ul uzegdegch hun


ХЕРБЕРТ ВЕЛЛС

ЇЛ ЇЗЭГДЭГЧ ХЇН

НЭГДЇГЭЭР БЇЛЭГ

ХАЧИН ХЇН ИРЛЭЭ

Євлийн сїїлчийн цас ордог хордугаар сарын тэр нэгэн єдрийн єглєє цас будран , салхи сїїгэж байхад тємєр замын Брэмблхерст єртєєн дээрээс зузаан бээлийтэй гартаа жижигхэн хєвхєн хайрцаг барьсан нэг танихгїй хїн явган хїрч иржээ.Тэр хїн євч биеэ бин битїї, жин тан дулаалсан тул гагцхїї нарийн цэмбэн малгайн дэлбэгэр хїрээн дотроос хамрых нь їзїїр л цухуйх ажээ. Дал мєр, энгэр заам, барьсан тээш нь нил цас. Тэр хїн “Сїйх тэрэг ба морьд” гэдэг буурчийн газар дєнгєж голтой юм орж ирээд

хунарынхаа цасыг гївлээ. Тэгээд байрны хєлс хэлэлцэн тохирохоор Холл авгайг даган зочных нь єрєєнд оров. Олон таван юм ярилцсан ч їгїй хор алтан зоос гаргаж єгєєд л байрлах боллоо.

Холл авгай галы нь ноцоож, єєрийн гараар хоол унд бэлдэж єгєхєєр гарлаа. Євлийн цагаар Айпингэд гийчин ирж буух, тэгэх мєртлєє їнэ маргадаггїй тийм зочин ирнэ гэдэг урьд хожид дуулдаагїй их завшаан учир Холл авгай нэр тєрєє бодохыг хичээжээ. Юуны ємнє гахайн мах шарж єгсєн байна.

Хэзээний мунгинуун шивгэчин хїїхэн Милли ч яахав эзэгтэйн амнаас егєєдсєн хорон їг баахан сонсоо л биз. Авгай єєрєє ширээний бїтээлэг, аяга таваг, хундага жїнз сэлтийг зэхэн зочныхоо єрєєнд орж, их л сорхож хичээнгїйлэн ширээ заслаа. Гал дїрэлзэн єрєєнд дулаан байвч гийчин нь малгай бээлийгээ авч, дээлээ тайлалгїй лавсах цасыг цонхоор ажиглан зогссоор Ўайхыг Холл авгай ажаад баахан гайхав.

Бээлийгээ ч тайлахгїй ну°уугаа їїрэн гїн бодолд автсан янзтай харагдана.Мєрєн дээрх цас нь хайлж шалны хивсэн дээр бєнжигнєн дуслахыг харсан эзэгтэй:

Хоол авгай чихэндээ ч итгэлгїй дахин асуухыг завдтал цаад хїн нь эргэн харж - Би хувцастайгаа л баймаар байна гэв.

Шанаавчтай, цэнхэр єнгийн нїдний шил зїїсэн байв. Нїїрий нь нэл бїрхсэн їс, хууз сахал пальтоных нь захан дороос ч цухуйна.

авгай хэллээ. Цаадхи нь хариу їг дуугаралгїй цааш эргэсэн тул Холл авгай єдийд яриа хєєрєє болох цаг болоогїй юм байж дээ гэж бодоод бушуухан ширээг нь засаад гарч одлоо. Буцаад ороод ирэхэд нєгєє хїн тїрїїчийн хэвээр чулуун хєшєє шиг бєгтєсхийн зогсож байжээ. Зах нь босгоостой, чих нїїрийг нь бараг тагласан бїрх малгайны дэлбэгэр хїрээнээс ус дусалсаар ажээ. Холл авгай єндєг, гахайн мах авчирч ширээн дээр нь их л хичээнгїйлэн тавиад:

хэлэхэд гийчин нь баярлалаа гэсэн боловч авгайг гаран гартал хєдлєлгїй зогссоор байж гармагц нь эргэн харж шїлсээ залги­ ширээнд ирж суулаа.Халбага таваг хавиралдан тян -тан чимээ гарахыг гал зуухныхаа єрєєнєєс сонссон Холл авгай:

мунгинуу новш доо! гэж хэлээд гич, цуу бэлдэж дуусгах зуур Миллийг загнаад -Єндєг, гахайн мах шарж болгоод ширээ засаж цємийг амжуулаад байхад ганцхан цуу ч бэлэн болгочихдоггїй мєн дїїрчихсэн амьтан шїї! Шинэ гийчин ирж, єнжиж хонох гэж байхад ингэж алах уу даа! гэнэ.

Тэгээд Холл авгай гийчний савыг дїїргээд алтадмал хар єнгийн цар дээрээ тавьж намбатайхан алхсаар гийчнийхээ їїдэнд очиж тогшсоноо бушуухан орж очвол гийчин нь ширээнийхээ цаад руу нэг цагаан юм сандруухан нууснаа, бєхийн шалан дээрээс юм авч буй дїр їзїїлэв. Холл авгай гичтэй саваа ширээн дээр тавиад ажиглавал гийчин нь малгай дээлээ тайлаад галын хажуу дахь сандал дээр тавьсан байна. Нойтон хос гутал нь зуухны хасгийг муухай болгох осолтой байлаа. Холл авгай хувцас хунар луу нь шийдэмгийхэн хїрч очоод хулгалгїйгээр:

авгай эргэж харвал тэр нь єлийсхийгээд єєрий нь ширтсэн байлаа.

Холл авгай гайхаж гєлрєєд нэг хэсэг юу ч хэлж чадсангїй.

Нєгєє хїн єєрийнхєє авчирсан цагаан даавуу, алчуураар ам хамраа таглавал уруул ам огт харагдахгїй, дуу нь бїдэг болов. Гэвч Холл авгай энїїнээс нь болж иµ гайхсан бус гэнэ.

Нїднийхээ шилнээс дээш, бас хор чихээ цагаан даавуугаар ороосон учир улаан шонтгор хамраас бусад нь харагд хгїй байгааг їзээд гайхсан ажээ. Гийчний хамар Іїрїїчийнх шгээ ув улаан, гялалзсан хэвээр байлаа.

Хар хїрэн хилэн гадартай богино дээлийнхээ єндєр хар захыг босгожээ. Ороосон даавууных нь завсар хоорондоос єтгєн хар їс дэл сїїл шиг цухуйж дїр байдлыг нь жигтэйнхэн болгожээ. Холл авгай зочны толгойг тийм гэж бодоогїй болохоор гэнэт їзээд нэг хэсэг мэл гайхжээ.

Алчуураа хїрэн бээлийтэй гараар барьсаар бєгєєд цэнхэр шилтэй нїдээрээ ширтэн байлаа. “Малгайгий минь орхичих” гэж гийчин амаа таглаастай хэвээр хїнгэнэв.

Холл авгайн айж тэвдэх жаал гайгїй болж сэхээ ороод малгайгий нь зуухны дэргэдэх сандал дээр буцааж тавиутаа

дуугїй болов.

єєрий нь харав.

гарахдаа тїїний цагаан боодолтой толгой, цэнхэр шил рїї харвал тэр хїн алчуурыг нїїрнээсээ салгалгїй хэвээр байх харагдана. Авгай їїд хаахдаа бїх бие нь чичирч сандарсан нь царайнаасаа андашгїй байв.

“Би ийм юм ер їзсэнгїй” гэж шивнэсээр гал тогооныхоо єрєєнд сэмхэн алхаж орохдоо элдвийн юм бодож байсан тул Миллигээсээ “ Чи одоо юу хийгээд мунгинаж байна“ ч гэж асуусангїй.

Гийчин Холл авгайн хєлийн чимээ чагнан суухдаа цонх руу сэжиглэсэн байдалтай хяламхийв. Алчуураа тайлж нэг зїсэм мах їмхсэнээ дахин цонх руу хяламхийгээд бас нэг огтолж їмхэв. Тэгснээ босож алчуураа барьсаар єрєєн дотуур холхисноо цонхны дэргэд очоод ээд талын хєшгийг цонхны доод талын цагаан хєшиг хїртэл татаж буулгав.

Ингэтэл єрєєнд нь бїдэг бадаг болсонд сая нэг сэтгэл амарсан бололтой эргэж ирээд хоолоо идэж гарав.

магадгїй. Толгойгоо ороосон боолтноос нь хичнээн айв! гээд Холл авгай галдаа жаахан нїїрс хаяж, дээлийн єлгїїр суллан гийчний дээлийг єлгєх зуураа “Нїдний нь шилийг! Энэ ер нь жирийн хїн биш усанд шумбадаг хїн шиг харагдах юм” гэж бодов. Холл авгай гийчний хїзїїний ороолтыг єлгїїрт єлгєєд “Амандаа алчуур бариад ер салахгїй юм. ßрьсан ч хэвээр байна... Ам нь гэмтсэн юм болов уу” гэж їглэснээ гэнэт мартсан юмаа санах мэт давхийн эргэж, эрс ондоо юм руу орж - Ай, їйлс нь харла! Тємсєє болгож бас л гїйцээгїй байна уу, Милли? гэв.

Холл авгай гийчний єрєєг арчиж цэвэрлэхээр орохдоо нєгєє хїний ам

нь гэмтэж муухай болсон байх гэж бодож, тааварласан нь улам лавшрав. Авгай гийчний єрєєнд ороход цаадхи нь тамхи татаж байлаа. Гэтэл эрїї амаа тагласан торгон алчуурыг авгайг гаран гартал ер авсангїй, соруулаа ч уруулдаа хавьтуулсангїй. Мартчихаад тэр її гэхэд тийм биш, тамхиныхаа улалзаж байгаа гал руу байн байн хяламхийх ажээ. Гийчин єрєєний буланд цонхны наахна сууж тэр тохилог дулаан єрєєнд хоол, унд ууж идээд дулаацсан хойноо тїрїїчийнх шиг огцом ширїїн биш дуугаар яри  їїсгэв. Хїйтэнд озгїй гялалзаж байсан том шил нь галын улбар туяанд гэрэлтэж зїгээр ч юм шиг харагдана.

явуулчих аргагїй юу? гэж гийчин асууснаа Холл авгайн хариуг сонсоод боолттой толгойгоо эелдэгээр дохиутаа

авгайгаас бїтэмжгїй їг дуулж урам нь хугарах шиг боллоо.

її?

Холл авгай асуусан юманд нь уйгагїй хариулж, жаал яриа дэлгэх

санаатай байв. Тэгээд тэрэгний тухай сонирхсны нь далимдуулан:

байдаг юм, эрхэм ээ, нэг жилийн ємнє бил її, бїр урьд нь ч билїї энїїхэнд нэг тэрэг онхолдож орхисон юм. Сууж явсан хїн, улаач хоулаа їхсэн. Гай ч ганцхан мєчийн дотор л дайрна шїї дээ. Тийм ээ, эрхэм ээ? гэлээ. Гэхдээ гийчинтэй илэн далангїй яриа дэлгэх гэдэг тийм ч амаргїй ажээ. Холл авгайн єєдєєс зузаан шилтэй нїдээрээ тайван хараад алчуураа амандаа барьсаар

эгчийн хїї Томыг хар л даа. Тэргэн дээрээс хадуур дарж ойчоод гараа огтолчихсон юм. Тэгээд яасан гэж санана. Гурван сар боодолтой явсан шїї, эрхэм ээ. Їнэмшинэ гэхэд бэрх, тїїнээс хойш хадуур гэхээс л їхтлээ айх болсон юм даа, эрхэм ээ.

гэж боддог байлаа.

Гийчин гэнэт инээд алдаад болих нь нохой хуцаµ лугаа тєстэй мэт

ажээ.

инээхтэй мантай байсан юм. Эгч минь хэдэн хїїхэдтэйгээ зууралдаад би л єнєєхийн чинь толгойг боож засаж аялуулдаг байсан. Ингэхлээр би болдогсон бол, нонтон минь, зїрх гаргаж анхааруулахад, эрхэм минь … гэтэл гийчин їгий нь гэнэт таслан

Холл авгай аягїйрхэн таг болов.Хїн ингэж байдаг чадлаараа санаа

тавьж байхад иймэрхїї зан гаргах дэндїї найгїй хэрэг биш її? Авгайн зэвїї хїрч гийчнээ муухай харснаа єнєєх хор алтан зоос санаанд нь орж чїдэнз авчрахаар гарав. Чїдэнз авчраад єгєхєд гийчин гялайлаа гэж огцомхон дуугараад цааш эргэж дахин цонх руу харав. Хагалах, боох тухай яриа зочны сэтгэлд аятайхан санагдаагїй бололтой. Холл авгай дахин зїрх гарган анхааруулсан ч їгїй, гийчин ч їг дуугаралгїй тас дайраад байсанд авгайн дургїй хїрч, лайгий нь Милли л оройжингоо амсжээ. Гийчин дєрвєн цаг хїртэл єрєєнєєсєє гаралгїй суухдаа хїн орох шалтаг ер гаргасангїй.Єрєєндєє их тєлєв чимээ аниргїй, бїрэнхий болж байхад галын дэргэд тамхиа татаж суугаа ч юм уу, зїїрмэглэж байгаа ч юм уу гэмээр байв. Сонирхсон хїнд бол нэг хор удаа гал засаад єрєєн дотуур таван минут хэртэй холхиж яваа чимээ дуулдсан билээ. Бас ганцаараа ярьж байх шиг, тэгээд сандал шархийх чимээ гарч дахин суух шиг болжээ.

ХОРДУГААР БЇЛЭГ

ТЕДДИ ХЭНФРИЙН

АНХНЫ СЭТГЭГДЭЛ

Дєрвєн цагт их харанхуй болох їеэр гийчнийг цай уух уу, яах вэ гэж асуухаар оръ гэж Холл авгай зориг шийдээд байтал цагчин Хнфри тэднийд орж ирээд:

ємсєєгїйг хэлэх її гэв.

Цас улам ширїїсэж байлаа.Холл авгай тэнгэр їнэхээр муухай байгааг зєвшєєрєєд гартаа барьсан савы нь ажиглаж: - Тедди гуай, ирсэн тань сайн болж, манай зочны єрєєнд байдаг цагийг їзэж єгєхгїй юї? ßвах нь явж, дуугарах нь гайгїй сайн байх юм, гэтэл зїї нь зургаа дээр зогсоод ердєє хєдлєхгїй юм гэв. Авгай цагчныг дагуулж очоод зочны єрєєний хаалгыг тогшин їїдийг нээхэд зочин нь галын дэргэдэх зєєлєн сандал дээр суучихсан, боолттой толгойгоо унжуулан зїїрмэглэж байх шиг байжээ. Гагцхїї галын улбар туяа єрєєг муухан гэрэлтїїлнэ.Бїрэг бараг улбар туяатай єрєєнд юм хум сайн харагдаж єгєхгїй, тэгээд ч Холл авгай сая єрєєнийхєє дэнг асаагаад гэрэлтэй газраас ирсэн болохоор нїд нь харанхуйд дасаагїй байв. Хартал, нєгєє хїн санаанд багтамгїй лут нїїрнийхээ доод хэсгийг эзэлсэн муухай том амаа ангайж байх шиг боллоо. Цагаан юмаар боосон толгой, аймаар муухай бїлтийсэн нїд, харанхуйлж харласан ам эл бїгд эгшин зуур харагдаад єнгєрєв. Гийчин ухасхийн хєдєлж сандал дээрээ эгцлэн суугаад нэг гараа дээш нь єргєв. Холл авгай тасалгааг улам гэрэлтэй болгох гэж хаалгыг цэлийтэл нээхэд гийчин нэлээд тод харагдан тїрїїнд нь амандаа алчуур барьж байсан бол одоо хїзїїнийхээ ороолтыг барьжээ. Харанхуй болоод л тэгж харагдсан байх даа гэж Холл авгай бодсоноо тєдхєн сэхээрч:

гийчин амаа таглан:

нойр нь нэлээд сэргэх бололтой: -тэг тэг гэв.

Холл авгай дэнлїї авчрахаар гарахад гийчин босож суниав. Гэрэл асаж Тедди Хенфри орж ирээд, толгойгоо боосон тэр хїнтэй яг тулгарав. Хожим цагчин єєрєє ярихдаа “яггїй цочсон” гэжээ.Танихгїй зочин єєдєєс нь хар шилнийхээ цаанаас “ хар алгана” шиг хачин ширтэж “Сайн байна уу?” гэсэн гэжээ.

нь:

- Хаанаас даа гэснээ Холл авгай руу эргэж- Гэхдээ би энэ єрєєг миний мэдэлд байгаа гэж бодож байна шїї гэв.

Холл авгай

- Цаг явж байхад танд л зїгээр бол уу, нонтон… гэтэл гийчин авгайн їгийг тасалж:

- Тийм нь ч тийм. Гэсэн ч би ганцаараа баймаар байна. Ер нь тэгээд хэнийг ч гэсэн бїї саад болооч гэмээр байна гээд буруу харж нуруугаа їїрэн зогссоноо:- Цаг засаж дууссаны дараа цай уумаар байна. Цаг засаж дуусахаас нааш хэрэггїй шїї гэв.

Холл авгай энэ удаа гийчинтэйгээ яриа дэлгэх гэвэл Хенфрийн нїїрэн дээр эвгїй байдалд орж магадгїй гэж бодоод гарч одохыг завдтал, гийчин нь Бремблхерст буудлаас юмы минь авчруулсан уу гэж асуусанд авгай, шуудан зєєгчид хэлсэн л юмсан. Маргааш єглєє аваад ирнээ гэв.

- Тэрнээс нааш тун горьгїй юм биз дээ? Нэлээд озгїй байгааг нь авгай ажжээ.

- Би тун их даарч бээрээд юм ярихтай мантай байлаа. Уг нь би туршлага хийдэг эрдэм шинжилгээний хїн юм гэж: гийчин тайлбарлав.Тїїний їг Холл авгайд сїртэй жинтэй санагдаж:

хэрэгсэл бий.

- Лав их чухал юм байгааг нь би ойлгож байна, нонтон минь гэж Холл авгай хэлэв.

- Ажлаа бушуухан їргэлжлїїлэхсэн.

- Тэгэлгїй яах вэ, нонтон минь

- Айпингэд миний ирсэн учир гэвэл … Ганцаараа байхыг эрмэлзсэн юм. Ажилд маань хїн саад болоход би дургїй байна. Ажлаас гадна гай болж … гэж зочин їг бїрээ цэгнэн хэлэв.

“Би тэгэж бодсон юм” гэж Холл авгай дотроо бодов.

- Хааяа ганцаар байх хэрэг гарах юм. Нїд маань эдгэх яагаа ч їгїй, їе їе айхтар євдєх нь харанхуй газар л тїгжиж аваад удаан суухаас єєр аргагїй болдог. Тэр болгон арай ч тэгээд байдаггїй юмаа. Зарим їед ялимгїй юм болох, гаднаас хїн гэнэт ороод ирэх тєдийд тун айхтар цочдог юм… Їїнийгээ л би танд сайн ойлгуулмаар байна гэлээ.

- Аргагїй байлгїй, эрхэм минь. Би нэг юм асуувал яана гэж Холл авгай хэлтэл, гийчин їгийг нь тас дайрч, тїрїїчийнх шигээ маргахын эрхгїйгээр:

асуух тохиромжтой цагийг хїлээн хойшлуулж єрєвч сэтгэлээ илэрхийлэв.

Эзэгтэйг гарсан хойно тэр хїн галын хажууд зогссон хэвээрээ цаг засахыг ажиж байсан гэж Хенфри хожим ярьжээ. Цагчин дэнлїї ойртуулж тавиад ажиглахад дэнлїїний бїдэг ногоон гэрэлд цагны хїрээ, эрэг шураг, зїї, цагчны гарыг гийгїїлж тасалгааны бусад хэсэг бїрэг бараг болов. Цагчин дээш харвал нїдэнд янз бїрийн гэрэл цацарна. Цагчин угаас их сониуч, хэрэгт дуртай хїн байсан болохоор єрєєнд жаал саатах, чадвал нєгєє хїнтэйгээ яриа дэлгэµ санаатай цагийн механизмийг дэмий задлав. Гэтэл цаад хїн урьд нь хєдлєхгїй дуугїй зогссоор л байна. Тэгж огт хєдлєхгїй байх нь Хенфрид аягїй санагдлаа. Тасалгаанд ганцаараа байгаа мэт санагдах болсонд нїдээ єргєж харвал боолттой толг®й ємнє нь бараалан сїїмэлзэж, єєдєєс том хар шил гєлрєн ширтээд єєрийнх нь нїд рээлжлэн шар туяа манарав. Хенфрийн биеэ зарсхийх шиг болж, хоулаа хэсэг зуур бие биеэ ширтэхэд Хенфри дальдарч дахин доош харав.ßасан ч аягїй юм бэ! Нэг юм хэлэхсэн. Энэ жил цаг хатуу, хїйтэн байна гэж хэлдэг юм бил її.гэж бодоод туршиж їзэх санаатайгаар єєдєєс нь харж:

- Тэнгэр … гэж эхэлтэл хєдєлгєєнгїй зогсох цаадхи хїн уураа арай ядан барьж байгаа бололтой:

цагныхаа зїїг голтой нь бєхлєєд гїйцэх байсан, гэтэл дэмий энд мунгинаад байна шїї дээ гэв.

- Одоохон явлаа, эрхэм минь. Би бїр мартчихаж…

Хенфри ажлаа дуусгаад гарав. Гэвч гарсан хойноо маш их зэвїїрхжээ. Хенфри тосгон дотуур шуурга сєрж явахдаа:

“Хай бїї мэд, чєтгєр, цагий чинь хааяа засах л болно шїї дээ. Хїн харахад яагаад болдоггїй юм? Зэвїїн хог вэ?” гэж ганцаар їглэн алхана. “Болдоггїй байж ч болох юм даа. Хэрэв цагдаагийн газар чамайг мєрдєж байгаа бол їїнээс илїї яаж ч боож баглах билээ дээ.” гэж дахин їглэнэ.

Хенфри, Глисений байшингийг дэргэд саяын хїн суусан” Сїйх тэрэг,морьд” гэдэг буудлын эзэгтэйтэй гэрлээд удаагїй байгаа Холл байхыг ол харав. Холл одоо Айпингийн єртєєний тэргэнд улаач хийж, тохиолсон хїмїїсийг замыг уулзвар буудал Сиддербрижд хїргэх болжээ. Одоо бас єртєєн дээрээс буцаж яваа нь энэ аж. Тэргээ жолоодож яваагий нь харвал єртєєн дээр “жаахан балгасан” бололтой. Хажуугаар єнгєрєхдєє: За хє, юу байна, Тедди? гэж дуудав. Тедди хариуд нь - Танайд нэг хачин эр буужээ гэхэд Холл юу болсныг сонирхох гэж жолоогоо татан:

- Юу гэнээ? Гэхэд Тедди:

-Танайд хачин гийчин ирсэн байна.Зочин л юм даа хєєрхий! гээд Тедди тэднийд ирсэн хачин зочных нь дїр байдлы нь сїрхий гаргаж: - Їнэндээ зїсээ буруулсан гэмээр юм, хєєш! Манайд хїн ирж буулаа гэхэд би л лав царай зїсийг нь їзнэ гэх юм байна. Бїсгїйчїїд гэдэг чинь танихгїй хїнд итгэмтгий амьтан шїї дээ. Танайд ирээд бууж дээ. Тэгсэн мєртлєє нэр усаа ч хэлээгїй байх юм, Холлоо гэв.

Холл угаас сїрхий хурц ухаантай хїн биш болохоор:

- Та арай хэтрїїлж байгаа байлгїй гэхэд Тедди:

- Нээрэн, долоо хоногийн ємнє мєнгє тєлсєн гэнэ.хэн ч байсан дїїрч дээ. Лав л долоо хоногтоо салж чадахаа єнгєрчээ. Их юмтай яваа хїн юм байх. Маргааш авчруулах юм гэнэ. Хайрцагт нь чулуу л битгий байгаасай. Ай бїї їзэгд, Холл минь гэв.

Тэгээд урьд хоосон хайрцаг савтай ирсэн нэг танихгїй хїнд Гастенгит суудаг эгчээ хэрхэн залилуулсныг, мань хїн Холлд ярьж єгєв.

Холл нэлээд сэжиг авч, хєдлєхдєє:

байна гээд морио турхирлаа.

ТҐддийн дотор овоо онгойх шиг болж цааш алхав. Холл очиж “янзы нь їзэх” нь бїї хэл харин Сиддербрижид их удлаа гэж эхнэртээ толгойгоо эргэтэл загнуулав. Нєгєє ги©чний тухай жаахан асуугаад орхисон чинь бас баахан загнуулжээ. Гэсэн ч Теддийн тєрїїлсэн сэжгийн їр Холлын санаанд хадагджээ. Холл гийчнийхээ учир байдлыг аль болох тїргэн мэдэж авахыг бодож -Бїсгїйчїїд та нар ер юмны учрыг бїрэн мэдэх биш гэжээ.

Оройн есєн цаг хагасын їед гийчнийг нойрссон хойгуур Холл, унтлагын єрєєнд зоримог нь аргагїй орж, эхнэрийнхээ тавьц тєхєєрємж сэлтийг эндэхийн эзэн нь зочин биш би гэдгээ їзїїлэх гэсэн байртай хянуур гэгч эрэгцїїлэн хараад тїїний орхисон нэг сэжигт тоо бодлого бодсон хуудсыг авч нэлээд харав. Холл унтахын ємнє тэр хїний маргааш єглєє ирэхээр сайн ажиглаарай гэж эхнэртээ захихад цаадхи нь: - Чи ч хувиа хичээ, би ч хувиа хичээе, Холл минь гэв

Гийчин їнэхээр хачин хїн, тэгээд чухам ямар хїн болохы нь Холл авгай сайн мэдэж чадахгїйдээ дотроо бухимдаж нєхєртєє ийнхїї ширїїн аашилж байлаа.

Холл авгай шєнє дунд лут том манжин хэлбэртэй толгойнууд учир тоймгїй урт хїзїїгээ сунган ойртоод, муухай том хар нїдээр єєдєєс ширтэж байна гэж зїїдлэн сэржээ. Гэвч яггїй ухаалаг хїн болохоор айдсаа дарж орондоо хєрвєснєє тєдхєн дугжирчээ.

ГУРАВДУГААР БЇЛЭГ

МßНГА НЭГЭН ХОНХ

Тийнхїї хаврын урь дєнгєж орсон хордугаар сарын есний тэр нэг єдєр энэ хачин хїн Айпингэд газрын хаанаас гараад ирэв гэмээр гэнэт хїрч ирсэн ажээ. Маргааш єглєє нь тїїнийи юмыг шавар шавхайн дундуур арай чарай авч ирсэнийг бодоход овоо дорвитой ачаа байсан бололтой. Аливаа аяны хїний авч явдаг хор гурван хєвхє н хайрцагнаас гадна бас голдуу нэг их амар гаргагдахааргїй бичигтэй том том зузаан ном хийсэн хайрцаг байв. Тэгээд бас арваас цєєнгїй жижиг сагс, хайрцаг саванд сїрлээр ороосон юм хийжээ. Хэрэгт дурлан онгичж їзэхэд дотор нь шил савууд л байх шиг санагджээ. Нєгєє хїн дээл, малгай, бээлийтэй хэвээр Фиренсайдын тэргийг угтан яаруу гарч ирэв. Холл юм хїмнээс нь оруулалцах санаатай улаачтай яриа дэлгэн зогслоо. Гийчин, Холлын хєлийг залхуу нь хїрсэн янзтай їнэрлэж байсан Фиренсайдын нохойг ч ажигласангїй.

тэрэгний хойд талд ачаастай байсан жижиг сагснаас єєрєє нэгийг оруулах гэсэн бололтой довжооноос буулаа.

Гэтэл нохой тїїний барааг хармагц їс єрвийлгєн арзасхийн муухай архирснаа, ойртон ирмэгц нь хулгасан маягтай байснаа гэнэт ханцуйнаас нь хавхийн їмхлээ.

Холл нохойноос угийн их айдаг хїн болохоор уулга алдаж хашхираад гэдрэг огло харайв. Фиренсайд

- Хэвт! гэж зандраад ташуураа далайв.

Нохой бээлийтэй гары нь тавихад гийчин тїїнийг єшиглєв. Нохой огло їсрэн, ухасхийн доогуур дайрахад нєгєє хїний ємд хїїрэх чимээ гарчээ. Фиренсайд ташуураараа ороолгоход нохой муухай гаслан тэргэн доогуур оров. Энэ бїх байдал агшин зуур л болох нь тэр. Хїн бїхэн хїїе хайя гэж байснаас биш, бїтэн їг хэлсэн хїн нэг ч їгїй. Гийчин хїї татуулсан бээлий, бас ємд рїїгээ бушуухан харав. Бєхєсхийснээ больж яаран єрєє рїїгээ єгсєн явлаа. Тїргэн алхсаар хвс дэвсээгїй шатаар гарч унтлагын єрєєнд орох чимээг хїн бїхэн сонсов. Фиренсайд ташуураа барьсан хэвээр суудал дээрээсээ: “Муу улианыг даа” хэмээн бууж ирэхэд нохой нь эзнээ хигээсний завсраар хялам хялам харна.

-Нааш ир, муу улиан! гэж Фиренсайд зандрав.

Холл мэл гайхан зогссоноо - Нохой урчихлаа, юу болсныг нь орж їзье гээд гийчний хойноос гэлдрэн явтал їїдний пинд гэргийтэйгээ тааралдаж:

-Улаачийн нохой гийчнийг урчихсан шїї гэж дуулгав. Холл шатаар шууд єгсєн гарч гийчний єрєєний хаалга дутуу хаалттай байсан болохоор єрєвдсєндєє зєвшєєрєл авах барих ч гэлгїй шууд оржээ.

Цонхны хєшиг буулгаатай, єрєєнд бїдэг бадаг байлаа. Холлын нїдэнд агшин зуур царвуугїй гар, бас цагаан дэвсгэр дээр алаг нїдэн цэцгэрхїї чухам юу нь їл мэдэгдэх гурван том толботой нїїр бїртэлзэх шиг хачин жигтэй юм харагджээ. Холл їїдээр їсрэн гартлаа хэнхдэг рїїгээ цохиулав. Хаалга хавхийн хаагдаж дангинатал цоожлох чимээ гарлаа. Энэ явдал агшин зуур болсон учраас Холл єєр юу ч ажиглаж чадсангїй. Тийм гэхийн тэмдэггїй нэг юм л хєдлєн цохиод тїлхэн гаргасан ажээ. Холл шатны харанхуй тавцан дээр чухам юу харснаа ч мэдэхгїй мэл гайхан зогсов. Мань эр тєдхєн буудлынхаа ємнє цугласан хэдэн хїнтэй нийлэв. Фиренсайд юу болж єнгєрсєн тухайг хор ч дахин нэгд нэгэнгїй ярьжээ. Холл авгай гийчнийг минь урж байх тийм эрх энэ нохойд хэн олгосон юм гэж загнана. Замын хажууд аар саар юм худалддаг мухлагийн эзэн Хекстер хїн болгоноос элдэв дээдийн олон юм шалга ж байна. Тємрийн дархан Сенди В®лжерс, гїнээ бодлогошрон зогсож байхад хэдэн хїїхэд бїсгїйчїїл- Энэ нохой намайг хазсан бол ч, ийм нохой тэжээж болохгїй шїї дээ. Їгїй, ер нь энэ нохой тэр хїнийг яагаад урав аа? гэх мэтчилэн ярилцана.

Холл довжоон дээрээс тэдэн рїї гєлрєн яриагий нь чагнан саяхан тийм хачин юм харсан эсэхээ эргэлзэж байв. Тэрнээс гадна сэтгэгдлээ гаргаж ярина гэхэд хэлнийх нь баялаг даанч ділимхан хїн байлаа.

Эхнэрийнхээ асуухад - Туслалцаа хэрэггїй гэж буй бололтой, гэсэн ч юмы нь оруулалцаад єгчихсєн нь дээр биз гэв.

-Нохойд хазуулсани газры нь, ялангуяа хувилах янз байвал бушууан тєєнєсєн нь дээр гэж Хекстер хэлэв.

-Би бол тэр муу нохойг буудчих байсан даа гэж нэг авгай хэлэх сонсогдоно. Гэтэл єнєє нохой дахин архирч эхэллээ.

-Тїргэлж їзвэл зїгээр байна! гэж уурласан дуу хаалганы цаанаас гарч єнєєх боолттой хїн захаа босгож, бїрх малгайныхаа хїрээг доош нэлмийлгэн гарч ирээд, Юмы минь оруулчих болсон юм биш її! гэв.

Тэнд байсан хїн хожим хэлэхдээ, тэр хачин хїн ємд, бээлий хороо сольж амжсаныг ажсан гэжээ.

-Та нохойд уруулчмхав уу? Айхтар аягїй юм боллоо. Миний нохой …. гэтэл нєгєє хїн:

-Зїв зїгээр. Шїд нь арьсанд ч хїрээгїй. Юмы минь л бушуулж їз! Гэлээ. Тэгээд аман дотроо хараал тавьсан гэж Холл хожим ярьжээ. Эхний хайрцагтай юмыг зочны єрєєнд оруултал нєгєє хїн тэсэлгїй яаран задалж, жииргэлсэн сїрлийг нь цацсаар нунтагтай пагдгар шил, єнгє бїрийн цэнхэр уусмалтай хуруу шил, хор гэсэн бичигтэй цэнхэр єнгийн барзгар шил, нарийн хоолойтой цолдЈор шил, том том ногоон, цагаан шил, шилэн бєглєєтэй бїдэг бадаг бичигтэй, углаа модон бєглєєтэй, архи, тосны янз бїрийн шил сав гаргаж ирээд шїїгээ, зуух, цонх, ширээ, шал, номын ташинга дээр энд тэндгїй эгнїїлэн тавьжээ. Бремблхерстийн эмийн газар хїртэл єдий олон шил савтай байж чадаагїй дэг. Харууштай сонин юм байна. Зургаан хайрцагийг задлахад дандаа шил сав гарчээ. Ширээн дээр ч бєєн сїрл боллоо. Хайрцагнуудаас нь шилтэй юмнаас гадна хоосон хуруун шил, нямбайлан багласан дэнс гарчээ. Гийчин хайрцагтай юмаа онгичин гаргаж дуусмагц гадаа байгаа номтой хайрцаг, оруулж ирсэн бусад юм хїмээ, гал унтарчихсан байгаа зэргийг огт анзааралгїй цонх руу ойртож очин ажилдаа даруй оров.

Холл авгай хоол унды нь оруулж єгєхєд цаадхи нь шилтэй юмнаас хуруу шил рїї шингэн зїйлийг тоолон дусааж, ажилдаа айхтар улайсан учир авгайг хог сїрэл арилгаж дуусан дуустал орж ирснийгнь анзаарсангїй. Шал муухай болгосонд дургїйцсэндээ Холл авгай хоолны тосгуураа ширээн дээр дуутай гэгч тавихад гийчин сая нэг эргэж харснаа, даруй дахин цааш харжээ. Гийчин нїднийхээ шилийг аваад хажуу дахь ширээн дээрээ тавьсан байв. Тїїний нїдний ухархай авгайд гайхалтай гїнзгий юм шиг харагдав.Гэтэл нїднийхээ шилийг зїїгээд дахин эргэж харлаа. Холл авгай хог тарилаа гэж зэмлэх санаатай байжээ. Гэтэл зочин єрсєж, нєгєє л айхтар догшин байдлаараа:

-Таныг хаалга цохилгїйгээр битгий орж байг асай гэж хїсмээр байна гэв.

-Би цохисон шїї, харин…

яаруу, жаахан чимэ… хаалга тар хийсэн ч тэр … ер нь би танаас гуйхад…

-Тэгэлгїй яах вэ, эрхэм минь. Таны мэдрэлд тийм муу юм болж байгаа бол та хаалгаа цоожилчихоод сууж болно шїї дээ. Хэзээ ч гэсэн тэр!

тооцоонд оруулаарай гэж гийчин хэлээд бас нэг юм аман дотроо бувтнах нь хараалын їг байсан байж мэднэ.

Нэг гартаа шилэн лонх, нєгєє гартаа хуруу шил барьчихаад

зоримог дайчин бєгєєд уурсангуй байдалтай зогсох ер бусын хїнээс Холл авгай баахан хулчийна. Гэхдээ Холл авгай угийн шийдмэг эмэгтэй болохоор:

-Тэгвэл, эрхэм минь, та хэдийг єгмєєр байна? Гэхэд:

Гийчин -нэг шиллэнг, нэг шиллэнг гээд биччих, нэг шиллэнг болно биз дээ? гэв.

-За та єєрєє л болно гэж байгаа бол, бололгїй яахав гэж авгай хэлээд ширээгээ засаж эхлэв.

Цаад хїн буруу харж суув. Тэр хїнийг їдээс хойш эх тєлєв хаалга цоожлоод чив чимээгїй шахам суусан гэж Холл авгай ярьсан билээ. Харин нэг удаа тїг гэх нїсэр чимээ гарч, шил савнууд харшин хангинах нь ширээгээ шаагаад лонх шидэх шиг санагджээ. Тасалгаан дотуур урагш хойш холхих хєлий чимээ гарахад Холл авгай юу болов хэмээн зовсондоо їїдэнд нь очсон боловч, їїдий нь тогшихоос зїрхшин чагнаж зогслоо.

-Ердєє ч болж єгєхгїй нь ээ! Тун болохгїй нь! Гурван бум! Дєрвєн бум! Булай их тоо о! Худлаа даа! Энэ насаараа ч барахгїй юм байна. Гэсэн ч тэвчээр, тэвчээр хэрэгтэй … Ай би мєн их тэнэг хїн ээ! гэж гийчин солиотой хїн шиг їглэж байв.

ßг тэр їеэр архи пиво уух єрєєний хоосон шалан дээгїїр тємєр хадаасан тахтай савхин гуталтай хїн явах нїсэр чимээ гарсан тул Холл авгай тэр хїний ганцаар ярих їгийг дуустал чагнаж чадаагїйдээ гонсойжээ. Холл авгайг дахиж ирээд чагнахад гийчний єрєєнєєс сандал хааяа хяхтнах, сав шил харшихаас єєр юу ч дуулд хгїй байлаа. Ганцаараа ярихаа болиод ажлаа эхэлсэн бололтой. Холл авгай цай оруулж єгєхдєє єрєєний єнцєг дэх толины дор шил аяганы хагархай, хагас дутуу арчсан алтлаг єнгєтэй толбо байхыг ажиглав. Энэ тухай гийчиндээ сануулахад гийчин нь уцаарлангуй:

- Миний тооцоонд оруулчих. Битгий саад хийгээд байгаарай, гуйя! Хэрэв би танд хохирол учруулсан бол гайгїй, миний тооцоонд оруулаад биччихээрэй гээд ємнєє дэлгээстэй байх дэвтэртээ юм тэмдэглэн бичиж гарлаа.

Мєн єдрийн орой “Айпингийн татуурга” гэдэг пивоны мухлагт ороод сууж байсан Фиренсайд учиртай янзаар:

- Би чамд нэг юм яръя гэхэд Тедди Хенфри -За юу хэлэх гээ вэ? гэв. Нєгєєдєх нь - таны єнєє ярьдаг, миний нохойд уруулдаг єнєєх гайхал чинь хар арьстан юм байна шїї. Лав л хєл нь хар єнгєтэй юм байна билээ. Нохой ємдийг нь хїї татахад тийм харагдсан. Хїний ягаан бие цухуйх стой байсан биз дээ? Тийм юм харагдаагїй, хав хар л юм харагдсан шїї! Миний малгай шиг хар юм байсан гэж би хэлж байна шїї дээ гэв.

-Аа, тийм бий! Ха·ин юм даа. Хамар нь будаг тїрхчихсэн юм шиг улаан байсан шїї! гэж Хенфри гайхахад Фиренсайд: -Їнэн, мэдэж байна. Би тэгээд юу бодож байгаагаа танд хэлэх гэсэн юм. Тэр хїн цоохор арьстай юм. Тедди минь. Энд тэндээ хар цагаан толботой. Тэгээд л ичээд ба©гаа юм шиг байна. Эрлийз хїн дэг. Цус нь муу холилджээ. Тийм хїн байдаг гэж би урьд сонссон. Адуунд бол яахав, гайхах юм алга тийм зїстэй байх чинь с хойно яахав гэлээ.

ДЄРЄВДЇГЭЭР БЇЛЭГ

КАСС НЄГЄЄ ХЇНТЭЙ ßРИЛЦЖЭЭ

Тэр хїн Айпингэд хїрч ирсэн тухай тодорхой бичсэн учир гэвэл, хїмїїс тїїнийг шохоорхон сонирхох болсон шалтгааныг уншигч авхай нарт ойлгуулахыг хичээснийх билээ. “Клубын баяр болох хїртэл тїїний тэнд байсан тухайд гэвэл хор хачин явдлыг нь дурдаад бусдыг нь орхиж болох юм. Орон байрны эмх журмын талаар Холл авгай тэр хор хааяа хааяа муудалцах боловч дєрєвдїгээр сарын эцэс хїрч цаад хїн мєнгє цэнгийн талаар баахан бэрхшээлтэй болтлоо авгайг хялбархан аргалдаг, тухай бїр хангалттай мєнгє єгєєд салдаг байв. Холл авгайн нєхєр тэр гийчинд тун дургїй, бушуухан явуулах юмсан гэж хааяа зїрх гарган хэлдэг байж гэнэ. Гэхдээ тїїнд муу байгаагаа їргэлж нууж, гийчинтэй нїїр учрахгїйг хичээж явдаг байв. ”Зун болтол хїлээе, зураачид ирдэг цаг даа, тэр їед харъя” гэсэн цэцэн ухаан Холл авгайд тєрєв.”ßахав жаахан ихэрхвэл ихэрхэж л байг.Юу ч гэсэн тєлбєрєє нямбай єгнє гэдэг! Тєлбєрєє нямбай тєлнє гэдэг чинь бас нэг їг шїї дээ!” гэнэ.

Гийчин сїмд ч очиж мєргєхгїй, жирийн єдєр ємсєх хувцсаа ням гаригт ч сольдоггїй байв.

Холл авгайн бодоход тэр хїн жигдгїй ажилладаг. Зармдаа эрт босож зочны єрєєнд, ороод зогсоо зайгїй ажиллана. Заримдаа орой босож, дурамжхан байгаа янзтай тасалгаан дотуураа холхиж тав муутай байгаа нь илт, тамхи татах юм уу, задгай зуухны дэргэдэх зєєлєн сандал дээр зїїрмэглэн сууна. Єєр хїн хартай ч ярилцахгїй. Єнєє л адайр хэнтэг зан хэвээрээ. Ихэвчлэн бухимдан ундууцна. Хааяа уурандаа цухалдан бачимдаж гартаа тааралдсан юм хумаа эвдэж, урж, хаяж цацална. Ганцаараа аяархан ярьдаг зан н бїр даамжирчээ. Холл авгай чих тавин мэрийн чагнавч юу ярьж буйг нь ойлгохгїй.

Тэр хїн єдрийн цагаар гадаа гарах нь ховор, харин їдэш бїрий болоход тэнгэр ямар ч байсан хамаагїй, толгойноосоо хєлєє хїртэл битїїлж боож гараад аль мод ихтэй бартаатай, буйд зєргєєр зугаална. Зэвїїн шил, нэлмэгэр малгайных нь дороос цухуйх боолт болсон чєтгєр аятай муухай зїс царай нь харанхуйгаас гэрэлд гэнэт гарч ирэхийг ажлаасаа харьж явсан зарим хїн хараад зэрхийн цочдог байж. Бас Тедди Хенфри нэг їдэш “Улаан дээл” гэдэг архины мухлагаас гарч гуйвсхийн явж байтал нь єнєє хїн эсгий малгайгаа гартаа барьж яваад гэнэт гэрэлд гарсанд толгой нь гавлын яс шиг харагдсанд мань хор їхтэлээ цочжээ. Їдэш оройн цагаар явж байгаад тїїнтэй тааралдсан хїїхэд багачууд тэр шєнєдєє чєтгєр шулам зїїдэлдэг болжээ. Ер нь хїїхдїїд тїїнд зэвїїцэх, тїїний хїїхдэд зэвїїцэх хорын аль нь илїї байсныг хэлэхэд бэрх билээ. Юу ч гэсэн хор талаасаа л тун сїрхий зэвїїрхдэг байв.

Айпинг шиг жижигхэн тосгонд, тийм хачин дїр байдалтай, за­ авирта хїн бєєн яриа хєєрєє дэЈдээх нь аргагїй. ßлангуяа тїїний мэргэжлийн тухай хїн бїр тус тусдаа нэг юм бодно. Холл авгай энэ талаар баахан эмзэг байж. Хїмїїс асууж лавлахад “ туршлага хийж байгаа эрдэмтэн” гэж хэлнэ. Гэхдээ магадлахаас айж болгоомжилдог байв. Чухам ямар юмны шинжилгээ хийж байгаа юм дээ? гэж асуухад авгай мэдэмхий дуугаар - Эрдэм боловсролтой хїн андахгїй мэдэх стой, “ßнз бїрийн нээлт хийж байгаа хїн” гэж хариулдаг байлаа. Цааш нь -Манай гийчинд гай тохиолдож нїїр гарых нь єнгє зїсийг муухай болгосон юм. Тэгээд угаасаа баахан нэрэлхїї хїн болохоор тїїнийг нь сануулахад тун дургїй юм гэнэ. Зарим хїн, тїїнийг эрїїгийн гэмт хэрэгтэн этгээд байх, цагдаагаас нїїрээ буруулахыг оролдож байгаа хїн байх гэж Холл авгайгаас далдуур ярилцана. Хамгийн тїрїїнд Тедди Хенфри тэгж бодсон ажээ. Хордугаар сарын дундаас шувтарга болтол шальтай томгэмт хэрэг гарлаа гэж їнэндээ дуулдаагїй билээ. Гэвч ардын сургуулийн туслах багш сїрхий хэтрїїлдэг зантай Гульд энэ хїнийг тэслэн дэлбэлэх бодис бэлтгэж байгаа, зїсээ хувилгасан засаггїй їзэлтэн гэж боджээ. Зав чєлєєндєє тїїнийг хянан мєрдєж байхаар шийджээ. Тїїний хэрэглэсэн арга гэвэл нєгєє хїнтэй єєртэй нь тааралдахдаа нїїр рїї нь сїрхий ширтэх, бас гйичнийг ер їзээгїй хїмїїст єдєж сэдсэн асуулт тавьдаг байжээ. Гэвч тїїнд олж мэдсэн юм огт їгїй байлаа.

Нэг хїн Фиренсайдын бодлыг баримталж тэр хачин хїнийг цоохор арьстай гэх буюу нєгєє нь бїр ч давсална. Жишээ нь: Сайлас Дерган ярихдаа “ Тэр хїн зах зээл дээр гарч биеэ їзїїлэх юм бол дороо л хєлжих эр” гэхийн дээр єєрєє ялимгїй сїжигтэй хїн болохоороо тэр хачин хїнийг нэг л увдистай хїн гэж боддог байлаа. Бас зарим нь зїїдний л євчтэй, гэмгїй амьтан байх гэнэ. Энэ таавар зєв бол юм бїхний учир шууд тайлагдах нэг сайн талтай байж. Ийм ийм гол бодолтой хїмїїсийн зэрэгцээгээр бас эргэлзэн тээнэгэлзсэн ч юм уу, аяндаа дагалдах хїмїїс ч байлаа. Сассеск нутгийнхан мухар сїсїэг багатай учир зєвхєн дєрєвдїгээр сарын шинэдээр болсон хачин явдлуудаас хойш сая, нэг л биш гэж тосгоноороо шивэр авир ярилцах болжээ. Тэгэхдээ ч бас зєвхєн эмэгтэйчїїд нь тэгэж байв.

Ер нь тїїний тухайд тэд юу гэж боддог байсан ч айпингийнхэн тїїнд цємєєрєє дургїй болжээ. Тїїний уцаар тїргэн зангийн зовлонг хот газрын оюуны хєдєлмєрийн хїн ойлгох боловч Сассескийн амарлангуй хїн ардад гайхалтай санагдана. Заримдаа тэр хїн гараараа учиргїй дохин занган яваа харагдана. Бас нар шингэсний дараа гудамжны єнцєг булангаар яах ийхийн зуургїй хурдан гарч ирээд єнгєрнє. Їг єдєж яриа їїсгэхийг оролдсон хїнийг огтхон ч халгаадаггїй байлаа.Бїрэг харанхуйд дуртай, їїд хаалгаа тїгжиж цонхныхоо хєшгийг буулган, лаа дэнгээ унтраана. Энэ бїгд нь хэнд таатай байх билээ дээ. Гудамжаар явж байгаад тааралдсан хїмїїс тїїнээс буруулж, доогтой залуучууд захаа босгож, малгайныхаа хїрээг нэлмийлгээд араас дагаж тэп тап алхаж гишгэхийг нь элэглэнэ.

Тэр їед “ Хїн-буг” гэдэг нэг дуу их дэлгэрчээ. Сэтчель авгай тэр дууг сургуулийнхаа їдэшлэг дээр дуулж авсан шангаа сїмд чийдэнгийн шил авч єгєхєд зориулжээ. Тэрнээс хойш тэр тосгоныхон нєгєє хїний бараа харагдах болгонд заавал тэр дууны аль нэг бадгийн аяар ч юм уу, чангаар исгэрэн аялдаг болжээ. Харанхуй болтол тоглосон хїїхдїїд тїїний хойноос “хїн-буг” гэж хашхиралдан айх, айлгїйтэх зэрэгцэн гэр гэрийн зїг хар хурдаараа гїйлддэг болжээ.

Тэндэхийн эмч Касс учры нь олж мэдэх юмсан гэхээс тэсэж суухаа больжээ. Тэгээд тэр хїний толгой тїрїї їргэлж боолттой явдгийг эмч хїний хувьд сонирхож, їй тїмэн шил савтаигий нь сонсоод атаархах сэтгэл тєржээ. Тїїнтэй нэг ярилцаад їзэх завшаан эрсээр амжилгїй дєрєв, тавдугаар сарыг єнгєрєєжээ. Сїїлдээ бїр тэсэхийг болиод улаан єндєгний баяр слол болохоос ємнєхєн тосгоны эмнэлгийн сувилагчийн цалин хэрэглэлийн талаар бадар барих хуудас аваад далим гарган очив. Холл авгай гийчнийхээ нэрийг мэлэхгїй байсанд эмч их гайхжээ.

-Нэрээ хэлж єгсєн л юмсан, би даанч дуулсангїй єнгєрєєчихсєн гэж Холл авгай худлаа хэлэв. Єєрийндєє сууж байгаа хїний нэрийг мэдэхгїй байна гэдэг авгайд ичгїїртэй юм шиг санагджээ.

Касс хїлээж авах єрєєний хаалгыг тогшоод ороход хараал тавих їг тод дуулджээ.

- Дайраад орчих шив дээ. Єршєєгєєрэй гэж Касс хэлэхэд їїд яг хаагдсан болохоор Холл авгай тэр хор юу юу ярилцсаныг дуулж чадсангїй.Арваад минут хир тэр хор дунгэр дїнгэр ярилцах чимээ дуулдаж байлаа. Дараа нь гайхаж дуу алдах сонсдож, хєлийн чимээ гараад са­дал унав. Огцом муухай инээх дуулдаж, сандарч яваа хїний хєлийн чимээ ойртсоор Касс гараад ирлээ. Кассын царай зэвхий дааж, эргэн эргэн харсаар їїд хаалга ч хаалгїй задгай хаяж, эзэн авгай руу ч харах сэхээ сэтээгїй сандчин шатаар бууж , ум хумгїй гараад замаар орон хурдан хурдан алхан холдох хєлийн чимээ сонсджээ. Касс малгайгаа гартаа барьсан явна.Эзэгтэй лангууныхаа араас нєгєє задгай орхисон хаалга руу хартал нєгєє хїн аяархан инээгээд тасалгаан дотуураа хєлхєн яваа дуулджээ. Харин Холл авгайн зогсож байсан газраас гийчний царай харагдсангїй. Хаалга хаагдаж дахиад нам гїм болов. Касс тосгон дотуур шууд явсаар санваартан Бентингийнд очиж жижиг єрєєнд нь орж тэвдэнгїйгээр:

- Би галзуурав бололтой! ßг солиотой хїн шиг байгаа биз? гэхэд номнол бичсэн хуудаснуудаа ангилж байсан санваартан хуудаснууд дээрээ дунгийн яс тавиад

Санваартан єєртєє байдаг хямд дарснаас нэг хундага хийж

єгснийг эмч балгаж хїч сэлбэв бололтой саяхан болсон явдлынхаа тухай ярив.

-Єрєєнд нь ороод - гэж эмч хий залгиснаа- Манай сувилагчийн цалин хэрэглэлд зориулан бадар барьж явна, та оролцоно уу? гэлээ. Гэтэл тэр хачин хїн намайг орохтой зэрэг гараа халаасандаа хийж сандал дээрээ лїгхийн суугаад шуухитнаж гарлаа. Таныг би шинжлэх ухаан сонирхдог хїн гэж дуулсан юм гэлээ. Нєгєє хїн бас л “Тиймээ” гээд шуухитнав. Ер нь намайг байх зуур дандаа л шуухитнаад л байсан, сїрхий нусгай хїрсэн бололтой юм. Тэгэж их хучиж дулаалсан нь арга ч їгїй юм. Тэгээд би бадар барих болсон учр а ярьж, энэ зуур єрєєгий нь ажив. Энд тэндгїй л сав химийн бодис, дэнс, хуруу шил зєндєєн. Нил цэцгийн їнэр шиг юм ханхалж байлаа. Гарын їсэг зурах уу, яахав? гэж асуухад тэр хїн бодъ гэв. Тэгээд би шуудхан та шинжилгээний ажил хийж байна уу гэж асуухад тийм гэж хариулав. Удах шинжилгээ юу? гэхэд уурлаж “Золиг шиг удаан шинжилгээ” гэв. Би хариуд нь “А тийм юм бий” гэлээ. Гэтэл нєгєє хїн гэнэт биеэ барьж чадахаа больсон янзтай элдвийн гомдол гаргаж эхлэв. Дургїй нь хїрээд тэсэж ядан байснаа намайг юм асуухтай зэрэг тэссэнгїй дэлбэрэх шиг болов. Нэг жор, маш чухал жор гаргаж авсан байж , юуны жор юм хэлсэнгїй. Эмийн жор уу гээд орхисон чинь “ Чєтгєр алгад! Та энд юу туршаад байгаа хїн бэ?” гэж хашхирав. Би яахав уучлал гуйлаа. Тэр хїн сїртэй шуухитнаж ханиав. Тэгээд цааш нь ингэж ярив. Нэг жортой болоод байж гэнэ. Таван хэсгээс бїрдсэн жор байсан юм байх. Тїїнийгээ ширээн дээр тавиад цааш эргэтэл цонхны салхи жортой цаасыг нь шажигнуулан хийсгэж орхижээ. Задгай зууханд гал асаж байсан гэнэ. Цаас дїрсхийн асах харагдаад жор нь яах ийхийн зуургїй шатаад янданд сорогдон алга болжээ. Ухасхийсэн боловч амжаагїй юм гэлээ. Ингээд тэр хїн яриагаа тодотгох гэж гараа єргєлєє.

-Тэгээд

минь! Хєєрхий зэрэмдэг хїн юм байх аа! Хиймэл гартай байснаа аваад тавьчихсан бололтой.” гэж би Ўодлоо. Гэсэн ч дараа нь нэг л хачин юм шиг санагдсан. Хоосон юм бол яаж ханцуй нь гартай юм шиг хэлбэртэй, бас дээш доош хєдєлж байдаг билээ. Ханцуй хоосон байх нь ч лав хоосон байсаан. Юу ч байгаагїй. Тохойгоо хїртэл хоосон харагдсан, тэр хавьд нэг цоорхойтой, тэрїїгээр гэрэл нэвт тусаж байна билээ. Би: “Ай бурхан минь! “ гэж дуу алдчихав. Тэгтэл тэр хїн зогтусан, хєдєлгєєнгїй гєлийсєн нїдээр намайг ширтсэнээ ханцуй руугаа харав.

-Тэгээд?

ширтэж байснаа халаасандаа бушуухан хийчихэв. Тэгж байснаа хоолой засаж “ Жор минь шатчихсан гэж би танд хэлсэн ярьсан байхаа.” гэлээ.

уу?

Тэр хїнийг тїргэн гэгч босоход нь би ч бослоо. Над руу алгуурхан алхаагаар ойртож ирээд тулж зогсов. Аймаар муухай шуухитнана. Би хєдлєлгїй зогсож байсан боловч тэрний боолттой толгой, нїдний шил аажуухан ойртсоор байгааг харахад дотор аягїй болсон, нээрэн шїї. “Їїнийг та хоосон ханцуй гэсэн байх аа?” гэж мань эр лавлав.

-Тийм л байна шїї дээ! гэж би хариуллаа.

Хэрэв хїн таны єєдєєс ингэж ширтээд юу ч хэлэхгїй байвал та лав зодоо гаргах нь гэж бодох байх. Тэгвэл тэр хїн тун тайвнаар, гараа гаргаж ирээд надад їзїїлэх гэж байгаа мэт алгуур ойртуулав. Би дэмий л харлаа. Бїтэн жил болох шиг санагдлаа.

-Їгїй яахав дээ, хоосон л юм Ўайна шїї дээ гэж хоолойгоо засаж хэлэв. Эрхбиш нэг юм хэлэх ст®й байлаа. Айдас хїрээд явчихлаа. Ханцуйны дотор тал цєм харагдаµ юм. Нєгєє хїний ханцуй над руу аажуухан дєхєєд байдаг. Тэгсээр бїр зургаан ямхын тєдийхєн зайтай болов. Хоосон ханцуй тэгж ойртоод байхыг харахад хичнээн аягїй санагдана! Тэгээд …

Бантин инээд алдав.

-Ханцуйд нь юу ч байгаагїй шїї дээ. гээд Кассын дуу хачин чангарав.

-Та ч яахав одоо ингэж л байна, харин би бїр айж сандрахдаа ханцуй руу нь чанга гэгчийн цохиж аваад, єрєєнєєс гараад харайчихсан, зугтаачихсан…

Касс тїр дуугїй боллоо. Тїїний їнэнээсээ айж сандарсанд эргэлзэх арга алга. Мань хїн яах ч учраа олохгїй эргэж, сайхан ааштай хуврагийн тааруухан дарснаас бас нэг жїнз уув. Тэгээд:- Ханцуйгий нь цохиод авахад миний гарт яг гар шиг юм тааралдсан. Гэтэл гар байгаагїй юм. Ерєєсєє гарын ор ч байгаагїй юм.

Бантин жаал бодол болсноо Касс руу сэжиглэсэн байдалтай хараад- Жигтэйхэн хачин хэрэг байна даа! гэж нухацтай дуугарав.

ТАВДУГААР БЇЛЭГ

САНВААРТНЫД ХУЛГАЙ ОРОВ

Санваартны гэрт хулгай орсон тухай тодорхой мэдээг бид тэр санваартан гэргий хороос их тєлєвийг нь дуулсан юм. Энэ хэрэг Айпингэд клубын баяр слол болдог Цагаан Сумъяа єдрийн єглєє хар їїрээр болсон ажээ. Бантины гэргий їїрээр нам гїмд гэнэт сэржээ. Унтлагынх нь єрєєний їїдийг хїн нээгээд хаах шиг боллоо. Анхандаа авгай нєхрєє сэрээсэнгїй, орон дээрээ босож суугаад чагнатал нэг хїн зэргэлдээ байгаа хувцасны єрєєнєєс гарч, гудмаар шатны зїг хєл нїцгэн пад падхийн яваа дуулджээ. Авгай їїнийг лавтай мэдмэгцээ Бантинг сэмээрхэн сэрээжээ. Бантин, гэрэл гаргалгїйгээр нїднийхээ шилийг зїїж, гэргийнхээ дээлийг нємрєн гэрийн шаахай хєлдєє углаад гудмандаа гарч чагнавал бичгийнх нь ширээг хїн онгичиж байгаа чимээ тов тод сонсдов. Бас хїн чанга гэгчийн найтаах дуулджээ. Тэгэхлээр унтлагын єрєєнд эргэн орж хамгийн тохиромжтой зэвсэг гэж санасан галынхаа шилээврийг аваад чимээ анир гаргахгїйг аль болох хичээн шатаараа уруудав. Бантины гэргий ч хойноос нь гарч иржээ.

Дєрвєн цаг болж байсан тул їїрийн гэгээ бїрэлзэж гудамд нь гэрэл сїїмийсхийн гарсан боловч бичгийн єрєєний їїд хав харанхуй онгойж харагдав. Цєм нам гїм гагцхїї Бантины хєлийн дор шал яльгїй шажигнана, бас бичгийн єрєєнд нь хїн юм онгичих чимээ їл мэдэг сонсогдоно. Тэгтэл ширээний нїдийг тар хийтэл нээгээд цаас шаржигуулах чимээ гарав. Тэгээд тэр хїн хараал тавьж, чїдэнз зурахад єрєєнд нь шар гэрэл сїїмсхийв.

Бантин гудамаараа ороод бичгийн ширээний єрєєнийхєє їїдэн завсраар шагайвал ширээн дээр нь лаа асаатай, ширээнийх нь нїд онгорхой харагдсан ажээ. Гэтэл хулгайч нь харагдсангїй. Бантин тэндээ эргэлзэн зогсож байхад, айсандаа царай нь зэвхийрсэн Бантины авгай араас нь сэмхэн хїрч иржээ. Хулгайч лав энэ хавийн хїн гэж бодоод л Бантин зориг оржээ.

Мєнгє хангинах чимээ гарахыг тэр хор сонсоод аж ахуйд зориулсан хор фунт, арван шиллингээ хулгай авч байна гэж мэджээ. Тэр чимээ гарахыг Бантин сонсмогцоо зїрх нь бїр чангарч дээ.

Бантин шилээврээ чанга атгаж, гэргийгээ дагуу«саар єрєєд ороод

- Боль хє, чи! гэж чанга хашхирснаа хїн ер байхгїй байхыг їзээд гайхаш нь тасрав.

Гэсэн ч дєнгєж сая энд хїн юм хєдєлгєх шиг санагдсан нь лавтай билээ. Хагас минутын тєдий гайхан зогсож байснаа Бантин авгай єрєєн дундуур явж очоод хєшигний араар шагайхад, нєхєр нь бичгийнхээ ширээн доогуур шагайв. Бантины авгай цонхны хєшгийг ярав. Нєхєр нь задгай зуухныхаа яндангаар шагайж хараад шилээврээрээ тєнхєв. Дараа нь Бантины авгай цаасны сагс онгичиход нєхєр нь нїїрснийхээ савыг нэгжив. Тэгснээ эр эм хор бие бие рїїгээ учрыг олж ядан мэл гайхан зогсов.

-Би тангараг єргєсєн ч … гэж Бантин эхэлснээ- Лаа! Хэн асаасан байх вэ? гэхэд гэргий нь:

- Бас ширээний нїд! Мєнгє маань алга болж шїї дээ! гээд їїд рїї яарав.

Гудамд хїн чанга найтаах дулдав. Тэгмэгц нєгєє хор маань шууд

гїйн гарвал гал тогооны єрєєний їїд тас хийжээ.

- Лаа аваад ир! гэж Бантин хашхираад урагшаа дєхтєл хаалганы тїгжээ яаран тайлах чимээ дуулджээ.

Гал тогооныхоо єрєєний їїдийг нээтэл арын хаалга нээгдэж їїрийн бїдэг бадагт хашаан дахь цэцэрлэгийн мод барайж харагдав. Тэрээр їїдээр гадагш юу ч хараагїйг санваартан лавтай мэдэж байтал їїд нь тїр онгойж байгаад тар тїрхийн хаагдсан ажээ. Їїнд бантины авгайн барьж байсан лаа салхинд цацлан сїїмэлзээд дахин тодров.

Тэр хор гал тогооныхоо єрєєнд орохыг зориглохгїй бїхэл минут хэртэй зогсжээ.

Єрєєнд ер хїн байсангїй. Хоул гадагш гараµ хаалгаа тїгжээд гал тогоо, пингээ цємии нь нэгиж, доошоо зоориндоо хїртэл орж їзэв. Хичнээн эрэвч хїн байсангїй.

Їїр цайж нэгэнт гэрэлтэй болсон байхад мань хор доод давхартаа нєгєє хачин хувцастайгаа, лаа барьсан хэвээр харанхуй шєнє болсон хачи­ явдлыг хачирхан хачирхан ярилцан зогсож байжээ.

-Ийм хачин юм насандаа їзсэнгїй гэж санваартан хорь дахь удаагаа хэлэв.

-ай хє, Сюзи ирж байна. Єнгєрєєд яваг, тийшээ орсон хойно нь хоулаа дээшээ бушуухан гаръя гэж гэргий нь хэлжээ.

ЗУРАВДУГААР БЇЛЭГ

ГЭРИЙН ТАВИЛ ГАЛЗУУРАВ

Цагаан Сумъяа єдрийн єглєє їїрээр шивэгчин Миллийг босоогїй байхад эр эм хор Холл босож зоориндоо сэм оров. Тэр хор пивоныхоо чанарыг їзэх нууц ажилтай байлаа.

Тийшээ орсон хойноо унтлагынхаа єрєєнєєс лонхоо авчрахаа хоул мартсанаа Холл авгай санав. Уг зорьсон хэрэгт Холл авгай дадамгай хїн байсан болохоор лонхонд нєхєр нь явах болов. Тїїнийг шатны талбай дээр очтол нєгєє гийчний їїд ялимгїй онгорхой байхыг хараад гайхжээ. Холл цаашаа унтлагынхаа єрєєнд орж, бий гэсэн газраас нь лонхоо олж авав. Буцаж явтал нь гадаа хаалганы тїгжээ тайлаастай зєвхєн оньслоотой байгааг харав. Холл гэнэт ухаарч энэ байдлыг єнєє гийчний хаалга онгорхой байсан, бас Тедди Хенфри таавар хортой холбон боджээ. Урьд орой гэргий нь тїїний барьж байсан лааны гэрэлд хаалга тїгжсэнийг Холл тодорхой саналаа. Холл хэсэг зуур яах ч учраа олохгїй зогсож байснаа лонх барьсаар буцаж єгсєн, нєгєє хїний їїдийг тогшвол хариу алга. Дахин тогшоод їїдий нь тэлэн нээн оров.

Мань эр зєв боджээ. Дэвсгэр нь ч хэвээр, єрєє нь ч хоосон. Харин сандал, орных нь хєл дээр нєгєє гийчний ємсдєг ганц костюм, толгойных нь боолт хааш яаш хаяастай байхыг Холл гуай їзээд хэдий гойд ухаантай биш ч гэлээ гайхах бодол тєржээ. Гийчний ємсдєг зєєлєн том эсгий малгай хїртэл орны толгой дээр хазгайдуухан тохойтой байв.

Холл мэл гайхан тэнд зогсож байхад зоорин дотроос авгайн дуу дуулдана.Авгай баахан юм їглэж, їгийнхээ сїїлйиг єргєн дуудах нь Єрнєд Сассексийн хїмїїст айхтар ундууцсаны тэмдэг билээ.

-Жо- орж оо! Чи миний захисан юмыг олов уу, їгїй юу? гэж хашхична.

Холл хариу хэлэхийн оронд доошоо сандран бууж бїр шатан дээрээс:

-Женни минь! Хенфрийн хэлдэг їнэн байна! Єнєєх чинь тасалгаандаа алга, алга! Ордог хаалганы тїгжээ гаргаастай байна гэж хашхирав.

Холл авгай учрыг нь тэр даруйдаа олсонгїй. Гэсэн ч хоосон єрєєгий нь биеэр очиж їзэхээр шийдэв.

Холл єнєєх лонхоо барьсан хэвээр тїрїїлэн явах зуур:

-Єєрєє алга хэр нь дээл нь байсан газраа байх юм. ßагаад дээлгїй нїцгэн явах билээ, хачнаа? гэв. Хожим тэр хорын ярьснаар бол зоориноос гараад явахад ордог хаалга нээгдээд дахин хаагдах чимээ гарах шиг болсон, гэтэл хаалга нэгэнт хаалттай байсан хэн ч байгаагїй болохоор аль аль нь бие биедээ юу ч хэлээгїй єнгєрсєн гэнэ.

Холл авгай гудманд нєхрийнхєє хойноос гїйцэн ирж шатаар тїрїїлэн єгсєв. Шатны тэртээ, нэг хїн найтаалгах сонсогдоход эхнэрийнхээ хойн®ос зургаан алхам зайтай явж байсан Холл, гэргийгээ наитаалгалаа гэж бодсон байтал гэргий нь єєрєє тїрїїлж явсан болохоор хар хї­ийгээ найтаалаа гэж бодсон ажээ. Холл авгай гийчний єрєєний хаалгыг цэлийтэл нээж доторхий нь ажиглан хараад- Жигтэйхэн хачин хэрэг байна даа! гэлээ.

Холл авгайн яг чихэнд нь нэг хїн найтаалгах шиг болмогц эргэн харвал нєхєр нь шатны дээд талын гишгїїр дээр єєрєєс нь арван хор алхмын зайтай хол байхыг їзээд гайхлаа. Гэвч нєхєр нь дэмий удалгїй хїрэлцэн ирлээ.

Холл авгай бєхийгєєд дэр, цагаан даавуугий нь тэмтэрч їзэв.

-Хїйтэн байна. ßваад лав л нэг цаг илїї болсон байна гэв.

Ингэж байтал маш гайхалтай юм болжээ. Орны цагаан даавуу єєрєє эвхэрч овоороод гэнэт орны хєндєл дээгїїр харайчихлаа. Хїний гар бїтээлэгний дундаас атгаж аваад хажуу тийшээ чулуудчих шиг. Цаашаа гийчний малгай байсан газраасаа дээш хєєрєн гарч хагас эргэлдэн Холл авгайн нїїр єєд цохиод авлаа. Тэгтэл угаалтуур дээрээс бие їрдэг хаймар бас дээшээ хєєрєв. Бас гийчний ємд цамцыг эвгїйхэн шиг салгаж хаяад тїшлэгтэй сандал нь дээш дэгдэж гийчний дуутай тун тєстэй дуугаар сєєнгєтєн инээд алдаад дєрвєн хєлєєрєє Холл авгайн зїг чиглэн дайрч ирэв. Холл авгай дуу алдан їїдний зїг эргэн зугттал єнєєх сандал хєлєєрєє араас нь аяар боловч шийдмэг тїлхэн нєхєртэй нь хамт гаргачихлаа. Тэгээд єрєєний їїд тас хийтэл хаагдаад дуутай гэгч цоожлогдож орхив. Сандал, ор сэлт хэсэг зуур дийлсэндээ баярлах аятай тонгочсоноо тєдхєн нам болов.

Холл авгай шатны талбар дээр гараад бараг ухаан алдан нєхрийнхєє гар дээр унав.

Холл авгайн дуу чимээгээр нойрноосоо сая сэрсэн Миллиги©н туслалцаатайгаар гэргий юїгээ арай ядан доош оруулаад тайвшруулах эм єглєє.

-Албин чєтгє° байна, би мэдэж байна, сонинд тэгэж бичсэн байдаг юм, ширээ сандал їсэрч бїжиглэдэг юм гэнэ билээ гэж Холл авгай дєнгєж ухаан оронгоо хэлэхэд нєхєр нь:

байсан юм… Би ер нь яагаад бодож їзсэнгїй вэ? Тэр бїлтийсэн нїд, боолттой толгой… Ганц ням гаригт сїмд очсон бол бас яана… тэр олон шил, сав тийм олныг хураах уу та минь! Хамаг сандал ширээнд чєтгєр шулам шїглїїлчихсэн байн. Хайран эд минь! Ээж минь намайг хїїхэд байхад дандаа суудаг байсан сандал юмсан. Одоо болохоор намайг дайраад байх болно гэдэг чинь юу гэсэн хэрэг вэ?

байна шїї гэж Холл гуйв.

Тэр хор єглєєний ургах алтан шар нарны туяа гийсэн гудамжны нєгєє талд суудаг тємрийн дархан Вожерсийг сэрээхээр Миллиг явуулжээ.

“Холл авгай амры чинь эрж байна. Манай байшингийн дээд давхрын сандал ширээ нэг л хачин болоод байна. Вожерс та манайхаар морилохгїй юу?”

Вожерс их юм мэддэг айхтар ухаалаг хїн ажээ.

Уг хэргийг маш хянамгай сонсоод:

- Хараал хийгээд л тэр, би яг мэдэж байна гэж хэллээ.

Дархан, Холлынд сэтгэл нэлээд зовсоор ирж дээ.

Холл, гэргий хоул тїїнийг нєгєє гайхалтаи єрєє рїї даруй аваачихыг завдсанд, дархан ер яарахгїй гудамд ярилцахыг эрхэмлэв.

Гудамжны нєгєє талд Хекстерийн шавь гарч ирээд тамхины мухлагын цонхны таглаа модыг авч байв. Тїїнийг бас дуудаж, зєвлєгєєнд оролцуулав. Хекстер ч хэдэн минутын дараа єєрєє хїрэлцэн ирлээ. Англисаксын парламентч шинж тэмдэг тодорч хичнээн их ярилцавч шийдсэн юмаар дульхан л байв.

Давын тїрїїнд жинхэнэ баримтат явдал хэрэгтэй байна гэж Вожерс зїтгэн бид энэ їїдийг эвдэн орох стой боллоо гэдэгт итгэсэн байх стой. Эвдрээгїй їїдийг дуртай цагтаа эвдэж болно, харин эвдэрчихсэн їїдийг бол эвдрээгїй болгож болохгїй шїї дээ гэнэ.

Гэтэл дээд давхрын єрєєний хаалга єєрєє нээгдэхийг тэд їзээд маш их гайхан байтал гийчин дээл хувцсаа ємсчихєєд муухай шилэн нїдээрээ урагшаа ширтсээр улам ч баргар царайлан шатаар уруудан байгаа харагдлаа. Тэндээс нїд салгалгїй ширтэн алхсаар шатаар бууж, гудмаар явж ирээд зогсов.

-Тийшээ хараач! гэж бээлийтэй гараараа заасан зїгт харвал зоорины хаалганы яг дэргэд нэг шилэн лонх байгаа харагдана. Тэгээд зочны єрєєнд ороод тэднийг харсаар байтал хаалгы нь гэнэт тїргэн, ууртайгаар ширїїн хаав. Тэд хаалга дуугараад цууриа тасартал нэг ч їг хэлэлгїй бие бие рїїгээ гайхан хараад дуугїй зогсов.

-Нээрэн хачнаас хачин юм байна! гэж Вожерс эхэлснээ їгээ таслав.

-Би л бол єрєєнд нь орж уулзаад энэ бїгдийн учрыг лавлан асууж шалгаах байна даа гэж Вожерс Холлд хэлэв.

Эзэн авгайн хар хїнийг бодон шийдтэл чамлахааргїй их цаг єнгєрчээ. Тэгсээр нэг шийдэгчээн болж їїдий нь тогшин нээгээд:

-Єршєєгєєрэй гэв. Гэтэл гийчин нь бїдїїн дуугаар:

- Чєтгєрт алгадуулмар минь! Хаалгаа хаа! Гэв. Тэр хорын яриа ингээд л дуусчээ.

ДОЛДУГ€АР БЇЛЭГ

ИЛЧЛЭВ

Хачин хїн, зочны жижигхэн єрєєнд єглєєни© таван цаг хагасын алдад ороод їїдээ тїгжиж цонхныхоо хєшгийг біулгаад бараг їд хїртэл цухасхийсэнгїй. Холлыг тэгж чадуулснаас хойш тийшээ орох зоригтой хїн ер олдсонгїй.

Тэр хїн энэ завсар ер нь юу ч идээгїй бололтой. Гурван удаа хонхоо дарж дуугаргасан, гурав дахь удаагаа бїр удаан, чанга дуугаргасан боловч хариу єгсєн хїнгїй байлаа.”Тэгвэл тэгж л байг, гайгїй, чєтгєрт алгадуулмарыг” гэж Холл авгай амандаа хэлжээ. ßг тэр їеэр хїмїїсийн ярилцахыг сонсвол санваартны гэрт хулгай орсон там тум сураг гарч хїмїїсийн дотор нэг бодол єєрийн эрхгїй тєрж байв. Холл Вожерс хор, шїїгч Шаклфортынд очиж зєвлєн ярилцахаар явав. Хордугаар давхарт гарахыг хэн ч зориглохгїй байжээ. Тэр хачин хїн тэнд юу хийж байгаа нь ч мэдэгдэхгїй, єрєєн дотуураа гэнэ гэнэ, чанга чанга гишиглэн хєдлєх сонсдоно, бас харааж зїхэх, хор ч дахин цаас шажигнуулах, лонх саваа чанга чанга харшилдуулах чимээ гарчээ.

Аймхай ч гэсэн хэрэгт дуртай улс улам улам нэмэгдсээр байв. Хекстер авгай ч иржээ. Цагаан Сумъяа гаригийн баярын єдєр байсан тул бэлэн хувцасны газраас єнгийн цамц, зангиа авч зїїсэн хэдэн хєгжєєнтэй залуу хїрч ирээд элдэв шалдвын юм асууж эхлэв. Залуу Арчи Гаркер хашаан дотуур орж очоод тэр хїний байгаа єрєєний цонхны хєшгєн доогуур шагайж харснаараа бусдаас онцгойрчээ. Єєрєєр олж харсан юм огт їгїй байсан боловч юм олж харсан царай гаргаж бус д хэдэн залуугаа єдєж байлаа.

Цагаан сумъяа гаригийн баярын тэр єдєр тэнгэр е° бишийн сайхан, тосгоны гудамжаар єдий тєдий олон бїхээг халх бариастай буудлагын нэгэн газар ажиллаж байхаас гадна тємрийн дархны ойролцоо зїлгэн дээр хїрэн шар алаг єнгийн бїхээгтэй голланд тэрэг зогсоно. Бас янзтай дэгжин хувцасласан эрэгтэй, эмэгтэй хэдэн хїн бэт самар чулуудаж наадах байр бэлтгэн байгаа харагдана. Эрчїїл нь хєх цэнхэр єнгийн богино дээл, бїсгїйчїїл цагаан элгэвч, том том єдтэй дэгжин маягийн эсгий малгай ємсчээ. “Улаан Марал” гэдэг диан буудлын Вїдер, гуталчин бєгєєд хуучин унадаг дугуй худалддаг Жэгерс хор зам дагуу їндэсний туг дадар, Виктор хатны їеэс уламжлал болсон хааны билэг тэмдэгтэй утсыг, гудамж хєндлєн татаж байлаа.

Нарны гэрэл ялихгїй орохоор зориуд бїдэг харанхуй болгосон зочны єрєєнд нєгєє хїн лав єлсєж цанган толгой хоргодож буй бололтой.

Нєгєє хїн аймаар эв хавгїй бодолдоо халууцан хардаж шилнийхээ цаанаас ємнєє байгаа цаасыг ширтэх, аль эсхїл заваан шил саваа оролдоно. Гадаа цонхны цаана бараа нь харагдахгїй бужигналдан шаагих багачуудад уурсан байн байн хараал тавих аж. Булан дахь задгай зуухны дэргэд хэдэн хагархай шилэн лонх харагдана, тасалгааны дотор хлорын нялуун їнэр ханхална. Энэ бїгдийг бид тэр їед хїмїїсийн ярианаас дуулсны дээр хожим хойно тїїний єрєєнд ороход тийм байсан юм.

Їдийн алдад єнєєх хїн гэнэт зочны єрєєний їїд нээж босоо ширээний дэргэд зогсож байсан гурав дєрвєн хїнийг ширтэн харснаа:

-Холл авгай байна уу? гэж дуудав. Нэг нь авгайг дуудахаар дурамжхан явав.

Холл авгай тэр аруй баахан амьсгаа дээр боловч зориг шийдэмгий байдалтай хїрч ирлээ. Харин Холл гуай гадагшаа яваад ирээгїй байж. Холл авгай тэр хїнтэй аль тїрїїний уулзах гэж санаж байсан тул тооцооныхоо хуудсыг жижигхэн тосгуур дээр тавьчихаад орж ирэв.

-Та тооцоогоо хийх гээ юу эрхэм ээ? гэж асуув.

Цаадхи нь:

- Та яагаад єнєє єглєє хоол єгсєнгїй вэ? Та яагаад надад хоол хийхгїй, бас дуудаад байхад ирээгїй вэ? Намайг хоол ундгїй байж чадах хїн гэж бодоо юу? гэхэд Холл авгай жишимгїйгээр:

-Та яагаад мєнгє єгєєгїй вэ? Энїїний учрыг л би мэдэх гэсэн юм даа гэв.

-Мєнгє гуйвж ирэхийг хїлээж байна гэж би танд уржийн уржигдар хэлсэн шїї дээ…

-Уржийн уржигдар би танд мєнгє гуйвуулах муйвуулахыг чинь хїлээж чадахгїй гэж хэлсэн шїї дээ.Миний мєнгийг єгєхгїй таван хоног болсон байтлаа єглєєний хоол єгсєнгїй барьсангїй гэж ярих юм алга.

Гийчин товчхон боловч хорсолтойгоор хараалаа.

-Єє хєє! єє-хєє! гэж тэнд байсан хїмїїс дуугаралдав.

гэж Холл авгай хэлэв.

Цаад хїн авгайн ємнє усанд шумбадаг хїн аятай зогсоно. Холл авгай гийчнээ дийлж байгаа нь тэнд байгаа хїмїїст илт байлаа. Тэр хїний цаашаа хэлсэн їгний байр ч ийм болсныг батлав.

-За хонгор минь, дулж л бай л даа гэж эхэлтэл Холл авгай тас дайрч:

-Би таны “хонгор” биш гэв.

-Надад гуйвж ирэх мєнгє маань гуйвж ирээгїй байна гэж би танд хэлсэн шїї дээ.

-Гуйвуулж ирэх мєнгє мєнгє гэнэ!

-Надад одоохондоо ¬єнгє гэх юм…

-Нэг алтан зоос хэртэй мєнгє бий гэж та чинь уржийн уржигдар хэлж байсан шїї дээ.

-Тийм ээ, арай илїї ч байна, Хїмїїс:-Є-хє-хє! гэлцэв.

-Хачин юм даа, хаанаас олоо вэ? гэж Холл авгай асуухад єнєє гийчний уур маш их хїрсэн бололтой:

-Тэгээд та юу гэх гээд байгаа юм? гэж газар дэвслэн зандчив.

-Таныг хаанаас мєнгєтэй болчихоо юм бол гэж би гайхаж байна. Танаас би мєнгє авч танд би хоол єгєхийн наана би ч учрыг нь олохгїй байгаа, ер нь хїн бїр учры нь олохгїй байгаа,тэгээд хїн бїр учры нь мэдэхсэн гэж сэтгэл ихэд донслон байгаа хэдэн зїйлийг та надад талйж єг. Та дээд єрєєнд байхдаа миний сандлыг яаж оролдсон, намайг ороход хїнгїй байсан атлаа харин та хаанаас яагаад тэнд ороод ирсэн бэ? Энд ирж суудаг хїн болгон л орж гардаг хаалгаар нь орж гардаг байтал та юунд эс тэгнэ вэ? Чухам та ямар аргаар яагаад орж ирсэн учрыг би мэдэхсэн, Бас мэдэхсэн гэмээр юм… гэж Холл авгай ярьж байтал єнєєх хїн нь бээлийтэй гараа єєд болгож хєлєєр газар дэвсэлж, уур нь бадран, “Боль” гэж хашхиртал Холл авгай даруй дуугїй болов.

-Би ямар хїн, юу болохыг та мэдэхгїй байна уу? Гайгїй їзїїлээд єгье. Нээрээ бїр нэг їзїїлээд єгье! гээд гарынхаа алгаар нїїрээ дараад автал нїїрнийх нь тэхий дунд хар нїх онгойжээ. “Май хар” гэж хэлснээ урагш алхаж нэгэн юмыг Холл авгайд атгуулав. Холл авгай тїїний хачин болсон нїїрнээс нїдээ салгаж чадалгїй ширтсээр єгсєн юмыЈ нь аяндаа авч їзмэгц дуу алдан хашхирч газар хаяв. Хамар, нєгєє хїний хамар байна гэнэ! Улаан ягаан хамар шалан дээр унаад картон цаасны дуу гарчээ. Дараа нь нїднийхээ шилийг авахад хїн бїр гайхан дуу алдлаа. Мєн малгайгаа авч хаян, хууз толгойн боолтыг хамаа намаагїй угз татан зулгааж эхлэхэд анхандаа дийлэхгїй байгаа юм шиг байлаа. Нэг айхтар аюултай юм болох нь гэдэг бодол хїмїїст тєрж “Аяа бурхан минь” гэж нэг нь хэлэв.

Тэгтэл нєгєє хїн хууз, толгойн боолтоо хуу татлаа. Хэний ч санаанд їнэхээр багтамгїй аймшигтай хачин хэрэг болжээ. Холл авгай їхтэлээ айж дэмий л гагалзан зогсож байснаа муухай хашхираад хаалга дэлсэв. Хїн болгон сандран орох газраа олж ядав. Шарх сорви, гэмтэл согогийн ором огт алга! Толгойн боолт, хиймэл їс сэлт лангууны хайсан дээгїїр шидэгдэж тэнд байсан хїмїїсийг эгээ л оносонгїй. Хїн бїхэн шатаар бие биеийг тїлхэн доош гїйлдэв. Юу гэвэл єнєєх хїн зочны єрєєний босгон дээр учрыг нь олоход нэн бэрх юм тайлбарлан гараа занган зогсоход хїзїїгээ хїртэл зїгээр биетэй барьцтай хїн ба хїзїїнээсээ юу ч їгїй зїгээр хоосон агаар байв.

Тосгоныхон хашхиралдаж бархиралдах дуу чимээ сонсоод тэр зїг харвал “ Сїйх тэрэг ба морьд” буудлаас хїн амьтан нь гїйлдэн гарч байв. Холл авгай ойчиж, Тедди Хенфри тїїнийг арай л дайрчихалгїй дээгїїр нь дїїлэн гарч, бас тэр их дуу чимээгээр гал тогооноосоо гїйн гарсан Милли хїїхэн толгойгїй хїний араас очиж мєргєчихєєд аймшигтай муухай орилов.

Тансаг идээний эзэн, бэт самран байтай тоглоомын эзэн, дїїжингийн эзэн, туслагчийн хамт охид хєвгїїд хєдєєний дэЈжин эр, энэ нутгийн гангачуул, хэлхгэр нємгєн цамцтай євгєчїїл, цээжмэгтэй цигаан нар цємєєрєє гадаа гарч зогсох нь зогсож, гїйлдэх нь гїйлдэж тэр зочид буудлын зїг хандав. Хоромхон зуурт дєчєєд хїн цуглажээ. Цугласан хїмїїс їйсэн шуугиж, хашхиралдах нь хашхиралдаж, тїлхэлцэлдэн чихэлдэж, бие биеэс элдвийг асууж сураглан ийм байх, тийм байх гэж эдвээр тааж таамаглан хїн болгон зэрэг зэрэг ярьж, хэн юу ярьж байгааг нь мэдэх аргагїй байв. Хэдэн хїн муужирч унасан Холл авгайг тїшиж бєєцийлнє. Їймж сандарсан тэр олон хїний дотор уг явдлыг нїдээр їзсэн нэг хїн ажигласан сонин юма хэлэх гэж бусдаас чанга дуугарахыг хичээн, “ Гойд хачин хэргээ!”, ”Юу болоо вэ?”, “Зарц хїїхнийг хутгалах гэсэн байхаа”, “ Тоглоомгїй, нээрээ толгойгїй юм байна билээ”, “ Їхсэн хойноо, илбэ л биз”, “Толгойн боолт энэ тэрээ аваад хаячихсан, чинь хєєш” … гэх мэтээр шуугина.

Цугласан хїмїїс зочид буудлын онгорхой хаалгаар шагайж харах санаатай хошууран ханарахад хамгийн зїрхтэй нь тїрїїлжээ.

Тэнд тїр зогссоноо зарц хїїхнийг хашхирмагц тїїний зїг эргэж, хїїхний банзал гялалзан єнгєрєхєд хойноос нь явж байгаа харагдсан! Дараа нь гартаа хутга, бєєрєнцєг талх барьчихсан буцаж ирээд гэнэт нэг юмтай тулгарсан юм шиг дороо зогсоод єгсєн. Тэгээд л … їїд рїї явна билээ. Бїр нээрэн шїї. Бїр яах аргагїй толгойгїй юм байна билээ. Та нар ялимгїй тїрїїн ирсэн бол єєрснєє їзэх байж… гэтэл ар талд дуу чимэ дэгдэхэд яригч дуугїй боллоо. Царай зїс нь баахан улайж эрэлхэг дайчин байдалтай болсон Холл тэргїїтэй тэр нутгийн цагдаагийн арга Бобби Жефферс дараатай, хойноос нь хэрсїї хашир Вожерс олны дундуур зай тавиулан їлэмж зоримог орж ирэв. Тэд нєгєє хїнийг баривчлах хуудас барьжээ.

Хїмїїс сая болсон явдлын талаар янз янзаар ам булаалдан ярьцгаалаа.

-Толгойтой ч байсан толгойгїй ч байсан би барих л їїрэг авсан хїн! гэж Жеффер зарлахад Холл довжоон дээр гарч зочны єрєє рїї шууд хїрч очиход хаалга нь онгорхой байв.

-Д рга аа, та одоо зорьсноо биелїїл! гэж Холлыг хэлэхэд тэргїїнд нь Жефферс, дараа нь Холл, хойноос нь Вожерс оров. Тасалгааны дотор бараг харанхуй бєгєєд толгойгїй хїн бээлийтэй нэг гартаа хэсэг талх, нєгєєдєє жоохон бяслаг барьсан харагдахад Холл: - “Тэр байна” гэтэл толгойгїй хїний дээлийн захны дээхэн талаас

-Юун чєтгєр вэ? гэсэн дуу гарлаа.

-Та ер нь ямар жигтэйхэн хачин хїн бэ, эрхэм минь. Танд толгой чинь байсан ч, байгаагїй ч яахав, бие чинь байгаа хойно би одоо їїргээ биелїїлнэ дээ гэж Жефферс хэлэхэд

Толгойгїй хїн цааш болж:- Бїї халд, цаашаа! гээд талх бяслагийг шидэхэд, Холл ширээн дээр байсан хутгыг шїїрэн авч амжив. Толгойгїй хїн зїїн гарынхаа бээлийг авч Жефферсийн нїїр лїї хаяв. Тєдхєн Жефферс баривчлах эрхийн тухай нэг хэдэн їг урсгаад тэр хїний їзэгдэхгїй болсон гарын царвуу, хоолой багалзуураас нь ухасхийн тэмтрэн барьж авав. Жефферс хєл рїїгээ маш чанга цохиулсан хэдий боловч гар тавьсангїй. Энэ ноцолдооны їед яг хєл бємбєгний хаалгач шиг байсан Холл єнєєх хутгаа ширээн дээгїїр дамжуулан єгєєд єєрєє Жефферс, тэр хачин хїн хорын зууралдан бие биеийг цохиж арай л ойччихоогїй ноцолдож байгаа зїг нэг алхав Зам дээр нь байсан сандал тар тїрхийн єнхрєєд єнєєх хор маань шалан дээр ойчлоо.

-Хєлий нь бариад ав! гэж Жефферс шїд зууж хэлэхэд Холл зааврын соор хийх санаатай оролдтол хавирга руугаа сїрхий цохиулж тїр зуур жагсаалаас гарав. Толгойгїй этгээд нь дийлж Жефферс ноны дээр гараад ирэхийг мэдсэн Вожерс хутга барьсан хэвээр їїдний зїг зугтаж, энэ їед хууль журмыг сахиулагч даргад туслахаар байсан Хекстер, Сиддербриджийн тээвэрчин хортой мєргєлдєв. ßг энэ їед тавиур дээрээс хэдэн шил сав унаж хахуун нялуун їнэр хамраар ханхийв. Єнєєх хачин хїн Жефферсийг дороо хийчихээд нухаж байсан атлаа:

-Би бууж єгье гэж хашхираад босов. Тулалдах їедээ баруун гарынхаа бээлийг ч аваад хаячихсан учир хор гар ч їгїй, толгой ч їгїй, аймаар харагдана. Их амьсгаадах бєгєєд “тун базаахгїй юм болж байна” гэж чичирхийлэн дуугарав.

Толгой гэмээр юм харагдахгїй хэр нь хїний дуу хоосон газраас гараад байх, энэ ертєнцєд даанч сонин хэрэг олон ч гэсэн Сассескын хїмїїс хэр баргийн юманд давхийхгїй орчлонгийн хамгийн догь улс юм байх аа. Жефферс босож ирээд гарын гав гаргаж ирснээ тэр даруй алмайран гайхаш тасарч энэ явдал ер бишийн байдалтайг бїїр тїїр ухаарч эхлэн зогтуссанаа:

-Їгїй ер! Чєтгєр алгад! Харагдахгїй юманд чинь яаж гав зїїх билээ гэв.

Хачин хїн хоосон ханцуйгаараа цамцны энгэрийг илтэл товчууд нь илбийн хїчээр тайлагд ж, хєлийнхєє хавилдуу юм дуугарЈан бєхийж оймс гутлаа оролдох шиг боллоо.

-Хїїе! Энэ ерєєсєє хїн биш ээ. Хоосон хувцаснаас єєр юм алга. Хараач! Зах мах, ханцуй манцуй нь цулгай байна шїї. Гараа хийгээд їзсэн ч болмоор… гэж Хекстер гэнэт хашхираад гараа сунган явуулта« хий хоосон нэг юм дайралдсан бололтой дуу алдан хашхирч гараа татав. “Гараа, миний нїднээс холхон байлгавал дээр байх шїї” гэж маш ууртай хилэнтэй дуу хий агаарт цууриатаж “Надад дутуу юм алга, миний гар, хєл, толгой тїрїї цєм л байна, ганцхан л їзэгдэхээ больсон хїн байна. Тун эвгїй боловч яая гэх вэ, би ийм л болжээ. Ингэлээ гээд намайг Айпингийн аль нэг тэнэг бїхэн зоргоороо урж тасччих гээд байх чинь ямар вэ дээ? зєв її? буруу юу? гэв.

Їл їзэгдэх юманд ємсєєэтэй байгаа ємд цамц ер товчгїй, харагдахдаа бас ч хор ханцуй нь ташаа тулсан байна.

Хекстер, їл їзэгдэгчийн гомдонгуй байдалтай ярьж байгааг анзааралгїй:

-Юу гэнэ! Їзэгдэхгїй гэнэ її? Ийм с хаана байсан юм! гэтэл:- Нээрээ хачин байж болох боловч їїнд гэм хор нь юу байсан юм? Цагдаагийн дарга яалаа гэж намайг дайрч довтлоод байгаа юм? гэх дуу гарав.

-За тэр ч яахав. Энд баахан гэрэл гэгээ муутай байгаа болохоор таныг олж їзэхэд жаахан хэцїї байна. Гэсэн ч би таныг баривчлах тушаал авсан хїн, яриан алга. Таныг їзэгдэхээ болилоо гэж баривчлах гээгїй. Харин айлын гэрт хїчээр орж мєнгє хулгай хийсэн хэрэгт баривчлах гэж байна гэж хэлэхэд цаадхи нь:

-Нээрэн її? гэв.

-Батлах гэрч баримт байгаа юм.

-Їхсэн хойноо!

-Тийм байж болох юм, эрхэм минь. Гэсэн ч би тушаал биелїїлнэ дээ.

-За тэгвэл яахав, би явъя, явъя, харин гартаа гав хийлгэхгїй шїї.

-Тогтоосон сыг дагалгїй горьгїй.

їл їзэгдэгч нь гэнэт доош болоод юу болж байгаагий нь хэн ч ухаараагїй байтал ємд, гутал, оймс нь ширээний доогуур орж тєдхєн єнєєх дїрс дээш болж цамцаа аваад хаяв.

Жефферс юу болж байгааг гэнэт ухаарч:

-Хїїе болиорой! гэж хашхичин хантаазнаас нь шїїрэн барьж чангаатал тайлагдахгїй байсан дотуур цамц нь сугаран гарч гарт нь хоосон хантааз їлдлээ. Жефферс: Бариад аваарай! Хувцсаа л бїрэн тайлчихвал! гэж хашхирлаа.

-Бариарай, бариарай! гэж хїн болгон хашхираад одоо тэр хачин хїнээс їзэгдэж байгаа ганц цагаан цамцнаас нь барьж авах гэж оролдов.

Цамцны хойноос тїрїїлэн хор гараа дэлгээд гїйж байсан Холлыг цамцны ханцуй сурамгай цохиж євгєн тахилч Тутсомын зїг тїлхчихэв. 'єдхєн єнєєх цамц эвхрэлдэн хумиралдаад яг л тайлагдаж байгаа юм шиг хєдєлж байхад Жефферс тэрнээс барьж татсанаар харин тайлаха нь дєхєм болжээ.

Дараа нь хий хоосон газраас тїїний шїдийг цохив. Тэгэхээр нь Жефферс мунаа шїїрэн авч Тедди Хенфрийн зулай руу хар хїчээрээ шавхуурдав.

-Мэдээрэй! Бариарай! Хаалгаа хаа! Битгий гарга! Би нэг юм бариад авлаа! Хїїе! Хїїе! Єнєєх чинь энэ байна! гэх мэтээр хїмїїс хашхиралдана.

Тасалгаан дотор учир зїггїй их їймээн дэгдэв.

Хїн бїр дэлсїїлж байгаа мэт байлаа.

Хамраа хайр найргїй цохиулснаас хойш угаас овжин ухаан нь улам хурц болсон Сенди Вожерс їїдийг дахин нээж єєрийн биеэр бусдад їлгэр їзїїлэв. Хїн бїхэн тїїнийг дагалдан гїйтэл тасалгааны їїдэн дэх булан хїрээд шахцалдан зодоо їїсэж хїмїїс нэг нэгнээ балбах бєгєєд унитар шашны талын Фиппс гэдэг хїн нэг їїдэн шїдээ булга цохиулж, Хенфрийн чихний гэдэс хавджээ. Жефферсийг эрїї рїї нь нэг юм цохиод авахад эргэмцээ гар сарваймал Хекстер, тэр хорын хооронд саад болоод, гарах гэхэд тээглээд байгаа нэг юмнаас бариад авчээ. Тэгсэн чинь булчин ихтэй хїний хэнхдэг гарт нь тааралджээ. Тєдхєн тэмцэлдэн, сэтгэл ихэд їймсэн олон хїн, тэртэй тэргїй пиг дїїрэн байгаа їїдний єрєє рїї чихэлдэн орж байв.

-Бариад авлаа! гэж Жефферс амьсгаа давхцан хашгирлаа. Царай нь барайж, чамархайных нь судас гїрийжээ. Олны дунд їл їзэгдэгч дайсантайгаа їзэлцэн ноцолдсоор гуйвчиж байв. Олон хїн зай тавин энэ хачин зодоонд орсон улс даруй довжоогоор урсан гудамжинд г рлаа. Жефферс бїдэг дуугаар хашгирах боловч гараа тавилгїй, харин ч хєлєєрєє єшигчиж явна. Гэнэт элсэрхэг газар савж унаад толгойгоо ихэд чанга цохив. Гараа ч тавив.

-Бариад аваарай! Гэж бачимдан хашгиралдаж байтал нэг залуу нэг юмнаас бариад авснаа тэр дорхноо алдаад, газар сунан хэвтэж байгаа цагдаа даргын биеэн дээр дарж унав. Гудамжны дунд зогсож байсан нэг бїсгїйн дэргэдїїр нэг юм сїр сар хийн єнгєрєхєд тэр бїсгїй дуу алдан хашгирчээ. Бас нэг нохой лав мєр дээр нь тээглэж хавирга руугаа цохиулсан бололтой гасалж гангинан Хекстерийн хашаанд зугадан орж яваа харагдана. Ингээд єнєєх їл їзэгдэгч хїн оргон зайлсан ажээ. Олон хїн нэг хэсэг гайхалдаж гар хєлєє занган шуугиж байснаа айж сїрдэн салхинд хєєгдєх хуурай навч шиг тосгоноор нэг бутран арилав.

НАЙМДУГААР БЇЛЭГ

ЗАМ ЗУУР

Энэ наймдугаар бїлэг тун товчхон бєгєєд нутгийн тїмэн бодис судлагч Жиббинсийн тухай єгїїлнэ. Жиббинс томхон ухаа дээр зїїрмэглэн хэвтэж байхдаа хаашаа ч харсан єєрєєсєє хор бээр газар хїн лав байхгїй гэж бодож байжээ. Гэтэл яг дэргэд нь хїн ханиаж найтаагаад хараан зїхэх дуулдав. Жиббинс ийш тийш хараад юу ч олж їзсэнгїй. Гэтэл ойрхон газар нэг хїний дуу гарч тод їгээр, утга тєгєлдєр хараал хэлэхийг нь сонсоход тийм хїн бол юм мэддэг боловсролтой хїн байж таарна гэж бодогдов. Хїний дуу бїїр ойртох шиг болж байснаа дахин холдон холдсоор Эддердиний зїг замхран дуулдахыг больжээ. Хїчтэй найтаах чимээ дахин нэг гараад дахин нам гїм болдог байж. Жиббинс єглєє болсон явдлыЈ дуулаагїй байсан учир энэ явдалд маш их гайхан, баахан зовниж гїн ухааны бясалгах тайван байдлаа даруй алдан босон харайж тэр эгц ухаа дээрээс тосгоныхоо зїг тїргэн тїргэн алхав.

ЕСДЇГЭЭР БЇЛЭГ

ТОМАС МАРВЕЛ

Томас Марвел гэж ааш зан цайлгандуу, нїїр царай дугираг, баахан эв хавьгїй том хамартай, рвогор нойтон уруултай, сахал самбай нь сєрвийж сэрвийсэн, бие бїдїїн тарган мєртлєє дєрвєн мєч богино хїн билээ. їслэг нарийн эсгий малгай ємсчээ. Хувцасных нь нилээд олон товч унаж оронд нь шаахай гутлын оосор бїч хийснийг їзвэл зайлшгїй ганц бие хїн байж таарна.

Томас Марвел Айпингээс бїтэн хагас бээр орчмын зайтай Эддирден ордог замаар хажуу гуу руу хєл жийн унжуулчихаад сууж байлаа. Тамтаггїй муудсан оймстойгоо л байжээ. Хєлийнхєє хурууг ээтийлгэсэн нь ийш тийш соотогнож байгаа нохойн чих мэт харагдана. Марвел ерєєс яарч сандрахыг мэддэггїй хїн болохоор хос гутлаа яарамгїй хэмжиж суулаа. Тэр гутал тїїнд олсон хамгийн бєх бат гутал боловч бага зэрэг ихдээд байгаа ажээ. Тїїнээс урьд ємсєж байсан гутлаа мєн дэргэдээ авч байлаа. Хуучин гутал нь хуурай цагт ємсєхєд аятайхан боловч бороо чийгтэй дэндїї амархан нэвтрэх нимгэн ултай юм байж. Томас Марвел чийг нойтныг їзэн ядах хэр нь єргєн зузаан гуталд дургїй. Ер нь чухам алинд нь даамай муугаа сайн ч бодож олоогїй байсан тул хор хос, дєрвєн ширэн гутлаа аятайхан зэрэгцїїлж тавьчихаад ширтэн сууж байтал євсєн дотор байсан хор гутал нь тун муухай харагдах шиг болов.

Бараг дэргэд нь нэг хїн дуугарах чимээ гарахад давхийсэнгїй. Гэтэл - гутал л юм даа хєєрхий, яая гэх вэ! гэж хїн дуугарав.

т®лгойгоо баахан далжийлган гутлаа зэвїїрхэн харж байснаа:

-Золиг чинь аль нь дээр юм шїї юм бэ дээ! гэв.

-Х-м! гэх дуу дахин гарлаа.

Їнэндээ би муухай юм ємсдєг байсан, заримдаа хєл нїцгэн ч явдаг байсан. Гэсэн ч иймэрхїї балай юм надад байгаагїй юм шиг санагдаж байна. Би энэнээс болж євчин олох байтлаа энїїнийг олж авах гэж бас хэдэн єдєр хєєцєлдснийг яана.Миний хуучин гутал ч бєх нь бєх сайн хэвээрээ байгаа юм, гэхдээ жуучлах дээр хїрвэл гутлынхаа царай харах явдал олон байдаг шїї. Энэ нутгаас энїїнээс єєр олигой сайныг олох гээд олоогїй л юм даа, би худал хэлэх хїн биш. Та їз л дээ! Ер нь энэ нутагт гутал нэлээд яггїй хийдэг юм шїї. Миний гутал шиг гутал ч ховор биз дээ! Би чухам энэ нутгаас сїїлийн арван гаруй жил гутал авч байна, тэгэхэд ингэнэ гэж байх уу даа! Гэтэл нєгєє хїний дуу:

-Энэ чинь хамгийн балай газар, эндэхийн улс гэдэг чинь гахайнаас єєрцгїй гэв.

-Нээрэн її? Ай бїї їзэгд, ямар ч гутал байх вэ! энїїнээс дор юм гэж байхгїй байх аа гэж! гэж Марвел хэлээд нєгєє ярилцагч этгээдийнхээ ємссєн гутлыг харж єєрийнхтэйгээ зїйрлїїлэх гэж баруун тийш эргэн харвал хїний хєл ч їзэгдэхгїй, гутал ч їзэгдэхгїй байв. Гайхшаа барж- Та чинь хаана байна даа? гэж асуунгаа дєрвєн мєчлєн єндийв.

Салхи їлээсэн нїцгэн дов, нэлээн цаана ногоон бут сондуулаас єєр юм харагдсангїй.

-Би согтуу байна уу даа? Аль зїгээр ингэж санагдав уу, магадгїй ганцаараа ярьчихав уу? юу гэгч.. гэж Марвель гайхна.

-Битгий ай гэж хїн дуугарав.

-За, за та битгий даажигнаач гэж Марвель хэлээд бушуухан босож

-Та хаана байна вэ? Юунаас айх вэ, зїгээр гэв.

-Битгий ай

-Чи єєрєє мєд айх биз. Сайхан мэдээрэй мангуу минь. Чи хаана байна? Гайгїй, би чамд їзїїлээд єгье. Юу болохы чинь гэж Марвель омогдоод жаахан байзнаснаа:-Та­ыг чинь арай авсалчихаагїй юм байгаа биз? гэж асуув. Хариу гарсангїй. Томас Марвел мэл гайхаж, хєл нїцгэн хэвээр зогсож байлаа. Богинохон огтор дээл нь мултраад ойчих шахжээ.

-Шууг гэж нэлээд хол дуулдахад -стой л шууг байна даа, битгий дэмийр гэж Марвел хэлэв. Дєрвєн зїг найман зовхист хїн амьтангїй, ухаа толгод л харагдлаа. Жижиг гуу, цагаан модон шонгоор эмжээрлэгдсэн зам єрнє, дорно зїг зурайн харагдана. Хєх огторгуйд хатгаалжин шувуунаас єєр юу ч їл їзэгдэнэ

Томас Марвел богино дээлээ ахин эгэлдэргэлснээ:

-Ай бурхан минь! Лав согтуугийн солио байж. Тэрнээс биш яалаа гэж ингэх билээ! гэв.

-Согтуугийн солио биш, та битгий зов гэж бас хїн дуугарахад Марвел-Ая-я гэж дуу алдаж, цоохор царай нь зэвхий дааж цайгаад- Лав архины цагаан солио байх гэж амандаа бувтнав.Марвел аяархан эргэн тойрч зїг зїг бїлтийн харж - аргагїй л хїний дуу гараад байна даа гэж шивнэхэд: -Та їнэхээр эндїїрээгїй шїї гэж цаанаас нвь дуугарав. -Дахиад! гэж Марвел дуу алдаж нїдээ таглан, гаслантайгаар єргєж духаа барив.

Гэнэт нэг хїн заамдан сэгсчихэд тїїний дотор харанхуйлж, ухаан балартах шиЈ болжээ.

-Битгий дэмийр! гэж нэг хїн дуугарахад Марвел:

-Би лав… бїр… яах вэ дээ. Би энэ муусайн гутлыг даанч и х бодсон юм. Тэгээд л ийм солио тусдаг байна шїї. Хэн мэдэх вэ, чєтгєр ч юм билїї? гэхэд єнєєх дуу:

-Аль нь ч биш . Миний хэлэх їгийг та сонс! гэхэд Марвел:

- Надад солио тусчээ, хєєрхий! гэв.

-Жаахан хїлгэлз! гэж уурссан янзтай боловч биеэ барьсан янзтай дуугарахад Томас Марвел:

-За тэгээд? гэж хариу болтол нь нэг хїний хуруу хэнхдэг рїї нь хатгах шиг болжээ.

-Та єєрийгєє ухаан балартсан шалтгаар ийм юм болоод байна гэж санаж байна уу? гэхэд нь:

-Тэгвэл єєр юу байх билээ? гэж хариу хэлээд шилээ маажихад нєгєє хїний дуу:

-За тийм байж гэж сэтгэл тэнийсэн янзтай хэлээд -Би таныг єєрєєр бодохы чинь хїртэл таныг чулуугаар шидээд байя гэхэд Марвел:

-Та чинь чухам хаа байгаа хїн бэ? гэхэд дуу дахин гарсангїй.

Агаарт чулуу шунгинаж Марвелын дал мєрийг арай л оносонгїй. Марвел эргэж харвал газраас нэг чулуу дээш их л хурдан мушгиралдан дэгдэж, дээр тїр тогтсоноо доош яах ийхийн завгїй эрчлэн бууж, хєлий нь цохив. Марвел тун их гайхсандаа чулуу унах газраас зайлъя ч гэж ухаарсангїй. Тэр чулуу шунгинан бууж Марвелын хєлийн эрхий хурууг оноод хальтран гуу ороход Марвел хэртхийн цочиж, олон чанга хашхирав. Тэгээд зугтсан боловч їзэгдэхгїй хий юманд тээглэн ойчоод єнхєрч хєрвєсєєр суугаа байдалд тогтов.

-Уухай гэж хїний дуу гартал бас нэЈ чулуу дээш хєєрч тэнїїлчийн толгой дээр тусахад, та намайг толгойдоо бодоод зохиочихож уу, эсвэл єєр юм байна уу? гэж хїний дуу асуув.

Марвел хариу їг хэлэлгїй арайхийн бостол бас л хий юм унагаачихав. Хэдэн минут хиртэй хєдєлгєєнгїй хэвтэж байтал:

-Таныг миний єєєєс гар сарвайвал би толгойгий чинь энэ чулуугаар хагална шїї гэж хїн дуугарав.

-Тун ч магадгїй юм байна гээд Марвел хэлээд єндийн сууж, хєлийнхєє гэмтсэн хурууг гараараа барьж єнєєх гурав дахь удаагийн чулуун сумыг гєлрєн харсаар байв.

-Ухаан хїрэхгїй байна! Чулуу єєрєє нисэж, хїн шиг яриад байх болж… Доошоо буугаач, холхон зайлаач, би гар сарвайхаа бїр боль гэв.

Гуравдугаар чулуу унажээ.

-Ухаан хїрч ядаад байх юм ер алга, би бол їл їзэгдэх хїн байгаа юм гэсэн дуу гарав.

-За бїр ч болилоо гээд Марвел євдсєндєє дуу тавив.

-Та хаана нуугдаад байна вэ? ßаж ингээд байгаа юм бэ? Миний ухаан хїрэхгїй байна!

-Би їзэгдэхээ л больсон хїн байна. Харин та юунд их тэсвэргїй загнана вэ?

-Та ер чухам хаана байгаагаа надад хэлж єгєєч дээ.

-Би їзэгдэхээ больсон хїн . Ийм л учиртай юм. Тан энэ учрыг ухаараасай гэж би хїсэж байна. Гэтэл Марвел їгий нь таслан:

-Їгїй та хаана байна вэ? гэв.

-Танаас зургаан алхмын тєдий зайтай байна.

-За боль доо! ßмар сохор хїн байгаа биш. Аягїй бол та єєрийгєє агаараас бїтсэн хїн гэх вий. Би энгийн нэг тэнэг амьтан биш шїї. -Харин тийм гэм. Би хий агаар шиг болчихоод та намайг нэвт харж байна.

-Юу-уу? тэгэхээр таны дотор ямар ч юм байхгїй нь її? Дэмий донгосдог ганц дуу л їлдээ юу, аа?

-Би махбодоор бїрдсэн жинхэнэ хїн, надад хоол унд хэрэгтэй байна. Хувцас ч хэрэгтэй байна….Гэвч би їзэгдэхгїй хїн болохоор… їзэгдэхгїй байгаа юм шїї дээ! Ердєє л їзэгдэхээ болиод байгаа юм шїї!

-Тэгэхээр та чинь амьд байх нь ээ?

- Амьд байлгїй яахав.

-Нээрээ амьд юм бол гараа єгєєч, тэгвэл итгэтлээ хачин санагдах нь жаал гайгїй болох болов уу?

- Ай шїтээн минь! Намайг огло харайлгалаа, хїнийг ингэж базаж болдог юм уу? гэж Марвел гэнэт хашхирав.

Нэг хїний гар сарвуунаас нь барьжээ. Марвел аргагїйн эрхэнд гар сарвайхад їл їзэгдэх хїний гар, булчин хэнхдэг, сахал самбай болсон нїїр тэмтрэгдэв.

Марвел маш гайхаж, царай зїс нь хачин болжээ.

-Чєтгєр аваг! Энэ чинь тахианы зодооноос ч илїї сонин юм гээч, хєєш, хачнаа! Тэртэй, тэр хагас бээрийн газар байгаа чандага таны биед халхлагдахгїй ганц л … гээд мань хїн хоосон зай руу бїлтийн ширтлээ.Марвел тэр їл їзэгдэгч гарыг тавихгїй барьсаар байв.

-Та талх, бяслаг идсэн юм уу?

-Нээрэн тийм. Шингэж арай амжаагїй байна.

- Аа! Та ер нь хий ороолонтой л тєстэй юм аа даа?

-Танд санагдаж байгаа шиг тийм их гайхмаар юм биш шїї.

-Над шиг мэдлэг нимгэн хїнд сїрхий хачин юм байна. ßаж т аиым болов оо? їгїй ер, яагаад ийм болж болоо вэ?

-ßриад байвал дэндїї их юм байна. Тэрнээс гадна … тархи толгой минь ч эргэж гїйцлээ. Та одоо аан гэж бай. Надад тус хїргэ. Таныг тусыг заавал хїртэлгїй болохгїй нь. Тантай санаандгїй учирлаа. Бухимдаж, эцэж ядраад, нїцгэн явж байгаад алах хядахыг ч буцмааргїй байтал … харин та тааралдлаа.

-Ай эх дагина минь! гэж Марвел дуу алдлаа.

-Би таны араас сэм хїрч ирэн жаал азнаж байЈаад буцан явсан юм. Энэ їгийг сонссон Марвелын юу бодож байгаа нь нїїр царайд нь ил тод бєгєєд ганцаардаж ад їзэгдсэн хїн юм даа гэж бодоод таны дэргэд хїрч

-Ай эх дагина минь! Ухаанаа ч олохыг болилоо. Танд тэгээд яаж тус болох юм вэ? Їзэгдэхгїй хїнд

-Та надад ємсєх хувцас, хорогдох орон, цаашдаа хэрэгтэй юм хїмтэй болоход тусал. Хэрэгтэй юмаар гачигдсаар би их удлаа. Тус хїргэхийг эс бодвол ч яахав. Бодох хэрэгтэй дээ, бодох ч стой болно шїї! гэв.

-Эрхэм минь! Миний толгой эргэж гїйцлээ! Намайг загнахаа болиоч! Зїгээр байж їзээч. Би жаахан амсхийе. Та чинь миний хєлийн эрхий хурууг эгээ л няцалчихаагїй. дэндїї байна шїї. Хїн амьтан харагдахгїй дов толгод, хоосон тэнгэр л харагдах юм. газраас єєр эргэн тойрон юу ч їзэгдэхгїй байсан чинь гэнэт хїний дуу гараад, дээр агаар хийд л дуугарах шиг болох юм! Чулууг хэлэх її! Зангидсан гар! Ай тэнгэр минь

-Биеэ барьж миний зорьсон ажлыг бїтээ.

Марвел хацраа тїмбилйгэн, нїдээ бїлтийлгэв.

-Би таныг сонгож авсан шїї. Эндхийн тэнэгїїдээс гадна танаас єєр ганц ч хїн їл їзэгдэх хїн байдгийг мэдээгїй байх. Та надад туслах стой хїн. Надад тус хїргэ, би таны ачийг хариулна. Їзэгдэхгїй хїн гэдэг чинь сїрхий их хїч шїї гэж хэлснээ гэнэт тун чанга найтаалгаж -Хэрэв намайг бусдад мэдэгдвэл, миний їгэнд орохгїй байвал, миний їгнээс гажвал… гээд дуугїй болон Марвелийн мєрийг алгадав. Марвел ухаан алдах шахан гагалзав.

Марвел тэр хїний гарын чигээс бултаж:

-Б таныг бусдад хэлэхгїй. Хэлчихнэ байгаа гэж битгий зовоорой. Чухам би юу хийх вэ, та хэлж аль /Эх дагина минь/ таны хїссэн бїгдийг чинь би маш дуртай гїйцэтгэнэ гэв.

АРАВДУГААР БЇЛЭГ

МАРВЕЛ АЙПИНГЭД ИРЭВ

Анхны айж мэгдэх явдал ааимдаа намдахад Айпингийхэн чухам юу болохыг эргэцїїлэн бодоцгоожээ. Їл итгэх санаа бодолтой хїн тун ч олон тэгэхдээ яг итгэхээ больчихоогїй, баахан эргэлзэж байв. Ер нь їл їзэгдэгч хїн байх їгїй амархнаас гадна тэр хїн агаарт алга байсныг нїдээр їзсэн буюу гарых нь хїчийг амссан хїн гэвэл хуруу даран тоолж болох цєєн байлаа. Нїдээр їзэж, чихээр сонсогчдын дотроос Вожерс гэртээ орж цоож цуургаа ян тан бэхлэн суужээ. Ухаан алдтлаа дэлсїїлсэн Жефферс нєгєє зочид буудлынхаа їїдэнд хэвтсэн хэвээр байлаа. Бага боловч гарцаагїй баримттай аливаа юм, хэвийн байдлаас давсан ер бишийн суут санаа бодлоос голцуу илїї их сэтгэгдэл тєрїїлдэг юм. Айпингэд єнгє бїрийн туг дарцаг алаглаж, хїн ард нь єєдтэй єнгєтэй хувцас хунараа ємсєєд гадаа гарчээ.

Цагаан сумъяа гаригийн баярт бэлтгэсээр бїхэл сар болжээ. їд хэвийх їед їл їзэгдэгч хїн байна хэмээ нитгэж байсан зарим хїн хїртэл тїїнийг тосгоноосоо эгнэгт зайлж явсан гэж бодоод єчїїхэн зугаа цэнгэлдээ автаж эхлэв. Харин аливаа юманд їнэмшиж итгэх дургїй хїмїїс тэр тухайг бїр инээдмийн юм болгох болжээ. Гэлээ ч гэсэн тэдний аль аль нь тэр єдєр цуг, бие биеэ бараадах дуртай байлаа.

Хей±маны нугад шаасан майханд Бантин авгай єєр хэдэн авгайчуултай хамжин цай чанаж байхад хїїхдїїд Касс, Сэкбат гэдэг хор охины удирдлагаар янз бїрийн тоглоом тоглож шуугилдаж байлаа. Хэн хїнгїй сэтгэл бага зэрэг тїгших боловч ихэнх нь тїїнийг нууж байв. Нов ногоон нугын дунд талд зоосон хор багананд урт лдс уяж, тїїнд бэхэлсэн гохыг їсрэн барьсан хїн бїр нэг талас нєгєє їзїїр рїї гулсан очиж, шуудайтай євсєн дээр буух тоглоомонд улайрчээ. Залуучууд энэ олсон тоглоомыг дїїжин савлуур, бэтийн самар, бай онох тоглоомын нэг адил их сонирхох аж. Тэрнээс гадна бас зугаалга болж байв. Машины то схамар хага ташуулан ханхлуулахын хамт бадралт бишгїїр эгшиг аяыг чих дєжрєм цууриатуулна. Сїмд мєргєхєєр єглєє ирсэн клубын гишїїд, ягаан, ногоон єнгийн тэмдэг зїїж, зарим алиа марзан нэг нь малгайдаа янз бїрийн гялалзсан єд сєд хатгажээ. Амралттай єдрийн баяр наадамд дурамжхан байгаа євгєн Флетчер, цонхон дээр байгаа гїндаа цэцгийнхээ цаана хор сандал дээр банз тавьж зогсоод ханаа шохойдож байв. Їїд цонх хорынхоо хооронд хєлхєн ажиллах нь нїдтэй хэн бїхэнд ил байлаа.

Дєрвєн цагийн алдад Дюний зїгээс нэг танихгїй хїн Айпингэд иржээ. Бїдїїн, балтгар биетэй тэр хїний домбон малгай сїрхий їнгэгдэж, амьсгаа нь давчдан, хацар нь тїмбэлзэн хонхолзоно. Толбо дїїрэн нїїрэнд нь айж сїрдсэн шин жил байна. Сандарч мэгдсэн боловч арга буюу албын эрхэнд яваа мэт харагдана. Тэр хїн сїмийн буланд хїрээд “Сїйх тэрэг бєа морьд” гэдэг зочид буудал руу эргэжээ. Тїїнийг ажсан хїмїїсийн нэг нь євгєн Флетчер байв. Флетчер євгєн хожим ярихдаа тэр тарган бїдїїн эрийн хачин балмагдсныг харж гайхан зогсож байж багстай шохойгоо ханцуй руугаа гоожуулсан юмдаг гэнэ.

Мухлагийн эзний ярьснаар бол тэр хїн ганцаараа ярьж байсан гэнэ. Хекстер ч мєн чингэж байсан гэж баталжээ.

Бїдїїн тарган эр “Сїїх тэрэг ба морьд” гэдэг зочид Ўуудлын гадаа очоод тэр хавиар нь эргэлдэж эргэлдэж дотогш орсон гэж мухлагийн нэг эзэн хэлсэн юм. Тэгээд шатаар єгсєж, зїїн тийшээгээ эргээд гийчний єрєєний їїдийг нээхий нь Хекстер їзжээ. Тасалгааны дотор архи пивоны єрєєнд байсан хїмїїс тэр хїнийг буруу газар луу орчих нь гэж байхыг Хекстер бас сонссон гэнэ.

-Цаана чинь хїн суудаг єрєє шїї! гэж Холл хэлэхэд нєгєє їл таних хїн їїдий нь эв дїйгїй хаагаад архи пивоны єрєє рїї эргэжээ.

Хэдэн минут болоод тэр хїн гарынхаа араар уруулаа арчсаар дахин орж иржээ. Царай зїс нь давгїй мэт харагдсан боловч Хекстер гуайн хэлснээр бол тийм дїр їзїїлсэн байж таарна. Тэр сонин, гийчин тїр зуур ийш тийш харан зогссоноо зочны єрєєний цонхны цаадхи хашааны хаалга руу явж хэсэг зуур тээнгэлзсэн байдалтай байснаа дааман хаалганы яс модыг налж зогсоод богинохон гаанс гарган тамхиа нэрэв. Гар хуруу нь їл ялиг чичирч тамхиа арай ядан асааж, элгээ тэврэн хэнэггїй янзтай тамхи татан зогсох боловч хашааны зїг хулгай нїдээр харах нь нэг л биш байлаа.

Энэ бїгдийг Хекстер тамхины хайрцаг хураалттай цонхоороо єлийн харж ажиглаад нєгєє хїний байдал тийм хачин байхаар нь хараад л байж.Гэнэт эгцлэн зогсож гаансаа євєртлєн хашаан дотор оров гэнэ. Хекстер, тэр хїний хулгай хийхийг нь олж харах, хулгайчийг барих санаатай лангууныхаа цаан ас їсрэн гарав. Энэ їед Марвел малгайгаа духдуулсхийн тавьчихсан нэг гартаа хєх цэнхэр хулдаасанд боосон зєндєє том юм барьсаар цаанаас нь гарч ирэв. Нєгєє гартаа гурван номыг, хожим дуулахад, ламбугайн оймсны татуургаар боогоод барьсан байжээ. Марвел, Хекстерийг їзмэгц хиртхийн цочиж аяархан дуу алдаад шууд зїїн гар тийш эргэж зугатав.” Хулгайчийг бариарай” гэж Хекстер хашхиран хойноос нь хєєв.

Хекстерийн сэтгэгдэл тод боловч товчхон байлаа. Хекстер нєгєє хїний зугтан явахыг харж араас нь гїйсээр сїмийн булангаар тойрч замд орон хєєцєлджээ.

Энд тэндгїй баяр слолын туг дарцаг харагдаж, хїмїїїс бужигнаж байсан боловч Хекстер руу ганц хорхон хїн иржээ.

-Хулгайчийг бариарай гэж Хекстер дахин хашхиран хойноос нь зориглон хєєх гэсэн боловч арван алхам яваагїй байтал гэнэт нэг юм хєлєєс нь барьж чангаагаад явж болсонгїйгээр їл барам, гэнэт улаан нїїрээрээ газар мєргєн унав. Хорвоо тэр аяараа оч дєл болон бутрах шиг санагдаж цаашдын хэрэг явдлыг сонирхох ч сэхээгїй болов.

АРВАН НЭГДЇГЭЭР БЇЛЭГ

“СЇЙХ ТЭРЭГ БА МОРЬД” ЗОЧИД БУУДАЛД

Тэр зочид буудлын газар юу болсныг тодорхой мэдье гэвэл Марвел анх Хекстерийн нїдэнд харагдсан цагийг эргэж санах хэрэгтэй юм.

ßг тэр їед Касс, Бантин хор зочны єрєєнд байжээ. Сайхь хор єглєє болсон хачин жигтэйхэн явдлын тухай хєєрєлдєж, Холл авгайгаас зєвшєєрєл авч їл їзэгдэгч хїний орхисон юм хїмийг нарийвчлан шинжиж байв.

Жефферс овоо сэхээ орж сэргээд хань нєхдєєрєє дэмнїїлж туслуулсаар гэртээ харьжээ. Холл авгай хачин гийчнийхээ энд тэндгїй хаяж шидэж орхисон хувцас хунарыг цуглуулан єрєєг нь янзалжээ. Тїїний сууж ажиллаж байсан цонхны дэргэдэх ширээн дээр “Єдрийн тэмдэглэл” гэсэн гурван зузаан гэгчийн дэвтэр байхыг Касс олж їзээд эгїїлэн тавихдаа:

-Єдрийх нь тэмдэглэл байна! Бид юу ч гэсэн бага сага юм олж мэдэх байх аа гэв. Ламбугай ширээг тїшин зогсож байв. Касс суунгаа -Єдрийх нь тэмдэглэл бйана гэж дахин хэлээд нэг дэвтрийг нь авч нєгєє хор дээр нь хазгайвтар тавьж нээгээд Хм! Цулгуй хуудсан дээр нэрээ бичсэнгїй! Муу яа! … Нууц бичгээр бичжээ. Тоо л байна, дандаа дїрс тэмдэглэдэг байх чинь гэхэд ламбугай босож очин мєрєн дээгїїр нь шагайн харав.

Касс урам нь их хугарсан янзтай дэвтрийн хуудсыг эргїїлж байснаа- Би … цєм нууц бичиг… Даанч тусгїй хэрэг ээ.! гэв.

-Зураг диаграмм, тодорхойлсон жишээ загвар ер алга уу? гэж Бантин асуухад, Касс: -Та єєрєє їз л дээ. Зарим газар тоо бодлого, зарим газар орсоор /їсгээр нь їзэхэд тийм л юм шиг байна/, зарим газар грекээр бичсэн байх шиг… Грекээр бичсэн газрыг нь та … гэтэл Бантин нїднийхээ шилийг авч зїлгэн -Тэгэлгїй яахав! гэж хэлснээ урьд жаахан мэддэг байсан грек хэлнээс нь одооо бараг юм їлдээгїй учир гэнэт єєрт нь сїрхий аягїй санагджээ. Тэгэлгїй яахав, грекээр байгаа бол ч тайлах гогцоо олж болно оо гэв.

-Би танд олзоо їзїїлье.

Бантин нїднийхээ шилийг зїлгэсээр -За яахав, би юу ч гэсэн эхлээд цємий нь нэг їзээдхэе. Эхлээд ерєнхийд нь ї§эж аваад дараа нарийн гогцоогий нь олохыг бодь, Касс аа гэж хэлээд хоолой зассандаа нїднийхээ шилийг зїїж янзлан дахин хоолой засаж, муугаа мэдэгдчихээс ємнє нэг ажил явдал гараасай гэж дотроо залбиран Кассын гараас нэг дэвтрийг залхіу нь хїрсэн янзтай автал ашгїй нэг юм болж хаалга нь гэнэт онгойжээ.

Хоул их л цочин эргэж харвал нарийн їслэЈ эсгий малгай ємссєн, улайвтар царайтай нэг хїн байхыг їзээд санаа амартал нєгєє хїн

-Пиво зардаг газар уу? гэж асуугаад ийш тийш харан зогсоход хор эрхэм-Биш ээ! гэж нэг дуугаар хариу болгов.

-Цаагуур нь тойроод ор, эрхэм минь гэж Бантин хэлэхэд Касс- Та наад їїдээ хааж їзэхгїй юу! гэж ууртай бувтнав.

Нєгєє орж ирсэн хїн “За” гэж тїрїїчийн дуугарч байсан сєєнгєтсєн бїдїїн дуунаасаа гойд єєрєєр “Тэгье” гэснээ “далдраад єгье” гэж анхных шигээ дуугарав.

-Лав усан цэргийн хїн байх. Хєгийн улс шїї. Нээрэн ч далдарч баймаар амьтад! Гаръя гэдгээ хэлж байгаа царай нь тэр гэж Бантин хэлэв.

-Нээрэн тийм байх гэж Касс санал нийлээд -Єнєєдєр миний толгой тархи нэг л биш ээ. Їїд нээгдмэгц би бїр босон харайсан шїї гэв.

Бантин єєрєє босон харайгаагїй юм шиг хулмалзан мишээж байснаа:

-За одоо гэж шїїрс алдаад -Єнєєх дэвтэрээ їзье гэнэ.

-Жаахан хїлээж байгаарай! Гээд Касс їїдээ тїлхїїрээр тїгжин -Одоо бид хорт саад хийх хїн байхгїй байх аа гэтэл гэнэт нэг хїн найтаажээ.

Бантин сандлаа ойртуулж Кассын хажууд зэрэгцэн суугаад:

-Айпингэд ойрдоотун хачин юм осолдохгїй л болоо байгаа юм шїї. харин їл їзэгдэЈч хїн байна гэдэг яриа ч шал дэмий, худал байх гэв.

-Ер ухаанд багтмааргїй нь ч багтмааргї© хачин хэрэг л дээ. Тэгэхдээ би тэр хїний ханцуй хоосон байхы нь нїдээр їзсэн ю¬ даа гэж Касс їгий нь тасалж хэлэв.

-Гэвч та … ер нь… жишээ нь толинд … ер нь тэгж харагдах учир ч байдаг л даа. Та ер нь стой чадалтай илбэчнийг їзсэн її?

-Тантай би дахиж їг булаалцалдах гээд яах вэ гэж Касс хэлээд -Энэ талаар та бид хор бишгїй л ярилцсан, Бантин минь. Одоо бидний гарт гурван дэвтэр байна. Харин энэ дэвтэрїїдийг нь їзье… энэ л яг грекээр бичсэн юм шиг байна. Їсэг нь юу ч гэсэн Грек їсэг байна гээд дэвтрийн хуудасны тэг дунд заахад Бантины царай жаахан улайсхийн дэвтрийг шагайн харав.Нїднийх нь шил болохоо байсан бололтой, зайлуул. Мань хїн грек хэл мэдэх талаар дэндїї хуусхан атал нэд тэндээс ирсэн хїн тїїнийг грек, эртний европ хэлний эх зохиолуудад цээжтэй хїн гэж боддог байжээ. Гэтэл одоо… зэсээ цухуйлгах уу? Аль тааж буудах уу? гэж бодож байтал ар шилэнд нь нэг хачин юм хїрчээ. Толгойгоо дээш болгох гэтэл ер давшгїй хїч дараад байх шиг болов.

-Битгий хєдєлцгєє эрхэм ээ, эсвэл би гавлыг чинь хага цохино шїї! гэж нэг хїн дуугарчээ.

Бантин Касс хорын нїїр тун ойр байсан аж. Хувраг єєдєєс нь хартал цаадхи нь яг адил айж сандарсан байна.

-Би та нартай жаахан ширїїн їзэлцэх нь, их муухай хэрэг, гэсэн ч єєр арга алга даа. Эрдэмтэн хїний хувийн тэмдэглэлийг дураараа їзэж байх занг та нар хэзээ сураа вэ? Јэж бас дуу гарав. Хоулангийх нь эрїї зэрэг ширээ мєргєж шїд нь хавхийв.

-Зовлонд учирсан хїний сууж байсан оронд дураараа орж аашилж байх сыг хэзээ сураа вэ? гэж хэлээд бас эрїїгээр нь ширээ мєргїїлэв.

-Миний хувцас хунарыг хааш нь хийчихээ вэ?

-Цонх чинь тїгжээтэй байна. Їїдний чинь тїлхїїрийг би сугалж авсан. Би угаас тэнхээ ихтэй хїн, шилээвэр гар дор байна. Би бол їзэгдэхээ больсон хїн. Та хорыг нядалчихаад амархаан арилчихаж чадна шїї дээ. Мэдэв її? Ийм л байна. Та хорт гар ч хїрэлгїй ингээд орхивол та нар элдвийн дэмий юм яриад байхгїй байж чадах уу? Миний хий гэснийг хийх її?

Ламбугай эмч хор єєд єєдєєсєє харахад эмчийн царай тун биш болжээ.”Чадна” гэж эмчийн хэлэхэд ламбугай ч мєн тэгж хэлэв. Тэгтэл шилэн дээр нь юм дарахаа больж, мань хор ч толгойгоо єндийлгєж шилэн хїзїїнийхээ чилээг гаргав. Хоулангийн царай барайжээ.

-Байгаа газраасаа бїї хєдєл! Гэрт байгаа шилээврийг харж байна уу? гэж їл їзэгдэгч хїн хэлээд тэр хорын хамрыг шилээврээрээ цохих байдлаар нэг нэг зангаж - Намайг энэ єрєєнд орж ирэхэд хїн лав байхгїй гэж бодсон юм. Бас миний тэмдэглэлийн дэвтэр, хувцас хунар минь байсан газраа байгаа байх гэж бодсон. Миний хувцас хаа байна? … Байг.. битгий бос. Энд л лав байхгїй байна. Шалдан явахад одоохондоо єдєр нь даарахгїй дулаан байвч орой їдэш баахан жихїїн байна. Надад хувцас, бас єєр бага сага юм хэрэгтэй байна. Энэ хэдэн дэвтрээ ч авъя гэв.

АРВАН ХОРДУГААР БЇЛЭГ

ЇЛ ЇЗЭГДЭГЧ ХЇН ТЭСГЭЛЭЭ АЛДАВ

Бас нэг маш гашуудалт явдлын тухай єгїїлбэр зохих болсон тул энэхїї туужаа энэ удаа бас нэг тасалдан завсарлахгїй бол горьгїй нь ээ. Саяын явдал зочны єрєєнд болж, дааман хаалганы дэргэд налан зогсоод тамхи татаж байсан Марвелыг Хекстер ажиглаж байх їед Холл Тедди Хенфри хор, хувраг эмч хороос арваад алхам зайтай газар Айпингэд саяхан болсон явдлыг мэл гайхан цэл хєхрєн ярьж суув.

Гэнэт зочдын єрєєний хаалгыг чанга гэгч цохих, хїн дуу алдан хашхирах чимээ гараад тєдхєн нам гїм болжээ.

Аяа! гэж Тедди Хенфри дуу алдахад лангууны тэндээс бас нэг хїн дуугарав. Холл хэргийн байдлыг удаан алгуур боловч зєв ойлгон.

-Нэг л биш боллоо гээд лангууны тэндээс зочны єрєєний їїд рїї дєхєж Теддийн хамт тэнд хїрч очив. Тэр хорын царайд сэтгэл догдолсон байдал илэрч, нїд нь учир шалтгааныг эрэлхийлсэн янзтай дїрлийнэ.

“Нэг л биш боллоо” гэж Холл хэлэхэд Хенфри толгой дохив. Гэтэл химийн бодисын маш муухай їнэр ханхалж, хїмїїс маш тїргэн дїнгэр дїнгэр ярилцах чимээ дуулджээ.

Холл їїдийг тогшиж:

-Зїгээр биз? гэв. ßрилцахаа даруй зогсож тїр нам гїм болсноо дахин шивнэн ярилцаж эхлээд гэнэт їгїй! байг! хэмээн чанга чанга дуугарах чимээ гарав. Тэгтэл хєдлєх чимээ гарч шалан дээр сандал ойчих хїмїїс ноцолдох шиг дуулдаад дахин чимээ тасрав.

-ßмар чєтгєр шиг юм бэ? гэж Хенфри гонгинов.

-Хїїш, та нар зїгээр її? гэж Холл дахин чанга дуугаар асуулаа. Цаанаас нь ламбугай нэг л жигтэйхэн тасалданги дуугаар:

-Зїв зїгээр байна, та битгий саад хий дээ гэв.

-Хачин юм даа! гэж Хенфри хэлэхэд Холл бас:

-Харин тийм! гэв.

-“Битгий саад хий дээ” гэдэг нь юї вэ гэж Хенфри ргэлзэв.

-Тэгнэ л билээ

-Нэг хїн шуухитнаад байна.

Тэр хор чагнан зогсоход зочны єрєєнд хїмїїс яах аргагїй ярилцаж байлаа, тэгэхдээ нам дуугаар тїргэн тїргэн ярилцана. -Би чадахгїй, би тийм юм хийхгїй гэж Бантин чанга хэлэв.

-Юу болоо вэ? гэж Хенфри асуухад Холл:

-Нэг юм хийж чадахгїй гээд л байна. Бидэнд тэгж байгаа юм бол уу?

-ßасан зэвїїн юм! гэсэн Бантины дуу їїдний цаана гарав.

-ßасан зэвїїн юм! гэж байна. Би бїр тод дууллаа гэж Хенфри хэлэв.

-Одоо хэн яриад байна?

-Касс шиг байна. Танд юм дуулдаж байна уу?

Чимээ аниргїй байлаа. Дотор нэг чимээ гаравч чухам юу болох нь їл мэдэгдэнэ.

-Ширээний бїтээлгийг хуулж байгаа юм шиг чимээ гарч байна гэж Холлын хэлэх зуур Холл авгай лангууны цаана гарч ирэв. Холл чимээгїй бай, наашаа хїрээд ир гэсэн дохио єгєв. Чингэхэд нь Холл авгайн гэдэн нь хєдєлж, -Чи тэнд юу чагнаад байгаа юм? Ийм хєлтэй єдєр чамд хийх юм олдохгїй байна уу? гэлээ.

Холл нїд, ам, гар хєлєєрєє элдвээр дохивч гэргий нь зєрїїд зан хєдлєєд дийлсэнгїй, харин ч улам чанга дуугарахад Холл, Хенфри хоул урам хугарсан царайлан єлмий дээрээ сэмхэн сэмхэн гишгэлсээр лангууны зїг эргэв.

Эзэн авгай, тэр хорын ярихыг анхандаа ер тоохгїй байснаа Холл чи дуугїй бай, Хенфри яриг гэв. Ер нь Холл авгай тєдий л тоомсорлохгїй, тэнд ламбугай, эмч хор л ширээ сандлаа хєдєлгєє биз гэж бодсон бололтой байлаа.

“ßасан зэвїїн юм!” гэж хэлэхий нь би лав дуулсан гэж Холл хэлэв.

-Би ч бас тэгж дуулсан шїї. Х®лл авгай минь

-Тийм байж болох юм.

-Хїїш! Цонхонд юу дуугарав?

-Аль цонх?

-Зочны єрєєнийх?

Цємєєрєє чих тавин чагнан дуугїй зогслоо. Гєлрєн ширтэх Холл авгайн нїдэнд, їїд дєрвєлжлєн цэлийн цаана нь зам зурайн, бас зургаан сарын тунгалаг нарны туяанд гялалзан байгаа Хекстерийн мухлагийн їїд харагдана. Мухлагийн їїд гэнэт нээгдэж Хекстер нїдээ хачин бїлтэгнїїлж гараа сарвалзуулсаар гарч ирээд “Хулгайчийг бариарай” гэж хашхиран їїдний дєрвєлжин зайгаар гїйж гараад бараа тасрав.

Тэгтэл зочны єрєєнєєс чанга чанга дуугарах, цонх нь хаагдах чимээ сонсогджээ.

Холл, Хенфри, ер нь тэнд байсан бїхэн санд мэнд гїйлдэн гарав. Гэтэл нэг хїн байшингийн булан жирсхийн тойрч тэнд харагдах зам єєд зугатаж байх бєгєєд Хекстер дээш хачин ойж тїрїїлгээ харан ойчих харагджээ, гадаа байсан хїмїїс їїнийг харж гайхан, зарим нь хєдлєхгїй дороо зогсож, зарим нь тэр зїг гїйв.

Хекстер ойчихдоо ухаан алдсан ажээ. Хенфри тїїнийг їзэхээр зогсов. Харин Холл, фермийн ажилтан, архи пиво ууж байсан єєр нэг хор хїний хамт гарч ирээд учир нь олдохгїй нэг юм їглэсээр гїйж сїмийн булан тойрон алга болж байгаа Марвелыг олж харав. Тэд єнєєх їзэгддэггїй хїн їзэгддэг болчихож гэж бодсон бололтой хойноос нь ухаан зулаггїй хєєцєлджээ. Гэтэл Холл арваадхан алхам хэртэй гїйж байгаад гэнэт хачин дуу алдаж хажуу тийш єнхрєєд явчив. Тэгэхдээ нэг ажилчин хїнээс шїїрэн барьсан боловч тїїнтэйгээ хамт ойчив. Холл яг л хєл бємбєг тоглох хїн заримдаа дайрагдан ойчдог шиг юм болжээ. Нєгєє нэг ажилчин нь л эргэн гїйж ирэд Холлыг єєрєє бїдэрч унасан байна гэж бодоод цаашаа хєєцєлдсєн боловч яг тэр єнцєгт хїрмэгцээ Хекстерийн адил бас ойчжээ. Тїрїїчийн ажилчин нь босож завдсан атал хажуу сївээ рїї нь амбан шарыг ч цохиод унагачихмаар хїчтэй юм дэлсэхэд бас ойчив.

Тїїнийг тийнхїї очих яг тэр їеэр тосгоны ногоон зїлгэн дээр зугаалж байсан хїмїїс нєгєє буланд хїрч ирэв. Хамгийн тїрїїнд нь єндєр биетэй, цэнхэр єнгийн богино цамцтай, бэтийн самар байт буудлагын тоглоомын эзэн иржээ. Зам дээр гурван хїн дэмий балай єнхєрч хєрвєж байгааг тэр хїн хараад их л гайхан байтал гэнэт хєл нь эвгїй оргин єєрєє ч савж унав. Ойчихдоо нєгєє нэг найз ахайгаа дайрав. Бусад олон хїн тэр хорт тээглэн бїдэрч, дарж унахдаа хараал зїхэл болов.

Холл, Хенфри ажилчин гурвыг гїйлдэн гарч явахад олон жилийн туршлага ихтэй Холл авгай гаралгїй, мєнгєнийхєє авдрыг сахин їлджээ. Гэнэт зочдын єрєєний їїд нээгдэж Касс дахин гарч ирээд эзэн авгайг ч олж харалгїй шатаар гїйн бууж булан тойрч: “Тэрїїнийг бариарай!”, “Боодолтой юмы нь битгий хаяулаарай! Боодолтой юмаар нь олж болно шїї! ” гэж хашхирлаа.

Касс, Марвел гэж нэг хїн байгааг ер мэдсэнгїй. Їл їзэгдэгч хїн ном, боодолтой юмаа хашаан дотор байхдаа єгсєнийг мэдээгїй ажээ. Кассын царай зїс маш уур хилэнтэй, зориг шийдэмгий харагдана. Ємссєн хувцас нь маш хачирхалтай ганц цагаан банзал мэт хувцастай яваа хїн юм гэж тооцох бол уу даа. Тэгээд: “Бариарай, тэрнийг! Миний ємд мємд, ла¬бугайн хамаг хувцас хунарыг аваад явчихлаа шїї! гэж хашгирсаар байв.

-Би одоо очиж тусалъя! гэж Хенфри хашгиран, гулдайн хэвтэж байгаа Хекстерийн дэргэдїїр гїйн єнгєрч булан тойрон їймсэн олонтой нийлтэл бас нэг юманд бїдрэн тун ч аягїй ойчив. Хар хурдаараа гїйж яваа нэг хїн гары нь гишгэчихэв. Касс муухай хашхирч босон харайтал бас дєрвєн хєллєж ойчих шахаад харвал хїмїїс юм хєєж явснаа болиод тосгоны зїг зугтааж явлаа. Касс босоод эргэн гїйх гэтэл чих рїї нь нэг юм дїлийртэл цохиход нэг гуйварч аваад єнєєх зочид буудлын зїг гїйхдээ тэр їе ганцаар хаягдан, зам дээр єндийн сууж байсан Хекстерийн дээгїїр дїїлэн харайлгажээ.

Кассыг зочид буудлын шатаар єгсєж явтал олон хїний шуугиан дотроос нэг онцгой уур хилэн бадруулсан дуу яг хойно нь гарч хэн нэгний хацрыг алгадах чимээ тасхийв.

Эмч, їл їзэгдэгч хїнийг дуугаар нь таньжээ. Дууны нь єнгє юманд гэнэт цохиулаад уурлах хїний уцаар дуу шиг сонсдов. Касс, зочид буудлын гийчний єрєє рїї санд мэнд гїйж ороод:

-Єнєєх чинь бас энд ирээд байна. Бантин аа! Мэдээтэй байгаарай гэв.

Бантин цонхны дэргэд зогсчихоод зуухны хажууд байсан хивс, баруун Серрейн сонины хуучин дугаараар биеэ далдлахыг оролдон байлаа.

-Хэн ирээд байна гэнэ ээ? гэж Касс давхийн цочиход нєгєє хивс сэлт нь арай л мултраад уначихсангїй

-Їзэгддэггїй хїн гэнэ ээ! гэж Касс хэлэнгээ цонхны зїг гїйж -Эндээс зайлсан маань дээр байх аа, галзуу юм шиг нїдэлдээд байдаг шїї, лав солиорсон байх.! гээд тєдхєн хашаа руу оров.

Бантины санаа хордож яах ч учраа олохгїй -Ээ, тэнгэр минь! гэж дуу алдтал зо·ид буудлын гудамд ноцолдоон болж байгаа сонсогдсон тул санаа шуударч цонхоор авиран гарч буугаад биеэ хаасан юмыг жаахан засаж янзлан, богинохон тарган хєлийнхєє байдаг чадлаар тосгон дундуур гїйлээ.

Їл їзэгдэгч хїн уур хилэн бадарсан дуугаар хашхирч, Бантин тосгоны гудамжаар тэгэж гїйж байснаас хойш Айпингэд чухам юу болсныг мэдэхийн аргагїй болжээ. Ер нь Марвелын хувцас хунар, ном дэвтрийг авч явуулах гэж їл їзэгдэгч хїн эхлээд хамгаалсан байж магадгїй гэсэн ч угаас зан авир тийм ч зєєлєн дєлгєєн биш байсны дээр тэр хїн цохиулсандаа уур хилэн нь бадарч замдаа єртсєн бїхнийг балбан зодож, бах таваа хангаж байлаа.

Гудамжаар хїн пиг дїїрэн гїйлдэж, байшин савны їїд хаалга тар тїрхийж, хїмїїс толгой хоргодох газрын тєлєє амь наана там цаана їзэлцэж байлаа. Їймж сандарсан їй олон хїн євгєн Флетчерийнд шахалдан орж хор сандалд дамнасан банзан дээр гарахад тэр нь нурж нэн их сїйд болов. Савлуур, суудаг дїїжин дээр байсан эр эм хор сїнсээ гартал айсан нь харахад хичнээн сонин байв. Тэгсээр хєл їймээн намдаж гол чимэглэл болсон Айпингийн гудамжны хїн амьиан харагдахаа больж їл їзэгдэгч хїн л дураараа аашилж байсан бололтой. Энд тэндгїй бэт, нурж унасан даавуун хаалт, тансаг идээний мухлагийн чихэр боов ундуй сундуй хэвтэнэ. Энд тэндгїй цонхоо хаах, тїгжээгээ бэхлэх чимээ гарч хаа нэг хїний нїд цонхны цаанаас бїлтийж харагдсан тєдийгєєр хїн амьтан байгаа шинж илэрч байв.

Їл їзэгдэгч хїн, “Сїйх тэрэг ба морьд” гэдэг зочид буудлын цонхны шилийг нэгд нэггїй хагачиж байснаа гудамжны дэнлїїгээр Грогрем авгайн гийчний єрєєний цонхыг хага цохижээ. Эддердиний зам дээрх Хигсинсийн гацааны цаадхи Эддердиний цахилгаан шугамыг лав тэр їл їзэгдэгч хїн тасалсан бололтой. Їл їзэгдэх їлэмж сїрхий чанарын ачаар тэр хїн Айпингээс зайлж тэндээс ул мєргїй эгнэгт алга болжээ. Гэвч Айпингийн эл хуль гудамжинд гарах зоригтой хїн бараг бїхэл хор цагийн турш олдсонгїй.

АРВАН ГУРАВДУГААР БЇЛЭГ

МАРВЕЛ ОГЦРОХЫГ ХЇСЭВ

Їдшийн бїрий барай болж Айпингийнхэн айж эмээх нь арай гайгїй болоод їїд довжоон дээрээ гарч байхад Бремблхерст хїрэх замаар хэсэг ойн цаана тагдгар тарган биетэй, хуучин эсгий малгай ємссєн нэг хїн их л ядрангуй явж байгаа харагджээ. Хээ хуартай гялганасан нарийн бїсэнд боодолтой гурван дэвтэр, бас хєх єнгийн хулдаасанд боосон юм барьжээ. Улаавтар царайд нь гуньж гутсан, ядарч зїдэрсний шинж илэрхий. Алхаж гишгэх нь хїртлэ нэг л биш харагдана. Тэр хїн єєрєє дуугарахгїй атал дэргэд нь хїн дуугарч, їл їзэгдэх гарын хїчинд байн байн татвалзана.

-Чамайг дахиад надаас оргох гэвэл, дахин надаас зайлах гэвэл.. гэж хїн дуугарлаа. -Бурхан минь! гэж Марвел уулга алдаж, миний дал мєр хїн авахын аргагїй хєх няц болжээ гэнэ.

-Чамайг тэгдэг юм бол, би ална шїї, чамайг! гэж бас дуугарав.

-Би ер нь таниас оргож зайлъя гэж бодоогїй гэж Марвел у©лагнан хэлээд -Би тангараглая! Хаашаа эргэхээ мэдэхгїйгээс л боллоо. Би ийш эргэнэ гэж яаж мэдэх билээ? Намайг та дэмийл зодож байна даа гэв.

-Їгэнд орохгїй бол їнэхээр их зодно гэж мэдээрэй гэхэд Марвел дороо дуугїй болж хацраа тїмбийлгэн їлээгээд нїд нь цєхрєнгєє барсан хїний шинжийг илтгэж байлаа.

-Тэр тосгоны муусайн хог миний энэ єчїїхэн нууцыг мэдчихдэг тун ч тоогїй хэрэг. Дээр нь та бас номы минь аваад зугтаж зайлах гэсэн чинь бїр их харамсууштай байна. Мєрдєж хєєхєє болиод зугтсан нь тэдний зол болсон юм… би ч хэцїїдлээ… Намайг їл їзэгдэгч хїн гэж хэн ч мэдээгїй байсан юмсан. Одоо яах билээ?

-Харин би л сой яах билээ гэж Марвел дорой дуугарав.

-Бїр илэрч гїйцлээ! Сонинд ч бичих л биз. Намайг олох гэж бїгд хайх болно. Цємєєрєє хардаж сэрдэх болно.

Їл їзэгдэгч хїн уурлаж цухалдан муухай харааснаа дуугїй болоход Марвел цєхрєнгєє барсан царай гарган алхаагаа удаашруулав.

Бушуу яваач гэх дуу гарав.

Марвелын нїїрний улаан улаан толбоны завсраар хєхийж байв.

-Номы минь битгий унагаачих гэж зандрах дуу гараад -Би чамайг ашиглахаа л ашиглана, чи хэдий єєдгїй амьтан ч гэсэн надад єєр арга алга гэлээ.

-Миний тус хэдий юу байв аж дээ.

- Чухам аа

-Танд надаас дээр хїн олдох байсан даа гэснээ тїр зуур зїрхшин дуу тасраад -Надад чадал тэнхээ ч гэх ю малга, тийм их чадал тэнхээтэй ч хїн биш гэлээ.

-Тийм бий?

-Зїрх муутай хїн шїї, би чинь саяны тэр ялимгїй хэргийг гїйцэтгэх нь гїйцэтгэлээ. Гэхдээ бурхан мэднэ. Би эгээ л амь тавьчихаагїй юм шїї! гэв.

-Тэгээд яагаав?

Танд хэрэг болох зориг, хїч тэнхээ надад байхгїй дээ

-ßахав, би зориг оруулаад єгємз.

-Юугаа хи©хэв дээ, тэгээд, би таны їйл хэргийг хєєдье гэж бодохгїй ч гэсэн, яаж мэдэх вэ, айж сандарсаар байтал дэмий юм болж юу магад…

-Тэгэхгїй байвал єєрт чинь л дээр байх даа гэж цаадхи нь нухацтайхан дуугарав.

Ингэж байснаас їхсэн дээр санагдаж байна. Арай хэтэрч байна. Та єєрєє мэдэж байгаа шїї дээ бас… яах эрх байх стой

-Тїргэхэн явж їз! гэж з ндрах дуу гарахад Марвел алхаа юугаан арай тїргэсгэн нэг хэсэг дуу шуугїй явлаа.

-Даанч хэцїї юм болж шїї гэж Марвел дуугарсан боловч ер тус болох шинжгїй тул Марвел єєр арга хэрэглэхийг оролдож, их л гомдсон байдалтайгаар:

-Надад ер ямар ашиг болох байна даа гэтэл єнєєх дуу гэнэт:

-Дуугїй бай. Би чамайг гайгїй шагнана. Чи дуугїй л хий гэснийг минь хийчихээд бай. Чи чадах нь чадна. Хичнээн тэнэг ч гэсэн дєнгєх хїн…

-Нонтон минь, би тэнцэх хїн биш шїї, эрхэмсэглэн сорхооч, би їнэнээ л хэлж байна

-Амаа татахгїй бол гары чинь хуга мушгина, юм бодоход битгий саад болоод бай.

Модны завсраар шар єнгийн хор юм харагдснаа сїмийн дєрвєлжин орой манангийн дунд сїїмэлзэн їзэгдэв.

-энэ тосгоны дундуур явахдаа би чиний мєрєн дээр гараа тавьж явна шїї. Чи дэмийрч маяглахгїй шууд л зїсээд гараарай. Тэгэхгїй бол дэмий юм болно гэж мэдээрэй гэж єнєєх їл їзэгдэгч хїн хэлэхэд Марвел

-Ээ чааваас, мэдлээ гэж єчєєд сїїрс алдан -Сайн мэднээ гэв.

Хуучин эсгий малгайтай тэр хєєрхий хїн юм Ўарьсан хэвээр тосгон дундуур дуугїй явж єнгєрєєд, харанхуйд бараа нь тасрав.

АРВАН ДЄРЄВДЇГЭЭР БЇЛЭГ

СТОУ ХЭМЭЭХ БООМТ ХОТНОО

Маргааш єглєє нь арва­ цагийн їед Марвел Стоу боомтын захын нэг жижигхэн зочид буудлын гаднах урт сандал дээр сахал самбайгаа ч хусаагїй сууж байв. Нїїр царай нь замын тоос шороонд дарагдаад хир буртаг болж, гараа халаасандаа хийчихээд ядранЈуй, гутрангуй, сэтгэл ихэд уймарч хямарсан байдалтай аж. Байн байн гїнээ шїїрс алдан хацраа бїмбийлгэн їлээж байлаа. Олсоор багласан хэдэн ном дэргэдээ тавьсан байна. Боодолтой юмаа їл їзэгдэгч хїний шинэ тєлєвлєгєє соор Бремблхерстийн цаадхи нарсан ой дотор орхисон ажээ. Марвел урт сандал дээр сууж байхад тїїнийг анзаарч анхаарсан хїн нэг ч їгїй атал мань бїдїїний дотор маш аягїй догдолсоор ажээ. Євєр тїрийгээ байн байн тэмчинэ. Тийнхїї суусаар бараг л бїх л цаг шахам болсон хойно зочид буудлаас нэлээд ахимаг насны нэг далайч эр сонин барьсаар гарч ирээд хажууд нь сууж,

-Сайхан єдєр байна шїї! гэхэд Марвел нэлээн айсан янзтай тал тал тийш харснаа:

-Тун ч сайхан єдєр байна гэлээ.

Далайч ер хэнэггїйгээр:

-стой л улиралдаа таарсан єдєр байна даа гэхэд Марвел:

-стой тийм байна гэж єчив.

Далайч шїдний чигчлїїр гаргаж шїд амаа тєнхсєєр нэлээд хэдэн минут болохдоо дэргэдээ байгаа Марвелийн хог тоосондоо дарагдсан байдал,авч байгаа номыг ажиглах зав гаргажээ. Далайч Марвелийн дэргэд ойртон очтол тїїний халаасан дотор мєнгєн зоос хангинах чимээ сонсдов. Гадаад байдал ийм ядуу мєртлєє ингэж чинээлэг хїний байдал мэдэгдэхэд далайч гайхжээ. Гэнэт хачин юм санаанд нь орж ирсэнд шїднийхээ чигчлїїрийг хаяж орхиод:

-Ном уу? гэхэд Марвел давхийн нїдний булангаар номоо хараад -Тиймээ, ном гэв.

-Зарим номонд мєн ч хачин гайхалтай юм бичсэн байдаг юм шїї гэж далайч эр хэлэв.

-Тийм шїї

-Номоор барах уу, єєр єєр сонин хачин юм бишгїй л байдаг даа

Марвел далайчныг нїднийхээ булангаар харж ийш тийш хяламхийснээ:

-тийм ээ тийм гэв.

-Жишээ нь сонинд хачин юм бичсэн байх юм гэхэд

-Байдаг л юм

-Энэ дугаарт бичсэн байна гэж далайчийг хэлэхэд Марвел:

-Їгїй ер гэж болгоомжлов.

-Энд їл їзэгдэгч хїний тухай нэг юм бичсэн байх юм гэж Марвелийн царай руу ширтсээр хэлэхэд Марвел жуумалзан хацраа иож, чихээ улайлган доройхон дуугаар:

-Бичихгїй юм хэзээ байлаа даа, тэгээд хаана тийм юм болоо вэ? Австрид уу, Америкад уу? гэлээ.

-Їгїй чиш! Энд гэнэ!

-Бурхан минь! гээд Марвел босон харайв.

-Энд гэхдээ яг манай тосгонд арай биш юм байх, гэсэн ч манай энэ нутагт л гарсан хэрэг юм байна гэж далайчин хэлэхэд Марвелийн дотор уужран:

Їзэгддэггїй хїн гэнээ! Тэгээд яадаг хїн гэнэ вэ? гэж асуухад далайч Марвелыг сїрхий ажигласаар:

-Хийхгїй юм алга гэнэ! Элдэв дээдийн юм хийж байна гэнэ! гэв.

-Би сонин їзээгїй дєрвєн сар болов.

-Айпингээс эхэлсэн юм гэнэ.

-Нээрэн її?

-Нээрэн, нээрэн. Чухам хаанаас гараад ирснийг нь мэдэх хїн алга. Харахгїй юу: “Айпингээс ирсэн жигтэйхэн хачин мэдээ” гэ жбайхы нь. Энэ талаар маш их сонирхолтой арвин мэдээ баримт байна гэ бичсэн байна.

-Бурхан минь гэж Марвел дахин дуу алдлаа.

-стой сонин хачин хэрэг байна. Гэрч болох хїмїїсийн дотор тэндэхийн эмч, ламбугай байна. Тэд тэр хїнийг бїр сайн їзсэн, їзсэн ч гэж болохгїй юм байх. Анх нь “Сїйх тэрэг ба морд” гэдэг зочид буудалд байгаад байсан юмсанж. Тийм тусгїй юм болсны нь мэдсэн хїн байсангїй, харин зодоон нїдээн болж боолты нь аваад хаятал мэдэгдсэн юм байх. Тэгээд толгой нь їзэгдэхгїй хїн байж гэнэ. Тэгэхтэй нь зэрэг бариад авахыг оролдсон чинь зодоон эхэлж гэнэ, гэтэл єнєєх хїн хувцсаа тайчиж хаяад зугтсан гэнэ, тэгэхдээ сїрхий сїїд майд болгож, нутгийн цагдаагийн зоригт дарга Жефферсыг айхтар шархдуулж гэнэ. Хачин юм байгаа биз? Нэр ус дутуу гэх юмгїй цємий нь бичсэн байна даа!

-Бурхан минь! гэж Марвел дахин нэг дуу алдаж ийш тийш бїлтэлзэн харснаа євєр доторхи мєнгєє тоолж їзэхийг оролдлоо. Санаанд нь хачин, гайхмаар юм бодогдож

-Мєн ч гайхмаар хэрэг юм даа! гэв. Нээрэн хачин юм шїї! Їзэгдэхгїй хїн байдаг гэж насандаа дуулаагїй, гэтэл одоо чинь хачин юм бишгїй дуулдах болоо шив гэхэд, Марвел тун хэнэггїйгээр,

-Тэрний їйлдсэн ажил ердєє л тэр її? гэхэд далайч:

-Шалихгїй бага санагдаж байна уу?

-Эргэж ирсэнгїй гэнэ її? Тэгээд л зугтаачихлаа гэж її? гэж Марвел сонирхсон янзтай асуухад цаадхи нь: “Тэгээд л гэнэ шїї. Танд л чамлалтай санагдаж байна уу?

-Хаанаас

-Тийм л баймаар даа. Ер юу гэсэн їг вэ!

Марвелын дотор тїгшив.

-Хань хансаа энэ тэргїй юм уу? Хань хамсаатан байсан энэ тэр гэж бичээгїй байна уу?

-Тийм хачин амьтан нэгээс илїї байвал яана! Ай бїї їзэгд нэг л байсан нь зол байж! гээд толгой сэгсрэв.

Манай нутагт тийм хїн явж байгаа гэж бодохоос бие зарсхийх юм. Тэр хїн дураараа явж байгаа гэх, ер нь наашаа дєхєж, Стоу боомтод байхад маань ойрхон ирж байгаа ч байж болзошгїй байна. Ирдэг юм гэлээ гэхэд та бид хор яг л зам дээр нь байна даа! Энэ ч Америктай адил холгїй газар байгаа биз дээ! ßмар шиг гай тарих бол, бодоод їзээч, та! Жаахан юм балгачихаад дайрвал яана! Хулгай дээрэм хийвэл яана! Хэн ч саад хийж чадахгїй дээ. Айлын гэрт мэдэгдэлгїй ороод хулгай хийхэд ч давгїй, цагдаагийн хажуугаар гарахдаа бид сохор хїний дэргэдїїр бултаад гарчихаас дутахгїй л байх биз, бїр амар байх, сохор хїн дуу чимээнд сонор гэдэг шїї дээ. Дуртай архи дарсаа зоогло ч гэсэн тэрний дурны хэрэг байх нь …

-Жирийн хїнээс давуу сїрхий чадал бишгїй байгаа байлгїй… тэгээд гэж Марвел хэлэхэд, далайч:

-Та зєв хэлж байна, тэр хїн бидэн шиг жирийн амьтныг бодвол есєн шидийн аргатай байж таарна гэлээ.

Марвел энэ зуур байн байн ийш тийш эргэн тойрон харж єчїїхэн тєдий чимээ анир гармагц чагнаад, нэг юм шийдэж ядан байх шиг байснаа ханцуйндаа ханиагаад бас дахин нэг эргэн тойрон харж чагнаснаа далайчны зїг бєхийн нам дуугаар:

-Ингэхэд би тэр їл їзэгдэгч хїний тухай жаал зугаа юм мэднэ.. дам сонссон юм шїї гэв.

-Їгїй ерєє! Та юу? гэж далайч дуу алдав.

-Тийм ээ, би…

-Хээн! Тэгвэл надад асуумаар… гэтэл Марвел амаа гараараа таглаж:

-Та их гайхах болно. стой ер бишийн юм болсон шїї! гэв.

-їгїй ер, тийм бий!

Марвлын царай янзтайхан болж:

-Уг нь гэж шивнэснээ гэ­эт зїс нь жигтэйхэн хувирч:

-Аїа! гэж дуу алдан болхи хойрго янзтайгаар єндийж, нїрий нь харвал нэг газар нь тун ч их євдсєн бололтой їрчийж ярвайгаад -о, о! гэж хашхирав.

Далайч сэтгэл тэвдсэн янзтай:

-Та яагаав? гэж асуухад Марвел:

-Шїд євдлєє гээд гараар чихээ барин хажуудхи номоо шїїрэн авч

-Би явалгїй горьгїй нь шиг байна гээд сандал дээрээсээ нэг л хачин маягтай босож явлаа.

-Та дєнгєж сая їл їзэгдэгч хїний тухай ярьж єгье гэсэн чинь яалаа даа?

Марвел дотроо ухаан сийлж учрыг тунгаах янзтай байтал:

-Худлаа! гэж нэг хїний дуу гарчээ.

-Їнэхээр, худлаа шїї! гэж Марвел хэллээ.

-Сонинд бичсэн байна шїї дээ гэж далайч єчихєд Марвел:

-Тэглээ ч гэсэн худал! Энэ цуу їг тараасан чалчаа этгээдийг би мэднэ. Ертєнцєд їзэгдэхгїй хїн гэж ямар ч юм алга… Муусайн худалч золигнууд! гэхэд далайч:

-Сонинд л тэгжээ… хагас хугас нь ч гэсэн їнэн биш гэж її?

-Їнэн їг ширхэг ч алга! гэж Марвел зориг шйидэмгий хэллээ.

Далайч сонингоо барьсаар Марвелын царай руу ширтэхэд цаадхи нь тавгїй байдалтай ийш тийш гєлєлзєн харна.

-Байзнаарай! гэж далайч энэ їгийг сунжруулан хэлэнгээ єндийн босож -Та ер нь юу гэж хэлэх санаатай байна?… гэхэд Марвел:

-Би худлаа хэлээгїй гэлээ.

-Тэгвэл та юунд миний яриаг чагнаад бїгдийг нь яриулаа вэ? ßах гэж дэмий юмыг чих тавин сонсоо вэ ? гэхэд Марвел хацар тїмбийлгэн уушгныхаа хийг гаргахад далайчийн царай зїс гэнэт барайж гараа атган зангидлаа.

Намайг ярьсаар арваад минут болоход чи муу цїдгэр хог, чєтгєрт алгадуулмар, ядсандаа…

-Та намайг харааж зїхэлгїй ярь л даа!

-Харааж зїхлээ гэнэ! Тэр ч байтугай би бїр…

-Бос! Гэх дуу гарч Марвел нэн даруй дороо эргэлдэнхэн, инээд хїрмээр хачин займчин хєдлєв.

-Хэнийг, тэр байтугай ч бїр гэнэ її? гэж Марвел муухай дуугараад хачин татвалзан, яаруу мэгдїї алхан гэнэ, гэнэ огло харайх мэт явж байлаа. Зам дээр хїрч очмогцоо хойш урагш хэлэх, єчиж зэмлэх їг сонсдов.

-Мангар чєтгєр! гэж далайчин хараагаад, ташаа тулан алцайн зогсож хойноос нь ажиглан харж байлаа. “ Гайгїй би чамд їзїїлээд єгїїж, намайг хуурах вий чи! Сонинд бичээд байхад” гэнэ.

Марвел нэг юм эсэргїїцэн єчиж байснаа том хаалганы цаагуур орлоо.

Далайч, ярганы тэргийг хажуудаа хїрч иртэл замын тэг дунд сїр бадрангуй алцайн зогсож байснаа Стоу боомтын зїг чиглэн явах зуур,

Орчлонгийн тэнэгїїдийн олныг яана! Намайг л уурлуулах гэж оролджээ… би сониноос олж їзсэн гэж ганцаараа хїїрнэнэ. Нээрэн ч тєдхєн яг дэргэд нь урьд хожид їзэгдэж дуулдаагїй хачин юм болжээ.

Ариун Михайл-Лейний ханын хажуугаар их ч їгїй, бага ч їгїй /”атга хэртэй” мєнгє аяндаа сул зорчин яваа їзэгдэв. Єєр нэг далайч найз нь тэр єглєє бас иймэрхїї юм харсан гэж байсан санж. Тэр мєнгийг шїїрэн авах санаатай мань эр ухасхийн сарвайтал яах ийхийн завгїй ойчоод єндийн босвол єнєєх мєнгє нь арилан алга болсон байлаа. Далайч хожим ярихдаа: Би ер нь юм бїхэнд амархан итгэдэг хїн, харин энїїнд тун итгэж єгєхгїй байна гэж ээ. Гэвч хожим тэр талаар бодлоо аргагїй єєрчилсєн ажээ.

Тийнхїї мєнгє нисэж явна гэдэг нь їнэн байжээ.

Тэр мєнгє заримдаа атганд ч байгаа юм шиг, заримдаа юманд боодолтойгоор тэр єдрийн турш їзэсгэлэнт Лондон, хєдєє банкны компаниас авахуулаад Дэлгїїр хоршоо, зочид буудлуудын хаалга їїдээр дамжин /тэр єдєр дулаан сайха байсан тул хаалга їїд нь нээлттэй байв/ хана саравч, харанхуй сїїдэртэй газраар айвуу тайвуу байдалтай айлчлан хэсэж, хїн амьтан шохоорхоод байвал ер андахгїй маягтай, аятайхан зайлчихаад байлаа. Тїїний хойноос хїн ер хєєцєлдсєнгїй. Тэр мєнгє яван явсаар Стоу боомтын жижиг зочид буудлын гадаа сэтгэл ихэд їймсэн бололтой, хуучин эсгий малгайтай сууж байсан эрхмийн халаасанд с шиг орчихдог байв.

Арван єдрийн дараа Бердокт болсон энэ явдал нэгэнт хуучирсан хойно мань далайч їзэж сонссон бїхнээ эргэцїїлэн бодоод тэр їл їзэгдэгч їнэхээр гайхам хїн гэрт нь хичнээн ойр дєт ирж байсныг боджээ.

АРВАН ТАВДУГААР БЇЛЭГ

ОРГОДОЛ

Їдэш болж байлаа. Кемп доктор бичгийнхээ єрєєнд сууж байв. Тэднийх нэг ухаа дээр байх учир тэндээс Бердок их тодорхой харагдана. Бичгийнх нь єрєє баруун зїїн, хойд гурван талдаа нэжгээд цонхтой тохилог ажээ. Дотроо ном, шинжлэх ухааны сэтгїїл, товхимол тавьсан тавиур, бичгийн єргєн том ширээтэй ажээ. Хойд талын цонхны доор нян хорхой харах дуран авай, шил савнууд, нарийн хэмжїїрийн багаж хэрэгсэл, нян хорхой їржїїлсэн сав хэрэгсэл, урвалтай шил сав байна. Жаргах нарны туяа гийсээр боловч ширээний чийдэнг асааж, харин цонхоор хїн шагайна гэж санаа зовох юмгїй болохоор хєшгєє хаагаагїй байв. Доктор Кемпийн чац єндєр, нас идэр, мєр тэвхгэр, шаргал їс, сахал нь бараг цайчихсан хїн байв. Хийж байгаа ажлаа маш єндєр їнэлж їїгээрээ эх хааны эрдэм номын хїрээлэнгийн гишїїн болохыг горьддог байжээ.

Кемп хийж байгаа ажлаасаа нїд салгаж яг єєрий нь байшингийн эсрэг тэр нэг ухаагийн цаагуур нар жарган алтан туяа нь дээш цацрахыг сонирхож байгаад амандаа їзгээ зууж тїр суутал тэр ухаагийн орой дээгїїр нэг бараан єнгийн хувцастай бие жижгэвтэр хїн гарч ирэхийг гайхан ширтлээ. Бортгон малгайтай погдгорхон хїн хар хурдаараа гїйж байв.

-Єнєє єглєє “Їл їзэгдэгч хїн иржээ, нонтон минь” гэсээр манайд орж ирсэн муусайн илжгийн нэг нь л байхдаа, бодвол! Хїмїїс ер нь юу боддог болоо юм бол, одоо чинь арван гуравдугаар зууны їе гэж боддог хїн гэж бас байх нь уу? гэж бодоод цонхны дэргэд очиж оройн бїрий барайд бїртэгнэх тэр ухаа, тэр ухаагийн энгэр рїї гїйн бууж байгаа жижигхэн хїнийг ширтэж: мєн ч их яарч явна, янз нь. Гэсэн хирнээ газар ахидаггїй яасан хачин юм. Євєр дїїрэн хар тугалга хийлээ ч гэсэн энэнээс илїї нїсэр эр явамгїй юм даа гэж бодлоо.

-Эрхэм минь, тэнхээгээ барчихлаа! гэж Кемп ганцаар дооглон хэлэв.

Дэмий удсангїй єнєєх хїн Бердокоос нєгєє ухаа єєд єгсєн шивээ хайсны цаагуур далд орж нэг ил гарч дахин тэндэх байшингуудад гурав дахин таглагдаад сїїлдээ бїр харагдахаа болив.

-Илжиг! гэж Кемп хэлээд єлмий дээрээ эргэж бичгийнхээ ширээний араар о°ов.

Зам байсан хїмїїс нєгєє хї­ий тийнхїї хєлс асгаруулан санд мэнд гїйхий нь ойроос харсан болохоор Кемп шиг тэгж зэвїїцсэнгїй.

Тэр хїнийг хажуугаар єнгєхєд амьсгал нь давхцан хїїдийтэй мєнгє нь харжиг шаржиг гэх чимээ гарч явлаа. Тэр хїн хажуу тийшээ ер харахгїй гагцхїї ухаагийн хормойд гэрэл дэнлїї гялалзаж, гадаа гудманд цугласан олон хїний зїг ширьэж, тарчилж зовсон байдалтай ярвайж, ам хамраас нь хєєс сахран амьсгаа нь давхцан хэрчигнэнэ. Тїїнтэй тааралдсан хїн болгон гайхан зогсож замын дагуу урагш хойш харцгаан яагаад ийнхїї мэгдэн яваа юм бол, ямар учиртай юм бол, гэж бие биеэс сураглаж байлаа. Тэгтэл нєгєє ухаагийн дээд бэл дээр тоглож байсан нэг нохой ганхийн гасалж ойрхи нэг хашааны том хаалга руу зугтан орохыг хїмїїс хараад их л гайхаж учрыг олж ядан байтал салхи сар сїр хийгээд тэдний хажуугаар нэг юм пад пад, пад падхийн єнгєрєх шиг болжээ.

Хїмїїс їймэлдэн шуугиж, тал тал тийш бутрав. Ухаагийн хормойд байсан хїмїїс ч мєн шуугилдан бутрав. Марвел замын тэг дунд явж байхад тээр дор байсан хїмїїс сандран хашхиралдаж гэр орон руугаа гїйлдэн орж, хаалга їїдээ хаан, тїгжиж, аймшигт мэдээг мэдээгїй нэгэндээ санд мэнд хэлж байв. Тэр аймшиг Марвелын хажуугаар нь єнгєрч, єєрєєс нь тїрїїлэн, ганцхан хормын дотор хот даяар тїгэн дэлгэрчээ. ”Їзэгддэггїй хїн ирлээ! Їл їзэгдэгч хїн!…” гэлцэж байлаа.

АРВАН ЗУРГАДУГААР БЇЛЭГ

“НАРГИАНТАЙ КРИКЕТЧИНГЇЇД”

БУУДАЛД БОЛСОН ßВДАЛ

“Наргиантай Крикетчингїїд” гэдэг буудал яг тэр ухаагийн хормойд морин трамвайн тємє° зам эхэлсэн газар байдаг юм. Чухам тэр їед гуанзны эзэн нь бамбайсан тарган улаан гараар лангуугаа тїшин зогсоод, туранхай биетэй нэг улаачтай морь мал ярилцан байлаа. Бас нэг хар сахалтай, саарал єнгийн хувцастай хїн боов бяслаг холин идэж, дарсаар даруулан уух зуур жижїїрийнхээ х лааг єгєєд байсан нэг цагдаа хїнтэй америк аялгуугаар ярилцан зогсов.

-Гадаа юін шуугиан гарав? гэж єнєєх туранхай биетэй улаач хэлэнгээ гуанзны намхан цонхны балиар шар хєшигний дээгїїр єнгийж їймээн гарсан зїг харахыг оролдов. ßмар нэг хїн гуанзных нь дэргэдїїр гїйж єнгєрєв.

Гуанзны эзэн:

-Гал тїймэр гараа юу? гэж асуулаа.

Гэтэл гїйн ирж байгаа хїний нїсэр чимээ ойртон ойртсоор гуанзны хаалга гэнэт нээгдэж энгэр заам нь уранхай, толгой нїцгэн Марвел уйлан мэгдэн, унан тусан гїйн орж ирээд дутуу хаасан їїдийг гїйцэд хаах санаатай чичигнэн эргэв.

-Ирж явна шїї! гэж айсандаа ер бишийн муухай дуугаар хашхираад -Тэр хїн ирж байгаа шїї! Нєгєє їзэгдэггїй хїн чинь! Миний хойноос хєєж явна. Ай бурхан минь. Ай бурхан минь. Амь авраарай, туслаарай! гэлээ.

-Хаалга їїдээ хаа, ямар хїн ирж байна гэнээ? Юу болоо вэ? гэж нєгєє цагдаа хэлээд єєрєє очиж татуурганы гогцоог гарган їїд хаав. Америк хїн нєгєє їїдий нь хаав.

-Нуугдах газар байна уу? гэж Марвел бїдчин хадчин% уйлагнах мєртєє барьсан номоо хаялгїй -Нуугдах газар! Намайг нэг газар оруулаад тїгжчихээч! Миний хойноос хєєгєєд ирж байгаа! Би зугтаж байгаа хїн, намайг ална гэж байна, хэлсэндээ хїрэх амьтан гэлээ.

-Одоо танд айх юм  лга. Їїд хаалттай. Ер нь юу болсон юм бэ? гэж хар сахалтай хїн єгїїлэв.

-Намайг нэг газар нуугаач! Гэж Марвел дахин гуйтал хаалттай їїдийг доргитол тїгхий«гэн сїрхий шамдангуй тїргэн тїргэн нїдэж, хїн амьтан шуугилдан хашхиралдахад цагдаа:

-Хїїе! Хэн бэ? гэлээ.

Марвел ханын сарампай мод руу галзуу мэт зїтгэлэн нэвтрэх їїд хаалга эрэн тэмтчиж -Намайг ална тэр чинь, хутга юм уу нэг юм олоод авсан байх, ай бурхан минь! хэмээн тэвдэв.

-За, та нааш ир, энд нуугд гэж гуанзны эзэн хэлээд лангууныхаа сойвч банзыг дэлгэн нээж єгєхєд Марвел тийш шудран тэмїїлж, гадаа дуу чимээ дахин дэгдсэн тул -Їїдээ битгий нээгээрэй! Їїд битгий нээгээрэй! Би хаана нуугдах билээ? гэж хашгичлаа.

Їл їзэгдэгч хїн гэгч тэр її, тэгээд? гэж хар сахалтай хїн хэлээд єрєєсєн гараар нуруугаа їїрч -Тїїнтэй чинь уулзах цаг бїр болоо юм шив дээ гэлээ. Гэтэл гуанзны цонхны шил гэнэт бут їсрэн гудамжинд хїмїїс хашхиралдаад, ийш тийш гїйлдэж їймэх чимээ гарав. Цагдаа урт сандал дээр гарч зогсоод тэргїїнээ гулдайлгаж, хэн їїдээр оролдож байгааг олж їзэх санаатай, тэр зїг ширтэж байснаа доош бууж нїдээ бїлтийлгэн: “Мєн байна” гэв. Буудлын эзэн Марвелын нуугдсан хажуугийн єрєєний їїдэнд шил нь хагарсан цонх руу харж байснаа америк хїн цагдаа хорын дэргэд хїрч ирлээ. Гэнэт чимээ аниргїй болов.

-Муна минь байсан ч болоосой гэж цагдаа хэлээд хулгасаар їїд рїї очиж, -Онгойлгонгуіт л ороод ирнэ дээ, яаж ч аргалахгїй гэлээ.

-Їїд нээх гэж яарсны хэрэггїй гэж тіранхай дэслэгч айсан байдалтай хэлэхэд хар сахалт:

-Тїгжээгий нь мулталчих, ороод ирвэл… гээд гар буугаа харуулав.

-Тэгж болохгїй, хїн амины хэрэг болно гэж цагдааг хэлэхэд сахалт:

-Дэгээгий нь мултлаадах, би хєл рїї нь буудна, ямар оронд байгаагаа мэдэж байна шїї дээ гэв.

-Араас минь л битгий пан хийлгэж орхиорой гэж буудлын эзэн хєшигний дээгїїр єнгийн харангаа хэлэхэд хар сахалт:

-За, за гээд бєхисхийн гар буугаа бэлэн болгоод єєрєє дэгээг мултлав. Гуанзны эзэн, улаач цагдаа гурав їїд рїї ширтжээ.

Хар сахалт -За-за одоо ороод ир! гэж нам дуугаар хэлэнгээ гэдрэг болж тїгжээгїй болсон їїднээс нїд салгалгїй ширтэн гар буугаа ардаа барьсан байлаа. Хїн ер орж ирсэнгїй, їїд нь хаалттай хэвээр л байв. Тэр таван минут хиртэй хїлээн зогсож байтал хордугаар улаач їїдээр болгоомжтойхон шагайхад хажуугийн єрєєнєєс Марвел ихэд сандарсан байдалтайгаар толгойгоо цухуйлгаж:

-Їїд чинь цємєєрєє хаалттай биз, єнєєх чинь энэ хавиар л эргэлдэж байгаа байх шїї. Зальтай чєтгєр шїї! гэв.

Буудлын болхи эзэн сая санаа -Бурхан минь! Хаалга яагаа вэ? Энэ їїд хаалгуудыг харж манана гэдэг бас хэцїї еэ! Юу гэхэв дээ таминь! гээд хїн хїн рїї аргаа барсан байдалтай харлаа. Энэ їеэр хажуугийн єрєєний хаалга тасхийн цоожлогдох чимээ дуулдав.

-Энэ єрєєнєєс арын хаалга руу гардаг юм. Арын хаалга … гээд гарч одсоноо тєдхєн гал тогооныхоо нэг том хутгыг барьсаар эргэж ирэн -Арын хаалга онгорхой байна гэж буудлын эзэн хэлээд доод уруул нь унжив.

-Тэгвэл нєгєє їзэгддэггїй хїн чинь гэрт ороод ирчихсэн байж мэдэх л байна даа гэж тїрїїчийн нэг у«аач хэлэхэд, буудлын эзэн:

-Гал тогоонд ч алгаа. Тэнд хор хїїхэн байна. Би энэ махны хутгаар ийш тийш нь хайж сїлбэж їлдсэн. Тэр хор хїїхэн ч орж ирээгїй байх гэж байна. Харин тэр хор … гэтэл тїрїїний улаач:

-Та тэгээд їїдээ хаав уу? гэв.

-Би хїїхэд биш.

Сахалт гар буугаа далд хийлээ. ßг тэгтэл лангууны орж гарах таг сєхєгдєн, цуурга дуутай гэгч тайлдаж хажуу єрєєний хаалга хїчтэй нээгдэн Марвел баригдсан туулай шиг чахран дуугарсан учир тэд туслах санаатай гїйлдэв. Америк хїн ч буудлаа, єрєєний мухарт байсан толь ч хага їсэрч, шилний хагархайнууд шалан дээр хангинан унав.

Буудлын эзэн тэр єрєєнд гїйн орж ирэхэд Марвел жигтэйхэн атиралдан далдын хїчинд автан тэмцсэн арын хаалга тийш чирэгдэн яваа харагдав. Буудлын эзнийг мэл гайхан зогссоор байтал хаалга нээгдэж Марвел гал тогооны єрєє рїї чирэгдэн орлоо. Хїн айж сандран хашхирав, сав суулга хангинаж жингэнэх дуугарав. Марвел толгойгоо доош духайлган зїтгэж, хэдэрлэн эсэргїїцэвч хїчинд аргагїй автан гал тогооны єрєєн дундуур чирэгдэв. Тэндээс гадагш гарах їїдний оньс аяндаа мултрав.

Нєгєє цагдаа буудлын эзнээс урьтан тийш орж Марвелын чирэх їл їзэгдэх гарын шуунаас атган авсан боловч нїїр лїїгээ цохиулан арай л ойчсонгїй. Їїд онгойлоо. Марвел ч тэр їїднээс зуурчээ. ßг энэ їед єнєєх улаач нэг юмнаас барьж аваад

-Би бариад авлаа гэж хашхирав.

Буудлын эзэн тарган улаан гараараа хий тэмтэрснээ -Байна, байна! гэж бас хашхирав.

Марвел, хїний гараас сая нэг юм мултран шалан дээр сууж хоцорсноо тэмцэлдэн байгаа хїмїїсийн хєл доогуур гарч зайлахыг оролдов. Цаадуул нь ноцо«дсоор їїднээс овоо холджээ. Цагдаа їл їзэгдэх хїний хєлийг гишгичихсэн учир орь дуу тавихад тэд тїїний дуу хоолойг анх удаа сонсжээ. Тэгснээ амь тэмцэх адил орилон хашхирч атгасан гараар учир зїггїй балбан улаачийн аймхай мєгєєрс рїї дэлсэв бололтой. Наадхи нь дуу алдан, дугуй хадан унав. Марвел гал тогооны єрєєний хаалга онгойлгон бас хажуугийн єрєєний хаалгыг татан орж зулбалаа. Гадаа хашааны їїдэнд ноцолдож байсан нєгєєдїїл нэг мэдэхэд бие биетэйгээ тулгаран хоосон хий тэмтэрч байв.

-Єнєєх чинь яаав аа, яачив? гэж сахалт хашхиран асуухад цагдаа:

-Хашаа руу орсон байх гээд хаалгаар гарснаа дорхиноо зогсов. Толгойных нь яг хажуугаар нэг тоосго шїргэх шахан єнгєрєєд сав суулга єрєєстэй ширээн дээр тусчээ.

-Гайгїй би чамд їзїїлээд єгємз! Гэж хар сахалт Америк хэлээд цагдаагийн мєрєн дээгїїр тоосго нисэж ирсэн зїг бууны ган голыг гялалзуулан тав дахин буудлаа. Сахалт, шїрших маягтай буудсан учир сум нь давчуу хашаан дотор дугуйн хигээс хэлбэртэй тусчээ. Нам гїм болоход хар сахалт:

-Таван сум, лав болоо вий! Дєрвєн тамга, гїрэнтэйгээ гэсэн їг шїї дээ! Нэг нь дэнлїї аваад ир, очоод тэмтэрвэл биеийг нь олж болно гэв.

АРВАН ДОЛДУГААР БЇЛЭГ

ДОКТОР КЕМПИЙН ИРСЭН ХЇН

Доктор Кемп бичгийнхээ єрєєнд юм бичээд сууж байтал гэнэт буун дуу пис, пас дуугарахыг сонсоод гайхаж “Хї-еэ” гэж дуу алдан, їзгээ амандаа хийж чагнав.

-Бердокт я¬ар амьтан ингэж гар буугаар бууддаг билээ? ßмар илжиг нь яах гэд байгаа юм бол? гэж бодоод урд талынхаа цонхон дээр очиж нээгээд доош харвал гэрэлтэй олон цонх, пїїс дэлгїїр, завсар хооронд нь харанхуй хашаа, дээвэр холилдон харагдлаа.

-“Крикетчїїдийн” тэнд олон хїн цугларсан шиг байх юм даа гэснээ ажиглан зогсож хараа сунган алсыг ширтвэл хєлєг онгоцны чийдэн дэнлїї гялалзан, буудал зогсоолын єнгє муутай гэрэл, олон талт жижигхэн павильон шар єнгийн эрдэнийн чулуу мэт гялалзан харагдана. Баруун ухаагийн яг дээр чигт хавирган сар єлгєєстэй мэт гялтайж, од гариг жирвэс жарвас хийнэ.

Доктор, ирээдїйн хїн нийгмийн амьдралын нєхцєл байдлын тухай гїнээ бодол болсноо бодол нь цаг їеийн хязгааргїй их уудамд сарних зургаан минутын тєдий болоход шїїрс алдан нэг суниаснаа, цонхоо хаагаад бичгийнхээ ширээний дэргэд ирлээ.

Тэндээс хойш нэг цаг хэртэй болсны дараа їїдний нь хонх дуугарчээ.Тїрїїнд буун дуу сонсогдсоноос хойш докторын сэтгэл нэг л тавгїй болж тэр тухай байн байн бодогдож, ажлаа хийсэн болж байлаа. Хаалга дуугарахад ажлаа хойш тавьж эгц суугаад чагнав. Шивэгчин нь буугаад їїд тайлах чимээ сонсогдсон тул одоо гийчин орж ирнэ хэмээн хїлээсэн боловч орж ирсэнгїй.

-Юу болоо юм бол? гэж Кемп амандаа хэлээд хийж байсан юмаа оролдох гэсэн боловч шатны талбай дээр гараад шивэгчнийхээ хонхыг дарав.

Шивэгчин шатаар єгсєхєд нь Кемп шатны хашлага налан тонгойж:

-Юу болсон бэ? Захиа ирээ юу? гэж асуухад цаадхи нь:

-Нэг муу дїрсгїй хїїхэд л хонх дарчиха д зугтах шиг боллоо, нонтон минь гэв.

“Дотор баахан бухимдаад тавгїй байх чинь” гэж Кемп бодов. Тэгээд бичгийнхээ єрєєнд орж хийж байсан ажлаа зориг шийдэмгий їргэлжлїїлэв.

Нээрэн ч ажлаа маш хичээнгїй хийж чив чимээгїй суухад гагцхїї їзэг чахран, цаг чаг чаг гэх сонсогдоно. Доктор ширээний чийдэнтэй тул бичиж байгаа зїйл нь тїїний дугараглан туссан гэрэлд харагдана.

Кемпийг ажлаа дуусгахад шєнийн яг хор цаг болсон байв. Кемп босож эвшээгээд, унтлагынхаа єрєєнд орж гадуур цамц, хантаазаа тайлж байтал гэнэт ам нь цангаж юм уумаар санагдснаа сая мэдэж лаа асаан бариад соодтой усны сифон, виск архи олж уух санаатай гал тогооны єрєє рїї явав.

Кемп шинжилгээний ажил хийсээр юм нарийн ажиглах соргог заншилтай болсон тул їїдний єрєєгєєр явж байхдаа шатны шувтарга дээр, сийрсэн дэвсгэрийн дэргэд нэг жаахан хар юм байхыг анзааран єнгєрєн алхсан боловч чухам юу болохы нь мэдэхээр шийдэж, барьсан юм хїмтэйгээ буцаж очоод, сифон лонх хороо шалан дээр тавьж хар толбонд гараа хїргэвэл нєжирч буй цусархуу байдалтай юм байхыг олж їзээд дэмий их гайхсан ч їгїй. Шалан дээр тавьсан юм хумаа авч шатаар єгсєж тал тал тийш харан юун цус, хаанаас бий болдог билээ, гэж бодон учрыг нь олж ядан байлаа. Єєрийнх нь єрєєний хаалганы бариул бас цус болсон байхыг їзээд Кемп маш их хирдхийн гайхаж, шатны талбар дээр зогтусан зогсоод, гараа їзвэл цэв цэвэрхэн бєгєєд бичгийн єрєєнєєс гарч доош буухад єєрийнх нь унтлагын єрєєни© хаалга бас онгорхой байсныг бас санажээ.

Бариулд нь єєрєє ер гар хїрээгїй гэж санаад, тэр єрєє рїїгээ шууд оров. Кемпийн царайг ажиглавал тун тайван, гагцхїї урьд урьдынхаас ялимгїй шийдэмгий тєлєвтэй байв. Ороод ийш тийш ажиглан харсаар орныхоо бїтээлэг дээр цус дусаж, цагаан даавуу нь урагдсан байхыг олж харав. Кемп орж ирмэгцээ ариун цэврийнхээ ширээ рїї орсон учир їїнийг анзаараагїй байжээ. Бас орны бїтээлэг нь цаад талдаа саяхан хїн суугаад боссон юм шиг атиралдсан байлаа.

Тэгтэл ч “Ай доктор Кемп її дээ” гэж нэг хїн дуугарах шиг санагдавч Кемп ганц дуу чимээнд итгэх хїн биш байлаа. Кемп атирч хорчийсон бїтээлэгтэй ор руугаа ширтэн нээрэн хїн дуугарав уу гэж гайхаад ийш тийшээ харвал юу ч їзэгдэхгїй, гагцхїї атиралдсан , цус буртаг болсон ор нь л харагдана. Тэгтэл гар нїїр угаадаг газрых нь хавьд хїний хєлийн чимээ тод сонсогджээ. ßмар ч хїнд, хичнээн юм мэдэх боловсролтой хїнд ч гэсэн заавал мухар сїсгийн ур їндэс байдаг юм. Кемпийн дотор нэг л хачин болоод явчихжээ. Тэгээд єрєєний хаалгыг хааж барьж явсан юмаа хувцасныхаа шїїгээн дээр тавиад хартал угаалгын хэрэгсэл, єєрийнх нь бие хорын хооронд гэнэт цус болсон даавуун боолт хий агаарт цагираглан байгаа харагдав. Кемп хиртхийн цочив. Хараад байвал боолтон дотор хоосон, ер нь л яах аргагїй сїрхий бэлдсэн хов хоосон боолт байжээ. Доктор тїїнд ойртон очиж барин їзэхийг завтал нэг юм биенд нь тулжээ. ßг дэргэд нь Кемп ээ! гэж нэг хїн дууга°ав.

-Аан! гэж Кемп асуугаад мэл гайхан зогсов.

-Битгий сандраарай, би їл їзэгдэгч хїн байна.

Кемп хариу юу ч дуугарч чадалгїй нэг хэсэг дэмий л боомт руу гєлрєн байснаа:

-Їл їзэгдэгч хїн гэнэ ээ? гэхэд:

-Би їл їзэгдэгч хїн байна гэж дуугарав.

Тэр єглєє Кемп сонсоод ер итгэхгїй хєх инээд хїрч байсан явдал одоо тархи толгойд нь орж нэг ч айж сїйд болсонгїй, нэг ч их гайхаж сїйд болсонгїй харин дуулсан явдлын їнэн магадтайг ухаараад:

-Би ер шал худлаа гэж бодож байсан юм гэв. Єглєєний эргэцїїлэн бодож байсан элдэв юм санаанд нь оров.

-Та гараа боогоо юу? гэхэд їл їзэгдэгч хїн

-Тиймээ гэв.

-Єє! гэж Кемп хэлээд сэргэж -Тийм байх аа! за энэ ч яахав. Илбэ л биз гэв.Тэгээд урагш ахин алхаж гараар боодлыг тэмтэрвэл хїний їл їзэгдэх хуруу тааралджээ. Кемп давхийн цочиж царай нь хувсхийв.

Кемпээ, битгий ай, бурхан минь! Надад тус бол зїгээр!

Їл їзгэдэгч гар Кемпийн гараас барьж авахад Кемп тїїнийг цохиод авав. Цаадхи нь

-Кемп битгий ай, Кемп гээд улам чанга атгалаа. Кемп ямарч гэсэн тэр гараас мултармаар санагдаж оролдсон боловч боолттой гарын хуруу тїїний мєрнєєс базан зуурч нэг мэдэхэд Кемп орон дээр араараа ойчжээ. Хашхирах гэж амаа ангайтал ам руу нь орны цагаан даавууны сэжїїр чихэв. Їл їзэгдэгч хїн тїїнийг орон дээр нь сїрхий шахан дарав. Гэвч Кемпийн гар сул байсан тул гараар эсэргїїцэн, хєлєєр чадал мэдэн тийрэвч гийчин нь ер давгїй байдалтайгаар,

-Ухаалаг байж їзээрэй! Ингээд байвал би галзуурч мэдэх нь байна! … Зїгээр л хэвт, тэнэг минь! гэж чихэнд нь шиивэгнэв.

Кемп хэсэг зуур ноцолдсоноо больж хєдєлгєєнгїй хэвтжээ. Їл їзэгдэгч хїн тїїний амны бєглєєг авч:

-Хэрэв чамайг бархирвал нїїр нїдгїй болгоно шїї! Би їл їзэгдэгч хїн байна. Илбэ, жилбэ, элдэв худал юм биш. Би стой л їл їзэгдэгч хїн. Би танд хор хїргэе гэж бодоогїй, харин таныг хашхичин чагнаад байвал тэгэхээс єєр аргагїй болно гэв.

-Кемп чи намайг мэднэ байх аа? Би чинь их сургуулийн оюутан Гриффин шїї дээ, та бид хамт сурч байсан.

-Би босож сууя, байгаа газраасаа хєдлєхгїй. Тэгээд жаахан сэхээ авъя гэж Кемп хэлээд єндийн сууж хїзїїгээ тэмтэрлээ.

-Би чинь их сургуулийн Гриффин, єєрийгєє їзэгдэхгїй болгочихоод байгаа нь энэ дээ. Би бол таны таил, їзэгдэхгїй л болсноос биш жирийн хїн шїї дээ

-Гриффин гэнэ ээ?

-Тийм Гриффин. Таны доод ангид байсан, цайвар їстэй, нуруу зургаан фут, цээж єргєн, ягаавтар царайтай, улаан нїдтэй хїн байгаагїй юу, химийн талаар медаль авсан шїї дээ.

-Би бїр гайхаад учраа чолохгїй байна. Гриффинд ямар хамаа байна?

-Гриффин чинь би байна.

Кемп бодлогошрон: -Аймаар юм байна. ямар чєтгєр нь зїгээр хїнийг їзэгдэхгїй болгочихдог юм бол?

-Чєтгєр хамаагїй. Харин зїй сны ойгож болох процесс…

-Аймаар юм. ßмар процесс гэж?

-Аймаар нь ч їнэхээр аймаар байгаа байх. Гэхдээ би шархдаад євдєєд байна, ядарч байна…. Кемп чи яасан муу эр вэ! БитЈий балмагд! Надад идэж уух юм єгєєч, энд чинь би сууж болно уу?

Кепмийн харсаар байьал єнєєх цагаан боолт єрєєн дотуур дїїлэн явсаар сїлжмэл сандлыг чирч орны дэргэд авчраад Іавихад сандал шардхийн дуугарч дээр нь юм суусан бололтой доош ямхын тєдий налчисхийв.

Кемп нїдээ нухалж шилбээ бас нэг маажаад:

-Энэ чинь стой чєтгєрєєс илїї юм байна даа. гэж хэлэнгээ дэмий инээд алдав.

-Болж дээ, Ухаан мэдрэл чинь одоо л нэг тогтож байх шив дээ?

-Ай, бїї мэд гэж Кемп хэлээд нударгаараа нїдээ арчлаа.

-Надад жаахан архи аль. Би їхэх шахаад байна.

-Би мэдсэнгїй шїї дээ. та ер нь хаана байна? Би босвол эгээ л таны дотор ороод єгєх юм биш биз! Єє! За архи.. энд байна. ßаж єгєх билээ? гэтэл єнєєх сандал шардхийн Кемпийн гараас шилэн хундагатай архийг нэг юм бариад татах шиг болоход ямар ч болтугай зєнд нь тавьсанд тэр нь сандлын дээр хориод ямхын тєдий хий байхыг Кемп харж бїр ч их гайхлаа.

-Энэ лав илбэ байх… Та надад илбэ їзїїлээд єєрийгєє харгадахгїй болгоод байх шиг байна.

-Дэмий юм битгий ярь! гэж дуугарав.

-Би солиорох нь байна шїї.

-Миний хэлэх їгийг сонс!

-Би єнєє єглєє їзэгдэхгїй болно гэдэг ч бїтэхгїй зїйл гэж ямар ч гарцаагїй нотлоод орхисон юмсан… гэж Кемпийг ярьтал :

-Юуг юу гэж баталсан чинь хамаа алга! Би єлсєж байна. Шєнє болохтой зэрэг хувцасгїй шалдан хїнд хїйт оргиод байна гэж дуу гарлаа.

-Єлсєж байна гэнэ!

Хундага аянанд хєнтєрч виски архи нь асгаран гоожив. Їл їзэгдэгч хїн хундагыг шалан дээр тавиад -Ємсчих дээл хувцас байна уу? гэлээ.

Кемп аман дотроо нэг юм хэлээд дээл хувцасныхаа савыг онгичин їзэж хїрэн улаан єнгийн дээл гаргаж:

-Энэ таарах бол уу? гэж асуухад їл їззэгдэгч дээлий нь авав. Дээл тэр даруй дээш хєєрєн атиралдан дотроо нэг хїнтэй болох шиг болж товч нь товчлогдож сандал дээр суув.

-Оймс, дотуур ємд, гутал байвал мєн сайнсан. Хоол ч хэрэгтэй байна! гэж їзэгдэхгїй хїнийг дуу гарав. Кемп:

-Юу л бол юу аваарай. Би амьдралдаа, амьдралдаа… Ийм хачин юмыг сая л їзлээ гээд шїїгээгээ уудлаж уг зїйлсийг олж гаргаад доош бууж юм агуулах єрєє рїї оров. Эргэж ирэхдээ хэдэн ширхэг хїйтэн котлет талх авчирч хєнгєхєн ширээг гийчиндээ ойртуулан дээр нь иавив.

-Хутгаар юу хийх вэ, хэрэггїй гэж гийчин дуугарч котлет нь хийд єргєгдєн зажлах чимээ гарлаа.

-Юм идэхийн ємнє нэг юм суудаг заншилтай хїн юмсан гэж їл їзэгдэгч хїн хэлээд котлетыг ховдоглон идэж:

-Хачин юм болсон шїї! гэхэд Кемп:

-Гар чинь гайгїй юу? гэв.

-Зовох юмгїй, гайгїй.

-стой хачнаас хачин, сониноос сонин…

-стой. Шархаа боох санаатай явж байгаад яг танайд ороод ирнэ гэдэг мєн ч гайхалтай. Надад тохиолдсон анхны аз маань энэ дээ. ßмар ч гэсэн би єнєє шєнє танайд унтана, битгий зовоорой! Таны юм хїмийг цус болгочихсон маань даанч муухай юм боллоо, тиймээ? Тэнд бїр бєєн нєж болчихож. Цус нєжрєхтэйгээ зэрэг їзэгдэх болдог байна шїї. Би амьд эсийг хувилгасан болохоор намайг амьдад їзэгдэхгїй байх юм байна, би танай байшинд орж ирсээр гурван цаг шахуу болж байна!

-ßаж байгаад тэр вэ? Чєтгєр бїї мэддээ! Ер нь эх адгий нь ч олохгїй хачин санагдаад байна! гэж Кемп цєхєрсєн байдалтай ярихад їл їзэгдэгч нь: -Боломгїй хачин юм биш ээ! Тийм биш, ер тийм биш гэнэ Тэр хїн гар сунган явуулж архитай хундагыг авч ховдоглон ууж байгаа бололтой. Кемп дуугїй л ширтэн харж байв. Лааны гэрэл, дээлийн баруун мєрийн дээрх нїхээр зїїн хавирганы дор чигтэй тусахад гурвалжин нїх бий болон харагджээ.

-ßагаад буудсан юм бол? гэж Кемп асуухад їл їзэгдэгч хїн:

-Нэг муу мангуу юм, уг нь надтай хамт ажиллах гэсэн байтлаа мєнгий минь хулгайлаад намайг чадчихдаг хэрэг шїї, муу золигийг доо! гэнэ.

-Тэр бас їзэгддэггїй хїн її?

-Їгїй, їгїй.

-Тэгээд?

-Бїгдий нь ярихын урьд жаал зугаа юм идмээр байна. Єлссєн гэж танаггїй, гар минь євдєж байна. Хажуугаар нь та элдвийн юм асууж шаардаад байх. Кемп босож -Та єєрєє буудаагїй юм уу? гэж асуухад гийчин нь:

-Би буудаагїй, ер танихгїй нэг юм л намайг буудсан. Тэр улсын ихэнх нь, ер нь цємєєрєє надаас айсан байна билээ. Золиг! Жаахан идэх юм єгєєч гэсэн, юу болов Кемп ээ? гэхэд Кемп:

-Би доошоо очоод идэх юм їзээд ирье. Их юм байхгїй болов уу, яадаг билээ гэнэ.

Їл їзэгдэгч хїн яггїй их идчихээд янжуу° байна уу гэж янжуур аваад Кемпийг хутга олохын завдалгїй янжуурын ишийг тас хазчихаад гадуурхи хуудсы нь унахад хараал тавив.

'амхи татахыг нь ажвал ам, хамар, хоолой нь эргэлдэн байгаа утаагаар нь бїрэлдсэн юм шиг харагдав.

-Тамхи татах гэдэг чинь ямар сайхан юм гэж утааг хїчтэй їлээснээ -Кемп ээ, би яаж зэгсэн чамайг олж золгов оо? Чи надад тіслах хэрэгтэй. Би одоо тун хэцїї байдалтай байн . Солиорох нь ээ гэж боддог байсан юм. Элдвийг їзэж тамаа цайж явна. Харин чи бид хор одоо нийлээд юм хийвэл учиртай л байх шїї.

Їл їзэгдэгч хїн дахин соодтой виски уув. Кемп босож ийш тийш харснаа хажуугийн єрєєнєєс єєртєє нэг хундага авчрав.

-Хачин ч гэсэн яахав, уумаар санагдаж байна.

-Кемп, чи ер ийм олон жил болоод уулзахад хувтраагїй байна шїї. Цайвар царайтангууд барагтай бол хувирдаггїй улс даа. Аашаа ч барьдаг улс аргатай ч улс…. Танд бїгдийг ярьж єгнє. Хоул хамтарч ажиллууз!

-Мартсан яаж хийв ээ? Та яагаад байгаад ийм болчихов оо?

-За байз, би тамхиа нэг тайван татаадхая, тэгж байгаад ярьж эхэлье гэж їл їзэгдэгч хїн хэлсэн боловч тэр шєнє тїїний гар євдєж, бие халуурч, бас ядарч зїдэрсэн, єдрийн хєєцєлдєж єнєєх ухаа руу уруудан гїйж байсан нь, буудлын газар ноцолдсон нь санагдаж ер амарч чадахгїй тарчилж байлаа. Тэгээд єєрийнхєє тїїх намтраас ярьж эхэлсэн боловч больчихоод Марвелын тухай эсэн бусын юм энд тэнд оочин цоочин ярьж байснаа ууртай дуугарч эхлэв. Кемп учры нь ойлгох санаатай чадлаараа анхааран чагнав.

-Тэр хїн надаас айгаад байсан юм. Надаас айгаад байсан юм гэж їл їзэгдэгч гийчин олон дахин хлээд: -надаас оргож зайлахыг заўдан дандаа ийш тийш хулгай нїдээрээ хараад байсан юм. Би гэж нэг тэнэг юм мэдсээр байж! Золиг оо! Миний уур хилэн бадарч, тэрнийг алчихмаар санагдаад байсан …гэв.

-Та мєнгє хаанаас олж аваа вэ? гэж Кемп гэнэт асуухад їл їзэгдэгч гийчин хэсэг дуугїй болсноо - Одоо ярьж чадахгїй нь ээ гээд гэнэт олж, бєхийн, їзэгдэхгїй гараар їзэгдэхгїй толгойгоо тулаад:

-Кемп ээ, би бараг бїхэл гурван хоног бараг унтсангїй. Одоохон унтмаар байна гэв.

-Тэг, тэг, єнєє шєнєдєє миний єрєєнд унт

-ßаж ч унтах билээ? Намайг унтсан хойно оргоод явчихвал яана аа! ßах вэ?

-Таны шарх яаж байна?

-Дажгїй. Жаахан шалбарч, цус гарснаас єєр юмгїй. Ай тэнгэр минь! Унтмаар л байна.

-Унтаач дээ, яагаад байна?

Їл їзэгдэгч хїн Кемпийг ширтэн ажиглаж байгаа бололтой байлаа.

-Єнєєдїїлд чинь баригдчихгїй юсан гэж бодож байна гэж їл їзэгдэгч хїн удаанаар хэлэв.

Кемп давхийн цочив.

-Би ер нь яасан тэнэг хїн бэ? гэж їл їзэгдэгч хїн ширээг чанга шааж єндєр дуугаар хэлээд -Энэ санааг би єєрєє чамд єдєєж єгєв її дээ! гэв.

АРВАН НАЙМДУГААР БЇЛЭГ

ЇЛ ЇЗЭГДЭГЧ ХЇН НОЙРСОВ

Хїч тамир барагдаж , шарх олсон їл їзэгдэгч хїн , зовох юмгїй унтаж болно гэсэн Кемпийн їгэнд тєдий л итгэхгїй, унтлагын єрєєний хор цонхны хєшгийг татаж, мод хаалты нь нээж арга ядвал тїїгээр гарч болно гэж боджээ. Кемпийн їгийг сорьж цонхы нь нээж їзэв. Цонхны цаана нам гїм, харанхуй, шєнийн сар толгойн цаагуур жаргаж байв. їл їзэгдэгч хїн бас унтлагын ба хажуугийн хор єрєєний їїд­ий цоож цуургыг шалган їзэж сан а амран задгай зуухны урдуур дэвссэн хивсэн дээр зогсоод эвшээх чимээ гарав.

-Энэ орой надад учирсан бїх явдлын талаар одоо ярьж єгч чадахгїй нь ээ. Би даанч ядраад байна. Хачин ч байна. Аймшигтай ч байна. Кемп та єнєє єглєє боломжгїй гэсэн ямар ч баталгаа гаргасан бай хамаагїй,боломжтой юм шїї. Би нээлт хийсэн. Энэ нээлтээ ганцаараа эзэмших санаатай байсан юмсан. Чадахгїй. Хамжиж хамтрах хїн хэрэгтэй байна. Тэгэхээр та… бидэнд єргєн их боломж байна. За энэ тухай маргааш яръя. Одоо унтахгїй бол горьгїй нь.

Кемп тасалгаан дунд зогсоод толгойгїй дээлийг ширтэнэ.

-Би эндээс гарах уу даа, їгїй бас санаанд багтамгїй хэрэг ээ. Иимэрхїї юм дахин тохиолдоод миний бат їнэмшсэн юманд цохилт болоод байвал би лав солиорох байх. Гэсэн ч яах аргагїй л їнэн байна! За одоо надаар хийлгэмээр єєр юм байна уу?

-Сайхан нойрсохыг ерєєхєєс єєр юм байхгїй гэж Гриффин хэлэхэд, Кемп:

-Сайхан нойрсоорой гэж їзэгдэхгїй гар барьж хаалга руу явлаа. Гэтэл єнєєх дээл гэнэт ойртон ирж:

-Сайн мэднэ биз? Намайг барих марих гэж битгий зовоогоод байгаарай! Тэгвэл … гэхэд Кемпийн царай хувьсхийн:

-Би танд їнэн їгээ хэлсэн гэж бодож байгаа шїї гээд хаалга зєєлєн хааж гарав. Дотроос нь цоожлох чимээ дуулдав.

Кемпийг тэр єрєєнєєс гараад гайхаш барагдан зогсож байхад дотуур хурдан хурдан алхах чимээ гарч дээл хувцасны єрєє хаалгыг бас дотроос нь цоожлох дуулджээ. Кемп духаа арчиж:

-Би зїїдэлж байна уу? Нэг бол би солиорч, эсхїл ертєнц болохоо байчихаад байна уу? гэж бодоод инээд нь хїрч цоожтой хаалгыг дарж їзээд,

-Єєрийнхєє унтах єрєєнєєс ингэж нэг байж болшгїй хачин юманд хєєгдєх гэж дээ гэв.

Кемп шат єєд єгсєн явахдаа эргэн харж цоожтой хаалгуудыг ажиглан:

-Аргагїй їнэн юм гэж хэлснээ шалбарсан хїзїїгээ гараараа тэмтэрч -Гарцаагїй їнэн баримт байна, гэвч… гээд тэргїїнээ цєхєрсєн байдалтай дохис дохис хийлгээд шатаар уруудав. Кемп гал тогооныхоо єрєєнд орж гэрлий нь асааж янжуур олж аван єрєєн дотуур хєлхєж, гэнэ гэнэ дуу алдах дєхєн юм їглэнэ Гэнэ гэнэ єєртэйгєє маргана.

-Їл їзэгдэгч! Їл їзэгддэг амьтан ер байдаг бил її, їгїй бил її? … далайд…. Байдаг. Тїм бумаараа байдаг. Авгалдай мавгалдай гэхшиг элдэв шалдвын нян хорхой шиг амьтан алиныг тэр гэхэв, зєндєє д байдаг далайн залхаг байна! Далайд їзэгдэхээсээ їзэгдэхгїй амьтан олон байдаг. Ийм бодол урьд їе орж ирсэнгїй. Цєєрєм дотор ч гэсэн дээ! Цєєрємд єнгє зїсгїй, харагдах биегїй амьтан хичнээн байна вэ! Агаар хийд харин тийм юм байхгїй, їгїй гэж їглэснээ -Ер боломгїй юм даа. ßагаад тэр билээ? Хїнийг шилээр хийлээ ч гэсэн заавал їзэгдэнэ дээ

Кемп гїн бодолд автан дуугїй суухдаа гурван янжуур татаж цаган їнс нь хивсэн дээр бутран унасан хойно дуугарахдаа дуу алдчих дєхжээ. Кемп тэндээсээ гарч зєвлєгєє єгдєг жижигхэн єрєєндєє орж гэрэл асаав. Кемп, практик бараг хийдэггїй, том єрєє хэрэггїй гэдэг учраас энэ єрєє нь дэндїї давчхан бєгєєд тэнд с®нины сїїлчийн дугаарууд байлаа. Тэдгээрийн дотор єглєєний сонин бас хэвтэж байв. Кемп тэр сонинг аваад эргїїлэн їзвэл далайч, Марвелд їсэглэн уншиж єгч байсан: “Айпингээс ирсэн хачин сонин мэдээ” гэсэн зїйлийг олж їзээд гїйлгэн уншив.

Нїїр царайгаа боож далдлаад байсан гэнэ! “Тэрний золгїй явдлыг мэдсэн хїн байхгїй бололтой шїї!” “Ер нь яах санаатай байсан хїн юм бэ? гэж Кемп їглэв.

Кемп, тэр сонингоо нїдээр хайж байснаа -Аа, энд байна! гэж Жеймсмйн сонины нэг дугаарыг авч -Одооо ч учир нь олдох нь ээ гээд сонинг дэлгэж їзвэл хор мєрєнд: “Сассескийн нэг тосгоныхон цємєєрєє солиоров” гэсэн гарчиг байв.

-Ээ, бурхан минь! Кемп бидний, дээр єгїїлсэн Айпингэд болсон явдлын тухай тодорхой мэдээг маш сонирхон уэшиж, єглєєний мэдээ хордугаар нїїрэнд дахин хэвлэгдээд байсан учир дахин уншив. “Гудамжаар хэн тааралдсан хїн бїрийг баруун зїїнгїй балбан гїйж байлаа. Жефферс ухаангїй хэвтэж байна. Хекстер юу їзсэн харснаа єнєє хїртэл сайн ярьж чадахааргїй євчтэй хэвээр байна. Ламбугайг айхтар даажигнаж. Эмэгтэйчїїд айсандаа євджээ. Бїтэн їлдсэн цонх байхгїй, бїгд хагархай. Энэ хачин явдал лав худал зохиосон хэрэг гэмээр. Гэвч хэвлэхгїй орхих аргагїй дуулиантай юм.” гэсэн байв.

Кемп, уншиж байсан сонингоо доор тавиад алмайрсхийн харж: Лав худал зохиосон хэрэг байх гэнэ! Сонинг дахин авч єнєєх зїйлээ цємийг дахиад нэг уншив. Тэгээд:

-Тэгвэл тэр тэнїїлч этгээд газрын хаанаас гарч ирсэн юм бэ? Їл їзэгдэгч хїнд тэр тэнїїлч этгээдтэй зууралдаад байх ямар хэрэг байгаа вэ? гэснээ євчтєн їзэх урт сандал дээр лїгхийн суув.

-Їл їзэгдэхээр барахгїй, солио туссан амьтан байх нь ээ! Хїн алах євчин тусчээ!..

Гэрэл орж їїрийн бїдэг туяа лааны гэрэл, тамхины утаатай нийлээд ирэх їед Кемп гал тогооныхоо єрєєн дотуур холхин їл ойлгогдох тэр зїйлийн ічрыг олох санаатай бодсоор байв.

Кемп сэтгэл их догдлон хєдєлсєн тул унтаж чадсангїй. Шатаар нойрмог бууж явсан зарц шивэгчин ­ь эзнийгээ ийнхїї унтаагїй босоо байхыг їзээд оюуны хїнд хїчир ажилдаа дарагдсаных биз гэж бодсон ажээ. Гэтэл докторын тодорхой хэлсэн їгийг сонсоод тэд их гайхав. Бичгийн єрєєнд ширээ засаад хор хїний идэх хоол унд авчир. Єєрснєє доош буугаарай гэжээ. Тэгээд Кемп гал тогооныхоо єрєєн дотуур хєлхєн хэмжээ авсаар байтал єглєєний сонин авчирч єгчээ. Тэр дугаарт бичсэн зїйл маш их боловч тодорхой юмаар хомсхон, єчигдєр орой болсон явдлыг баталж бас Бердок боомтод болсон сонин хачин явдлын тухай маш бїдэг муу бичсэн байлаа. Гэвч Кемп “Наргиантай Крикетчидэд болсон явдал ба Марвел гэдэг хїний учрыг бараг їнэн голоор нь мэдэж авав. “Намайг бїхэл єдєр шєнє хор явуулахгїй бариад байсан” гэж Марвел мэдїїлсэн ажээ. Айпингийн цахилгаан мэдээний утсан шугам гэмтсэн тухай гэх мэт хэд хэдэн жижиг сажиг баримт дурджээ. Гэтэл энэ бїхэн єнєєх гурван дэвтэр, бас мєнгє цэнгий нь євєртєлсєн Марвел, їл їзэгдэгч хїн хорын харьцааг тодруулж єгсєнгїй. Одоо эргэлзэж, їл итгэх явдал нэгэнт їгїй болж, єдий тєдий сурвалжлагч нар уг болсон явдлын улыг олох санаатай хєєцєлдєх болсон ажээ. Кемп, тэдгээр сонинд бичсэн бїх мэдээ сэлтийг нэгд нэгэнгїй уншиж дуусаад, єглєєний єє° бусад ямар л сонин байвал аваад ир гэж шивэгчин эмэгтэйг зарж, тїїний авчирсан сонинд бичсэн мэдээг бас эхнээс нь аваад дуустал нь уншин шувтарчээ.

-Їзэгдэггїй нь їнэн юм! Сонинд бичсэнээр їзвэл энэ хїн уурлаад солиорох гэнэ. Ер нь яаж ч магадгїй нь! Бодохоос айдас хїрмээр, би яах билээ? Одоо тэр манай дээд єрєєнд салхи шиг сул явж байдаг. Хэрэв… яавал итгэл алдсан, урвасан хєрєвсєн болох болов уу?

Кемп булангийн жижиг ширээн дээр очиж нэг юм бичиж эхэлснээ, тїїнийг зурж хаяад дахин эхэлж бичив. Бичсэнээ уншиж їзээд бодлого болсноо нэг дугтуй авч “Бердок боомтын хурандаа Эдайд” гэж нїїрлэв.

Єнєєх їл їзэгдэгч нь яг энэ їеэр сэрсэн ажээ. Їл їзэгдэгч хїн сэрсээр ууртай байсан тул ширїїн дориун хєдєлж чимээ анир бїхнийг сэргэг чагнаж байсан Кемп учрыг мэдтэл сандал тархийн ойчиж шилэн аяга хага їсрэх чимээ дуулджээ. Кемп яаран сандран дээш гїйж гараад хаалгыг балбав.

АРВАН ЕСДЇГЭЭР БЇЛЭГ

ГОЛ ХЭДЭН ЗАРЧИМ

Кемп їл їзэгдэгч хїнийг хаалгаа тайлж єгєхєд:

-Юу болоо вэ гэж асуув

-Юу ч болоогїй

-Їгїй, нэг их дуу чимээ гардаг чинь юу билээ?

-Уурандаа л ингэчихлээ. Гараа шархтайг мартаад хєндчихлєє.

-Та ер нь ингэж уурлаад байдаг болжээ дээ?

-Тийм шїї

Кемп хэд алхаж очоод шилэн аяганы хагархайг тїїж авлаа.

Таны тухай нийтэд зарлан тунхаглажээ. Айпингэд болсон хэргийг ч, эндэх ухаагийн хавьд болсон явдлыг ч мэдэцгээсэн байна. Ертєнц їл їзэгдэгч нэг иргэнтэй болсноо мэджээ. Харин таныг энд байгаа гэж мэдэх хїн алгаа гэхэд цаадхи нь хараал тавив.

-Таны нууц илэрчээ. Та ер нь нууц байгаад байх гэж бодож байгаа хїн шив дээ? Би таны юу хийх санаатай байгааг мэдэхгїй байна, гэсэн ч дуртай туслалцах болно.

Їл їзэгдэгч хїн орон дээр суув.

Кемп айвуу тайвуу ярихыг оролдож:

-Хоол цай бэлэн болоод байна, дээшээ гарч идэж ууя гэхэд гийчин нь дуртай зєвшєєрсєн учир Кемпд аятай санагдаж тїїнийг дагуулан дээш гарав.

-Давын тїрїїн би таны їзэгдэхгїй болсон шалтгааныг жаахан сонсмоор байна гэж Кемп хэлээд хїнд хэцїї ярианд оролцох гэж байгаа хїн шиг цонхоор нэг зэрвэс хараад суув. Кемп энэ бїгдийг їнэхээр їэнэ болж байгаа эсэхэд тїр эргэлзсэн боловч ширээний ард толгойгїй, гар харагдахгїй ханцуйтай дээл, дотроо хїнтэй мэт харагдах бєгєєд амны алчуурыг хий агаарт хачирхам барьж їл їзэгдэх уруулыг арчиж байгааг харахтайгаа зэрэг ямар ч эргэлзээгїй болов.

-Их ч амархан, тун ч їнэндээ гэж Гриффин алчуураа хажуу тийш тавиад їзэгдэхгїй толгойгоо їзэгдэхгїй гараар тїшиж буй бололтой.

-Танд, бодвол, эхлээд гэснээ Кемп инээд алдав.

-Тийм тийм надад эхлээд бас хачин гайхмаар санагддаг байсан юм. Тэгтэл одоо, ай бурхан минь! Бидэнд хийвэл зохих юм бас ч их байна. Би анх Чезлстод байхдаа ийм юм сэдсэн юм гэхэд Кемп:

-Чезлстоуд уу?

-Би Лондонгоос тэнд очсон юм. Анагаах ухааныхаа мэргэжлийг орхиод физик оролдсныг та мэднэ шїї дээ. Мэргэжлээ солиод гэрлийн асуудлыг сонирхсон юм.

-Єє!

-Юмны харагддаггїй болдог учрыг шїї дээ! Учры нь олоход амаргїй, ээдрээтэй хэцїї асуудал юм. Бодоход элдэв бїдэг таавар санаанд орно. Тэгэхэд би хорин хортой Ўайв даа. Зориг ч гэж тємєр, хэлэд яахав. Бїх амьдралаа зориулна, тэгэхэд болох асуудал гэж зїтгэчихсэн юм. Хорин хор насандаа бид ч стой гал байсныг та юу эс андах вэ!

-Тэр їед тэнэг байж, одоо ч тэнэг байна гэж Кемп хэлэхэд:

-Одоогийн мэдлэг маан хангалттай юм биш. Бїх л зургаан сар толгой єєд татахгїй ажиллачихаад байтал тэр олон санааны дотроос гэнэт нэг гоц асуудал тархинд маань гялсхийн ороод ирлээ шїї. Єнгє хугаралтын нєлєєлєх ерєнхий зарчмыг нээж, геометрийн дєрвєн хэмжигдэхїїний томъог оллоо. Тийм томъо молекулын физик судалж байгаа хїнд ямар ач тустайг энгийн мангуу хїмїїс, тэр ч байтугай тоочингууд мэдэхгїй байна. Єнєєх тэнїїлчийн аваад зугтсан миний дэвтрїїдэд стой гайхалтай гайхамшигтай юм бий дээ Тэнд аргы нь заасан юм байхгїй. тэгэхдээ аргы нь олж болох санааг заасан байгаа. Тэр аргаар бол эд юмны чанарыг ер єєрчилєхгїйгээр хааяа ганц нэгээс бусад хатуу шингэн бодисоос гэрэл ойж хугалах итгэлцїїрийг багасгаж болох юм. Тэр итгэлцїїрийг яг агаарт гэрэл хугарах итгэлцїїртэй адил болгоод бїр практик юманд хїртэл ашиглаж болох юм.

-Пєєх, хачин юм даа, гэсэн ч би учры нь сайн ухаагїй байна. Ийм аргаар їнэт эрдэнэсийн чулуу сїйтгэж болно гэдгийг би ойлгож байна, гэхдээ хїнийг їзэгдэхгїй болгох гэдэг чинь бас л яггїй хэцїї хэвээр їлдэх шив дээ гэж Кемп ярихад, Гриффин,

-Тун зїйтэй гэж хэлээд їзэгдэгч биетэн гэдэг чинь гэрэлд байхдаа л їзэгддэг учиртайг анзаарах хэрэгтэй.Хамгийн энгийн юмнаас эхэлье л дээ ßахав та мэдэхгїй юм болог. Тэгтэл миний санаа танд тодорхой болно. Аливаа бие, бодис гэрлийг нэг бол ойлгож хугалдаг, эсвэл єєртєє шингээдэг шїї дээ. Заримдаа аль аль нь зэрэг болдог бодис ч бий. Хэрэв бодис гэрлийг ойлгож, шингээх юм уу хугарах чанар байдаггїй бол тэр бодис аяндаа їзэгдэж чадахгїй. Жишээ нь: БИтїї улаан хайрцаг, гэрлийн бусад бїх єнгий нь биедээ шингээчихээд харин їлдэх улаан єнгий нь таны єєдєєс ойлгодог юм. Гэтэл гэрлийг тэгж шингээдэггїй, цємийг цацраадаг байсан бол мєнгє шиг цав цагаан хайрцаг байхсан. Очир алмаазан хайрцгийн гадаргуугаас тєдий л их гэрэлойж мєнєєрт нь шингээхгїй байхсан. Зєвхєн энд тэнд гэрэл сайн ойхоор єнцєг тал гаргасны ачаар гэрэл ойж, гялалзсан гялталзсан єнгє гарна. Шилэн хайрцаг, гэрлийг багавтар шингээж цацраах учраас очир алмасан хайрцаг шиг тийм их гялтганан гялалзахгїй.Тийм биз дээ? Зарим талаасаа харахад юм нэвт харагдана, зарим шил бїр их тод байдаг, жишээ нь болор шилээр хийсэн хайрцаг жирийн цонхны шилнээс илїї байх стой. Жирийн цонхны тун нимгэн шилээр хийсэн хайрцаг бїдэг гэрэлд бараг харагдахгїй. ßагаад гэвэл тийм шил гэрлийг шингээх, ойлгох, хугалахдаа муу байдаг юм. Хэрэв цагаан єнгийн хавтгай шилийг усанд юм уу уснаас єтгєн шингэн бодис дотор дїрвэл тэр шил чинь бараг їзэгдэхээ болино доо, яагаад тэр вэ гэвэл: Гэрэл, усаар дамжин шилэнд тусахдаа тун ч шалихгїй ойж хугардаг юм. Тэгэхлээр тэр чинь шатах хий буюу устєрєгч хий агаарт байхдаа харагдаггїй шиг їзэгдэхгїй болно. Учир шалтгаан нь мєн адил шив дээ.

-Тийм ээ, тийм! Энэ чинь одоо сургуулийн хїїхэд болгон мэдэх тун амархан зїйл байна гэж Кемп хэлэв.

-Сургуулийн хїїхэд болгон мэдэх бас нэг зїйл бий. Хэрэв хавтгай шилийг хагалаад жижиглэж орхивол агаарт байхдаа тэр чинь тїрїїчийнхээ бїтэн байдлаас илїї тод харагдана. ßваа яваандаа цайвар нунтаг болно. ßагаад ийм болох вэ гэвэл гэрэл шингээх, ойлгох хугалах, тал нь олон болно шїї дээ. Бїтэн хавтгай хор талтай байдаг. Гэтэл нунтаглачихаар гэрэл орохдоо тэр жижиг хэсэг бїрд хугарч ойно, тэгэхлээр нунтаг дотуур гарах гэрэл тун бага болдог. Гэтэл тэр нунтагласан шилээ усанд хийчихвэл тэр чинь ер їзэгдэхгїй болчихно. Нунтагласан шил ус хорын гэрэл хугалах чадал нь бараг адил байдаг, тэгээд ч гэрэл тэр хорын нэгээс нєгєєд шилжихдээ хугарах, цацрах нь маш бага болдог юм.

“Шилийг єєртєє нь адил, гэрэл хугалах чадалтай шингэн бодис дотор хийхээр їзэгдэхгїй болж байна. Цайвардуу юмыг бас гэрэл єєртэй нь адил хугалах юман дотор хийвэл мєн їзэгдэхгїй болно. Хэрэв нунтаг шилний гэрэл хугалах чадлыг агаарын гэрэл хугалах чадалтай адил болговол нунтаг шил маань агаарт байхдаа ч їзэгдэхгїй болохыг та бодоод їз л дээ. Тэр хорын гэрэл хугалах чадал болчихвол гэрэл, шилнээс агаар хийд шилжихэд тїїнийг хугалах цацрах юм ер байхгїй байх болно

-Тийм ээ, тийм, гэсэн ч хїн гэдэг чинь шилэн нунтагтай адилгїй шїї дээ гэж Кемп єчив.

-ßалаа гэж! Хїн гэдэг чинь улам ч илїї тунгалаг байгаа юм! гэж Гриффин хариу болгоход, Кемп -Шал худал! гэв.

-Доктор хїн л ингэж байгаа болохоор яая гэх вэ дээ! Хїн гэдэг чинь мєн мартамтгай амьтан аа! Та чинь арван жил болоход сургуульд їзсэн физикээ мартчихлаа гэж її, даанч? Тэвэл тэр тунгалаг мєртлєє тийм санагддаггїй бусад бодисыг бодоод їз. Жишээ нь: Цаас бас л тунгалаг ширхэгтээс бїтсэн мєртлєє нунтаг шил шиг бас цайвар тунгалаг биш харагддаг. Та цаасыг сайн гэгчийн тослоод орхи, тэгээд харвал тэр цаас нэвт юм харагдахуйц тунгалаг болно доо. Цаасаар барахгїй хєвєн шандас, зотон шандас, ноосон шандас, модны шандас, яс мас Кемп ээ! чи сонс! їс, Кемп ээ хумс, мэдрэлийн судас, Кемп ээ! Ер нь хїний цусны улаан бєєм, їсний хар єнгє хороос л бусад бїх махбодь чинь дандаа тунгалаг, єнгєгїй чанарын эсээс бїрдсэн байлаг юм. Биднийг бие биедээ харагддаг болгодог юм маань, ингэхээр тун яльгїй юм байгаа юм шїї! Хїний махбодийн бусад эс, уснаас дэмий их дутахгїй тунгалаг зїйл байгаа юм.

-Уухай, уухай зєв! гэж Кемп дуу алдаад би урьд шєнєхєн далай дахь авгалдай, замгийн тухай ингэж бодож байсан юм! гэлээ.

-Та одоо миний ярьж байгаа юмны учрыг олжээ Би энэ бїгдийг аль дээр їед Лондонгоос явсан хойтон жил нээж олоод бїхэл зургаан жил дотроо хадгалж явсан хїн шїї. Энїїнийгээ боловсруулахаар ажиллахад ажлын нєхцєл байдал маань даанч бэрх байлаа. Миний шинжилгээний удирдагч багш Хоббема гэж чадвараар базаахгїй хїн, бусдын сэдэж олсон бодол санааны хулгайч байсан болохоор дандаа л шиншилж шалгаагаад болдоггїй байлаа. Энэ шинжлэх ухааны е°тєнц гэдэгт чинь єєдгїй хулгай луйвар дэлгэрснийг алийг тэр гэх вэ, та юу андах билээ. Тэрїїнтэй хуваалцахыг бодоогїй тул сэтгэж олсон бодлоо нийтэд зарлаагїй юм. Тэгээд ажиллаад л байв. Зохиосон томъогоо туршлагаар шалгаж єєрийнхєє сэтгэж олсон бодлоо жинхэнэ їнэн зїйл болгоход дєхсєєр байлаа. Єєрийнхєє хийж байгаа юмыг ертєнцє гэнэт гаргаж ирж хамаг олонд гайхуулаад єєрєє нэгмєсєн алдар цуутай болох гэж бодсон болохоор урьд нь би хїнд ер хэлээгїй юм. Єнгє зїсийн зїйлийг єєрчлєх асуудлаар оролдоод байтал ер санаандгїй явсаар физиологийн нээлт хийчихсэн юм.

-Тийм її?

-Цусыг улаан болгож байгаа бодисыг байна аа, чанары нь огт хувиргалгїйгээр єнгєгїй цагаан болгож болох юм, хєєш

Кемп їл итгэсэн янзтай гайхав.

Їл їзэгдэгч хїн босоод тэр жижигхэн єрєєн дотуур хєлхєв.”Таны гайхах аргагїй.Би тэр нэгэн шєнийг одоо санаж байна. Шєнє оройсон, єдєр нь ажиллая гэхээр сурагчид харчих гээд болохгїй байхаар нь шєнє їїр цайтал суудаг байсан. Тэгтэл нэг боловсорсон сайхан санаа толгойд гэнэт орж ирлээ. Чимээ аниргїй лабораторитоо гав ганцаар байсан юм. хурц гэрэл гийж нам гїм аятайхан байлаа. “Амьд эсийг їзэгдэхгїй тунгалаг болгож болох нь байна! Амьтныг їзэгдэхгїй болгож болох нь байна! Амьд махбодод єнгє оруулагч бодисоос бусдыг нь їзэгдэхгїй болгож болох нь ээ! Би єєрєє їзгэдэхгїй болж болох нь байнаа, таминь” гэж ганцаар дуугарчихаж билээ. Шїїж тунгааж байсан ажлаа орхичих®од цонхоор гадагш од мичдийг харж байсан юм. “Би їзэгдэхгїй болж болох нь ээ” гэж дахин давтан хэлж билээ.

Нээрэн ингэж чадвал би хамаг ид шидтэнгээс давчих байлаа. Болно гэдэгт хумсын тєдий ч эргэлзэхээ болилоо, їзэгдэхгїй болбол ямар их хїч чадал, нууцтай, эрх чєлєєтэй болох вэ! гэсэн санаа орж ирсэн билээ. Муу юм ер бодогдоогїй. Бодоод їз! Над шиг ийм бараг гуйлгачин, жирийн нэг муу лаборант хїн хєдєє очиж мангуу юмнуудад ном зааж байгаад гэнэт ийм болчихно гэдэг чинь хачин хэрэг шїї! Кемп, би чамаас асууя л даа. Энэ зїйлийг мэдсэн хїн болгон ийм шинжилгээ хийхийг завдах бизээ. Би гурван жил ажиллаж хэлж барашгїй их бэрхшээл даван давсаар оройд нь ойртох бїр шинэ шинэ саад тотгор харагддаг байлаа. Тоолбол тоолж баршгїй цєхєрмєєр л байлаа. Нєгєє хєдєєний профессор маань дандаа тагнаад болдоггїй “Хийж байгаа юмныхаа талаар хэзээ хэвлэлд нийтлэх гэж байна?” гэж асууж шалгаагаад зїгээр суулгахгїй байсан юм. Сурагчдыг хэлээд ч хэрэг алга, тэднээс нуух гэж бїхэл гурван жил зовсныг миньяана! Тэгж гурван жил ажиллаад цааш нь тийм янзтай байхын аргагїй болсон юм, їнэхээр яах ч аргагїй болсон юм, їнэхээр яах ч аргагїй болсон юм.

-ßагаад? гэж Кемп асуухад Їл їзэгдэгч хїн:

-Мєнгє хїрэлцэхгїй болсон гэж хэлээд дахин цонхоор гадагш харж байснаа гэнэт огцомхон эргээд:

-Муу євгєнєє цєлмєсєн, тєрсєн эцгийнхээ мєнгийг цєлмєсєн юм. Мєнгє нь єєрийнх нь биш байсан болохоор эцэг маань амиа хорлож їхсэн юм гэлээ.

ХОРЬДУГААР БЇЛЭГ.

ГРЕТ-ПОРТЛЕНД-СТРИТ НЭГ БАЙШИНД

Кемп, цонхны дэргэд цааш харан зогсож буй толгойгїй хїнийг тїр зуур харж байснаа гэнэт нэг юм бодож їл їзэЈдэгч хїнийхээ гараас барьж нааш харуулан:

-Та ядарчээ. Намайг сууж байхад та зогсоод байх юм. Миний сандал дээр суу гээд єєрєє цонх Гриффин хорын завсар зогсов.

Гриффин хэсэг зуур дуугїй сууж байснаа гшэнэт:

-Тийм болмогц би Чезлстоуны дээд сургуулийг орхисон юм. Ноднингийн арван хордугаар сард сан. Тэгээд Лондоны Грет-Портлед Стритийн ойролцоо муусайн сууцтай нэг хорооны дэвсгэр дэх нэг том єрєє хєлсєлж суулаа, тэр єрєєнд тєхєєрємж гэх юмгїй байсан юм. Дэмий удсангїй би элдвийн аппарат бгаж хэрэгсэл худалдан авч єрєєгєє дїїргээд орхив. Ажил маань овоо бїтэлтэй болж дуусах шахам байлаа. Гэтэл гэнэт муу юм дуулдаж, би гэдэг чинь гїн ойн дундаас гараад гэнэт гаслант учралд тохиолдсон хїн шиг боллоо. Тэгээд эцгийгээ оршуулах гэж явв. Хийж байсан шижилгээндээ улайрч, хамаг ухаан бодлоо зарсаар байж, їнэн шударга явсан эцгийнхээ нэрийг хамгаалах гэж стой л ганц хуруу хєдєлгєєгїй амьтан даа. Эцгийн минь шарилыг нэг муу тэргэн дээр ачиж жаварт салхинд ил нэг толгойн энгэрт оршуулах с лорхуу юм хийв. Нутаглуулахад урьд сургуульд хамт сурч байсан бєгтєр, хар хувцас ємссєн архаг ханиад євчтэй турьгїй нэг муу євгєн хойтохий нь уншиж байсан юм.

-“Одоо хам хум барьсан хямд муу байшин барилгатай хоторхуу болоод байгаа, урьд тосгон байсан тэр газар оршуулгаас буцаж эл хуль болсон байшинд нь эргэж ирснээ санаж байна. Гудамж бїрийн тєгсгєлд хог ургамал, шарилж ургасан эзгїй газар байж билээ. Би гж нэг муу хар єнгийн хувцастай, бие гэж эцэнхий туранхай юм. Чийг бороонд норж хальтрамтгай гялайж цайсан зам аар гэлдэрч явахдаа тэр газрын хїний єнгє зїтлэгтэй гэмгїй царайлах боловч їнэн чанар панз луйврын байдалтайг бодохоос дотор баахан зэвїї оргиж байсан билээ.

Эцгийгээ нэг их єрєвдєєд байсангїй. Эцэг саань тэнэг нялуун суртахууныхаа уршгаар баларсан юм шиг санагддаг байсан юм. Заншлыг дагаж л би нутаглуулахад нь оролцсон болохоос биш їнэндээ наад нэг их сїйд болсон юмгїй.

Харин Хай-Стрит гудамжаар явж єнгєрєхдєє урьдын маань амьдарч явсан тїїх ив ил харагдах шиг болсон. Арваад жилийн ємє танил явсан нэг хїїхэнтэйгээ тааралдаж, хор биенийхээ барааг хараад л єнгєрєх гэтэл нэг л уулзмаар санагдан зогсоод, би їг єдсєн юм. Тэр хїїхэн ч яахав нэг л энгийн амьтан байлаа.

Ер нь хуучин нутгаараа очиход зїїд зрэглээ шиг санагдаад болохгїй байдаг шїї. Тэр їед би єєрийгєє гав ганцаар болсон хїн, энэ ертєнцєєс гарч, хоосонд орсон хїн гэж бодоогїй явсан. Тэгэхдээ ер нь л хїний нинжин сэтгэлгїй болж байна гэдгээ мэдэх болж байсан боловч энэ чинь ямар ганц миний гэм биш, нийтдээ л лтийм амьдралтай байгаа хойно гэчихээд л явдаг байла. Аарийнхєє єрєєнд орж ирсэн хойно л би стой жинхэнэ їнэн байдалдаа буцаж ирсэн юм шиг санагдсан юм. Миний мэддэг, чаддаг, хайртай друтай эд юмс маань тэнд байдаг байлаа. Туршлагаар шалгахад хамаг юм бэлэн болчихоод аппарат хэрэгслїїд маань намайг хїлээж байлаа. Хамаг бїх бэрхшээлийг нэгэнт даван туулчихаад бага сагаг ялихгїй хэдэн жижиг юм бодох стой байлаа.

Кемп минь, би чамд тэр тарийн процессыг хэзэд нэг бїр тодорхой ярьж єгїїж. Одоо нарийн нандин зїйл ярилцах хэрэг алга. Тїрїїнд миний яриад байсан єнєєх тэнїїлчний хулгайдаад авчихсан тэр гуван дэвтрийн дотор бараг гол чухал зїйлийг нууцлан биччихсэн байгаа, харин зарим нэг зїйлийг бичээгїй, тархиндаа хадгалж яваа даа, тэр тэнїїлчинг барьж авах хэрэгэтэй! Хамгийн чухал нь ийм байгаа юм. Гэрэл хугалах итгэлцїїрий нь багасгавал зохих тунгалаг биет нэг бодисыг авч эфирт оцгой хэлбэлзэл гаргах илч цацралт хор тєвийн завсар хийсэн юм. Ээ талаар сїїлд би тодорхой яриулж! Гэхдээ тэр лав рентгений илч биш, чухам хїн, уроьд ємнє нээж бичсэн эсэхийг мэдэхгїй, байх нь байгаа єєр нэг илч юм. Тїїнийг гаргаж авахдаа би хямдхан, хий хєдєлгїїрээр ажилладаг хор жаахан динамо аппарат хэрэглэсэн… эхлэд цагаан ноосон даавууны єєдсєєр туршлага хийлээ. Єрвєлзсєн дєлийн дунд тэр зєєлєн цагаан эд байж байгаад тамхины утаа шиг замхран алга болохыг ажилахад мєн их сонин харагдсан.

Тийм юм хийчихлээ гэж єєртєє ч итгэхэд бэрх байсан юм. Тэгээд гараа сунган тэмтэрвэл даавууны єєдєс маань урьдынхаа янзаар яг хэвээр гарт баригдав. Авахдаа эвгїй бариад газар алдчихсан чинь дараа нь яггїй их эрэл болж байж олдог хэрэг шїї.

Дараа нь ихээхэн сонин туршлага хийж їзлэ. Миний ард мяу-мяу гэх чимээ гарч туранхай цагаан, халтар хултар болсон нэг муур байгшингийн цонхны цаана байгаа харагдав. Нэг шинэ юм бодогдож “Эрхэм минь цєм бэлэн байна!” гэж би хэлээд цонхныхоо дэргэд очиж нээгээд муураа эрхлїїлэн дуудлаа. Муур орж ирээд, µэржигнэн орилж, яах аргагїй єлсгєлєн байхаар нь сїї єгєв. Миний хїнс бїгдээрээ єрєєний булангийн нэг шїїгээнд байдаг байсан. Муур, сїїг идчихээд юм хум шиншлэн єрєєн дотуур явж, энд лав идээших янзтай харагдлаа. Єнєєх їзэгдэхгїй болсон даавууны єєдєс мєр дээр нь тааралдахад хичнээн сїрний гудачсан гэж санана! Тэгээд тэр муураа эвхмэл орныхоо дэрэн дээр аятайхан тавиад цэвэршиг гэж бодоод шар тос єгєв.

-Та тэр мууранд туршлага хийв її?

-Хийсээн. Мууранд эмнэ єгнє гэдэг чинь хэр баргийн амар хэрэг биш шїї, Кемп минь! Тэгээд ч туршлага маань олигтой болоогїй.

-Олигтой болсонгїй?

-Хор зїйл болоогїй: хумс нєсєє хор нь шїї. ßахав нєгєє муурын нїдний хойно байдаг. Та мэднэ байхаа?

-Тапетум уу?

-Тийм тийм тапетум. Тэр нь болоогїй. Мууранд цусы нь єнгєгїй болгох бас єєро тєєр бага сага юм єгсний дараа хар тамхи єгч унтуулаад хэвтэж байсан дэртэй нь хамт аппарат дээрээ аваачиж тавиад ажиллатал муурын бїх бие бїрэлзэн їзэгдэхгїй болоход харин хор жижигхэн гялалзсан нїд л харагдаад байв.

-Хачин юм даа.

-ßагаад тийм болчих нь тэр вэ, би учры нь хэлж мэдэхгїй юм. Муураа хїлж баглаад ажилласан л даа. Харин бїр їзэгдэхгїй болохоосоо арай ємнє єнєєх чинь сэрээд мяу гэж дуугараад, тэгтэл ч їїдийг маань нэг хїн тогших дуулдав. Байнга архидаж байдаг нэг ааш муутай чавганц манай доод давхарт суудаг байсан юм. Тэр чавганц намайг амьд амьтанд туршлага хийх нь гэж харддаг байлаа. Тэр муур бол цавганцын энэ ертєнц дээр байг аганц хайртай хань нєхєр байсан юм. Би муур руугаа нэг хэсэг хлорформ цацчихаад їїд рїї очив. Нєгєє чавганц:

-Танайд миний муурын дуу гарах шиг болов уу даа? Миний муур байна уу? гэж асуухад, би их л эелдгээр:

-Манайд танай муур байхгїй байна даа гэв.

-Тэр чавганц надад тєдий л итгэхгїй, єрєє рїї маань шагайх гэв. Миний єрєєний хана туурга хов хоосон, цонхонд хєшиг байхгїй, эвхмэл ортой, хийн хїчээр хєдлєх оньсон мотор ажиллаж, жижиг жижиг оч бутарч байхыг хараад лав гайхсан байх. Бас хлорформын їнэр ханхалж байсныг яахав. Тэгээд чавганц маань сэтгэлдээ сэвгїй болоод гарах шиг болсон.

-Тэр туршлага хийхд хэр зэрэг удав даа гэж Кемп асуув.

-Мууранд гурав дєрвєн цаг орсон, яс, шєрвєс, бас бараан єнгєтэй їс нь хамгийн сїїлд їзэгдэхгїй болов. Тїрїїнд хэлсэн єнєєх нїднийх нь цаад талын солонго шиг єнгєтэй хэсэг нь ер алга болохгїй хэвээр їлдсэн.

Ажил маань дуусаж сайн амжаагїй байтал шєнє боллоо. Муурын нїд хумс л сїїмэлзэн їзэгдэж байсан. Мотороо зогсоогоод муурыг илбж їзэхэд муур бас л ухаангїй байлаа, тэгээд хїлээсний нь тайлаад їл їзэгдэх дэрэн дээр нь орхиод би орондоо хэвтэв. Хойр хїрч єгєхгїй лдвийн юм бодогдоод болдоггїй дэмий л хэвтэж, хийсэн туршлагаа байн байн тунгаан бодлоо. Юм бодогдоод байснаа нїдэнд юм їзэгдээд болдоггїй. Хажуу дэргэдийн юм болгон манан будан шиг замхран алга болоод дор байгаа шал маань хїртэл їгїй болж юу юугїй л ойчиж унамаар тун ч муухай хар дарах шиг болоод байсан чинь, хор цагийн алдад єнєє муур єрєєн дотуур хєлхєн мяу мяу гэж дуугарав. Анх нь тэрїїнийг дуугїй болгох гэж элдвээр аргадаж оролдсон боловч сїїлдээ хєєж гаргахаар шийдэд чїдэнз зураад хартал хор ногоон нїднээс єр юм юу ч їзэгдэхгїй байхыг хараад хичнээн гайхсан гэж бодно. Сїї байсансан бол єгчихмєєр л байлаа, даан ч байсангїй. Муур маань ер дуугїй болж єгєхгїй болохоор барьж аваад цонхоор гаргаж хаях гээд хєєцєлдсєн чинь ер баригдахгїй алга болчихоод болдоггїй, нэг мэдэхэд л єрєєний єєр нэг буланд дуугараад байлаа. Тэгэхээр нь цонхоо нэгээд их дуу чимээ гаргасан чинь лав єнєєх муур гараад явчихсан байх, їзэгдэх ч їгїй, дуугаргах чимээ гарах ч їгїй боллоо.

Ингэчихээд хэвттэл бїї мэд яагаад ч тэр юм, эцгийгээ тэр нэг хоосон уйтгарт ухаагийн энгэрт оршуулсан маань санагдаад болохгїй байтал їїр цайлаа. Одоо унтахаасаа єнгєрлєє гэж бодоод босож, єрєєгєє цоожлоод гудамжаар алхахаар явлаа.

-Одоо тэгээд энэ дэлхий дээр їл їзэгдэх тийм нэг муур эрх дураараа явж байгаа гэж її!

-Алагдчихаагїй бол явж байгаа байлгїй, яахав, яалаа гэж явж байхгїй байх билээ?

-ßагаад? гэж Кемп асууснаа таслах гээгїй юмсан гэв.

Лав алагдсан байх. єрєв хоногийн дараа Грет-Тичфилвд Стритийн тэнд нэг байшингийн цонхон дээр єнєєх чинь суучихаад мяу мяу дуугарч байсныг олон хїн сонсоод чухам хаана дуугарч байгаагий нь олж харах санаатай оролдож байсан даг гэж їл їзэгдэгч хїн яриад нэг хэсэг дуугїй болсноо дахин єндєр дуугаар

-Надад ингэж их сонин юм тохиолдохын ємнєх єглєє ив илхэн санагдаж байна.

Би Грет-Портленд Стритээр явж байсан байхаа. Олбэни гудамжинд цэргийн хуаран байдгийг мэднэ, тэндэс морин цэрэг гарч байгаа харагдсан санагдана. Дараа нь би нимбэг цэцэгт ухаагийн орой дээр гарч наранд ээн суухад бие минь маш зовуурьтай, нэг л хачин байлаа._ Цас орж, жавар унахын урьд гардаг хэдэн сайхан нарлаг єдрийн нэг, нэгдїгээр сарын их сайхан єдєр байсан юм. Бие минь ядравч юм хумний учир зїйг бодсоор бас хойшид юу хийхээ тогтох санаатай оролдож байлаа.

-“Бїтээсэн юмныхаа їр ашгийг амсая гэд ганц гар сунгахад л болох болоод байсан мєртєє нэг л их баярлахгїй байгаадаа гайхаж байлаа. Їнэндээ быи бїхэл дєрвєн жилийн турш толгой єндийлгїй ажиллаж их ч ядарсан болохоор сэтгэл санаа мохсон байгаа биз. Нэг л улбагар унжгар амьтан болчихоод, тэгээд анх нээлтийн тєлєє буурал эцгээ ч єрєвдєхгїй шунаглан айсан шигаа урам зориг орохсон гэж ядаад цєхєв. ßахаас ч буцамгїй байлаа, гэхдээ энэ бол зуурдын юм гэдгийг би ойлгож байсан. Сайн амраад эм зэм уувал хуучин хэвдээ орох стой. Эхэлбэл уусгах хэрэгтэй гэдгээ би сайн мэдэж, санасан санаандаа захирагдсан хэвээр байсан. Гэтэл мєнгє мань дуусчих гээд байдаг. ßвж байсан газраа эргэн тойрон харвал ухаагийн хажууд олон хїїхэд багачууд бужигналдаж, хєвїїд нь наргихад охид нь тэдгийгээ ажиглан байв. Тгээд миний дотор хэрэв хїн їзэгдэхгїй болчихвол ертєнцєд бусдаа айхтар их давуу талтай болох бол уу гэж бодогдсон юм. Тэнд жаал байзнаад гэр єєдєє гэлдэрч хариад жаахан юм идэж уугаад стрихнин нэлээд их залгачихаад Ўїхлээрээ орон дээрээ гарч унтав… Стрихнин гэдэг чинь, Кемп минь бие сулдайгаад байхад сэргээд чадалтай сайхан эд шїї!

-Шулмас шиг эд байхгїй юм! Шилэнд байгаа аймшигт мангас гэсэн їг гэж Кемп хэллээ.

-Сэрсэн чинь тэнх тамир ч орчихсон, харин баахан эгдїїцээд байлаа. Мєн її?

-Мєн мєн тэр чинь тэгж нєлєєлдєг эд.

-Нэг хїн їїд тогших орж ирсэн маань миний байрын эзэн польш нутгийн еврей євгєн байв. Унжгар урт хар пальто, ул болсон муу шаахай ємсчээ. Баахан юм асууж, занаж сїрдїїлэхээр орж иржээ. Урьд шєнє намайг муур тарчлаасан гэж євгєн дуулжээ. Чавганцын ам яаж хуурай байх билээ. Байрны эзэн их л олон юмны учир олох гж орж ирсэн бололтой. Амьд амьтнаар туршлага хийхийг хориглосон хууль их хатуу. Тэгсэн хїнийг гэмт хэрэгт татаж болно гшэлээ. Би муурын талаар юу ч хїлээсэнгїй. Тэр хїн миний хий хєдєлгїїрт аппаратын дуу чимээ байшин доргиулаад байна гэлээ. Энэ ч аргагїй їнэн байсан. Миний хажуугаар бултганан нїднийхээ герман шилэн дээгїїр ийш тийш харж ажиглахад, би зарим нууцы минь мэдэж орхиузай гэж гэнэт бодоод гэрэл туяаг хуримтлан хураахаар зэхсэн аппаратаа биеэр халхлан зогссон чинь тэр хїн улм ч сонирхож, намайг: ßмар юм хийж байгаа юм? Дандаа юунд ганцаар, хїнээс нууцгай байна? Тийм нууц юм байгаа юм уу? Аюултай зїйл її? Гэж асуулаа. Тэднийх надаас байрны хєлс л авдаг байсан юм.н Тэднийх тэр хавийнхаа олиггїй хєршїїдийнхээ дотор нэлээд хїндтэй айл байжээ. Гэтэл миний уур гэнэт хїрч тїїнийг гар гэсэ­ чинь нєгєєдєх маань тэр дорхин®о гараад явав. Їїдээ хааж тїгжээд суухад хамаг бие минь чичирч байлаа. Тэр хїн гадаа нэг хэсэг хашгичсан боловч би тэрний нь анзаараа ч їгїй, тэр ч тэгсгээд цаашаа явсан. Ер нь ийм явдал болсноос болоод нэг тийш болж туйврах цаг ирсэн юм. Тэр хїїг яам, ер нь яах эрхтэйгий нь би мэдээгїй байв. Шинэ байранд орох дээр хїрвэл ажилд маань саад болно. Тэрнээс гадна надад байгаа мєнгшє маань дєнгєж хорин таван фунт стерлинг байдаг, тэрний маань ихэнх нь банкинд хадгаламжтай байсан, хамаагїй їрж тарж болох юм. Нуугддаг юм бил її? Гэтэл болохын арга байв. Алга болчих уу? Тэгвэл намайг эрж сураглаад єрєєгий маань нэгжих байлаа. Хийж байгаа ажил маань сайхан дуусахын даваан дээр хїн амьтанд мэдэгдвэл яана гэж бодохтой зэрэг шар хєєрч, хїч амтагдад явчихлаа. Тэгэд мєнгєний баримт, єнєєх тэнїїлчийн аваад явчсан гурван дэвтрээ авч гараад тэдгээрийг ойрын нэг шуудан салбар дээрээс Грет-Портленд-Стрит рїї хаяглан явуулав. Тэндээс гарахдаа дуу чимээ гаргахгїйг хичжжэ билээ. Буцаал ирэхэд нєгєє эзэн шатаар их л тайван єгсєн яюа харагдана. Намайг хаалгаа цоожилж байхыг сонссон бололтой. Шатны тавцан дээр гараад дэргэдїїр нь єнгєрєхєд тэрний цочиж хажуу тийш їхэт хийснийг харахад хичнээн инээд хїрмээр байсан гэж бодно. Намайг ширэв татан харахад би єрєєндєє бушуухан орж хаалгы нь хамхартал, хамаг байшинг нь доргитол чанга хаасан юм. Байрны эзэн миний їїдэн дээр сэмэрµэн хїрч ирэн чаЈнаад шатаар уруудах чимээ дуулдав. Бт бэлтгэл ажлаа хий эхлэв.

Тэр їдээс эхлэн шєнє туш ажиллаад дуусгасан юм. Цусны єнгийг алга болгох эмийн зїйлийн їнэр танарт толгой тїрїї мансуурсхийн сууж байхад хаалгы маань хїн хэд хэд дахин тогших чимээ гарч байлаа. Хїмїїс байн байн хїрч ирээд л їїд тогиж байгаад явчдаг, дахиад л ирж тогшдог байв. Хаалганы завсар заалхайгаар нэг юм цэнхэр єнгєтэй цаас шургуулах гээд оролдоод байхаар нь уур бїр хїрч тэсэлгїй босож їїдээ цэлийтэл нээж:

-ßах гээд байна вэ? гэж асуувал байрны эзэн маань намайг байрнаасаа хєєх хуудас юм уу даа барьчихсан гараа над руу сунгаад миний гарыг їзээд их л гайхсан бололтой нїїр рїї агшин зуур харж гайхан зогссоноо ер бишийн муухай дуу алдаж, барьж байсан лаа, зурвас хуудсаа газар алдад харанхуй гудмаар бїдчин хадчисаар шат руу гїйв. Тэгэхлээд нь би їїдээ хааж тїгжчихээд толинд очиж харвал тэр хїний айж бачимдсан нь аргагїй байсны учрыг олсон… Миний царай гэдэг чинь єєхєн чулуу шиг цав цагаан болчихсон байлаа.

Аяа! намайг яаж их тарчилсан гэж бодно! Тэгж євдєж шаналах юм гэж ер бодсонгїй. Тэр оройн туж стгэл нэг их гунигтай болж бєєлжис цутгад, тэнхээ тамир алдраад байлаа. Хамаг бие арьс минь галд шатах шиг болж амь тэмцэж байв. Шїдээ зуураад л хэвтэж байлаа. Єнєєх муур хлорформ тїрхэхийн урьд чарлаад байсан учрыг тэгж мэдсэн юм. Аз болоход адад шивэгчин байгаагїй, би ганцаараа суудаг байсан юм. Байн байн сагнаа алдаж, олж, ганцаар їглэж байлаа. Гэсэн ч би тэсээд л байснаа…ухаан алдаж харанхуй шєнєєр сэрсэн чинь тамир тэнхээ бїр барагдан харин євдєх євчингї© байв. Би ч єєрийгєє алах юм хийгээ шив дээ гэж бодовч за яасан ч яадаг юм гэж би бодлоо. Тэр єглєєний їїр цайхыг би ер мартахгїй. Гараа харсан чинь шил шиг тунгалаг, цийлэгнэсэн юм болчихож, айсан гэдэг жигтэйхэн. Гар минь тэр єдєртєє улам тунгалаг, улам нарийхан болсоор байлаа. Сїїл сїїлдээ тунгалаг болсон зовхио анихад хїртэл єрєєний юм эмх замбараагїй байгаа нь гар нэвт харагдаад, мєч минь шил шиг болж, яс судас маань цайвар болсоор їзэгдэхээ болж, хамгийн сїїлд мэдрэлийн жижиг судас алга боллоо. Шїдээ зуусаар байж дуустал тэслээ. Хумсны їзїїр цайж цийлийж їлдэд, бас хуруун дээр туссан хїчлийн хїрэн бараан ор мєр л їзэгдэж байлаа. Хїчлэн босоод явах гэсэн чинь яг л єлгийтэй хїїхэд шиг хєдлєхєд их эвгїй, їзэгдэхгїй хєлтэй явах хэцїї байлаа. Бие тэнхээ тамиргїй, гэдэс хоосон єлсєж байлаа. Сахлаа хусдаг толиныхоо ємнє очиж харвал хїдний торлог хальсны цаад талын бараг їзэгдэхгїй болсон бїдэг єнгєнєєс єєр юу ч їзэгдэхгїй болчихсон байлаа. Ширээнд биеэ, толинд духаа хїргэж їзсэнээ ихээхэн зориг гарган эргэж аппарат руугаа ирээд уг процессыг дуусгах болсон юм. Тэр єглєє нїдээ гэрлээс халхлах гэж орныхоо бїтээлгээр таглаад їд хїртэл унтаж байтал їїд цохих чимээнээр сая сэрвэл хїч тамир орсон байлаа. Орон дээрээ єндий нсуугаад чагнавал хїн шивэгнэлдэж байв. Тэгэхлээр нь сэмээрхэн босож аль болох чимээ гаргалгїйгэр аппаратаа задалаж хэсэг хэсэг салган учры нь олдоххргїй болгов. Їїд дахин цохих чимээ гарч байрны эзэн бас єєр хор хїний дуу гарлаа. Би цаг хожих гэж бодоод хариу дуугарч тэмтрэхэд гарт маань їл їзэгдэх жинтїї хивс тааралдахаар нь цонхоо шонгойлгож байгаад гадагш гарган байшингийн дээвэр дээр шидчив. Намайг цонх нээж Ўайх хоорондуур їїдийг маш чанга нїдээд бас нэг хїн цоож эвдэн орохыг завдсан бо«овч хэд хоногийн ємнє миний хийсэн цїї цуурга Іийм ч амар эвдрэхгїй байсан тул тэр хїн эвдэж дийлсэнгїй. Тэгж намайг дайрч довтлохтой зэрэг би хорсож, хамаг бие чичрэн дагжиж юм хрїмээ яаруу сандруу бэлтгэв.

Хэрэггїй цаас, сїрэл боолтын цаас энэ тэрээ цуглуулж єрєєний тэг дуд овоолж тавьчихаад хийгээ асаахаар нээж байхад їїд жигтэйхэн чанга чанга цохиж байгаа дуулдав. Чїдэнзээ эрээд олдоггїй уур их хїрч, нударгаа зангидж байгаад хана руу шаснаа дахин хаж цонхоор гарч, сэмээрхэн хаав. Тэгээд хэнд ч їзэгдэхгїй, ямар ч аюулд орохгїйгээр байшингий н дээвэр дээж сууж юу болохыг нь ажиглав. Харин уур хїрээд бие чичирч байсан. Тэ.д хаалга, цоож эвдэн орж ирэв. Байрны эзэн, бас хорин гурав, дєрєв орчин насны хор хїї, нєгєє доод давхарт суудаг муу ааштай чавганц тэр хэд байлаа.

Тэднийг тэр єрєєнд орж ирэхэд хїн байхгїй байхлаар тэдний гайхаш тасарчэ. Нєгєє хор залуугийн нэг нь цонх руу шууд очин нээгээд гадагшаа харав. Тэрний гєлєлзєн байгаа нїд, зузаан уруултай, сахал самбай болсон нїїр нь надаас ганц алхмын зайтай байхад нь тэр мангуугийн нїїр лїї дэлсэд авмаар санагдавч тсэж биеэ барьсан юм.

Тэр миий биеийг нэвт хараад, бусад нь ч єєрцгїй мєн нвт харцгааж байсан юм. Євгєн эзэн цонхны тэндээс зайлж орон доогуур шагайж харсны хойно цємєєрєє шїїгээ рїї уралдах шахам очиж їзээд хоорондоо еврейн этгээд хл, тал тул англи хл хольж хутган зєвлєлдєв. Тэд намайг дуугарлаа гэж бодсон боловчи ажиглахад алсын уул хаахалзана гэгчээр худлаа байж гэнэ. Єнєєх чавганц тэр гуравтай хамт орж ирсэн тул дєрвїїлээ миий ууцыг мэдэх санаатай муур шиг ийш тийш ширтэхий нь хараад зэвїї хїрч байсан маань гэнэт болиод харин ч омог бардам сэтгэл тєрс байсан юм.

Євгєн эзэн чавганц хорын этгээд муухай холимог яриаг чагнахад тэр хор намайг амьд амьтнаар туршалаг хийдэг хїн гэж хоул ам нийлж байгаа бололтой. Гэтэл хор хїї нь тэгж бодохгїй динамо мотор радиотор хор руу заагаад намайг цахилгааны мэргэжилтэй хїн гэнэ. Тэд орох хаалгаа хаачихаад орж ирсэн хэр нь намайг одоо л ороод ирэх байх гэж тэсэж ядан хїлээж байлаа. Єнєєх чавганц, миний орон доогуур шагайж шїїгээгий минь нээж їзлээ. Миний сууж байсан єрєєний эсрэг нэг єрєєнд махны нэг худалдагчтай хамт суудаг миний хєрш доншуур худалдаачин шаты тавцан дээр гарч ирэх харагдмагц нєгєєдїїл тїїнийг дуудаж, дотогш оруулаад учир тоймы нь олоход бэрх юмыг урьд хойно нь оруулан ярьцгаав. Миний хэрэглэж байсан тэр тусгшай гадиоторыг юмны учир ажилглаж олдог мэргэжлийн хїн їзвэл маш их зїйлийг тааварлаж магад гэж надад гэнэт санагдахтай зэрэг би, бололцоо харж байгаад цонхны ирмэг дээрэс дотогш буун орж єнєєх чавганцыг тїлхэн зайлуулаад давхарлаастай байсан хор динамо аппаратын нэгий нь шїїрэн аваа нєгєєгий нь цохиж хоуланг ь эўдлэн, хэмх хамх цохив. Тэждний айж бачимдсаныг яана гэж санана!…

Тэднийг тийнхїї мангууран мэл гайхаж байх завсар би гараад шатаар сэмэрохэн уруудаж зочных нь нэг єрєєнд ороод хїлээж байтал тэд марган булаацалдсаар бууж ирлээ. “Онцын аюултай муу юм” олоогїйдээ тэд баахан госгор байв. Бас намайг тэгш дайрснаа хуулийн їїднээс зєв сэхэд эргэлзэж тийнхїї гонсгордуу байжээ.

Тэднийг доод давхар луу бууж ирмэц, би хайрцаг чїдэнз барьж дээш гараад єнєє овоолсон цаас маасаа асааж дээр нь сандал, орны даавуугаа хийж, єнєєх хийгээ хаймран хоолойгоор тавих.

-Та тэр байшинд гал тавиа юу? гэж Кемп асуухад їл їзэгдэгч хїн:

-Тэгсээн, гал тавьсан! Тэгэхээс аргагїй байсан юм, єєрєєр яаж мєрєє баллах билээ? Байшингийн нь аюулаас хамгаалан даатгах газраас харж їзсэн байх л даа. Тэгээд би орох хаалгыг дашгїй тайван нээж гараад явсан юм. Би нэгэнт їзэгдэхгїй хї нболж їзэгдэхгїй болсон маань надад тун их ачтай болохыг мэдэж эхэлсэн юм. Ер биїшийн зоригтой санаа бордол тєрс, тїїнийгээ зоргоороо хийж болох санаа аанай тєрсєн билээ.

ХОРИННЭГДЇГЭЭР БЇЛЭГ

ОКСФОРД ГУДАМЖНАА

Шатаар ураадахад хєл маань їзэгдэхгїй анх тун хэцїї санагдаж, хор ч удаа бїдэрсэн. Ер нь нэг л эвгїй санагдаад байсан боловч тэгш газраар доошоо харалгїй явахлаар дажгїй болсон юм.

Сэтгэл санааны хувьд их догь байсан. Ер нь хїн амьІан нь цєм таг сохор тийм хот дотуур зєєлєн ултай гутал, чимээ гардаггїй хувцас ємсчихсєн яваа юм шиг санагдаж байлаа. Хїн амьтн» нуруу руу нь алгадаж, малгайгий нь авч хаян, айлгаж сандаргаад, єєрийнхєє ер бишийн давуу чанараар бусдыг даапаалан дамшиглаад баймаар хорхой хїрч байлаа.

Тэгээд Грет-Портленд-Стритээр дєнгєж ороод явж байтал /миний сууж байсан газрын дэргэд бєс барааны том дэлгїїр байсан юм/ нэг юм таржиг тїржиг дуугараад араас минь цохиод авмагц эргээд харвал нэг хїн барьж явсан шилтэй ундаатай сагс руугаа ширтэж мэл гайхан зогсож байлаа. Миний бие євдєж цочсон боловч тэр хїний гайхсан нь тун ч инээдтэй харагдах учир тэсэж чадсангїй чанга гэгч нь инээд алдав. “Сагсан дотор чєтгєр шїгэлж дээ, хє” гэж би хэлээд тэрний нь татахад тэр хїн ч цааргалсангїй, тэрний нь єргєж байтал нэг муу тэнэг тэрэгчин, пивоны газраас гарч ирээд гараа сарвайхад тэр нь миний чихэнд хїрч их євтгєв. Би єнєєх сагстай юмыг нь тавьчихсан чинь улаачийн дээрээс хїчтэй гэгч нь унаж, ойр хавийн мухлаг, сїїх тэргэнд байсан хїмїїс гїйлдэг гарч бєєн хєл їймээн болоход л би дэмий юм хийснээ ухаарч биеэ зїхээд эвгїй байдлаас гарахыг бэлтгэн мухлагийн цонх налан зогслоо. Тэгэхгїй бол олны дотор гарах газаргїй болж хоригдоод мэдэгдчих байсан юм. Махны дэлгїїрийн худалдаачийн жаалыг тїлхэж зайлуулаад /зэгсэн, тэр жаал нь эргэж харсангїй/ хєлсний дєрвєн дугуйт тэрэгний цаагуур оров. Тэнд цааш нь юу болсныг бїї мэд. Би тэр чигээрээ цаш явж тэр їед хїн амьтан нэлээн сийрэг байсан нэг замаар ороод л яа°ан сандран явлаа. Тїрїїчийн болсон явдалд баахан зовж байж яам будлиад Оксфорд гудамжинд оройн цагаар зугаалж байгааа олны дунд мэдэгдэлгїй ороод явчив. Би тэр улсын дотор орох гэсэн чинь даанч бие багатахын аргагїй ширїїн байснаас гадна єсгийгий минь нэг хїн гишгвэ. Тэгэхээр нь явган хїний замаар явсан чинь хєлд хатуу ширїїн оргиод, євтгєєд ер болдоггїй. Нэг морин тэрэг дэргэдїїр гарахдаа далны мєгєєрєс хавиар тун их хїчтэй шїргэж євтгєв. Тэгэхлээр нь хажуу тийш зайлтал хїїхдийн тїрдэг тэрэгтэй арай л мєргєлдчихсєнгїй, зайлж гараад єнєєх морин тэрэгний яг араар нь очлоо. Тэгтэл дотор шинэ бодол тєрж тэр аяархан яваа морин тэрэгний хойноос дагаж явлаа. Би тийм болж, тамаа цайх болсноо бодохлоор гайхаш тасарч, хамаг бие минь чичрэн байв. Сэтгэл санаа дэнсэлснээс хамаг бие минь чичрэхээр барах уу, бие чармай нїцгэн бєгєєд нэг сарын тунгалаг сайхан єдєр гэвч гуамжны шавар шавхайн єнгє зарим газраа царцан хєлдєж байсан тул би даарч чичирч явсан юм. Одоо бодоход хичнээн тэнэг санагдавч би ер нэг зїйлээс бодсонгїй, юу гэвэл хїн гэгч їзэгдэхээр байсан, эс їзэгдэхээр байсан ч байгаль, байгалийн їзэгдлийн эрхшээл нєлєєнд байдгийг мартжээ. Тийнхїї явж байтал бас шинэ бодол дотор орж єнєєх тэрэгний хажуугаар гїйн очиж дотор нь орж суув. Тэгээд хамаг бие бас л чичирсээр, айдас ч хїрч, даарч хєрснийх гэмээр найтаалган эхэлж, нуруунд олсон шарх минь євдєж байлаа. Миний сууж явсан тэр тэрэг Оксфорд гудамжаар явсаар Корт-орд»г єнгєрєв. Миний зан араншин эгшин зуур эрс єєр болоод байв. Їзгдэхгїй болсон маань гай боллоо! Одоо яавал ийм байдлаас гарч хуучин хэвдээ орох билээ гэж л бодох болсон юм.

Мьюдийн номын сангийн хажуугаар єнгєрєн явтал гартаа тав зургаан ном барьсан нэг єндєр авгай миний сууж байсан тэргийг дуудахад би ам мєлтєс буув. Тэгээд яарч сандарч байж трамвайн дор арай л орчихсонгїй. Тэндээс Блюмзберийн талбай чиглэн Британы музейн хойгуур орж хїн цєєнтэй газар орохыг санагалзан их л жихїїцэн даарч, ийм айхтар хачин байдалтай болсондоо бухимдаж, гїйн гїйн явах зуураа гуньж гонсойн байлаа. Тэгтэл эм найруулах нийгэмлэгийн захиргааны баруун булангаас нэг жаахан нохой над руу шууд давхин ирж газар шиншлэн хойноос минь дагаад байлаа.

Урьд би нохойн хамар гэдэг чинь хїний нїднээс єєрцгїй гэгчийг ер бодсонгїй. Хїн харагдах юмыг андахгїй їзэж чаддагийн адил нохой бол хажуугараа єнгєрєх юмыг мєн андахгїй їнэрлэдэг ажээ. Тэр нохой бїр ч хуцаж эхлээд намайг тойрон гїйж бїр л олоод харсан юм шиг хоргов. Би эргэн эргэн харсаар Грит-Рассель-Стритийг хєндлєн гарч Мантагю гудамжаар орон нэлээд гїйж явснаа ємнєєс минь юу ирж байгааг сая ажсан юм.

Харсан чинь хєгжим дуугарч, Расселийн чєлєєгєєр, улаан єнгийн богино дээлтэй олон хїн гарч явна. Аврах армийн тугийг ємнєє намилзуулан барьжээ. Тугийн хойноос гудамж явган хїний зам хоулангаар хїн пиг дїїрсэн харагдах тул надад сэм нэвтрэн гарах зай байсангїй. Буцаад явъя гэтэл айдас хїрээд бас ч нэг байшингаас холдохыг хїссэнгїй. Даруй зориг шийдэж музейн харалдаа тэр байшингийн цагаан довж®он дээр гарч жагссан олны явж єнгєрєхий нь хїлээлээ. Ашгїй єнєєх муу нохой хєгжмийн дуу сонссоноо сїїлээ хавчин зогсосхийснээ Блюмсберийнхээ талбай руу буцан давхилаа.

Хєгжмийнхєн ч ойртлоо.”Царай юугий чинь хэзээ нэг їзэх бол” гэсэн дуу аялах нь намайг дамшиглах мэт. Тэднийг єнгєрєн єнгєртєл маш удах шиг санагдлаа. Хєгжмийн бємбєр тїн, тїн дуугарч байлаа. Миний харалдаа хор хїїхэд зогсож байсныг би нэг хэсэг анзаарсангїй. “Хараач” хїїе” гэж хэлтэл нєгєє нь “Юу, хараач гэж?” гэж асуухад тїрїїсийнх нь “ßахав хєлийн ором, нїцгэн хєлийн мєр байна. Шавартай хєл шиг байна” гэв.

Доошоо харсан чинь єнєє хор хїїхэд миний цайвар болсон хєлийн мєр, саяхан цэвэрлэсэн шохойдсон довжоон дээр гарсныг хараад зогсож байлаа. Жагсаал дагаж яваа олон хїн шахцалдан хор хїїхдийг хажуу тийш тїлхсэн боловч тэр хор хїїхэд миний мєрийг сонирхоод ер салсангїй.

“Тїн, тїн, царай юугий чинь тїн, хэзээ нэг тїн. їзэх бол? Тїн, Тїн”

Хєл нїцгэн хїн довжоогоор дээш явсан шиг байх юм, ер мэдэх юм алгаа, явж єнгєрєєд буцаж яваагїй байна. Хєлєєс нь цус гарсан байна гэж нэг хїїхэд нь хэллээ.

Олон хїний ихэнх єнгєрлєє.

-Хараач Гедди! Гэж нэг бага шиг жигтэйхэн гайхсан янзтайгаар миний хєл рїї шууд заалаа. Би доошоо харвал хєл минь шавар болсон учир хєлийн мєр сїїмийн харагдах тул нуруугаар хїйт оргив.

-Їгїй ер! Мєн хачин юм аа! Чєтгєрийн мєр її дээ! гэж ахмад нь хэсэг зуур эргэлзэн байснаа миний зїг гараа сунгав. Нэг хїн юу барих гэж байгааг нь сонирхон шууд хїрч ирэв. Бас нэг охин ирэв. Би тэр чигээрээ зогсоод байсан бол єнєєх жаал миний биед хїрэх байсан юм. Тэгэхлээр аргагїй цааш алхтал тэр жаал дуу алдан хашгирч гэдрэг боллоо. Би ч шаламгайлан хєдєлж, хєрш байшингийн довжоон дээр очлоо. Тэгсэн чинь єнєєх жижигхэн жаалын адтай гэдэг нь аргагїй, миний явахыг ажиглаад довжооноос уруудан бууж явган хїний замд орж амжаагїй байтал гайхаж алмайрахаа болж тийшээ нэг хїний хєл даваад явчив гэж хашгирав.

Тэд хуйлран бєєгнєрєєд миний хєлийн шинэхэн мєр довжооны доод гишгїїр, явган хїний зам дээр гарсныг ажиглав.

-Юу вэ? гэж нэг хїн асууна.

-Хєл! Хараач! Хєл явж байна! Намайг мєрєєр минь хєєж байгаа гурван багачуудаас бусад нь Аврах армийнхан араас дагаж байсан болохоор тэд ганц миний мєр дээр байтугай мєрдєн хєєгч нарт маань ч саад болж байлаа. Хїмїїс бие биенаас асууж лавлан гайхалдаж л байлаа. Би нэг залууг тїлхэж унагаачихаад цааш нэвт гараад Кассель талбайг тойрон хар хурдаар гїйхэд зургаа долоон хїн миний мєрийг харж гайхалдан байлаа. Тэд учры нь тайлж чадахгїй мэл гайхчихаад байснаас биш тэр олон хїн мэдсэн бол миний араас нємрєєд ирэх байсан байлгїй дээ. Би хажуугийн гудамжаар хор дахин єнгєрч, явган хїний замаар гурав дахин орж єєрийнхєє хєлийн мєр гарсан газар эргээд ирэхэд хєл маань халууцаж, наалдсан шавар нь хатаж, явсан газар мєр гарахаа больсон байлаа. Тэгээд жаахан амарч болохоор болохтой нь зэрэг хєлдєє наалдсан шавар шавхайг арилгаж бїр їзэхгїй болсон юм. Тависток талбайд гарсан миний мє°ийг хамгийн сїїлд нь арваад хїн їзээд Робинзон Крузо элсэн дээр ганц хїний хєлийн мєр олж їзэд учрыг олж ядан жигтэйхэн их гайхаж байсан шиг алмайрч байгаа харагдав.

Тэгж гїйж харайсаар бие минь овоо дулаацлаа, хїн цєєнтэй ч газраар орлоо. Нуруу хєшилдєж євдєєд, єнєєх нэг морин тэрэгчний хуруу хумс хїрсэн чихний хавьд хєндїїрлэн євдєж, ялангуяа хєл их євдєєд, нэг тавхай минь шалбарснаас ялимгїй доголон болоод байлаа. Нэг сохор хїн миний чанх ємнєєс ирж буй харагдахаар хурц сонороос нь айж бушуухан шиг буруулж зайллаа. Анзааралгїй байж хор гурван хїнтэй мєргєлдєж, чихэнд нь баахан харааж харааж орхиход тэдний гайхсаныг хэлж баршгїй. Гэнэт нїїрэн дээр нэг зєєлєн юм сэмхэн буув. Цас ажээ. Тэр талбай дээр цасан гадаргуу тогтлоо. Бие даарч, яаж ч хичээсэн болохгїй жигтэйхэн найтаалгах болов. Хажуугаар явсан нохой болгон їнэрлэж шивлэн гайхахад айдас хїрч байлаа.

Тэгтэл хїмїїс гїйлдэн хойноос нь хїїхэд шуухад хойно хойноосоо гїйлдэн хашгиралдахы нь сонсвол нэг газар гал гарсан бололтой. Миний сууж байсан байшин тийш л яваад байх шиг болохоор нь тэр зїг харвал байшингуудын дээвэр, тємєр утасны модон дээгїїр єтгєн хар утаа багшран олгойдох харагдав. Миний сууж байсан байр лав мєн байх. Дээл, хувцас, аппарат, хамаг юм хїм минь шатаж байгаа ажээ. Харин чи, гурван дэвтэр маань Грейт-Портленд-Стрит дахь шуудан тасагт байсан билээ. Галын аюул! Байшин шатсан хойо тэнд байсан хамаг юм маань їгїй болох нь тэр! гэж їл їзэгдэгч хїн ярьж дуусаад бодол болон суулаа. КҐмп сэтгэл баахан тїгшсэн янзтай цонхоороо харснаа:

-За тэгвэл цааш нь яасан бэ?

ХОРИНХОРДУГААР БЇЛЭГ

ИХ ДЭЛГЇЇРТ

-Тэгээд ээ жилийн нэгдїгээр сард тэр нэгэн цасан шуургатай орой /цасан шуурга ширїїсээд, намайг цасаар дарсан бол би илэрчих байсан юм!/ би гэдэг хїн ядарч зїдрэн даарч бээрэн, энд тэндгїй євдєж, хэлж баршгїй, их зовлонд учран, їзэгдэхгїй болсондоо тєдий л итгэж чадахгїй, яах ч аргагїй ийм шинэ амьдралд ороод толгой хоргодох орон, бие хучих хувцас, итгэх хань нєхєдгїй болчих нь тэр. Єєрийнхєє нууцыг хїн амьтанд хэлчихвэл би єєрийн эрхгїй болж, хїн болгоны сонирхож шохоорхох їзвэр болж хувирах байсан юм. Гэсэн ч гудамжинд ямар нэг хїнийг дуудаж зогсоогоод їнэнээ хэлж хайр хишгий нь гуймаар гуймаар санагдаж байна. Гэвч тэгвэл хэн ч гэсэн ухаангїй айж, дэндїї хортой юм болно гэдгийг би бас сайн мэдэж байсан юм. Гадаа тиймэрхїї янзтай яваа хїн хожим хойныг бодох сэхээгїй амьтан болдог байна. Хаанаас толгой хоргодох орон, биед єлгєх хувцас хунар олж дулаацах билээ? гэсэн ганц бодолд автлаа. Тэгсэн цагт яах ийхээ бодож болох байв. Лондоны хамаг байшин барилга дандаа хаалттай, тїгжээтэй байх учир їл їзэгдэх надад хїртэл орох юм амар олдсонгїй. Хїйтэрч, цасан шуурга тавьж шєнє оройтож, миний нууц илэрнэ гэдгийг би сайн мэдэж байлаа. Гэтэл толгойд минь нэг мэргэн ухаан орж ирлээ. Гауэр гудамжнаас Готтенхе-Корт-род орох нэг гудамжаар явж “Омниум” дэлгїїрийн яг їїдэнд очлоо. “Омниумыг” та мэдэх байх. Мах, ногоо, даавуу, модон хэрэглэл, хувцас хунар, зураЈ мураг худалдах, ер нь єдий тєдий олон хоршоо нэг хоршоо болоод нийлчихсэн тийм нэг их дэлгїїр шїї дээ. Їїд хаалгууд нь онгорхой бол уу гэсэн чинь цєм хаалттай байлаа. ßах ч учраа олохгїй, нэг хаалганых нь єргєн тавцан дээр зогсож байтал морин тэрэг гарч ирээд дотроос нь дїрмийн хувцастай, малгай дээрээ “Омниум” гэсэн їсэгтэй хїн гарч ирээд їїдийг тїргэн нээхэд би хажуугаар нь орж амжив. Тэр хїнийг дагаад явтал элдэв тууз, бээлий, оймс мэтийн юм худалдах тасагт оров. Цааш нь явтал нэг их зайтай єрєєнд сїлжмэл сандал ширээ мэтийн хэрэгсэл, сїлжмэл сагсууд байлаа. Хїмїїс доогуур нь ийш тийш хєлхєлдєєд санаа амар явах аргагїй болохоор нь би дээш давхарт гарч олон ортой нэг тасагт ороод орон дээгїїр нь дамжин явсаар овоолттой матраасан дээр очиж орогнов. Тэр тасагт гэрэл асаж тун аятай дулаан боллоо. Би тэндээ хоргодоод байхаар санаа шийдсэн боловч дэлгїїрийг хаан хаатал хоршоон дотуур хэсээд байсан хэдэн хїнх, хор гурван харуулын хїнийг нїд алдалгїй харж байв. Тэгж байгаад идэш уушных нь тасагт орж хувцаслана. Єєрийгєє далдлах арга олно. Тэгээд дэлгїїр дотуур явж їзээд шєнийн хоногоо нэг орон дээр нь єнгєрїїлнэ гэж бодож суулаа._ Болмоор юм л санагдаж байлаа. Биеэ битїї хцувцаслаж орхивол баахан баглаатай мэт болох боловч яахав зїгээр хїн шиг дїрстэйгээ болох юм даа, тэгээд бас мєнгє олж авбал шуудан дээр байгаа боодолтой юм, дэвтэр энэ тэрээ олж аваад нэг газар байр хєлсєлж орохсон гэж бодож байсан юм. Ингэсэн хойно л їзэгдэхгїй болсон чанарынхаа давуу талыг яаж ашиглахаа сайн боловсруулъя гэж бодсоор байлаа.

Дэлгїїр хаах цаг нь хариугїй ойртлоо. Намайг орны матраасан дээр очиж сууснаас хойш нэЈ цаг хэртэй болоход цонхны хєшиг буулгаж, дэлгїїр дотор байсан улс гарах хаалгын зїг явцгаалаа. Хэдэн залуу лангуун дээр дэлгэж тавьсан барааг их л авхаалжтай эвхэн хурааж байв. Гадны хїмїїс гараад явчсан хойно би хоргодож байсан газраасаа гарч яг ид цэвэрлэж байгаа хэсэгт нь очив. Залуухан залуухан хар хїї, бїсгїйчїїл єдєр худалдах гэж дэлгэж задлаад хаячихсан бараа, ширээгээ тун тїргэн шаламгай хураан далд хийж байгаагий нь хараад гайхмаар бхйдаг шїї. Хайрцагтай юм хум, єлгєєстэй эд бараа, нэхмэл торгон бараа, хайрцагтай чихэр, їзїїрт байгаа элдэв бараа таваараа цємийг хураан авч эвхэж янзлан бат бєх авдар саванд хийж, харин далд хийхийн аргагїй эд хэрэгслийнхээ зїйлийг зотон даавархуу муу бараагаар бїтээж байлаа. Дараа нь шалаа цэвэрлэх гэж бїх сандлыг лангуун дээгїїрээ уруу харуулан тавилаа. Тэд ажлаа ингэж дуусгачихаад даруй гарах хаалга руу маш их баясгалантай явцгаахы нь харвал би ер тийм ажилтай улс ийм баясгалантай байхы нь ховор їзсэн юм. Тэд ч гарлаа оронд нь модны їртэс цацсаар, гартаа бас хувин сав, шїїр барьсан олон залуус орж ирээд цэвэрлэгээ хийхэд би тэндээс зугтан зайлж байсан боловч модны їртэс хєлд минь єргєс шаачих гээд аягїй оргиод байлаа. Хїн амьтангїй харанхуй тасалгааніудаар нь тэмтчин явсаар чагнахад цэвэрлэгээ дуу±аагїй шїїрний хамах дуу сонсдож байснаа дэлгїїр хаасны дараа лав нэг цаг болсон байх, сая нэг цэвэрлэж дуусахчаан болоод хаалга їїд хааж байгаа дуулдав. Дэлгїїрийн дотор стой чимээ аниргїй болж би ч ганцаараа орох гэсэн газраараа орж хэсїїчлэх бололцоотой болов. Готтенхам-Корт-родоор гардаг нэг хаалганы хавьд очиход гадаа явж байгаа хїний хєлийн чимээ сонсдож байсан юм.

Би оймс, бээлий худалдаж байсан тасагт нь хамгийн тїрїїн орлоо. Пад харанхуй байсан учраас чїдэнз олох гэж зєндєє их эрэл болж болж, адаг сїїлд нь нэг ширээний нїднээс олохчоон болж бас лаа олж авлаа. Олж авах гэсэн юмаа эрсээр хичнээн олон хайрцаг савны таглаа онгойлгож онгичсон гэж санана, тэгж тэгж дотроо ноосон эд бараа бий гэсэн бичигтэй нэг хайрцаг олоод дотроос нь оймс, хїзїїнитй ороолт аваад бэлэн хувцасных нь тасагт орж гадуур ємд, цамц, пальто, хувраг нар ємсдєг дэлбэгэр хїрээтэй зєєлєн эсгий малгай олов. Сая стой хїн болдох шиг санагдаад даруй хоол бодогдлоо.

Дээд давхарт нь гуанз байсан тул тийшээ ороход хїйтэн мах, кофе цай байлаа. Шатах хий асаан цай халааж, ууж идэхэд тун ч аятайхан санагдаж билээ. Тэндэсээ гараад орны бїтээлэг олж авах санаатай тэнэн явж байсан чинь нарийн боовных нь тасагт ороод єгчээ, шоколад, жимсний їнэр учиргїй их ханхалж идэх дур ч гутах шиг болов. Тэрїїхэнд нь бургундийн цагаан архи ч байв. Бас дэргэд нь хїїхдийн тоглоомын тасаг тааралдсан. Гэтэл надад шинэ санаа тєрж хи©мэл хамар хэд хэдийг авч мєн нїдний хар шилтэй болохыг бодов. Харин “Омниум”-д шил, дурангийн тасаг байхгїй байсан болохоор хамраа яадаг билээ гэж баахан зовоод бас будаг шунх олон хэрэгтэй болов. Бас хиймэл їс, баг мэтийн аахар шаахар хиймэл юм хэрэгтэй байлаа. Тэгж байзнаад ноосон бїтээлэг дээр гараад унтахад дулаан, биед их эвтэйхэн сайхан байсан сан. Тэгээд унтах гэж байхад ийм болж хувирснаасаа хойш ер бодоогїй сайхан сайхан юм бодогдож билээ. Бие минь амарч байсан болохоор сэтгэл санаа минь амрав. Єглєє болоход хувцастайгаа сэмээрхэн сугаран гарч цагаан ороолтоор нїїрээ таглаад хулгайлж авсан мєнгєєрєє нїдний шил олж авбал хэрэг бїтнэ гэж бодож байсан. Тэр шєнє нойр муу хїрч, сїїлийн хэдэн єдєр болсон элдэв явдал хачин хачин болж хувиран зїїдэнд ороод байв. Байрны эзэн царай муутай атигар еврей єрєє тасалгаа дотуур хашгиран гїйж байгаа, бас тэрний хор хїї мэл гайхан зогсож байгаа, єнєєх нїїр царай нь атираагаар дїїрсэн чавганц муураа сураглаад орж ирж байгаа, єнєєх ноосон эдийн єєдєс цайрсаар цайрсаар їзэгдэхгїй алга болж байгаа нь їзэгдэж дотор хачин болоод салхи салхилсан ухаагийн бэлд очиж эцгийг нутаглуулахад сєєнгє хоолойтой нэгэн хувраг тїргэн тїргэнээр:”Газар газар болон їнс їнс болон, чандруу чандруу болон хувилна” гэж байсан нь бас, энэ бїгд цєм нїдэнд харагдаж, чихэнд дуулдах шиг болж хар дарж байлаа. Тэгтэл-Чи ч гэсэн тэр дээ? гэж нэг хїн намайг авс руу тїлхэхэд би тэмцэн хашгиран, олон хїнийг дуудахад тэр ер огтхон ч жишимгїй зогсож слолоо гїйцэтгээд байлаа. Настай хувраг агшин зуур ч зогсхийлгїй унлага хийн нусаа татаж байв. Би нэг их хїчинд аргагїй автсан, хїмїїс намайг харахгїй, миний дууг ч сонсохгїй байгаагий нь ойлгов. Дэмий л харилцан ноцолдоход намайг авсанд хийгээд хавхийтэл таглалаа. Дээрээс элс, шороо хїрздэн буллаа, намайг ємєєрсєн хїн ч гарсангїй, їзэж ажигласан хїн ч гарсангїй гэж зїїдэлж байгаад сэртэл хамаг бие чичирч байлаа.

Лондонд їїрийн цайвар гэрэл гийж, их дэлгїїрийн цонхны хєшигний хажуу заалхайгаар гэгээ орж иржээ. Єндийн суугаад харвал содон хэрэгсэлтэй, лангуунуудтай энд тэндгїй бараа ширээтэй, орны бїтээлэг, дэр жинтїї овооролдсон, ширмэн баганатай ийм газар чинь юу байдаг билээ гээд ухааны нь сайн олж амжаагїй байгаад сая учрыг олтол хїн хоорондоо ярилцах чимээ гарлаа. Тэгтэл нэг тасгийн цонхны хєшгийг бїр сойж сєхєєд нэлийсэн гэрэлд хор хїн миний зїг чиглэн ирж байхыг би хараад босон харайж хаана орж нуугдах билээ гэж ийш тийшээ харлаа. Гэтэл би босохдоо чимээ гаргачихсан учир тэр хор намайг мэдэж намайг олоод харчихсан бололтой, нэг нь

-Хэн бэ? гэж хашгирахад нєгєє нь:

-Хїїе! Зогс! гэж хашгирлаа

Би ч цааш нь зугтан булан ороогоод гїйтэл арван тав орчим насны туранхай жаалтай тулгарав. Би малгайгїй байсан болохоор толгой нь харагдахгїй, хїний дїрс байхгїй юу даа! Тэр жаал дуу алдан хашгирлаа, би тэрнийг тїлхэж ойчуулчихаад цааш нь нэг булан ороотол лангууны ар талд нуугдах санаа зэгсэн тєрсєн юм. Тєдхєн хїмїїс гїйлдэн ирж цємєєрєє “Їїдээ хаагаарай!” гэж хашгиралдаад “юу болов!” гэж асуулцан, тэгээд барь, ингээд барья гэлцэнэ. Би бїр айчихаад яах ч учраа олохгїй, шалан дээр хэвтэж байлаа. Хувцас хунараа таслаад орхичихвол зохих байсан боловч тэгье гэж надад ер бодогдсонгїй, яагаад тэгж санаагїй юм, бїї мэд. Би ер хувцас хунартай болоод гарчихъя гэж их санаж байсан болохоор лав тэгээ биеээ. Тэгтэл лангууны нэг їзїїрээс “Єнєєх чинь тэнд байна!” гэж нэг хїн хашгирахад нь би босон харайгаад лангууны тэндээс нэг сандал барьж аваа тэр хашгирч байгаа хїнийг цохиж, араа нь хажуу тийшээ зугатаж бас нэг булан ороон гїйхдээ нэг хїнийг арай л дайрчихалгїй явсаар шатаар єгсєв. Гэтэл тэр муу золигийн хїн учиргїй хашгичин араас минь хєєцєлдєєр байлаа. Шатны дээр гарахад янз бїрийн хээ угалз болсон сав.. юу гэдэг билээ дээ? эгнээстай байлаа.

-Ваар сав байлгїй дээ гэж Кемп хажуугаас нь хэлж єгєв.

-Тийм тийм. Шатны дээд талд гарч эргэн, нэг тийм ваар шїїрч аваад намайг хєєж яваа тэнэгийнхээ толгой руу шидлээ. Ваар ч хэмх їсэрлээ, хїн хашгирах чимээ ч гарлаа, тал талаас хїмїїс энэ зїг гїйлдлээ. Би тэндээс гуанз руу хар хурдаараа гїйн ортол тэнд байсан цагаас хувцастай, лав тогооч байх нэг хїн намайг бас єєдєєс хєєв. Эргээд зугаттал шил дэнлїї, тємєрлєг барааны тасагт ороод явчив. Лангууных нь ар талд орж нуугдаад тїїний хїрч ирэхийг хїлээж байтал єнєєх чинь хамгийн тїрїїнд дайран орж ирэхэд гэдэс рїї нь дэнлїїгээр цохиод авлаа. Тэр ч унаад єгєв, би ч лангууны цаана суугаад хувцсаа бушуухан тайчиж эхлэв. Пальто, гадуур ємд, цамц, шаахайгаа амархан тайлчихсан, харин ноосон цамц гэдэг чинь хїний биед арьснаас дутахгїй наалддаг эд юм! Хїмїїс ирж байгаа чимээ мэдэгдэж байсан боловч харин єнєєх тогооч лангууны нєгєє талд цохиулж гэмтсэн юм уу, эсхїл айгаад ухаан алдсан юм уу дуугїй, хєдлєхгїй хэвтэж байлаа. Би ч бутан дотроос боссон туулай шиг бас л цаашаагаа зугтлаа.

-Цагдаа, наашаа явуулаарай! гэж хїн хашгирах дуулдав. Би єнєє ор, матраастай, дээлийн єлгїїртэй газраа дахин орж шалан дээр нь хэвтээд цамцаа оролдон байсаар тайлж хаяад єнєє цагдаа, дэлгїїрийн ажилчин гурван хїний хамт булан ороогоод хїрч ирэхий нь ємнє дахин чармаа шалдан хїн болоод айж чичрэн зогсож байсан юм. Тэд миний хантааз дотуур, гадуур ємднєєс шїїрэн барьж байлаа.”Хулгайлж авсан юмаа хамж эхэлж байна. Лав энэ хавь ойрхон байгаа байх” гэж нэг залуу нь хэлэв.

Гэсэн ч тэд намайг олоогїй юм. Тэд намайг хэрхэн хайж байхы нь би хараад зогсож байлаа. Олж авсан хувцас хунараа алдаж, бїтэлгїй болсондоо би гонсгор байлаа. Тэгээд гуанзад нь орж жаахан сїї уугаад галынх нь дэргэд єєрийнхєє байдлыг эрэгцїїлэн бодож суусан юм.

Дэмий удсангїй хор залуу орж и°ээд, юу болсон тухай маш тэвдэнгїй хачирхан шал дэмий юм ярилцаж байв. Тэр хор миний їйлдсэн хэргийг дэндїї хэтрїїлэн давсалж, намайг хаана байдаг тухай шал худлаа юм ярьж байв. Би ч єєрєє одоо яах билээ гэж бодож суутал ялангуяа ийм хєл їймээн болчихсон газраас юм авч гарна гэдэг тун бололцоогїй санагдлаа. Агуулах газарт нь орж юухан хээхэн боож аваад нэг тийш нь явуулчихъя гэж бодовч журмыг нь мэдсэнгїй. Арван нэгэн цагийн їед гадаа цас хайлж дулаан болсныг їзээд тэр дэлгїїрт байхын зэрэг алга боллоо. Тэгж бїтэлгїй болсондоо дотор минь цухалдаж, цаашдаа яах ийхээ ч сайн бодож чадахгїй байлаа.

ХОРИНГУРАВДУГААР БЇЛЭГ

ДРЮРИ ЛЭЙНД

Їл їзэгдэгч хїн ярихдаа би ямаршуу хэцїї байдалтай болсныг та одоо ухаарч байгаа биз. Би хоргодох орон, ємсєх хувцасгїй болоод байна. Хувцас ємсье гэхлээр хамаг хїчтэй чанараа алдаад хїн амьтанд аймаар, жигшигдмээр хачин юм болчих байлаа гэв.

-Энїїний чинь тухай ер бодсонгїй шїї гэж Кемп дуугарав.

-Би єєрєє ч тийм болно гэж бодсонгїй. Сїїлдээ мэдээд цэнэж явалгїй горьгїй нь гэж бодож билээ. Цас над дээр орвол хїн мэдчих тул цас орохоор нь гарч явж чадахгїй байлаа. Бороо орвол бас усан шугамаар хїний дїрс маягтай юм болон бїрэлзэж байла. Тїїгэр ч барахгїй Лондоны гудамжаар явахад агаарын хєє тортог, хир тоос хєлєєр барахгїй биед наалдан наалдсаар хамаг биҐ маань їзэгдэхїйц болж магадгїй байв. Лондонд нэг их удалгїй тийм болчих газар шїї дээ.

-Тэгээд Грейт-Портленд-стритийн тэртээх борчуул суудаг хэсэг рїї явж єє°ийнхєє сууж байсан гудамжны адагт хїрээд очсон чинь миний галдсан байшингийн утаа уугин манарч, їй олон хїн язганасаар байв. Цаашаа явж чадсангїй. Би ер нь юу юуны ємнє хувцастай болох зорилготой байсан юм. Тэгээд нэг жижиг дэлгїїр орсон чинь сонин, чихэр, тоглоом бичгийн аар саар юм, шинэ жилээр хэрэглэдэг юм хум зардгаас гадна бас хиймэл хамар, толгойд ємсєх баг байхыг їзээд “Омниумын” хїїхдийн тоглоомын тасагт ороод бодож байсан маань санагдаж, одоо яахыгаа мэдээд буцаж аль хїн цєєнтэй газраар явсаан Стрендыийн хойгуурхи гудамжуудаа хувцасны дэлгїїр хэд хэдн байдаг учир тийшээ явсан юм.

Тэр єдєр жихїїн салхи їлээсэн нэлээд хїйтэн єєр байлаа. Би хїнд л мэдэгдчих вий гэхээс айж уулзвар газар бїр аюултай санагдаж, хажуугаар єнгєрч яваа хїн бїрийг сайн ажиглаж єнгєрєєхгїй бол болохгїй байсан юм. Бедфорд гудамжийн эхээр ороон урдаа явж байсан нэг хїнийг гїйцэж, тїрїїнд нь гарах санаатай тулаад очтол єнєєх хїн гэнэт эргэж натай тулгараад тїлхчихсэн чинь би арай л нэг морин тэрэгний дугуйн дор орчихсонгїй. Тэрэгний зогсоол дээр байсан хїмїїс бодохдоо тэр хїнийг саа євчинд дайруулав уу гэж бодсон ажээ. Тэр хїнтэй тэгж мєргєлдєхєд дотор бухимдан харанхуйлж Ковентын ногоо жимсний зах зээл тийш бушуухан эргэж, нил цэцэг худалддаг мухлагийн хажуу, хїн амьтан цєєнтэй нэг єнцєгт хэсэг зуур амсхийн суухад хамаг бие дагжин чичирч байв. Бие даарч хєрсєн учир хамрын шуухинаа хїрч найтаалгамаа° болоод байхаар нь хїнд сэжиг авахуулахгїйг бодож тэнздээсээ зайлахаас єєр замгїй болж яв явсаар очих гэсэн газраа олж Дрюри Лейний ойролцоо доголд байдаг ялаа батганы баас болсон муухай балиар мухлагт хїрч ирсэн юм. Цонхон дээр нь алтан утас хатгамалдсан дээл хувцас, хуурамч, чулуу, нарийн эдлэл, хиймэл їс, гутал, даалуу, театрын хбологдолтой гэрэл зургууд харагдана. Энэ бол харлаж барайсан єнгєтэй таван давхар байшингийн доод давхарт байдаг их л эртний маягийн бїдэг гэрэл, намхан дээвэртэй мухлаг юм.

Цонхиоор нь харахад дотор нь ганц ч хїн байхгїй тул оров. Харин хаалгы нь нээхтэй зэрэг цаана нь дохионы хонх дуугарахаар нь хаалгыг онгорхой хэвээр орхиод дээлийн хоосон єлгїїрийн хажуугаар єнгєрч хїний бїх бие харагдах том тольтой буланд нь очив. Дэмий их удсан ч їгїй, цаад талын єрєєнєєс хїн ирж явах хєлийн нїсэр чимээ сонсдоод нэг хїн гарч ирэв.

Би тєлєвлєгєєгєє нарийн боловсруулчихаад тэр байшинд орж шатны хавьд нэг газар нуугдаж байгаад хїн амьтны хєл татарч їгїй болохтой зэрэг хиймэл їс, баг, нїдний шил, хувцас сэлт хулгайлан авч єсєєд гаръя гэж бодож байлаа.

Тэгвэл хачин нь хачин боловч хїнэрхїї харагдах байсан юм. Бас мєнгє байгаа л юм бол авчихна гэж бодлоо.

Мартсанаас цаад талын єрєєнєєс гарч ирсэн хїн мань намхавтар, яльгїй бєгтєр, сєрєвгєр хємсєгтэй, гар урт, хєл нь хариугїй бгино мєртлєє майга. Намайг хонх дуугарахад лав хоолоо идэж байсан бололтой. ßмар хїн ирэв гээд хїлтэлзсэн янзтай ийш тийш µарснаа гайхаж, хїн ердєє байхгїй болохоор уур нь хїрч:

-Муусайн золигийн хїїхдїїдийг! гэж хараал тавиад їїдэндээ очиж гадагш шагайж хара босгон дэрээ нэг хэсэг зогсож байснаа хаалгыг хєлєєрєє чанга хааж аман дотроо нэг юм їглэсээр мухрынхаа єрєє рїї явлаа.

Би хоргодож байсан газраасаа гарч тэр хїний арас даган орохыг завдтал нєгєє хїн анир аван зог тусахад би тїїний чих хичнэн сонорыг гайхан бас дороо зогсов. Тэгтэл єнєєх чинь єєрийнхєє єрєєнд орж, хаалгаа хавхийтэл хаав. Би яг дэргэд нь очоод хоцрох нь тэр. Тэгээд яаж ийхээ сайн мэдэхгїй тээнэгэлзэн зогсож байтал тїргэн тїргэн алхлан ирэх хєлийн чимээ гарч їїд нь нээгдэж єнєєх маань гарч ирээд сэтгэл тогтож тайвшрахгїй байгаа янзтай лангууныхаа хор талаар єнгийж їзээд модон хэрэглэлийнхээ доогуур шагайснаа ийш тийшээ харж зогсон єєрийнхєє хаалгыг онгорхой орхиод байсан болохоор би хажуугийн єрєє рїї сэмхэн ороод єгєв. Тэр єрєє нь жижиг, доторхи засал ядмаг, нэг буланд нь хэд хэдэн том толгойн баг байгаа харагдана. Ширээн дээр нь тэр хїний идэж байгаад орхисон хоол байв. Тэрний ууж байсан кофейн їнэр їнэртэхэд тэр хїнийг хоолоо идэхэд мииний хорхой хїрсний хэлээд яахав Кемп минь. Тэр хїний хоол ч хоолой руу нь олигтой явж єгєхгїй байгаа бололтой. Єрєє нь гурван тийшээ хаалгатай, хожим мэдэхэд нэг нь дээш, нэг нь доош гарах хаалга байжээ. Намайг ороод байхад бїх хаалга нь хаалтт й байсан юм. Тэр хїнийг єрєєндєє байгаа цагт би гарахын аргагїй байв. Тїїний чєтгєр шиг сонороос би ер єчїїхэн ч хєдєлж чадахгїй байхад гай болж араас хїйтэн салхи їїгээд хор дахин арай л найтаачихсангїй.

Юм хїм харж суухад сонин хачин байсан боловч тэрнийг хоолоо идэж суутал бие минь чилж эгдїї хїрч байлаа. Хоолоо идэж дуусахчаа болоод муу санаа хар єнгийн тємєр тавиур дээр тавьж гичинд халтар хултар болсон ширээнийхээ бїтээлэг дээрх їртсийг хамж авав. Гартаа юм барьсан учир хаалгаа хааж чадалгїй явав. Хаалга їїдээ тэрїїн шиг хаах дуртай хїнийг би ер їзээгїй! Хойноос нь дагаж яваад доод талын єрєєнд орвол тэнд маш заваан, гал тогоо, юм агуулах газар байв. Тэр хїний сав суулгаа угааж арчихы нь харж байснаа хїйтэн шалан дээр дэмий зогсоод яахав гэж бодоод дээш гарч задгай галын дэргэд байсан тїїний сандал дээр суув. Гал нь унтарч нїїрс нэмж хийв. Ингээд байж миний гаргасан чимээг тэр хїн сонсоод юу юугїй эргэн ирж єрєєн дотуураа нэлээд зовсон янзтай харж явахдаа намайг эгээ л дайрчихсангїй. Хайгаад хайгаад юм олж їзээгїй боловч нїдэндэ итгэхгїй бололтой, гарахдаа їїдэнд зогсоод эргэн тойрон их л анхааралтай харж харж явлаа. Удаж удаж ирэхэд нь би тїїний єрєєнд хїлээж байсан юм. Тэгээд дээшээ гарахад нь бас дагаж гараад явж байтал єнєєх чинь шатан дээр гэнэт зог туссан чинь би арай л мєргєлдчихсєнгїй. Тэр хїн яг мииний нїїр лїї эргэж хараад чагнаж:

-Андгайлсан ч болохоор л байна даа!.. гэж шивнэснээ їс элбэгтэй урт гараар доод уруулаа чимхэн шатны дээш доош ээлжлэн харснаа нэг юм амандаа бувтнаад цааш явлаа. Орор єрєєнийхєє хаалганы барулаас барьснаа гэнэт зогсож бас л гайхсан цєхєрсєн байдалтай ийш тийш ширтлээ. Араасаа дагаж явсан миний чимээг сонсчээ. Чих шиг чихтэй эр байсан юм. Уур нь гэнэт хїрч:

-Хэрэв манайд хїн орж ирсэн байдаг бол доо гэж хэлээд хараал тавин занаж зїхэнгээ єврєє тэмтэрч нэг юм эрснээ олоогїй, миний дэргэдїїр сїр сархийн єнгєрч шатааруу уруудав. Би хойноос нь дагаж явсангїй эргэж ирэхийг нь хїлээгээд шатны тавцан дээр сууж байв. Тэгтэл дэмий удсангїй єнєєх чинь нэг юм бувтнасаар буцаж ирээд єрєєнийхєє хаалгыг нээж намайг орж амжихаас урьд хаачихваа. Тэгэхлээр нь тэднийхийг сайн ажиглаж юм юмы нь мэдэх санаатай энэ тэрїїгээр аль болох чимээ аниргїйхэн хэсэв. Тэдний байшин их хуучирч муудсан, чи ихтэй болохоор хананд наасан цаас нь хїртэл ховхорчээ. Харх хулгана ч гэж тоо томшгїй байв. Ихэнх хаалганых нь бариул эргэхдээ дургїй юм, тэгэд би оролдпохоосоо айж байв. Миний орж їзсэн хэд хэдэн єрєєнд ер юм байхгїй, зарим хэдэд нь хїнээс дамжуулж авсан бололтой театрын элдэв новш байв. Нєгєє хїний орсон єрєєний яг хажуугийн єрєєнд олон хуучин дээл байхаар нь їзэж онгичихдоо єнєєх хїнийхээ чихний адтай сонорыг мартчихжээ. Хїн сэмэрхэн ирж байгаа хєлийн чимээ гарахад нгь толгойгоо єндийлгєн їїдний зїг харвал єнєєх хїн хуучин цагийн гар буу барьчихсан орж ирээд зогсож байв. Би тэр дороо хєдлєхгїй болохродд минь хїн бїр гайхан нїд хэсїїлэн харснаа:

-Энэ лав… юу… байхаа гэж сунжруулан хэлээд-Чєтгєрт алгадуулсан муусайн золигнууд! гээд гарч їїдийг аяархан хааж цоожлоод цаашаа явах хєлийн чимээ гарсанд би тэр єрєєнд тїгжигдсэнээ сая мэдэж баахан сандраад цонхоор гадагш нэг харж яах учраа олохгїй уур их хїрсэн боловч юу ч гэсэн тэнд байгаа хувцас хунарыг эхлээд сайн їзэхээр шийдсэн юм. Тэгээд онгичиж эхэлтэл дэд талын тавиур дээр байсан бєєн хувцас хунар над дээр унахад єнєєх эзэн чимээ гарахыг сонсоод стой их уурлан орж ирээд миний биед тулгарсан тул давхийн цочиж ухасхийн буцаад тасалгааны тэг дунд мэл гайхан зогссоноо дэмий удалгїй тайвширч:

-“Энэ хархнуудыг уу” гэж нам дуугаар хэлээд хуруугаараа уруулаа имэрнэ. Нэлээд байсан байхаа, би хажуугаар нь сэмээрхэн гараад явж байтал хєл дор шал дуугарчихав. Тэгтэл тэр муу майга золиг їїдээ цоожлон тїлхїїрээ євєрлєж нэг бодолтой байгаг нь би тааж мэдмэгцээ жигтэйхэн зэвїї хїрч олдсон завшааныг ч ашиглахгїй єнгєрч мэдэх байлаа. Ганцаар байгааг нь нэгэнт мэдсэн учир эвий тааруулж байгаа толгой руу нь дэлсэв.

-Толгой руу нь дэлслэ гэж її? гэж Кемп зуураас нь асуухад їл їзэгдэгч хїн:

-Тэгсэн, шатаар гїйж явахад нь шатны тавцан дээр муурч унахад нь цохиод авсан юм. ßг л муусайн гутал чихчихсэн шуудай шиг шалхаг гэд ойчино билээ.

-Хээн хїний їр болдоо чи.

Ердийн хїнд хїний с таарахаас биш… Кемп минь, би тэндэс баг, хувцас хунар ємсєєд єєрт нь харагдахгїй гарах стой байлаа шїї дээ. Єєр арга бодоод олдсонгїй. Аманд нь арван дєрєвдїгээр Людовик хааны їеийн хийцтэй дотуур хантааз чихэж орхиод орны цагаан даавуунд хїлчихсэн юм.

-Орны цагаан даавуунд хїлчихсэн гэнэ ээ?

-Тийм, яг шуідайтай юм шиг болгосон. Тэгсэн маань тэр галзууг гайгїй сайн айлгаж хашгичиж, тайчлэхгїй болгосон тун сайн арга болсон юм. Тэгж хїлїїлчихсэн хїн тийм амар сул болж яагаад ч чадахгїй. Кемп минь чи над руу ингэж нїд їзїїрлэн айхтар хараад яахав, би ямар хїн алсан биш. Тэр хїн гартаа гар буутай байсан юм. Намайг нэг їзчихвэл цагдаад ийм тийм хувцас хунартай, ийи тийм янз тєрхтэй гээд мэдїїлчихнэ шїї дээ.

-Гэлээ ч гэсэн. Одоо їед Англи оронд хїн єєрийнхєє гэрт байхад орж очоод юмы нь дээрэмддэг чинь гэж Кемп хэлтэл

-Дээрэм! Битгий дэмийр! Чи намайг ингэсгээд хулгайч гэх нь шив дээ Кемп, чи юмны учир олохгїй тийм мангуу амьтан биш шїї дээ. Би ямар байдалтай болоод байгааг чит ер ухаарахгїй байна гэж її? Гэж їл їзэгдэгч хїн асуув.

Тэр хїний байдлыг ч гэсэн … гэж Кемп єчтєл їл їзэгдэгч хїн давхийн босож-Та ер юу гэх гээд байна? гэлээ.

Кемпийн царай їл ялиг хувьсхийсэн боловч нэг юм хэлэх гэснээ хэлсэнгїй биеэ барьж байдлаа хувирган “Бодоход нээрэн яах ч аргагїй юм болжээ, гэхдээ… гэв

-Би аргагїй аргагїй гэхэд даанч аргагїй болсон юм. Нэмэрт нь буу барьчихаад байшин дотуур намайг мєрдєєд байн байн їїд хаалгаа нэг цоожилж, нэг нээгээд ер зїгээр байлгахгїй байсан юм л даа. Миний буруу гэхгїй биз? Їгїй биз?

-Би ер нь хїнийг хэзээ ч буруушааж їзээгїй. Ийм сыг орхисон хїн шїї. Тэгэд та дараа нь яав даа?

-Их єлсєж байсан болохоор доош бууж тэндээ бємбєнцєг боов, бяслаг зєнд нь идлээ. Бас жаахан архи устай хольж уугаад дээшээ гарч єнєєх шуудайтай хїний дэргэдїїр гарахад тэр хїн ер хєдлєхгїй номхон хэвтэж байлаа. Тэгээд хуучин хувцас хунартай тасалгаанд нь оров. Тэр тасалгааны хир буртагт дарагдаж бараан єнгєтэй болсон торон хээтэй сиймхий хєшигтэй хор цонх нь гудамжин талдаа байв. Цонхы дэргэд хїрч очоод гадагш харвал миний байгаа байшингийн доторхи бїдэг гэрлээс шал ондоо, нїд гялбам жигтэйхэн тунгалаг єдєр байна. Гудамжны хєдєлгєєн жигтэйхэн их, жимс ногоо ачсан тэрэг, загас ачсан тэрэг явж байв. Эргээд харахад тэр бїхэн нь нїдэнд эрээлжлэн харагдах шиг байлаа. Сэтгэл хєдєлж дотор хачин болж байснаа тєдхєн тэлэрч одоо би ямар байдалтай болчихоод байгаагаа дахин бодож їзэв. Тэдний байшин нэл бензин тосны їнэр ханхлахы нь бодвол хувцас хунар арчихдаа хэрэглэдэг тосных нь їнэр билээ. Тэдний юми хїмийг нэг захаас нь аваад нэгд нэггїй їзэж эхлэв. Тэр бєгтєр хїн сїїлийн хэд хогног гэртээ лав ганцаараа байгаа бололтой. Надад хэрэгтэй гэсэн юмнуудаа дээл хувцас агуулах єрєєнд оруулж нэг дор цуглуулж байгаад сайн їзэж єєртєє таарах нэгий нь шилж авлаа. Бас нэг хєвхєн хайрцаг авсан маань их л їнэтэй цайтай олз болсноос гадна бас жаахан нїїрийн оо, улаан будаг, наалдах тууз авав.

Тэгээд дахин їзэгддэг болохын тулд нїїр, хїзїї, гар хєлєє будаж оодъ доо гэж бодож байсан боловч скипидар бас бусад юм олох хэрэгэтэй байсны дээр эргээд їзэгдэхгїй болъ гэвэл их цаг хэрэгтэй болох байсан юм. Хамгий­ сїїлд нь нэг хиймэл хамар тааруулж авлаа. Жархан инээд хїрмээр боловч тийм хам ртай хзн зєндєєн байдаг. Нїдний хар шил, хууз, хиймэл їс авав. Гєлєнгєр даавуун эд, хїзїїний кашемир даавуун ороолтноос єєр дотуур ємсєх юм олдохгїй байхаар нь тэдгээрийг хэрэглээд гадуур гарахдаа худалдаад авчихна гэж бодлоо. Оймс олдохгїй байсан ч гэсэн єнєєх бєгтрийн шаахай миний хєлд яг таарлаа. Тэр дэлгїрийн кассинд гурван соверн, гучин шиллинг байсныг аваад бас тэдний суудаг єрєєний цоожтой хайрцгийг эвдэн нээгээд алтан фунт стерлинг найм байсны нь аваад одоо ч гадагш гарахад дажгїй боллоо гэж бодсон юм.

Гэтэл гадаад байдал маань хїн амьтанд їнэхээр аятайхан харагдах болуу, яах бол? гэж бодохоос их эргэлзээ тєрєв. Тэгээд ариун цэврийнх нь єрєєний жижигхэн толинд биеэ эргэн тойрон їзэж мартаж орхисон зїйл байгаа эсэхээ шалгаж їзлээ. Цєм зїгээр болсон шиг харагдсан. Театрын нэг инээд хїрэм жїжигчин мэт байдалтай болсон боловч ерєнхийдєє сэжиглэмээргїй байв. Дотор овоо онгойж, жижигхэн толий нь барьсаар гарч их єрєєний булан дахь гурван талтай том толинд бие байдлаа дахин нэг сайн ажиглаж явлаа. Хэдэн минут болоход дотор маань нитлээд уужирч єнєєх паадгар эрхмийгээ єєрєє яаж ийгээд боодлоосоо гарна бие гэж орхичихоод дэлгїїрээс гарав. Таван минут орчим єнгєрєхєд єнєєх дэлгїїрээс тав зургаан байр алгасан холдлоо. Намайг нягталж ажигласан хїн гарсангїй. Санаа амарч болохоор аятай санагдав гэж яриад їл їзэгдэгч хїн дахин дуугїй болов. Кемп:

-Тэр бєгтєр хїнээ яагаа бол гэж та зовсонгїй юу? гэхэд цаадахи нь:

-Їгїй. Юу болсныг би дуулаагїй. ßаж ийгээд учры нь олоод тайлсан, эсхїл даавуугаа ураад гарсан бйх. Сїрхий чанга боосон юм аг гээд дуугїй болж цонх ріу харлаа.

-Стрэнд рїї гарснаас хойш яасан бэ дээ?

-ßах юу байхав, бас л жигтэйхэн юм болсон! Одоо зовлонгоо± гэтлэлээ, нууцаа л мэдэгдчихгї© бол юу хийе гэснээ хийж чадах боллоо гэж бодож байсан юм! Юу ч хийгээд ямар ч байдалд орлоо гэсэн хувцсаа тайлчихлаар їзэгдэхгїй болох юм чинь айх юмгїй болно. Намайг хэн барьж чадах вэ, мєнгийг хаа байгаа газраас нь авчихна гэж бодож явсан юм. Тэгээд хоол сайнг идэж аваад эг сайн гэгчийн зочид буудалд суугаад шинэ юм хїмтэй болъ гэж бодож их догь явсныг яаана, Хичнээн тэнэг бодсоноо одоо санахаас аягїй байх юм. Гуанзанд ороод яг хоол захиж байтал би чинь хоол идэхдээ їл їзэгдэх нїїрээ ил гаргахгїй бол болохгїй шїї дээ гэж бодогдоод захиалахаа больж арваад минут болоод ирнэ гэж хоол зєєгчид нь хэлчихээд цухалдан гарч одов. Хоол идэх дураа тэгж их хїргээд хоосон єнгєрч байсан удаа танд тохиолдсон эсэхийг би мэдэхгїй юм даа.

-Тийм айхтар хорхойгоо хїргээд орхиж байгаагїй, гэсэн ч ерєнхийдєє тєсєєлж байна гэж Кемп хэлэв.

Уур хїрч ухаан мунхрах шиг болж нэг гуанзанд ороод тусгай єрєєнд орж аятайхан хоол идэхээр шийдэв. “Миний нїїр хїн харахын аргагїй их гэмтсэн юм” гэж тайлбарлав.

Тэд над руу сонирхон харсан боловч ямар ч байсан тэдэнд хамаагїй тул надад хоол авчирч єгєв. Хоол маань базаалтай сайн биш байсан гэвч цадталаа идчихээд янжуур татан суух зуур цааш яах ийхийгээ боловсруулан бодлоо. Гадаа цасан шуурга тавж балаа. Ийм хїйтэн сэрїїн муухай улиралтай, хїн амьтан ингэж їймэлдсэн боловсон хот болох тусам їл їзэгдэгч хїнд улам бэрхшээл учрах юм байна гэдгийг улам илїї ухаарч байлаа. Кемп ээ. Ийм тэнэг дэмий туршлага хийхээсээ ємнє би хэнээс ч єдий тєдий мянган давуу талтай болно гэж бодож байсан бол туршлагаа хийсэн анхны єдрєєс сэтгэл чилж цєхрєхєєс єєр юм бодогдохгїй болсон юм. Хїн хїссэн бїхнээ биелїїлье гэхэд юу юу хэрэгэтэй болохыг би бодлоо. Їзэгдэхгїй болсныхоо ачаар хїссэн бїхнээ олж авч чадах боловч тїїнийгээ ашиглах бололцоогїй юмаа. Хїний санаа бас хачин шїї. Хэрэв єєрєє тухлан сууж чадахгїй юм бол го сайхан эдлэнгээр ч яах юм. Нєхрийхєє нууцыг дайсанд нь єгєєд байх юм бол тийм хїїхний хайр сэтгэл гэгч ямар хэрэг байна? Би ер улс тєрийн бодлого, хоосон алдар, ачтаны с, биеийн тамир гэх мэтэд дурладаг хїн биш. Тэгсэн мєртлєє? Биеэ баглаж хучсан хїний дїрстэй ийм амьтан болох хэрэг юу байваа гэж бодох юм.

Їл їзэгдэгч хїн ингэж яриад дуугїй болохы нь ажвал цонх руу харж байх шиг байлаа.

Кемп зочноо цааш нь яриулах гэж:

-Та тэгээд Айпинтэд яаж ирэв? гэхэд цаадхи нь:

-Очиж ажиллах гэж тийшээ явсан юм. Надад горьдах юм ганц байлаа. Горьдлого л байснаас илїї юм биш. Одоо ч горь тасраагїй байна. Горь тасрах байтугай найдвар тєрєх болов. Хуучин байдалдаа эргэж орох арга алга. їзэгдэхгїй цагтаа хийх гэсэн бїхнээ хийчихээд дараа нь їзэгдэг болох юмсан. Энэ бол бодлогынхоо талаар тантай зєвлємєєр байна… гэв

-Та Айпинг рїї шууд явсан уу?

-Тэгсэн. Тэмдэглэл бїхий гурван дэвтэр, мєнгєнийхєє чекийг олж аваад дотуур хувцас худалдаж авсан, хэрэглэгдэх химийн бодис захиалж аваад явсан юм. Сїїлд дэвтрээ олж аваад танд бїх тооцоогоо їзїїлэмз: Ай бїї їзэгд! Тэр удаагийн цасан шуургыг яана. Зузаан цаасан хамар дээр минь цас ороод муухай болгочих гээд, хичнээн зовж явсан гэж бодно…

-Сонинд бичсэнийг їзвэл та чинь мэдэгдэхийнхээ ємнє урждар… яасан юм?

Нутгийн цагдаагийн тэнэг даргыг алчихав уу, гэж байна уу?

-Їгїй, їгїй. Тэр ч сэхэх тєлєвтэй байна гэжээ.

-Тэгвэл овоо азтай эр юм. Би бїр галцуурах дєхсєн, муусайн малнуудыг! Ер нь намайг амар заяа їзїїлэхгїй байсан улс. Тэр нэг балай худалдаачин яагаа бол?

-Хїний амины хэрэг гараагїй юм байхаа.

-Миний єнєє муу тэнїїлч яагаа бол, мэдсэн юм алга шив дээ гэж їл їзэгдэгч хїн зэвїїрхэн инээснээ-Тан шиг амьдралтай хїмїїс уур хїрнэ гэж яадгийг лав мэдэхгїй, Кемп ээ… Єдий олон жил ажил хийж хийж, толгойгоо эргїїлж эргїїлж тєлєвлєж тєлєвлєчихєєд байтал адаг сїїлд нь аль нэг усан тэнэг, мулгуу мунхаг этгээд хїний мєр дээр тээглэж хєндєлдєєд ирэхий нь яана! Хаа газрын зїсэн бїрийн тэнэг балай юмнууд дандаа л сайд хийдэг байсан юм… Дахиад тийм амьтад тааралдвал би стой галзуурах шиг галзуурч нїдэндээ єртсєн бїрийн бодий нь хєтлєх юм хуна. Тэд л ерєєсєє миний ажлыг тїм дахин нарийн тївэгтэй болгоод байгаа юм гэхэд нь Кемп:

-Эргэлзээ алга. Тун тоогїй юм болжээ гэв.

ХОРИН ДЄРЄВДЇГЭЭР БЇЛЭГ

УРАГШГЇЙ БОЛСОН ТЄЛЄВЛЄГЄЄ

-Тэгээд одоо яах билээ? гээд Кемп цонх руу хяламхийн харж уµаа єєд тун удаан мацаж буй мэт явах гурван хїн гийчнийг маань харуузай хэмээн болгоомжилж биеэрээ халхлах санаатай ойртож суулаа.

-Порт Бердок руу явахдаа та яая гэж бодож байв? Ер нь танд тодорхой байв уу?

-Энэ орноос зайлъя гэж бодож байсан юм. Гэтэл тантай ингэж уулзсанаас хойш тэр болоо орхилоо. Анх цаг уур дулаан ер нь їзэгдэхгїй байгаад байх боломжий нь бодоод ємє зїг явъя гэж бодож байсан юм. Миий нууц илрээд одоо хїн бїр дэндэсхийвл нїїр толгойгоо жаахан далдалсан хїнийг хардаад байх болсон ийм цагт уг нь эндэс зайлбал сайн байсан юм даа. Эндээс чинь Франц руу галт онгоц явдаг шїї дээ. Нэг дээр нь суугаад азаа їзве гэж бодож байсан юм. Францаас цаашаа тємєр замаар яваад Испанид юм уу эсхїл Алжирт хїрч очно. Нэг их дааж давшгїй бэрхшээлсээд байх юмгїй сэн. Тэнд хїнд їзэгдэхгїй хэвээр амьдраад байж болох газар байгаа юм. Ажиглаж ч болоох газар. Нєгєє тэнїїлчийг би мєнгє хадгалагч, юм зєєгчєє болгон ашиглаж харин тэр юм хїмээ яаж єєрийн очих газрыг олж явуулдаг билээ гэж бодож явсан юм.

-Ойлголмжтой байна.

-Тэгтэл л тэр муу мал чинь намайг дээрэмдэх нь тэр! Дэвтрїїдий чинь авчихсан Кемп ээ, дэвтрїїдий минь!, Тэр золиг!

-Дэвтрїїдээ л давын ємнє олж авах хэрэгтэй юм байна даа.

-Хаана байгаа бол? Та мэдэж байна уу?

-Хотын цагдаагийн газар єєрєє очиж хамгший бат бєх гянданд ороод цоожлуулчихаад байгаа гэнэлээ.

-Єєдгїй новш!

-ßмарч ч болсон таны тєлєвлєгєєнд саад болж дээ.

-Тэр дэвтрїїдээ заавал олж авахх хрэгтэй, авалгїйгээр юу ч бїтэхгїй.

Кемп гадаа хїн байх юун магад хэмээн чагнаснаа:

-Тэгэлгїй яахав. Дэвтрїїдээ л олж авах хэрэгэтэй. Танд авч єгєх гэж байгааг л мэдэхгїй бол єгєхгїй гэхгїй биз.

-Нээрэн тийм ээ гэж їл їзэгдэгч хїн хэлээд хэсэг бологоширов.

Кемп яриагаа їргэлжлїїлэх санаатй ярих юмаа олж цєхєж байтал цаадхи нь:

-Би бодож тєлєвлєж байснаа танайд орж ирснээс хойш єєрчлєв. Та миний явдлыг ухаж мэдэх ухаантай хїн. Иймэрхїї юм болж, миний нууц илэрч, хэрэгтэй дэвтэр маань алдагдсан ч гэсэн хийж болох юм их байна… гэж ярьж байснаа-Намайг байгаа гэж хїнд хэлээгїй биз гэж гэнэт асуув.

Кемп хариу хэлэхдээ тїгдэрч,

-ßалаа гэж дээ гэхэд Гриффин,

-Хэнд ч хэлээгїй юу? гэж асуув.

-Ганц ч амьтанд хэлээгїй!

-За тэгвэл… гэж їл їзэгдэгч босоод нуруугаа їїрээд єрєєн дотуур холхиж-Би алдаа хийжээ. Ийм ажлыг ганцаараа оролдсон маань их алдаа болжээ, Кемп. Тэгснээс олбж би хїч чадал, цаг хугацаа, аятай нєхцєл бололцоог дэмий алджээ. Ганцаар … хїн ер ганцаар бол газар авдаггїй юм байна. Аар сархан хулгай луйвлраас юу хэтрэх вэ? гэснээ надад туслах хїн, суух орон хэрэгтэй байна. Кемп ээ, Сэтгэл тайван унтаж амрах, идэж ууж байх бололцоотой, идэх хоолтой байвал би мянга тїмэн їйлийг бїтээж чадах байна. Саяхан хїртэл би мухар сохор ажиллаж байлаа. їзэгдэхгїй чанар юу бїтээж чадах, юуг эс чадахыг хоул дэнсэлж їзье. Їзэгдэхгїй боллоо гээд чимэ анир гаргахгїй явах бололцоогїй учир чагнаж тагнах зэргий нюманд бол тусаар бага байна. Айл тонох, хулгай мэтийн ажил хийхэд б с л тавих юм алга. Намайг барьж авах амаргїй, барьсан хойноо шоронд хийхийн зовлон алга. їзэгдэхгшїй чанар маань хорхон их давуу талтай байна. Бултаж зайлах, мярааж ойртоход л сайн. Ийм учраас ялангуяа хїн алах л их амархан. ßмар ч зэвсэгтэй хїнээс бултан зайлж, тойрч очоод дуртай газраа цохиод дуртай зїг рїїгээ арилчихна.

Кемп сахлаа имэрч:

-Дор юун чимээ гарав? Гэхэд

-Алах л хэрэгэтэй болно доо, Кемп ээ!

-Тийм болох нь эээ, би таны ярьж байгааг анхааралтай чагнаж байна. Гэсэн ч юун тєлєє хїн алах юм бэ? Би энїїнийг чинь зєвшєєрєхгїй!

-Дэмий юунд алах вэ, зорилготой бодлоготой ална л даа. Їл їзэгдэгч хїн бий гэж хїмїїс мэдэж байгаа. Чи бид хор шиг л мэдэж байгаа. Одоо хядлага хийх хэрэгтэй байна. Гайхах юмгїй, би їнэнэсээ хэлж байна, хядлага хийх хэрэгтэй байна. Їл їзэгдэгч хїн танай Бердокорхуу ийм нэг хотыг эзлэн авч тэнд норхох стой, алж хядаж байгаад ч гэсэн эрхэндээ цємийг оруулах стой. Зарлиг тушаалыг єєрийн санаснаар гаргана. їїнийг мянга тїмэн аргаар биелїїлж болно. Їїд хаалганд бичиг сачиг нааж байгаад ч гэсэн. Їгэнд орохгїй бїрий нь алах хэрэгтэй, ємєєрсний ч албал зохино.

-Хм гэж Кемп дуугарсан боловч Гриффиний їгийг сонсохоосоо дор їїд нээгдэх чимээг илїї сонирхон сонсож байв.

-Гриффин, тэгвэр таны туслагч хїн яггїй хїнд байдалд орох нь ээ? гэж Кемп тїїний їгийг анхааралтай сонссон царайлж асуухад,

Миний туслагч гэж хэн ч мэдэхгїй гэж Гриффин тас зєрєн хэлснээ гнэт зог тусан- Хїїе юу болж байна? гэв.

-Юу ч болоогїй байна гэж Кемп хариу болгоод чанга дуугаар: -Гриффин, би таны бодолтой санал нийлж чадахгїй ээ. Нээрэн чадахгїй нь. Болж бїтэхгїй юм»г дэмий мєрєєдєх хэрэг юу байна? Танд жаргал болох гэж її? Хєдєєгийн хєх чоно аил болж яах юм бэ. Та нж олсон зїйлээ зарлаж тунхагла, дэлхий даяар тунхаглахыг хїсэхгїй байгаа бол єєрийнхєє їндэстний дотор зарла. Олон сая хїн танд тусалбал хичнээн их зїйлийг хийж чадах вэ гэдгээ бод, гэв.

Їл їзэгдэгч хїн Кемпийн яриаг таслан:

-Шатаар хїн явж байна гэж аяархан хэлээд

-Їзээд ирве гэж гараа сунган їїд рїї явахад Кемп:

-Юу л байв даа гэж хэлээд тїр тээнэгэлзснээ гїйж очоод ємнє нь хєндєлдєв. Їл їзэгдэгч нь давхийн цочсоноо зог тусан:

-Урвагч! гэж хашгирав. Дээл нь сандал дээр палхийн уналаа. Мань эр хувцсаа тайлж байгаа бололтой. Кемп їїдний зїг яаравчлан хэд хэд алхтал хашгиран харайв. Кемп їїдээ цэлийтэл нээхэд дороос хїмїїс гїйлдэг ирж байгаа хєлийн чимээ болон ярилцах чимээ тодхон дуулдана.

Кемп, їл їзэгдэгч хїийг хажуу тийш тїлхээд гудпманд гаран хаалгаа хав хийтэл хаалаа. Тїлхїїрээ урьдаас гадна нь шургуулсан байжээ. Тийм учраас Гриффин тэр тасалгаанд ганцаар цоожлогдох байсан боловч тїлхїїрийг мєчид шургуулсан байсан тул їїдийг чанга тїлхэхэд доргионд нь тїлхїїр хивсэн дээр харжигнан унав.

Кемпийн царай зэвхий дааж хор гараар хаалганы бариулаас барьж дарсан боловч хїчинд автагдахад хаалга нь зургаан ямхын тєдий онгойв. Кемп хїчлэн хааж орхилоо. Дараа нь хаалга дахин хагас алд хэртэй онгойход завсраар нь улаан дээл цухуйн гшарч ирээ їл їзэгдэгч гар Кемпийн багалзіураас зууран авахад Кемп амиа хаацайлахын эрхэнд хаалганыхаа бариулыг тавьжээ. Гэтэл тїїнийг шатны тавцангийн булан хїртэл хїчтэй тїлхэв. Хоосон дээл толгойг нь бїтээлээ.

Шатан дээр Кемпээс захиадл хїлээн авсан Бердкийн цагдаагийн хурандаа Эдай зогсож байжээ. Эдай, Кемпийг тийнхїї гэнэт гарч ирсэн, бас хувцасны зїйл хєндий хєдєлж савчин байхыг хараад их айжээ. Харсаар байтал нь Кемп унаж тусаад явах гээд ганц алхмагцаа шалан дээр дахин ойчиж байв. Гэтэл єєрийн нь нэг юм гэнэт хоосон газраас цохиод орхив. Биен дээр нь нэг их хїнд юм унах шиг болжээ. ßмар нэг хїний гар багалзуурдаж, бас ямар нэг хїний євдєг нь цавь руу нь ворсон тул эрхэм хурандаа шатаар онхолдон ойчив. Нуруун дээр нь їл їзэгдэх хєл гишгэж, шатаар нїцгэн хєлний пад пад явах чимээ гарахад їїдний єрєєнд байсан хор цагдаа хоул дуу алдан зугтав. Орох хаалга тархийн чанга хаагдлаа.

Хурандаа єндийн босож суугаад ийш тийш мэл гайхан харвал дээрээс Кемп доголсоор ирж байх бєгєєд хувцас хунар нь хог шороо болж, їнгэгдэн навсайж, єрєєсєн хацар нь хєхєрсєн байв. Уруул нь шалбарч цус урсаж байна; гартаа улаан хїрэн дээл, бас бус юм барьжээ.

-Ай бурхан минь! Золигтлоо. ßвчлаа шїї, єнєєх минь! гэж хашгирав.

ХОРИН ТАВДУГААР БЇЛЭГ

ЇЛ ЇЗЭГДЭГЧИЙН ХОЙНООС ХЄЄЦЄЛДЄВ

Кемп эхэндээ даанч авцалдаагїй яаруу сандруу ярьсан тул Эдай дєнгєж сая яах ийхийн зуургїй болоод єнгєрсєн явдлын учрыг олж чадсангїй. Тэд шатны давцан дээр зогсох бєгєєд Кемп, Трифориний тайчиж орхисон хачин ємсгєлийн зїйл гартаа барьж сандчи­ ярина. Эдай одоо л чухам юу болсон учрыг ойлгож эхэллээ. Кемп,

-Ээ тэр бол галзуу, хїний їнэргїй, маш хэрцгий, хар амиа бодсон этгээд, єєрєє л олз омогтой, єєртєє л амар байвал бусдыг юман чинээ їздэггїй хїн, ганц амиа боддогоо надад єнєє єглєє илэн далангїй ярьж байсан юм… аанай хэд хэдэн хїн зэмдэглэжээ. Амжиж арга хэрэглэхгїй бол хїн алахаас ч буцахгїй амьтан. Сїйд хийнэ. ßахаас ч буцахгїй, тїїнийг юу ч дийлэхгїй болно. Одоо галзууртлаа уурлаад зоргондоо яваа!

-Барих л хэрэгтэй юм байна гэж Эдай хэлэв.

-ßая гэж бодож байна? гэж Кемп хэлсэн даруй толгойд нь янз янзын бодол тєрж -Та нар шалавхан хєдєлж їз. Та хєдлєх хєлтэй, їзэх нїдтэй эрчїїлийг хєдлєг. Энэ хавиас бїї гарга. Гаргачихвал газар сайгїй явж, дуртай хїнээ алж сїйдэлнэ шїї, тэгнэ гэж байсан хїн. Цуст яргалал хийх гэж байгаа этгээд би худал хэлж байгаа юм биш шїї! Бїх зам харгуй, хєлєг онгоц, галт тэргийг хянаж шалгах хэрэгтэй. Хїчин туслалцуулахаар цэргийн анги дууд. Цахилгаан явуулж туслалцаа шаардах хэрэгтэй. Єєрийнхєє туйлын эрхэмлэдэг тэмдэглэл бїхий хэдэн дэвтрээ яаж ийгээд олж авах санаатай энд хоргодож магадгїй. Энийг танд хэлчихье! Танай цагдаагийн газар Марвел гэдэг нэг хїн бий!

-Мэднэ, мэднэ. Бас дэвтрий нь ч мэднэ. Харин тэр тэнїїлч… гэж Эдай хэлэхэд:

-Єєртєє байхгїй гэж байна лээ. Тэнїїлчид л байгаа гэж бодож байна билээ. Нєгєєтэйгїїр юм идэж уух, амарч, унтах бололцоо олгохгїй байх хэроэгтэй. Орон дая р єдєр шєнєгїй сэрэмжтэй байх хэрэгтэй. Идэш уушны бїх зїйлийг цоожилж, эвдэхээс нааш авахын аргагїй болго. Орох ч газаргїй болговол зохино. Тэнгэр биднийг тэтгэж хур бороотой хїйтэн шєнє болоосой. Энэ нутгийн хїн толгойтой болгон тїїнийг нэхэж, цєхрєлтгїй хєєцєлдвєл таарна. Эдай, тэр хїн гамшиг зовлон учруулах аюултай этгээд шїї! Тэрїїнийг одоохон барьж хор хєнєєлгїй болгохгїй бол ямар ч муу юм болж мэднэ!

-Тэгвэл одоо яах вэ? гээд Эдай-ßмар ч болтугай би одоохон явж зохион байгуулъя. Та ч гэсэн цугтаа явна байгаа? ßвъя явъя! Очоод цэргийн зєвлєлгєєнєрхїї юм хийж Хописоор, бас тємєр замын эздээр туслуулъя. Бїї їзэгд! Тїргэлье! За явъя, замдаа ярилцъя. Єєр яах вэ? Наадхи барьж байгаа юмаа хая цаашаа яах юм гэв. Тэгээд Эдай шатаар тїрїїлэн буухад урд хаалга нь онгорхой байсан бєгєєд цаана нь зогсох цагдаа нар хий хоосон руу ширтэж нэг нь

-Єнєєх чинь гараад явчсан гэхэд Эдай:

-Шцулуухан яваад ерєнхий газар очъ. Та нары нэг нь одоохон тїрїїлж яваад нэг морин тэрэг явуулаад орхи, бушуул! Тэгэхлээр одоо, Кемп ээ, одоо яах вэ? гэв.

-Нохой, нохой ол! Олж харахгїй ч гэсэн їнэртээд мэднэ шїї дээ! Нохой ол! гэж Кемп санал тавилаа. Эдай:

-Зїгээр, олон хїн мэдэхгїй нэг нууц хэлье. Холстедийн шоронгийн удирдах газрынхан їнэрч нохойтой хїн байдгийг мэддэг юм гэнэ билээ. Нохой ч яахав болох байх. Єєр яах вэ?

-Идсэн уусан юм нь шингээгїй цагт їзэгддэг гэж байгаа! Тийм учраа± цаадхи чинь хоол идчихээд нэг Јазар нуугдах болно. Та нар мєрдлєгєє зогсоож болохгїй. Бєглїї далд, єнцєг бїрийЈ нарийвчлан хрж, эрж хайх хэрэгтэй! Зэр зэвсгээ, зэр зэвсэг болж болох аливаа зїйлсийг далд хийх хэрэгтэй. Тийм юм биедээ удаан авч чадахгїй. Тийм учраас шїїрэн авч болох бэлэн зэлэн юм болгоныг далд хийх хэрэгтэй гэж Кемп хэлэхэд Эдай:

-Энэ бас зїйтэй шїї. Чамайг барихаа л барина даа.

-Бас зам дээр нь… гэж Кемп хэлээд, тїгдрэхэд Эдай:

-Юу гэнэ ээ? гэж яаран асуухад цаадхи нь:

-Буталсан шил асгавал, нїнжиггїй нь нинжиггїй ажил, гэхдээ тэр хїн яаж ч магадгїй юм шїї дээ! гэв.

Эдай чиш-ш гэснээ

-Арай ч дэндїї хїний їнэргїй юм болох бай, Мэдэх юм алга. Гэвч би буталсан шил бэлдїїлье. Дэндвэл олоо яая гэх вэ гэлээ.

-Тэр бол хїн чанараа алдсан амьтан гэдгийг танд дахин хэлье. Эндээс зайлан гарч амсхиймэгцээ л алж хядах санаагаа гїйцээнэ гэж би лав бодож байна. Энэ тухай би одоо танд хэлж байгаа шигээ хатуу итгэж байна. Бидний ганц горьдлого бол тїїнээс урьтах явдал мєн. Тэр чинь єєрєє єєрийгєє хїн тєрєлхтнєєс тусгаарласан юм. Тэгэхлээр єєдєє хаясан чулуу нь єєрийнх нь толгойг цусдаг.

ХОРИН ЗУРГАДУГААР БЇЛЭГ

ВИКСТИДИЙГ АЛАВ

Їл їзэгдэгч хїн Кемпийнхээс галзуурах дєхєн гарч одсон бололтой. Даман хаалганы дэргэд тоглож байсан нэг хїїхдийг зам дээрээс зайлуулах гэж шїїрч аваад шидчихсэн нь шагайгий нь булгалжээ. Тэрнээс хойш, хэдэн цагийн турш хаанач байгаа нь ер мэдэгдсэнгїй. Хаа, юу хийж явааг нь хэн ч мэдэхгїй байна.

Гэвч зургадугаар сарын аагим халуун тэр єглєє ухаа єгсєн гїйж цааш нь Порт-Бердокийн нїцгэн талаа° хувь тавилангаа харааж зїхэн явсаар эцэст єлсєж цангаж эцэж туйлдаад хїн тєрєлхтнийхєє эсрэг дахин хорон санаа боловсруулах санаатй Хинтондины шугуйд орж хоргодсон бол уу хэмээн тааварлаж болох байжээ. Тэнд л хорогдсоноос зайлахгїй, яагаад гэвэл єдєр хор цагийг алдад мань хїн тэнд байгаа балчиг муухай явдлаараа илчилсэн байв.

Тэр їед тїїнтэй сэтгэл санааны байдал ямаршуу байсан бол, яая гэж бодож байсан бол, мэдэхэд бэрх байлаа.

Кемп итгэлий нь эвдсэнэс тїїний уур хорсол бадарсан нь эргэлзээгїй.

Кемпийн ч ингэсний бид аргагїй зєв гэж ойлгохын хамт їл їзэгдэгч хїнийг ч бас арга байж уу хэмээн зарим талаар зєвтгєж болох юм.

Кемпээр туслуулан аллага хялага хийнэ гэж бодож байтал хэрэг ядал єєрєєр эргэмэгц анх Оксфорд гудамжаар ороод явж байснаасаа дутахгшїй их балмагдан зовж явсан байх. ßмар ч гэсэн їдийн алдад ор сураггїй алга болж хор цаг хагас хїртэл юу хийж явсны нь хэн ч мэдэхгїй байв. Тїїний ийнхїї зїгээр байсан нь бусад хїмїїст завшаан байсан боловч єєрт нь гай болжээ. Тэр хооронд олон хїнийг дайчлан гаргажэ. Єглєє їл їзэгдэгч хїн їлгэр домог мэт санагдаж байсан бол одоо Кемпийн ажил хэргийн чанартай сїрхий гэрчилж ярьсны улмаас тэр хїний аюултай этгээд гэж мэдэж авсны дээр бас тїїнийг шархдуулж барьж аваад устгаж болох юм байна гэдгийг ч мэдэж авсан байна. Тулалдаанд газар сайгїй маш тїргэн бэлтгэж эхлэв. Зєвхєн хор цагаас ємнє тр ямар нэгэн галт тэргэнд сугаад явчихаж болох байв. Гэтэл хор цагаас хойш чингэх аргагїй болжээ. Саутгемптон, Винчестр, Брайтон боло­ Хоршийн хоорондхи дєрвєлжилсєн эх нутгийн замаар явах бїх суудлын галт тэрэгний їїд хаалгыг тїгжиж ачааны галт тэрэг явуулахыг бараг бїрмєсєн больжээ. Дорт-Бердокын эргэн тойрон хорин бээр єргєн газар буу барьсан, нохо дагуулсан хїмїїс гурав дєрвєєрєє нийлж тємєр зам, тал хєндийгїй эрэлд гарчээ. Морьтой цагдаа нар давхилдан, айл бїрийн їїдэнд очиж їїд хаалгаа тїгж, буу зэвсэггїй гэрээсээ цухуйж хэрхэвч болохгїй гэдгийг хїмїїст анхааруулж байв. Бга сургууль єдрийн гурван цагт хичээлээ завсрлаж, айж цочсон хїїхдїїд хэсэг хэсгээрээ гэрийн зїг яарцгаана. Дарав таван цагийн алдад їзвэл Эдайн гарын їсэг зурсан Кемпийн уриалгыг энд тэндгїй наасан байв. Тэр бичигт їзэгдэхгїй хїнийг нойр хоолгїй байлгах хийгээд тїїнтэй тэмцэх аргыг товч тодорхоы зажээ. Тїїнчлэн ямагт сонор соргог байж, тїїний хаана байгаа талаар шинж илэрмэгц нэ даруй мэдэгдэхийг шаардсан байна. Засаг, захиргааны байгууллагуудаас ийм жигтэйхэн амьтан їнэхээр байна гэдэгт хїмїїсийг итгїїлэн маш шаламгай шийдэмший ажилласан тул шєнє болохын хэрд тэр хэдэн зуун шоо дєрвєлжин бээр нутаг гзрын хїмїїс цєм хорьсон байдалтай болсон байлаа. їдшийн бїрий болж байх їеэр айж тэлмэж айсан олон тїмэн Викстидийг алчихжээ гэсэн аймшигт мэдээг хїн хїний амаар дамжин сонсчээ.

Їл їзэгдэгч хїний Хинтондийн шугуйд бїгсэн байж магадгїй гэсэн таавар їнэний хувьтай байсан бол тэр хїн їд дундын їеэр зэвсэг хэрэглэн ямар нэг хэрэг їйлдэх зорилг®той тэндээсээ дахин гарч явсан Ўайх стой.

Тэрхэн їед юу бодож явсны нь бид мэдэхгїй боловч Викстидтэй уулзахаас ємнє урт бєєрєнхий тємєр барьж явсан нь миний л бодоход лав гарцаагїй. Чухам яасан ийсэн болохыг бид яаж мэдэх билээ. Уг хэрэг Бердок ноны эдлэнгийн хаалганаас хор зуугаад алхам зайтай орших хайрганы задгай уурхайн эрэг дээр болжээ.

Викстид олон газар шархдаж, таяг нь хугарч, хєлийн ором мєр чийрлэн їлдсэн зэргийг їзвэл амь тэмцэн ноцолджээ. Харин яах гэж алсан шалтгааны нь мэдэх бололцоо алга. Гэвч энэ бол ухаан балартаж солиорсны гэрч бизээ. Викстид бол нас дєчин тав зургаатай, Бедок ноныд даамлын албатай, зан авиры хувьд хэнд ч гэм хоргїй, мєрєєрєє явдаг, хїний зэвїї хїргэж хэрїїл зодоонд хїрэх тийм хїн огт биш ажээ.

Їл їзэгдэгч хїн эвдэрхий хашаанаас сугалан авсан тємєр саваагаа зэвсэг болгон хэрэглэжээ.

Їдшийнхээ хоолыг идэх гэж гэр лїїгээ тайван алхаж явсан тэр томоотой хїнийг дайран довтолж гары нь хугалан дайрч ойчоод гавлы нь бяц цохижээ.

Грффин, Викстидтэй тааралдахаасаа ємнє тэр тємрийг хашаанаас сугалж аваад явж байсан байх л даа. Дээр єгїїлснээс гадна єєр хорхон зїйлийг нэмэн хэлбэл уг хэргийг бага сага тод болгох байна. Нэг нь тэр хайрганы задгай уурхай бол Викстидийн харих зам мєрд байдаг биш харин тїїний замаар хор зуу орчим алхам гажуу байдаг ажээ. Нєгєє нь їдээж хойш хичээллэдэг, сургуулийн сурагч нэг жижиг бїсгїйн хэлснээр бол Викстид тэр задгай уурхайн зїг хєлєє чирэн их л хачин явж байхы нь харсан гэнэ. Тэр охины дїрслэн ярихы нь анхаарвал Викстид газраар нэг юм хєєцєлдєн тэрнийгээ гэн гэн таягаараа цохиж байх шиг байжээ. Тэр Охин Викстидийн амьд байхыг їзсэн хамгийн сїїлийн хїн юм. Викстид тэр хавийн нэг жаахан хонхор газар бєєн модон дотуур ороод їзэгдэхээ больж тийнхээ їхлээ їзсэн бололтой.

Ингэхлэр тэр хїнийг яах гэж алсн учир шалтгааныг энэ тууж ичиж байгаа би л лав огт тухайлахгїй байна. Гиффин тэр тємєр савааг зэвсг болгон хэрэглэх гэж авсан явсан нь магадгїй боловч харин заавал хїн алах гээгїй байж болох юм. Викстид тийм тємєр савааг гэнэт хий агаарт єєрєє хєдлєн явахыг олж харсан байж магадгїй, ер нь Бердик боомтноос арваад бээрийн зайтай энэ газрын хїн, їл їзэгдэгч хїн байна гэдгийг сонсоогїй байгаад тийм їл їзэгдэх хїчээр юм хєдлєхийг харахтайгаа зэрэг хойноос нь сонирхон хєєсєн байж юун магад! Цаад хїн бусдад мэдэгдчихгїйг бодоод айвуу тайван зайлж явтал Викстид, тїїний авч яваа юмыг олж харан гайхаж хачирхаад хойноос нь дагасаар таягаараа цохиод їзсэн байж ч юун магад.

Жирийн нєхцєлд байдалд бол їл їзэгдгч хїн, тэр хїнээс зайлаад ячихаж ядаж цєхєх юм ер байхгїй билээ, гэтэл тїїний їйл лайгаар їл їзэгдэгч явсаар хаашаа ч гарахын аргагїй нэг их хонхор нїх халгай руу ороод явчих дєхжээ. Їїнийг яагаад мэдэв гэвэл Викстидийн хїїр байгаа газрын байдлаас їзэхэд тэгж санагдлаа.

Гэвч энэ бїгд маань дан таавар байгаа юм. Хїїхэд багачуудын ярьсанд итгэхийн аргагїй байдаг Ўолохоор гарцаагїй їнэн баримт нь Викстидийн хїїр бас халгайн дунд хаягдсан, цус нєж болсон тємєр саваа л байгаа юм. тємєр саваагаа тэнд хаячихаад явчсаны нь бодоход Гриффин урьд бодож тєлєвлєж явсан юм байсан бол тэр бодлоо ийм явдал болсны дараа орхисон бололтой Гриффин хэдий хар амиа бодсон, чулуу шиг зїрхтэй хїн гэвч анхных нь алагдаж буй хїн нь цус нєжєє гоожуулан, нїднийх нь ємнє тарчлахыг їзээд єрєвдєх гэгчийг аль хэдийн больсон єр зїрх нь бага зэрэг халирч тїрїїн шийдсэн бодлоо орхисон байж магадгїй.

Їл їзэгдэгч Викстидийг алчихаад дов толгодын зїг зугтсан бололтой. Ферн Боттомын ойрхи тариалангийн талбай дээр ажил хийж байсан хор хїн тэр орой нар жаргахын алдад хїн байн байн мэгшин уйлах, инээх олох, хашгирах чимээ гарахыг сонссон гэжээ. Тэдэнд тийм юм дуулдах лав аятайхан байгаагїй бизээ.

Тэр хїний дуу хошоонгорын талбайн тэг дунд хавиас сонсогдон дов толгодын бэлд замхарч байжээ.

Кемп, итгэж ярьсныг нь нэн даруй ашигласныг їл їзэгдэгч хїн мэдсэн байх стой. Їїд хаалга бїхэн хаалттай тїгжээтэйгээ биз. Тємєр замын єртєє, дин буудлуудаар явж їзээ л биз, энд тэндгїй наасан бичиг уриалгыг їзэд єєрийнхєє эсрэг ямар их аян дайн эхэлснийг ойлгосон байх стой. Їдэш болоход зэвсэглэсэн хїмїїс гурав дєрвєєрєє энд тэндгїй хєлхєж бас ноход хуцан хїн агнах анд гарсан тэц дайсан этигээдтэй дайралдвал бие биедаа яаж туслалцаа їзїїлэх талаар тусгай заавар авсан байжээ. Гэвч їл їзэгдэгч хїн тэднээс буруулсаар байгаад. Тэр хїн хамаг їнэнээ тоочиж ярьчихсаныхаа уршгийг одоо амс ж байгаадаа хич­ээн их цухалдан байгааг бид гадарлаж болох байна. Тэрд єдєр Викстидтэй тулалдса­ы нь эс тооцвол бусад цагт нь їл їзэгдэгч хї шархдсан араатан шиг мєрдєгдєж байсан болохоор сэтгэл санаагаар лав унаж авсан байхр. Харин тэр шєнєдєє юм хїм олж идэж уугаа амарч унтсан бололтой. ßагаад гэвэл, мргааш єглєє нь їл їзэгдэгч хїн дахин зориг орж уур хилэн, хорсол занал нь бадарч, хїн чадал, заль мэхээ хэрэглэн энэ ертєнцтэй халз їзэлцэх сїїлчийнхээ их тулалдаанд бэлдсэн байжээ.

ХОРИН ДОЛДУГААР БЇЛЭГ

КЕМПИЙН БАЙШИНГ БЇСЛЭВ

Тос болсон цаасан дээр харандаагаар бичсэн хачин захидал Кемпэд иржээ. Тїїнд бичсэн нь “Та их мэрийж, их ч удаан сийлжээ. Гэвч та юу горьдож ингэснийг чинь би мэдэхгїй байна. Та намайг дайсагнаж, нойр хоолгїй байлгах гэж бїхэл єдрийн турш оролдлоо. Гэсэн ч би хоол унд идэж уусан, амарч унтлаа. Одоо би юу хийхээ їзїїлэх болно. Одоо л тоглоомоо эхэлж байна гэж мэдээрэй. Алж талж эхлэхээс єєр арга алга боллоо. Єнєєдєр аллагын анхны єдєр шїї. Порт-Бердок одоо хатан хааны мэдлээс гарч, миний эрхэнд орсон гэж чи, цагдаагийнхаа хурандаа болон бусдадаа хэлээрэй! Єнєєдєр їл їзэгдгч хїний їе эхэлж байгаа анхдугаар жилийн анхдугаар єдєр гэж мэдээрэй. Би анхдугаар їл їзэгдэгч хїн мєн. Миний захиргаа эхлээн зєєлєн байх болно. Анхны єдєр жишээ болгож Кемп гэгч нэг хїний амиийг авна. Тїїний їхэх цаг єнєєдрєєс эхэллээ. Хаалга їїдээ хааж тїгжлээ ч, энд тэнд нуугдсан ч хуяг бамбай ємчлєє ч, харуул цэргээр мануулсан ч їхэл, їл їзэгдэгч їхэл чам руу очиж яна. Байдаг бїх арга чаргаа хэрэглэвэл хэрэглэг, тэгэх тусам миний харъяат нарт улам сайн ойлгогдох болно. Їхэл єнєєдєр їд дунд шуудангийн хайрцгаас эхэлнэ. Шуудан зєєгчийг яг ирэхийн ємнє шуудан хайрцагт захиа ороод цааш явна даа! Тоглоом эхэлсэн шїї! Їхэх цаг ирсэн. Миний харъяат нар амиа їрэхэд хїрэгїйн тул Кемпэд битгий туслаарай. Кемп єнєєдєр їхэх стой” гэжээ.

Кемп тэр захидлыг хор дахин уншаад- Энэ ч тоглоом биш шїї! Тїїний їг мєн. Хийх гэснээ л хэлж буй амьтан гэлээ.

Кемп , дугтуйн ар талыг їзвэл “Хинтондин”, “Хор мєнгє тєл” гэсэн шуудангийн тэмдэг байлаа.

Тэр захидал їдийн нэг цагт Кемпийг бага їдийнхээ хоолыг идэж байхад нь ирсэн тул мань эр хоолоо дутуу орхиод дээш гарч ажлынхаа єрєєнд ороод нярав авгайгаа дуудаж, одоохон гарч байшингаа эргэн тойрон явж бїх цїї цуурга, цоож тїгжээг ашлга, цонхны хаалт модуудыг хаа гэв. Харин ажлынхаа єрєєний цонхны хаалтыг Кемп єєрєє хаажээ. Унтлагынхаа єрєєнд байгаа цоожтой хайрцагнаас жижигхэн гар буу гарган авч нарийчвлан шалгаж їзээд гэртээ ємсдєг хєвєнтэй тоодгор цамцныхаа халаасанд хийв. Тэгээд хэд хэдн зурвас бичив. Нэгий нь хурандаа Эдайд бичжээ. Тэдгээр зурвасаа зарлагадаа єгч эздэд нь хїргїїлэх болов. Кемп тїїийг байшингаас гарч явахдаа ямархаалгаар яаж гарч барих талаар маш нарийн заавар єгчээ.

-Аюул байхгїй гэж кемп хэлээд “Танд” гэдгий нь хэлэлгїй дотро бодов. Ингээд нэг хэсэг бологошрон сууснаа хєрч їлбийсэн хоолоо идэхээр буув. Кемп хоолоо идэхдээ бодол болж алмайран сууж байгаад гэнэт зангидсан гараар ширээгээ хїчтэй цохиж,

-Чамайг барьж авахаа л авна! Би урхи нь болууж. Дэндїї даврах нь! гэж єндєр дуугаар хэлэв.

Тэгээд єєдєє гарахдаа хамаг їїд хаалгаа хичээнгїй тїгжиж байжээ.

-Тоглоом. Ер бишийн тоглоом юм. Эрхэм Гриффин чи їзэгдэхгїй, зоригтой ч гэсэн дийлэх хувь тавилан миний талд бай­а. Гриффин ганцаараа бїх дэлхийн эсрэг єс хонзон авах гэнэ! гэж Кемп ганцаар ярина.

Тэгээд цонхныхоо дэргэд зогсож наранд налайн дуниартах уулын бэл ширтлээ.

Єдєр бїр идэх юмны хойноос хєєцєлдєхгїй тэр хаа зайлах вэ. Атаархмаар ч юм алга даа. Урьд шєнє тайван унтлаа гэдэг нь їнэн болуу? Гадаа хїн амьтны хєлгїй газар олсон байх нь ээ… Ийм халуун шатахын оронд гайгїй сайн хїйтэрч, цас бороо ордог ч болоосой… Намайг одоо ч гэсэн яг хараад зогсож байж ч магадгїй еэ гэж Кемп бодон цонхондоо бїр тул очсоноо цочиж ухасхийв. Цонхны жаазны хана руу нэг юм сїрдхийх шиг болжээ.

-Мэдрэл маань баахан їймж байгаа юм байна гэж Кемп аман дотроо хэлээд таван минут хэртэй хєдлєлгїй зогсож байснаа цонх руугаа дахин очиж -“Бор шувуу байсан байх нь ээ” гэв.

Гэтэл їїдний хонх дуугармагч нарийвчлан очиж дэгээ мулталж тїлхїїрээ эргїїлэн гинжийг ажиглан харж бэхлээд єєрєє хаалганы хацрыг ар талд орж аяархан онгойлгосхийтэл таитл хїний дуу гарсан нь хурандаа Эдай байлаа.

-Танай шивэгчинг дайрсан байн гэж Эдай їїдний цаанаас хэлэхэд Кемп:

-Юу? гэж дуу алдав.

Таны явуулсан зурвасыг булаагаад авчээ. Єнєєх чинь эн хавьд л байгаа юм байна. Алив намайг оруулаач.

Кемп дєнгєж Эдайн бие багтахаар сулруулан тїїнийг ормогц хаалгаа тїгжин санаа амарсан байдалтай шїїрс алдав.

-Зурвасыг гараас нь булаан авчээ. Таны зарц их айсан байна. Одоо миний хэсэг дээр байгаа, галзуурах шахжээ. Єнєєх чинь энэ хавиар байгаа юм байна. Чи юу гэж бичсэн юм бэ? Кемп хараан зїхэж

-Миний тэнэгээс л боллоо. Эндээс Хинтиндин хїртэл цаг хїрэхгїй явдаг шїї дээ. мэдсээр байж! Аанай ирчихсэн байх нь! гэхэд Эдай

-Юу болоо вэ? гэж асуув. Кемп:

-Їз л дээ! Эдайг ажлынхаа тасалгаа руу аваачиж їл їзэгдэгч хїний бичсэн захидлыг гардууллаа. Цаадхи нь уншиж їзээд шагшран

-Та тэгээд яав даа? гэвэл

-Би уг нь тїїнийг барьж авах урхи зохиосон юм. Тэрнийгээ шивэгчингээрээ та нарт явууллаа гэсэн чинь тїїний гарч оруулчихдаг мангуу байжээ. Эдай тїїний харааж зїхэхийг тэсвэртэй сонсож байгаад:

-Зугтаад алга болох юм байна гэхэд Кемп:

-Їгїй зугтахгїй гэлээ.

Гэтэл хангинах чимээ гарч шил хагарав. Эдай, Кемпийн халаасанд жижигхэн гар буу цухуйж байгааг ажив.

-Ажлын тасалгаа хавьд дуугарав! гэж Кемп хэлэд шатаар тїрїїлэн єгстєл нь бас чимээ гарлаа. Ажлын тасалгааны гурван цонхны хор нь хагарч шалан дээр нэл хагархай шил болж, бичгийн ширээн дээр нь нэг том чулуу унасан харагдана. Тэр хор эвдэрч хэмхэрсэн байдлыг хараад хараад босгон дээр зогсож байна. Кемп бас хараал тавьтал гурав дахь цонх хага їсэрч буу дугарах шиг чимээ гарч шилний хагархайнууд шалан дээр нь бус їсрэв.

-ßах гэж ингэж байгаа юм бол? гэж Эдай асуухад Кемп:

-Эхэлж байгаа нь энэ байж гэнэ

-Ороод ирэх бололцоо байхгїй биз?

-Муур ч орох зайгїй.

-Хаалт модгїй юм уу?

-Энэ єрєєнийхєд байхгїй.Доод талын єрєєнїїэд… Аяа! Шал хагарах чимээ бас дор дуулдаж байна.

-Чєтгєр аваачсан золигийг, энэ лав унтлагын єрєєнийх байх. Байшинг цємийг нь эвдэх санаа хадгалжээ.Тэнэг амьтан. Хашилт мод хаалттай, шил нь гадагшаа унана. Хєлєє зїсэв дээ.

Бас нэг цонхны шил хагарах чимээ гарлаа. Кемп Эдай хор нэг яах учраа мэдэхгїй шатны тавцан дээр зогсож айв.

-Надад нэг муна юм уу, тиймэрхїї нэг юм аль. Би захиргаан дээр очоод нохой ирїїлье. Тэгээд бариад авъя. Їнэрч ноход ирїїлье гэж Эдай хэлэв.

Бас нэг цонх хагарах чимээ гарлаа.

-Гар буу байхгїй юу гэж Эдай асуухад, Кемп халаас руугаа гараа явуулж хулчганав:

-Байхгїй, ßмар ч гэсэн илїї юм алга гэнэ.

-Би буцааж єгнє шїї дээ. Танд одоо айх юм алга гэхэд Кемп ичсэндээ гар буугаа єгєв.

-Одоо їїднээ нээе, явъя гэж Эдай хэллээ. Тэр хорыг їїд рїї очиж зориглдохгїй тэр хавьдаа эргэлдэн байтал доод давхрын нэг цонх бас хагарах чимээ гарав. Кемп їїдэндээ сэмээрхэн очиж дэгээгий нь аль болох болгоомжтойхон тайллаа. Царай нь ердийнхєєсєє нэлээд цайсан байв. Тэгээд

-За шулуухан гараад яв гэхэд Эдай тїргэн гарч довжоон дээр хїрэхэд Кемп їїдээ онислов. Эдай їїдийг нуруугаар налан зогсосхийн тїр тээнэгэлзэв. Тэгэд биеэ эгцэлж довжооны гишгїїрээр зоригтой алхлан бууж шалбааг гатлан хамар хаалганд дєхєж очив. Євсєн дээгїїр салхи сэрвэгнэх шиг харагдаад хажууд нь нэг юм хєдлєв.

-Жаахан хїлээ гэж хїн дуугарлаа.

Эдай биеэ хураан гар дахь буугаа чанга атган зогсож бие нь чичрэн, царай нь цайж

-Юу вэ? гэхэд

-Тэр байшиндаа эргэж очвол надад их сайн болох нь ээ гэж їл їзэгдэх хїн Эдай шиг дуугарав.

-Тун тоогїй хэрэг байна гэж Эдай сєєнгєдїї дуугараад, хатсан уруулаа долооно. Хїний дуу зїїн гар талд нь гараад байх шиг санагджээ. Буудчихлаа азаар онож орхих юм биш байгаа гэж бодно. Гэтэл єнєє дуу нь:

-Та хаашаа яах гэж явсан юм? гэв.

Хоул тїргэн хєдлєхєд Эдайн халаасан дахь гар буу наранд гялсхийв.

Эдай санаснаасаа буцаж бодол болж удаанаар

-Хаашаа ч явсан миний дур гэж хэлтэл хїзїїнээс нь їл їзэгдэх гар барьж нуруу руу нь єнцєг тулган ар голоор нь ойчуулав. Эдай буугаа гарган таамгаар буудтал шїд рїї нь хїчтэй юм цохиод буугий нь булаан авав. Эдай бултан зайлж байгаа їл їзэгдэгч хєлнєєс дэмий л шїїрэн барих гэж оролдож, єєрєє босох гэсэн боловч дахин ойчиж

-Золиг! гэж дуу алдахад їл їзэгдэгч хї инээж:

-Би чамайг албал алж орхихоор байна. Ганцхан сумаа л хайрлаж байна гэв.

Эдайн ємнє зургаан тохой орчим зайтай хий агаарт гар бууны ам онгойн харагджээ.

-ßах вэ? гэж Эдай єндийн суунгаа асуухад, їл їзэгдэгч хїн

-Бос гэв. Эдай бослоо.

-Сонсож бай! гэж їл їзэгдэгч хїн хэлээд

-Битгий тївэг удаад бай! Чи миний царайг олж харж чадахгїй байхад би чинийхийг харж байна шїї дээ, сайхан мэдээрэй буцаад яв! гэж зориг шийдэмгий хэлэв.

-Намайг оруулахгїй гэж Эдай єчихєд їл їзэгдэгч хїн:

-Тоогїй хэрэг ээ, чи бид хор муудаагїй шїї дээ гэв.

Эдай уруулаа бас л долоолоо. Эдай бууны амнаас дальдарч алсыг харвал їдийн наранд гїн цэнхэр далай алс гялалзан, ногоон торго ємссєн юм шиг дов толгод хад цохиотой цагаан хошуу, хїн олонтой хот харагдахад амьдрал гэгч хичнээн сайхан бэ гэж бодогдов. Тэгээд єєрєєс зургаан тохой шахам зайтай газар агаарт байгаа жижиг тємєрлєг зэвсгийг дахин хараад их л гонсойсон маягтайгаар

-Тэгээд би яах юм бэ? гэж асуулаа.

-Би яах юм бэ гэнэ ээ? Чи надад тус бол. Тэр байшинд л очвол боллоо.

-Оролдъ доо. Намайг оруулбал та миний хойноос орохгїй байх уу?

-Би тантай муудаагїй шїї дээ

Гэртээ їлдсэн Кемп энэ їед яав гэвэл Эдайг гарсан хойно хагархай шилэн дундуур болгоомжтой явж ажлынхаа тасалгааны цонхоор доош хартал Эдай, їл їзэгдэгч хїнтэй ярилцаж байгааг мэдсэн байна.

-ßагаад буудахгїй байна даа гэж Кемп амандаа їглэтэл гар буу єєр тийш шилжиж нарны гэрэлд гялсхийв. Кемп гэрлээс дальдарсан боловч тэр нїд гялбам туяаны хєдєлгєєнийг даган харах гэж оролдлоо. Тэгснээ:

-Ингэдэг бий. Эдай буугаа єгчихвєє! гэнэ.

Гэтэл энэ їед Эдай

-Миний хойноос дагаж орохгїй гэж ам єгєєч. Дийлсэндээ гаарах хэрэггїй. Хїнийг бас бодож їз л дээ гэхэд цаадхи нь:

-Буцаад яв! Чамд ямар ч ам єгєхгїй, шууд хэлчихье гэнэ.

Эдай гэнэт санаа шулуудсан бололтой: Кемпийн байшин тийш эргэж нуруугаа їїрэг аажим алхав.

Кемп тэр хорыг ажиглан тэвдэж байлаа. Гар буу наранд нэг гялсхийн нэг алга болон бас дахин гялсхийнэ. Кемп нїднийхээ харааг дайчлан харвал Эдайн ар талд жижигхэн хар юм дагаж явав. Цаашдын явдал гялбаа мэт хурдан болжээ. Эдай гэнэт эргэж їсгэн гар бууг шїїрэн барих гэсэн боловч чадсангїй хїчиндээ газар мєргєж ойчлоо. Гэтэл хєх цэнхэр утаа манасхийв. Кемп буу дуугарах чимээ сонссонгїй. Эдай хэд хэд татваганан хєдєлж єрєєсєн гараа тїшин єндийхийг оролдсон боловч нїїрээрээ дахин савч ойчоод хєдлєхєє болив.

Кемп, Эдайн хєдєлгєєнгїй болсон биеийг хэсэг ширтэн харж зогсов. Тэр єдєр халуун бєгєєд салхигїй, ер нь бїх дэлхий хєдлєхєє больчихсон юм шиг санагдана. Хамар хаалга, байшин хорын хоорондохи бутны дундуур хор шар эрвээхэй хєєцєлдєн нисэх харагдана. Эдай, хамар хаалганы дэргэдэх шалбаагийн дэргэд хэвтэж байлаа. Тэр ухаагийн зуслангийн бїх байшингийн цонхны хєшиг буулгаастай бєгєєд гагцхїї ногоон єнгийн нэг жижигхэн сэхээвчинд цагаан юм харагдах нь нэг євгєн зїїрмэглэн суугаа бололтой. Кемп байшингийнхаа ойр хавиар гар бууны бараа олж харах гэж их л ажиглах боловч алга болжээ. Кемп Эдайг дахин нэг харав. Уг тоглоом сїрхий эхэлжээ.

Нэг хїн хонх дарж гадна хаалгыг нь цхисноо ойр ойр хонхдож улам хїчтэй цохиход Кемп зарц шивэгчин нараа єрєє єрєєндєє тїгжээстэй суугаад бай гэжээ. Тэгж тэгж чимээ тасрав. Кемп нэг хэсэг чагнан сууснаа гурван цонхоор гадагш ээлжлэн харав. Параа нь шатан дээрээ их л тїгшсэн янзтай чагналаа. Тэгснээ унтлагынхаа єрєєнєєс талынхаа шилээврийг авч зэвсэглэн доод талын давхрын цонхнуудын дотуурхи бїх тїгжээг шалгаж їзэхээр явлаа. Цєм найдваратай ба бєх байв. Тэгээд дээш буцаж гарав. Эдай тїрїїчийн хэвээр замын хажууд хэвтсээр харагдана. Зуслангийн байшингууын хажуу замаар нєгєє зарц хїїхн нь хор цагдаагийн хамт ирж яваа харагдлаа.

Цєм нам гїм байв. Кемпэд тэр гурван хїн даанч удаан явах шиг санагдана. Кемп дайснаа одоо юу хийж байгаа бол гэж дотроо бодсоор ажээ. Доод д вхарт тар тїрхийх чимээ гармагц Кемп гэнэт авхийн цочлоо. Гэнэт бїх байшингийн ­ь хїчтэй цохин доргиулж мд хугарах чимээ гарч, цонхны хаалтны тїгжээ тємрїїд хангинан тар няр хйилээ. Кемп гал тогооныхоо єрєєнд орох цоожийг гаргав. ßг энэ їед цонхы хаалт модны хєрєєдїїлж, огтлуулсан хэсгїїд долтогш бутран унав. Кемп айн сїрдэж балмагдан зогсов. Цонхны жааз нь нэг хєндлєвч эвдэрснээс биш бїтэн байв, харин шил гэх юмгїй хагархай зоорууд нь жазны угт арзайн їлджэ. Цонхны хаалтыг сїхээр хэмх цохиж, цонх хамгаалсан тємєр тор, жаазыг хїчтэй хїчтэй нїдэж байв. Гэтэл сїх нь гэнэт хажуу тийш болон алга болов. Байшингийн хажуугаар гарсан нарийн зам дээр гар буу байж байснаа гэнэт хєдлєн їсрэх шиг болов Кемп ухасхийв. Тэгтэл буун дуу гарч Кемпийн хааж байсан хаалганаас мод хотрон толгой дээгїїр нь гарав. Кемп їїдийг хааж цоожлоход Грффин хашгиран инээх сонсогджээ. Дахин сїхдэх чимээ гарлаа.

Кемп ухаан сийлэх снаатай гудмандаа зогсож байв. Їл їзэгдэгч хїн гал тогооных нь єрєєнд одоохон орж ирэх байлаа. Тэр їїд удаан тэсэж чадахгїй тэгээ…

Гадаа хаалганы хонх дуугарлаа. Цагдаа нар байх стой. Кемп їїдний єрєє рїї гїйн очиж гинжий нь бэхлээд дэгээг мултлав. Кемп хэн бэ гэж асуун зарц хїїхдий дууг сонсож Ўайж гинжийг тавихад цаадхи гурав нь ум хумгїй чихэлдэн орлоо. Кемп ч їїдээ тїгжиж авлаа.

-Єнєєх чинь! Гар буутай байна. Хор сум їлдсэн. Эдайг алсан. Лав л буудаад унагачихсан. Шалбаагийн тэнд байхы нь їзсэнгїй юу, тар? Тэнд байгаа гэж Кемп хэлэхэд, нэг цагдаа

-Хэн? Гэхэд

Эдай гэв.

-Бид арын хаалгаар орж ирлээ гэж шивэгчин хариулав.

-Юун чимээ вэ? гэж нєгєє нэг цагдаа нь асуухад Кемп:

-Єнєєх чинь гал тогооны єрєєнд орчихсон юм уу. Ороод ирэх гэж байгаа байх. Сїх олж авсан байна.

Гэтэл гал тогооны їїдийг сїхээр цохих чимээ гэнэт гарлаа. Шивэгчин хїїхэн їїд рїї шагайж харснаа чичрэн дагжаад хулчийн ухарч идээний єрєє рї орлоо. Кемп, юу болсон айдлыг хагас зэрэгдэглэн тайлбарласан болж байв. Гал тогооны єрєєний хаалга эвдрэн нэвтрэн чимээг цєм сонсов.

-Наашаа, наашаа гэв. Кемп хэлээд хор цагдааг идээ цайны єрєє рїї оруулав. Єєрєє юу ч хийхээс буцахгїй зориг бадарчээ.

-Шилээвэр! Гэж Кемп хашгираад зуух руу гїйв. Унтлагын єрєєнєєс авчирсан шилээврээ цагдаагийн нэгд нь гал тогооны єрєєнєєс авчирснаа нєгєєдєхєд нь єгєв. Тэгээд єєрєє гэнэт гэдэргэ ухасхийв. Нэгэн цагдаа ухасхийгээд шилээврээрээ єнєєх сїшхийг тээглїїлэн тогтов. Гар буу дуугарч цагдаагийн ханцуйг цоо буудав. Нєгєє цагдаа нь тэ жижигхэн зэвсгийг ял алах гэж байгаа юм шиг цохиход тэр нь шалан дээр тїр тархийн улналаа.

Тийнхїї тулалдаан эхэлмэгц єнєєх шивэгчин хашгирч чарлан зуухны дэргэд зогсож байснаа хагархай цонхоор гарч амь зулбах санаатай хаалгы нь авч байлаа.

Єнєєх сїх гудманд гарч шалаас дээш гуруван тохой єндєрт тогтож їл їзэгдэгч хїн их амьсгаадах ·имээ дуулдаж байлаа.

-Та хор зайлж бай. Наад Кемп л хэрэгэтэй гэж їл їзэгдэгч хї хэлэхэд цагдаагийн нэг нь:

-Харин та бид хорт хэрэгтэй байна гэж дуу гарсан зїг хэлээд ухасхийн алхаж шилээврээр чичив. Гэтэл їл їзэгдэгч хїн зайлж амжсан тул шилээвэр нь шїхрийн тавиурыг чичив. Тэр цагдаа арай л ойччихсонгїй мунгинаж байтал толго© дээр нь сїх бууж тємєро малгай нь цаасан малгай шиг ялбийн унаад гал тогооны єрєє рїї орох шатаар єнхрєв. нєгєє нэг нь сїхний хойноос нь хєєж таамгаар цохиход нэг зєєлхєн юм тааралдаж олох дуу гарч сїх нь шалан дээр уналаа. Цагдаа сїхэн дээр єрєєсєн хєлєєрєє гишгэж байгаад дахин нэг цохисон боловч юм тааралдсангїй. Тэгээд шилээврээ бэлтгэн ямар нэг хєдєлгєєн гарах чимээ чагнан их л анхааралтай зогсов.

Тэгтэл хоол цайны єрєєний цонх нэгдэж хурдан хурдан алхах хєлийн чимээ гарчээ. Нєгєє цагдаа нь нэг хєрвєєд єндийн суухад чамархайнаас нь цус гарч буй харагдлаа. Шархадсан цагдаа:

-Єнєєх чинь хаана байна? гэхэд нєгєєдєх нь

-Бїї мэд. Би онож цохисон. Чиний дэргэдїїр гараад чвчаагїй бол їїдний єрєє хавьд байгаа байх. Доктор! Хїїе! Кемп! гэв. Хариу байдаггїй. Доктор Кемпээ! гэж цагдаа дахин дуудлаа.

Шархадсан цагдаа арайхийн босов. Гэтэл гал тогооны єрєє орох шатаар хєл нїцгэн хїн яваа чимээ гарлаа. Шилээвэр барьсан цагдаа

-Уухай! Гэж хашгираад тэр зїг шилээврэ шидэхэд тэр нь хийн халаагуурын залгааг хага цохижэ. Цааш нь хєєцєлдєх гэснээ больж идээ ундны єрєєнд ороод:

-Доктор Кемп … гэж шууд эхэлснээ даруй зогсож

-Гайгїй зоригтой эр юм даа, ээ доктор Кемп чинь гэж нєгєє нєхєртєє эргэж харахад нь хэлэв.

Идээ ундны єрєєний цонх цэлийтэл онгойосон байлаа. Шивэгчин Кемп хорын аль нь ч алга.

Доктор Кемпийн тухай єєрийн бодлыг хор дахь цагдаа товчлон бєгєєд хїчтэй илэрхийлжээ.

ХОРИН НАЙМДУГААР БЇЛЭГ

АНЧНЫГ АГНАВ

Кемпийн байшин бїслэгдмэл байдалтай болж байхад тэдний хажуу зуслангийн эзэн Хилас сэхэвчин дотроо унтаж байлаа. Хилас бол їл їзэгдэгч хїни тухай “дэмий ярианд” хэрхэвч итгэхгїй байсан цєєхєн хїний нэг юм. Харин тїїний гэргий цуу їгэнд итгээд энэ тухай тїїнд хожим дандаа ярьдаг байжэ. Хилас гэрээс ер ажиггїй гарч цэцэрлэг дотуураа зугаалан явж байгаад їдийн хоол идсэний араа урьдын дадсан заншил соор унтсан ажээ. їл їзэгдэгч хїн Кемпийн цонхыг хагалан балбаж байхад Хилас санаа амар унтаж байв. Гэтэл нэг л аягїй санагдаж сэрэв. Хилас Кемпийн рїї харж, нїдээ арчих дахин харав. Тэгээд хєлєє буулган суугаад чагнаж їзлээ. Дэмийрч байна уу гэж бодтол хачин юм хэвээр харагдсаар балаа. Кещмпийн байшин жигтэйхэн тонуулаад бїхэл сар эзгїй хаягдсан юм шиг харагджээ. Бїх шил цонх нь хагархай, дээд талын єрєєний цонхнуудаас бусад нь цєм дотросоо хаалттай байгаа їзэгдлээ.

Хилас цагаа харж-Хориод минутыєн ємнє яах аргагїй зїгээр байсан даа гэлээ.

Нлээд хол нэг юм аяар, жигд цохих, шил хагарах чимээ дуулдав. Хиласыг мэл гайхан байтал бїр ч хачин юм харагджээ. Кемпийн хоол ундны єрєєний цонхны хаалт нээгдэн тэдний шивэгчин эсгий малгай, пдальтотойго цонхон дэрээ гарч жаазыг дээш болгох гэж чичргэнэж байв. Гэтэл тэр эмэгтэйн дэргэд єєр нэг хїн хїрч ирээд туслалцлаа. Докирох Кемп байжээ. Тєдхєн цонх нээгдэж, оноох шивэгчин гарч ирээд гїйсээр бутан дотор орж нуугдав. Хилас тийм хачин юм болж байгааг харж гайхсандаа босож учяир нь лдохгїй юм їглэж байв. Тїїнийг харсаар байтал Кемп цонхны тавцан дээр гарч гадагш їсрэн буугаад таримал буттай замд нэг юмнаас нуугдаж байгаа аятай бєхийчихсєн гїйж, алтан тэрэлжний цаагуур орж алга болсноо дахрин гарч ирээд задгай тийш харсан хашаа руу авирч шалавхан цааша даваад яг Хиласын сууж байгаа сэхээвч чиглэн ураадан гїйв.

Аймаар юм бодож сандарсан Хилас -Ай бурхан минь! гэж дуу алдаад -Энэ лав єнєєх гайхал, їл їзэгдэгч хїн нь биз. Нээрэн їнэн байх нь ээ! гэв. Хилас ингэж бодсоноос хойш арга эрэх хэрэгтэй гэж їзээд гэрийн зїг чадал мэдэн харайв. Їїнийг дээд давхраас тогооч нь ажиглаж их гайхав.

-Юунаас ингэж айсан юм бол? ßагаад ухаан зулааггїй ингэж гїйнэ вэ? гэнэ.

Хилас гїйж ирээд хаалгаа тархийтэл хааж, хнх дуугарган:

-Хаалга їїдээ хаа! Цонхоо хаа! Цємийг хааж тїгж! Їл їзэгдэгч ирж явна! гэж хоолой мэдэн хашгирав. Тэднийхэн цєм хєл їймээн бол хашгиралдан бужигнав. Хилас єєрєє гїйн харайж тагтныхаа хаалгыг хаахаар очиход сараалчин хашаан дээгїїр доктор Кемпийн толгой, мєр євдєг харагдав. Тєдхєн доктор Кемп ногоо тарьса­ газраар туучин, теннисийн талбайгаар гїйсээр байшинд нь хїрч ирэв.

-Болохгїй гэж Хилас тїгжээгээ оньслох зуур хэлээд -Таныг хойноос чинь хєєж яваа бол би таныг гэртээ оруулж чадахгїй нь ээ. ßая гэх вэ гэв.

Айж сандран нїд нь рой дээрээ гарсан Кемп саравчны цонхны шилэнд нїїрээ нааж їїдийг учир зггїй балбан бариулы нь галзуурсан мэт угзчив. Тэр талаар орж болохгїйг Кемп мэдээд дээгїїр давж цэцэлэгт нь ороод хажуу талын хаалган дээр очив. ТЬэгснээ хажуугий­ хамар хаалгаар гарч байшинг нэг тойрон замаар орж гїйв. Айж санчин цонхоороо харж байсан Хиласын нїдэнд Кемп харагдахгїй болон далдартал єнєє таримал ногоог бас нэг їл їзэгдэгч хєл хайр найргїй гишгин гарав. Хилас шатаар єгссєн учир уг агнуурын цаашдын явцыг харж чадсангїй. Гэвч дотоод шатныхаа цонхны дэргэдїїр гїйн гартал нь хажуугийн халга нь тархийв.

Кемп замаар ороод єєрийн эрхгїй уруудан гїйсэн учир дєнгєж дєрєв хоногийн ємнє нэг хїн тэгж гїйн байхыг ажлынхаа єрєєний цонхиоор харж байсан бол одоо єєрєє тийм зовлон амсаж авлаа. Кемп гїйн дасгал хийгээгїй их удсан боловч энэ удаа овоо сайн гїйж цроай зїс цйж, хєлс их асгаравч ухаан бодол нь самуураагїй дажгїй байв. Кемп хол хол гїйж їсчин явахдаа хєєж яваа этгээдийнхээ їл їзэгдэгч хєлийг хорлох гэж аль бартаатай, эвгїй нарны гэрэлд гялалзан харагдах шилний хагархайтай газраар гїйж явлаа.

Тэр ухаагийн зам маш урь эл хуль, хормойд нь байгаа хотын зах ер бишийн хол байдгийг Кемп насандаа анх удаа мэжээ. Гїйх шиг хэцїї, удаан, зам хороодоггїй хєдєлгєєн байдаггїй аж._ Їдийн наранд дїнсийн харагдах байшин барилгууд цє¬ жин тан хаалттай, тїгжээтэй ха°агдана. Єєрийх нь заавраар л тийм байгаа ажээ. Хжуудаа юу болж байгааг харах хїн ганц ч билээ гараасай. Алсад хотын бараа харагдан тэнгис далдарч, тээр догуур хїмїїс їзэгдэх болов. Тэртээ нэг ухаагийн хормой руу нэг морин трамвай явж байна. Тэнд цагдаагийн газар байдаг. Гэтэл ар талд нь юу дуулдав, хїний хєлийн чимээ юу? Бушуулаарай.

Хїмїїс єєрийг нь хараад нэг хор нь зугатан цааш гїйж эхлэв. Кемпийн амьсгаа давхцан хэрчигнэж эхлэв. Морин трамвайд ойртлоо. “Наргиантай крикетчїїд” гэсэг архи пивоны газрынха їймэлдэж їїд хаалгаа хааж эхлэв. Морин трамвайн ар талд намаг хатаахад хэрэглэх овгр товгор, хагархай чулуу хайрга харагдаж байлаа. Кемп тэр морин трамвайн дотор гїйж ороод хаалгы нь хаачихъя гэж бодсоноос болиод шууд цагдаагийн газар луу гїйжээ. Тєдхєн “Наргиантай крикетчїїд”-ийг єєгєрєн гудамжны їзїїр хїрээд хїмїїсийн дотор оров. Морин трамвайн улаач, туслах хоул морьдоо хєллєєстэй хэвээр орхиод ум хумгїй сандчин гїйх Кемпийг гайхан зогсчээ. Овоолгоостой чулуун цаанаас тэнд ажил хийж байсан хїмїїс мєн гайхан харжээ.

Кемп, хурдаа ялимгїй сасан боловч мєрдєгчийн хєлийн чимээ пад пад ойртон дуулдахад ахин хурдлав.

-Їл їзэгдэгч хїн! гэж Кемп хашгиран ар тийшээ, учир нь їл мэдэгдэхээр заагаад суваг дээгїїр дажгїй харайн гарч хэдэн булиа эрийн цаагуур оров. Кемп цагдаагийн газар очихоо больж нарийн гудамжаар орж ногоо худалдагчийн тэрэгний дэргэдїїр гїйн єнгєрч, боов чихрийн мухлагийн їїдэнд жаахан тээнэЈэлзсэний, гол гудамж ордог модт®й гудамжаар орж гїйв. Модон дотор тоглож байсан хїїхдїїд тїїнийг хармагц тал тал тийш бутран зугтав. Зарим айлын цонх нээгдэж уурласан эхчїїд тїїний хойноос хараал тавин хашгирч байлаа. Кемп дахин морин трамвайн буудлаас нэлээд зайтай Килл-Стрит гудамж руу гїйхэд маш, лон хїн їймэлдэн хашгиралдан зїг зїг бутрах харгджээ.

Кемп ухаагийн наадхи гудамж тийш хялахмхийн харав. Том биетэй нэг чулуучин эр хойно нь тун ойрхон чанга хашгичин хїрзээ хїчлэг далайж явна. Тїїний хойноос морин трамайн кондуктор гар зангидан гїйж явна. Тэр хорын хойноос єєр хїмїїс чанга чанга хашгиралдан нэг юм руу далайн цохих харагдлаа. Нєгєє талаас хотын зїг бас бїстэй бїсгїй хїмїїс яаран гїйж байх ба нэг мухлагаас гартаа муна барьсан нэг хїн гїйн гарахыг Кемп харав.

-Бїслээд аваарай! Бїслээд аваарай гэж нэг хїн хашгирна. Уг байдал одоо ямар болсон учрыг Кемп ухаарав. Кемп амьсгаа давхцан арай ядан зогсож байлаа.

-Єнєєх чинь энэ хавьд л байна, бїслээрэй гэж Кемп хашгирав.

Гэтэл Кемпийн чих рїї нэг хїн чанга цохиход Кемп гуйвран унах дєхєж дайсан руугаа эргэн ноцох гшэж оролдсон боловч хий цохиж єєрєє арай л ойччихсонгїй. Гэтэл їл їзэгдэгч хїн эрїї рїї нь дэлсэн унагаагаад орон дээр нь євдєглєж багалзууры нь хор гараараа шахав. Нэг гар нь хїч муутай байжээ. Кемп їл їзэгдэгч хїний царвууг хар чадлаараа базлахад цадхи нь чанга гэгч олов.

Гэтэл Кемпийн толгой дэгїїр чулууны хїрз гялсхийн нэг юм онов. Кемпийн нїїрэн дээр нэгэн шингэн юм дусчээ. Багалзуірдаж байсан гар ч сулраад єгєв. Кемп арай чарай босож дайсныхаа зєєлєн болсєн мєрнєєс барьж дарж ойчин їл їзэгдэгч толгойг дарав.

Тэгээд

-Би бариад авлаа! Туслаасрай! Туслаарай! Єнєєх чинь энд байна! Хєлєєс нь бариад аваарай! Гэж хашгирав.

Тэр тэмцэл болсон газар їй тїмэн хїн агшин зуур цуглан иржээ. Учры нь олоогїй хїн бол хєл бємбєгний сїрхий ширїїн тэмцээн болж байгаа юм байна гэж бодох биз ээ.

Кемпийн ярьснаас хойш дуугарсан ярьсан хїн ер гарсангїй, харин цохиж нїдэх, хєлєєр дэвслэх чимээ хїний давхацсан амьсгаа сонсдож байв.

Їл їзэгдэгч хїн ер бишийн хїч гарган хэдэн хїнийг тїлхээд босож чадсан байна. Кемп буга гєрєєсєнд ассан анч нохой шиг зуурчихаад ер салсангїй. Їл їзэгдэгчийг єдий тєдий оло н мянган гар урж, нїдэж сэглэв. Морин трамвайн кондуктор тїїнийг багалзуурдан бариад дахин унагав. Дахиад л нэг газар шавааралжээ. Їнэнийг хэлэхэд даанч хайр гамгїй нїдэцгэжээ. Гэнэт:

-Амь єршєєгєєч! Амь єршєєгєєч! гэсэн аймаар дуу гарснаа тєдхєн сулхан олох дуугаар солигдон чимээ тасрав.

-Хойшоо болцгоо, малууд аа! гэж Кемп сєєнгє дуугаар хэлэхэд хїмїїс арагш болов. Шархадсан байна,, та нар хойшоо болцгоо!

Зодоонд улайрсан хїмїїс жаахан гэдрэглэхчээ болоход Кемп газраас арван таван ямхын тєдий хєндий харагдах бєгєєд їл їзэгдэгч хїний гарыг дарна. Нэг цагдаа їл їзэгдэгч хїний хєлєєс зуурчээ.

-Битгий тавиарай! гэж нєгєє бїдїїн чулуучин хашгирч цус нєж болсон хїрзээрээ далай

-Залилж Ўайгаа юм шїїл, наадхи чинь гэв. Кемп , их л болгоомжтойгоор євдгєє дээшлїїлж -‡алилаагїй, гэсэн ч би тавилгїй барьж байя гэв. Šемпийн црай хєхєрч, хавдаж эхэлсэн байна. Хэл нь эдэрч, уруулаас нь цус гарна. Кемп єрєєсєн гараа суллаж їл їзэгдэгч хїний ­їїрийг тэмтрэх шиг харагдана. Тэгээд -Ам нь шал нойтон байна, -Ай бурхан минь! гэлээ. Тэгснээс гэнэт босон харайж дахиад сєгдєв. Хїмїїс дахин шахцалдан бїчиж, сонирхн гїйлдэж, ирэх хєлийн чимээ сонсдоно. Байшин бїрээс хїн гарч байв. “Наргиантай крикетчїїд”-ийн хаалга цэлийтэл нээгджэ. Харин хїмїїсийн ярилцах нь бага байв. Кемп, хий агаарт юм тэмтэрч харагдсанаа

-Амьсгалаа хураажээ, зїр нь цохихгїй байна. Хажуу бие нь, аяа! гэв.

Нэг чавганц єнєєх булиа чулуучны суган догуур шагай, мойног хуруугаараа зааж гэнэт чанга дуугаар

-Хараач! Хараач! гэв. Хїмїїс харвал хєдєлгєєнгїй гарын дїрс газарт цийлэгнэн тодорч, яг шил шиг бєгєєд їх нарийн бїдїїн судас, яс шєрмєс нэгд нэгэнгїй илэрчээ. Тэгснээ хїмїїсийн харсаар байтал тунгалаг байдлаа алдаж барайн харлаж эхлэв.

-Хїїеэ! Хєл нь харагдаж эхэллээ шїї! гэж цагдаа дуугарав.

Ийнхїї гар хєлєєс эхлэн бїх эрхтэн нь аажмаар їзэгдэх болж бїх биеийн дїрс илэрчэ. Биех биеэр нь хор гїйн тарж буй юм шиг харагдана. Эхлээд нарийхан судас шєрмєсїїд їзэгдэн биеийн ерєнхий дїрсийг бий болгон дараа нь манан шил шиг бїрэлзсэн улчин, арьс зэгдээд яваандаа нягтран бараавтар болов. Тєдхєн хэндэг нь хэмх дарагдсан, мєр нь гэмтсэн, нїїр царай нь шархдаж гэмтсэн байдал ялгаран харагдах болов. Хїмїїс гэдрэглан зай тавихад Кемп эгцлэн зогсов. Гучаад насны хїний нїцгэн, эрэмдэг сэглэгдсэн бие газар хэтэж байгааг хїн бїр олж харав. Їс сахал нь єндєр настныхтай адил цал буурал биш чандган цагаан, нїдп нь ув улан байв. Гараа тэс атгаж, нїд нь харсан хэвээр, царайд нь уур хилэн, цєхєрч тарчилсан байдал харагдана.

-Нїїрий нь бїтээгээч! Ай бїї їзэгд Нїїрий нь бїтээгээч! гэж нэг хїн хэлэв.

“Наргиантай крикетчїїд” мухлагаас цагаан даавуу авчирч биеийг нь бїтээгээд байшинд оруулав.

Тийнхїї харанхуй шахам давчхан єрєєнд ор дэвсгэрийн оронцог болсон юман дээр нїд хальтрам шархдаж сэглэгдсэн хїїр їймж шуугих єєдгїй олон хїний шохоорхол дунд хэвтэх нь урвагч хар санааны нїнжиггїйн балгаар амь алдсан Гриффин мєн бєгєєд энэ бол анх удаа єєрийгєє їзэгдэхгїй болгосон хїн, дэлхийд урьд хожид їзээгїй хамгийн авъяаслаг физикч Гриффин єєрийнхєє хачирхам аймшигт хїсэл зорилгоо хэмгїй сїйрлээр ингэж тєгєсгєсєн нь болой.

ХОРИХ ЕСДЇГЭЭР БЇЛЭГ

ТЄГСГЄЛ

Їл їзэгдэгч хїний хйсэн ер бишийн бєгєєд хєнєєл ихтэй туршлагын тухай тууж ингээд тєгсєж байгаа юм. Хэрэв та цааш нь лавтайхєн мэдэж авъя гэвэл По°т-Стоугийн дэргэдэх жижигхэн гуанзад ороод эзэнтэй нь ярилцаарай. Тэр гуанзны таних тэмдэг нь бїрх малгай, шаахай зураастай хоосон самбар, хаяг нь энэ номын гарчиг юм.

Гуанзны эзний бие тагдгар, хамар монцгор, їс нь хялгаслаг ширїїн, нїїр нь улаах савхтай. Тэнд ороод архи дарс хичнээн уувал дээр єгїїлсэн явдлаас хойш юу болсныг танд тєчнєєн их ярьж єгнє, бас тїїнээс олдсон мєнгий нь шїїгчид хурааж авах гэж оролдсон тухай ярьж єгнє.

-Тэр мєнгє чухам хэнийх байсныг нь олохгїй болохтойгоо зэрэг намайг газраас малтаж олсон олзтой хїн мэтээр їзэх гэдэг байна шїї, бурхан минь, та єєрєє хараад їз л дээ, би газар доороор малтаж гаргасан олж шиг байна гэж її? Намайг нэг эрхэм, Эзэнт тєрийн хєгжмийн их танхимд аваачиж їзсэн харсныг минь нэгд нэггїй яриулаад орой бїр нэг гиней єгдєг байв” гэх байх даа.

Хэрэв та ярихы нь зогсоо гэвэл тэр явдалд чинь гар бичмэл гурван дэвтэр холбогдсон байна уу, їгїй юу гэхэд л болох нь тэр. Тэгвэл тийм ном дэвтэр байх нь байсан, харин тэр нь надад байгаа байх гэж зарим нь боддог, надад їнэхээр байхгїй шїї. Їл зэгдэгч хїн єєрєє надаас булаагаад авчихсан, намайг Порт-Стоу руу зугатаж байхад булаагаад авчихсан. Надад байгаа гэж Кемп носн худал хэлж байгаа юм гэнэ. Тэгээд бодол болон зогсож, таныг хулгай нїдээрээ ажиглан, шилэн аягуудыг байн байн арчиж байснаа гараа явчихна. Энэ хїн бол ганц бие, євгєн хїн, дандаа гоонь явсан учир тэднийд бїсгїй хїн ганц ч байдаггїй. Тїїний гадуур хувцас нь товчтой /энэ бол тїїний ажлын байдлаас аргагїй болдог/ боловч татуурга гэх мэтийн дотуур элдэв бусын хэрэгсэл нь товчгїй, дандаа оосор бїчтэй байдаг ажээ. Ажилдаа авхаалж муутай боловч гуанзныхаа нэрийг сїрхий бодно. Хєдлєх барих нь болхи, элдвийн юм бясалгах царайтай. Хавийнх нь хїмїїс тїїнийг уран ухаантай хїн гэнэ, гамнаач, арвич занг нь хэн бїр хїндэтгэнэ. Ємнєд Английн зам харгуйн тухай ямар ч тайлбарчаас илїї мэднэ.

Жилийн ямар ч улиралд гадна ертєнцтэй холбоо бїр тасрах їедаа ням гаригийн єглєє, ням гариг бїрийн єглєє єдєр бїр оройн арван цагаас хойш мань эр, ялимгїй шингэлсэн жин архи нэг шил аяга хийж аваад гуанзныхаа гийчин хїлээж авах єрєєнд орж аягатай архиа нэг юман дээр тавиад їїдээ тїгжиж, цонхныхоо хєшгийг шалгаж, бас ширээн доогуураа шагайж харна. Тэгээд єєрєє їнэхээр ганцаараа байгаа юм байна гэж лавтай итгэмэгцээ нэг шїїгээний цоож онгойлгон цоожтой хайрцаг гаргаж ирээд хайрцагныхаа шургуулга дотроос хїрэн єнгийн гєлєнгєр хавтастай гурван боть гарган авч ширээнийхээ тэг дунд их слолын байдалтай тавина. Хавтас нь уучирч ноорсон, зарим газраа хєгцєнд идэгдсэн байна. ßагаад тийм болж вэ гэвэл урьд нэг гуун дотор єнжїїлчисэн юмсанжээ. Тэгээд хэд хэдэн хуудастай їзэг бохир усанд норж арилан балархай болжээ. Гуанзны эзэн тїшлдэгтэй зєєлєн сандал дээр сууж урт шавар гансандаа тамхи чихэх бєгєєд тэр гурван дэвтрээс нїд їл салгана. Тэгснээ нэгий нь авч хуудсы нь эргэн эргэн уншиж судалж эхэллээ. Хємсєг нь атирч уруул нь жимийн хєдлєнє.

-Зургаагийн тоо байх юм, дээр нь жижигхэн хор, загалмай, дэгээ ч байх шиг. Ай, бурхан минь, мєн ч толгойтой эр байж шїї! гэнэ. Тэгэсхийгээд чархмайлт нь суларч сандлынхаа тїшлэгийг налан гэдийж бусдын нїднээ їл їзэгдэх юм харж байгаа мэтээр тамхиныхаа утаан дундуур тасалгааныхаа гїзгий рїї ширтэн -Нууц юм хичнээн их байна. гайхмаар нууц юм байна! Учры нь олох юм бол. Бурхан минь! Би тэрїїн шиг тэгэхгїй дээ. Би л бол … ээ! гэж хэлээд тамхиа нэрнэ. Тэгээд амьдралынхаа арилж мєхєшгїй ид шидэт хїслэнгийн тухай бясалга сууна. Цуцахыг эс мэдэх Кемп хичнээн эрж хайвч їл їзэгдэх чанарын болон бусад гайхамшигтай нууцыг хадгалсан тэр хэдэн дэвтэр хаана буйг тэрхїї гуанзны эзнээс єєр хэн ч мэдэхгїй, тїїнийг амьд мэнд яваа цагт єєр хэн ч мэдэж чадахгїй ажээ.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
detrywializacja, Dziennikarstwo i komunikacja spoЕ‚eczna UЕЃ, NoK + PiM
Prawo konkurencji wykЕ‚ad 7 - 04.12, WPiA UЕЃ, Prawo ochrony konkurencji i konsumentГіw (T. ЕЃawicki)
ul
e pzt wiata od ul podgГіrskiej
Fizyczna27m, chemia w nauce i gospodarce UЕ‚, semestr V, sprawozdania chemia fizyczna i analityczna u
postД™powanie sД…dowo-administracyjne wykЕ‚ad 8, WPiA UЕЃ, PostД™powanie sД…dowo-administracyjne (M. Sieni
postД™powanie sД…dowo-administracyjne wykЕ‚ad 6, WPiA UЕЃ, PostД™powanie sД…dowo-administracyjne (M. Sieni
1a-.StaroЕјytnoЕ›Д‡, PRAWO UЕЃ, I rok, Prawo rzymskie
I Pracownia - zakres materiaЕ‚u, Studia - Chemia kosmetyczna UЕЃ, II rok, IV semestr, CHEMIA ORGANICZN
Przedmiar robot i kosztorys ofertowy przepompownia Kock ul Pogodna
09 ul mobbing
Paremie zima 2012, PRAWO UЕЃ, I rok, Prawo rzymskie
ETOLOGIA I, psychologia UЕЃ, wykЕ‚ady peЕ‚ne z etologii
nieorgany-pytania2, Studia - Chemia kosmetyczna UЕЃ, II rok, III semestr, CHEMIA NIEORGANICZNA labora
Sprawozdanie damiana nr 1, chemia w nauce i gospodarce UЕ‚, semestr V, sprawozdania chemia fizyczna i
REGULAMIN PRACY, PRAWO ZAOCZNE UЕЃ II ROK, prawo pracy uЕ‚ wyka

wiД™cej podobnych podstron