwój).

Obydwa jajniki są małe, twarde i nie wczuwa się na ich powierzchni pęcherzyków i/lub ciałek żółtych.

Kryteria rozpoznawania cyst:

- φ↑ 2-2,5 cm

- istnienie w stanie niezmienonym co najmniej 10-12d

- brak ciałka żółtego w badaniu per rectum, względnie niski poziom progesteronu w ciągu 2-3 tygodni.

- brak rui lub ruje nieregularne

- nimfomania (u niektórych krów).

Cysty są wynikiem zaburzeń hormonalnych, mogą być powodowane stresem. Mogą ulegac samoistnej regresji.

Dojrzewania pęcherzyków u bydła ma charakter falowy. Dopiero przy braku bloku progesteronowego rozwija się pęcherzyk dominujący.

Normalna sekwencja zmian na jajniku (strona lewa) oraz powstawanie cyst (strona prawa).

Jeśli ciałko żółte dojrzałe nie ulega regresji i istnieje dłuższy czas - nazywamy je ciałkiem żółtym rzekomociążowym = przetrwałym. Aby uznać ciałko żółte za przetrwałe musi ono egzystować na danym jajniku przez dłuższy czas, czyli musi być wyczuwalne przy dwóch (lub więcej) kolejnych badaniach przeprowadzanych w odstępie 12-14d.

KATETERYZACJA SZYJKI MACICY U BYDŁA

1. METODA OBURĘCZNA = BiMANUALNA = DUŃSKA = REKTO-WAGINALNA !!!!nie u EQ

2. METODA PPOD KONTROLA WZROKU PRZY UŻYCIU WZIERNIKA

3. METODA „PO PALCU”

4. METODA ALBRECHRTSENA

IVI BADANIE PER RECTUM KLACZY.

Badanie rozpoczyna się od JAJNIKÓW (a nie jak u krów od szyjki macicy). Jajnik są ułożone w miejscu przejścia jamy brzusznej w jamę miedniczną, przednio-bocznie i ku górze od rogów macicy, naprzeciw guza biodrowego danej strony, mają masę ok. 30g.

[Tabela 4: stan macicy u klaczy nieciężarnej]

Macica po ciąży nigdy nie wraca do stanu pierwotnego, stąd z wiekiem ulega powiększeniu i przesunięciu w kierunku jamy brzusznej.

U Su możliwość niepłodności sezonowej np. latem (po prostu za gorąco)

1

pęcherzyk czy cysta??

to był pęcherzyk rujowy

ciałko żółte

to jest cysta!!!

dalej twór pęcherzykowaty

10-12d

---