POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE WYKŁAD VI 26.11.2011

Wniesienie skargi do sądu administracyjnego (WSA)

Przesłanki dopuszczalności skargi (pytanie na egzamin)
Przez przesłanki dopuszczalności skargi należy rozumieć ogół warunków formalnych jakim powinna ona odpowiadać jako pismo strony oraz innych wymagań określonych ustawowo które musza być spełnione by skarga mogła być rozpoznana przez sąd administracyjny.

Te przesłanki dotyczą:

Grupa I podmiotów uprawnionych do ich wniesienia,

Grupa II wymogów formalnych skargi

Grupa III trybów wniesienia skargi

Do I grupy przesłanek należą:
1) wniesienie skargi przez odpowiedni podmiot który dysponuje legitymacja skargową
2) posiadanie przez wnoszącego skargę zdolności sądowej i procesowej
3) w przypadku skarżących nie będących osobami fizycznymi wniesienie skargi przez organ albo osobę upoważnione do działania w imieniu skarżącego

II grupa przesłanek - wymogi formalne
Te wymogi kreślone są w art. 46 PPSA i w art. 57 (pytanie na egzamin) - to było już omawiane.

Art. 46. § 1. Każde pismo strony powinno zawierać:

  1)   oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

  2)   oznaczenie rodzaju pisma;

  3)   osnowę wniosku lub oświadczenia;

  4)   podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

  5)   wymienienie załączników.

§ 2. Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt.

§ 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa.

§ 4. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.

Art. 57. § 1. Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:

  1)   wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

  2)   oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy;

  3)   określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

§ 2. W przypadku, o którym mowa w art. 51, skargi mogą być wniesione w jednym piśmie.

§ 3. Jeżeli w jednym piśmie zaskarżono więcej niż jeden akt lub czynność albo bezczynność, przewodniczący zarządza rozdzielenie tych skarg.
Dodatkową tutaj przesłanką jest uiszczenie wpisu sądowego od skargi, przy czym nie dotyczy on spraw w których ustawodawca przewidział ustawowe zwolnienie od kosztów co ustawodawca wymienił w art. 239 PPSA (podmioty i rodzaje spraw zwolnionych od wpisów)

  1)   strona skarżąca działanie lub bezczynność organu w sprawach:

a)  z zakresu pomocy i opieki społecznej,

b)  dotyczących statusu bezrobotnego, zasiłków oraz innych należności i uprawnień przysługujących osobie bezrobotnej,

c)  dotyczących chorób zawodowych, świadczeń leczniczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych,

d)  ze stosunków pracy i stosunków służbowych,

e)  z zakresu ubezpieczeń społecznych,

f)  z zakresu powszechnego obowiązku obrony;

  2)   ⁽³⁶⁾ prokurator i, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka;

  3)   kurator strony wyznaczony przez sąd orzekający lub przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy;

  4)   strona, której przyznane zostało prawo do pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym (prawo pomocy), w zakresie określonym w prawomocnym postanowieniu o przyznaniu tego prawa.

III grupa przesłanek dotyczy trybu wnoszenia skargi (termin i organ za pośrednictwem skarga jest wnoszona)
1) wniesienie skargi w terminie
2) wniesienie skargi za pośrednictwem organu administracji publicznej którego działanie, bezczynności, bądź przewlekłe prowadzenie postępowania stanowi przedmiot skargi.
3) obowiązek wyczerpania środków zaskarżenia jakie przysługiwały skarżącemu w postępowaniu przed organami administracji publicznej
4) brak wszczęcia nadzwyczajnego postępowania administracyjnego (np. o stwierdzenie nieważności decyzji, wznowienie postępowania administracyjnego, postępowanie nadzwyczajne o zmianę decyzji) mającego na celu usuniecie z obrotu prawnego zaskarżonego aktu)
5) nieistnienie stanu powagi rzeczy osądzonej (nie można dwukrotnie składać skargi na dany akt)

Skutki wniesienia skargi
Pierwotnym skutkiem wniesienia skargi jest wszczęcie postępowania, następuje wówczas przeniesienie sprawy należącej do właściwości organu administracji przed organ należący poza strukturą organów administracji czyli sąd administracyjny.
Sprawa wówczas staje się zawisłą przed sądem a rozstrzygnięcie o prawach i obowiązkach strony przyjmuje postać orzeczenia sądowego . Z wniesieniem skargi wiąże się automatycznie zmiana pozycji procesowej organy, który wydał zaskarżony akt, w postępowaniu przed sądem zajmuje on pozycję równą skarżącemu i postępowanie między skarżącym a organem ma charakter kontradyktoryjny. Wniesiona skarga wyznacza zakres w rozpoznaniu sprawy administracyjnej w postępowaniu sądowym i te wyżej wskazane skutki powstają i utrzymują się tylko wówczas gdy skarga została wniesiona w sposób ważny i skuteczny i skarżący jej nie cofnął.

Ustawa dopuszcza możliwość cofnięcia skargi przez skarżącego, zgodnie z art. 60 PPSA

skarżący może cofnąć skargę i to cofnięcie wiąże sąd, przy czym ustawa pozwala sądowi uznać cofnięcie skargi w dwóch sytuacjach:
1) gdy cofnięcie skargi zmierza do obejścia prawa
2) cofnięcie spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętej wadą nieważności

OCHRONA TYMCZASOWA W POSTĘPOWANIU PRZED S.A. (art. 61 PPSA)

Wniesienie skargi art. 61 § 1 do sądu nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego aktu lub czynności przy czym organ administracji za którego pośrednictwem skarga jest wnoszona a następnie sąd może wstrzymać wykonanie zaskarżonego aktu bądź czynności . Tą ochrona tymczasową poddano wszystkie akty i czynności stanowiące przedmiot skargi do S.A.

Wyjątek dotyczy tutaj

*przepisów prawa miejscowego które weszły w życie (jak weszły w życie to nie można wstrzymać ich wykonania - np. uchwały j.s.t).
Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności art. 61 §2 PPSA
Organ administracji którego dotyczy skarga jest uprawniony do wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu bądź czynności , może tego dokonać zarówno z urzędu jak i na żądanie skarżącego, przy czym uprawnienie to przysługuje mu do czasu przekazania skargi sądowi.
Organ wstrzymuje wykonanie zaskarżonego aktu lub czynności w formie postanowienia na które nie służy zażalenie.
Wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu po przekazaniu skargi do SA art. 61 § 3
Strona skarżąca niezadowolona z odmowy wstrzymania wykonania aktu lub czynności może ponownie wnosić do sądu o powtórne rozpoznanie tej kwestii co oznacza że sąd także rozpoznaje jej wniosek o udzielenie tej ochrony zawarty w skardze.
Wniosek o udzielenie ochrony tymczasowej będzie uwzględniony gdy nastąpi jedna z przesłanek:
1) zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia skarżącemu znacznej szkody w wyniku wykonania aktu bądź czynności, wyrządzona zostanie znaczna szkoda skarżącemu
2) spowodowanie trudnych do odwrócenia skutków będących wynikiem zaskarżonego aktu bądź czynności

Rozstrzygnięcie sądu w kwestii ochrony tymczasowej art. 61 § 4 PPSA

może uwzględniać żądanie strony w całości lub w części, ma ono formę postanowienia na które służy zażalenie do NSA. przy czym sąd na mocy art. 61 § 4 PPSA jest uprawniony w razie zmiany okoliczności sprawy, zmienić lub uchylić w każdym czasie postanowienie w sprawie odmowy wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu lub czynności i może to uczynić na wniosek skarżącego, uczestnika postępowania a także z urzędu. Postanowienie sądu w kwestii udzielenia ochrony tymczasowej przestaje wiązać z chwilą gdy sąd rozpoznaje sprawę, wówczas w sentencji wyroku w przypadku uwzględnienia skargi określa czy i w jakim zakresie zaskarżony akt lub czynność nie może być wykonana i takie rozstrzygnięcie traci moc z chwila uprawomocnienia się orzeczenia (art. 152 PPSA)

STADIA POSTĘPOWANIA PRZED WSA

Badanie skargi przed WSA przebiega w 3 stadiach
1) badanie pod kontem wymagań formalnych
2) badanie pod kontem dopuszczalności skargi
3) badanie zasadności skargi

Ad 1. Jest to wstępny etap badania skargi, którego celem jest nadanie jej dalszego biegu przez jej odpowiednią kwalifikację.
Na tym etapie sąd działa jednoosobowo poprzez przewodniczącego wydziału względnie wyznaczonego sędziego sprawozdawcę.

Przewodniczący niezwłocznie bada:
1) czy skarga czyni zadość wymaganiom formalnym (art. 46 i 57)
2) czy został uiszczony wpis (tam gdzie nie ma zwolnienia od kosztów)
Gdyby były braki formalne przewodniczący wydziału wzywa do ich uzupełnienia i takie wezwanie zwykle jest łączone z wezwaniem do uiszczenia wpisu do skargi, Gdyby skarżący złożył wniosek o przyznanie prawa pomocy (np. o zwolnienie z wpisu) to na tym etapie badania skargi wniosek o przyznanie prawa pomocy będzie skierowany do referendarza sądowego bądź sędziego sprawozdawcę o on będzie tę sprawę rozpatrywał.
Jeżeli z treści skargi, już na etapie wstępnym wynika, że jest ona niedopuszczalna to przewodniczący wydziału nie wzywa do wpisu i sprawa kierowana jest na posiedzenie niejawne celem odrzucenia niedopuszczalnej skargi. Natomiast jeżeli sprawa jest dopuszczalna i dokonany jest wpis sprawa kierowana jest do sędziego sprawozdawcy do tzw. referatu sędziego.
Sędzia sprawozdawca wydaje zarządzenia konieczne do prawidłowego sprawy, zapoznaje się z wnioskami stron w toku postępowania, może decydować o przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego w sprawie bądź też postępowania uproszczonego a także sprawdza czy jego zarządzenia w sprawie są wykonywane prawidłowo przez pracowników sekretariatu.
Sędzia sprawozdawca dokonuje wstępnego badania skargi i wyznacza stosownie do swoich ustaleń termin posiedzenia niejawnego lub wyznacza termin rozprawy w którym sprawa ma być rozpoznana przez skład 3 sędziów. Skierowanie na rozprawę następuje wówczas kiedy zdaniem sędziego sprawozdawcy nie ma przeszkód do merytorycznego rozpoznania skargi czyli nie ma przeszkód do zbadania czy zaskarżony akt lub czynność zostały podjęte z naruszeniem prawa.

Ad 2. To stadium ma zwykle miejsce na posiedzeniu niejawnym, tam bowiem sprawa jest kierowana gdy po wstępnym badaniu skargi istnieje wątpliwość co do jej dopuszczalności. Co do zasady sąd bada dopuszczalność skargi w składzie 1 osobowym przy czy w sytuacji gdy na etapie wstępnym skarga zostanie dopuszczona na rozprawę a w trakcie rozprawy sąd w składzie 3 osobowym uzna że jest ona niedopuszczalna to postanowienie o jej odrzuceniu zostanie wydane w składzie 3 osobowym na rozprawie.

Art. 58PPSA (pytania na egzamin: 1) wskaż przesłanki dopuszczalności skargi ; 2) wskaż przyczyny odrzucenia skargi czyli przyczyny jej niedopuszczalności)

Przesłanki niedopuszczalności skargi (pytanie na egzamin) art. 58
1) brak właściwości S.A., ma on miejsce wówczas gdy:
- dotyczy aktu bądź czynności nie objętych właściwością S.A. np. wniesiona skargę na akt notarialny;
- skargę wniesiono w sprawie wyłączonej z zakresu właściwości tego sądu - art. 5 PPSA (np. skarga na akt z zakresu podległości służbowej między organem a pracownikiem
- gdy sprawa leży w zakresie kompetencji innego S.A. choć w tym przypadku sąd takiej skargi nie odrzuca tylko przekazuje ją właściwemu S.A., ponadto ustawa przewiduje brak możliwości odrzucenia skargi przez S.A. z powodu braku jego właściwości jeżeli wcześniej w takiej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy.
Ustawa nakazuje S.A. w takiej sytuacji przyjęcie swojej właściwości jeżeli wcześniej sąd powszechny w sprawie uznał się za niewłaściwy
2) wniesienie skargi po upływie terminu do jej wniesienia
Skarga wniesiona po terminie podlega odrzuceniu o ile termin ten nie został przywrócony. Gdyby jednak sąd odrzucił skargę bez rozpatrzenia wniosku o przywrócenie terminu to takim rozstrzygnięciem naruszał będzie zasadę prawa do sądu (powód do wniesienia skargi kasacyjnej)
3) nie uzupełnienie w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi
4) gdy skarga zostanie wniesiona na akt lub czynność w sprawie której postępowanie jest w toku lub zostało zakończone prawomocnym wyrokiem przy czy sytuacja ta dotyczy tych samych podmiotów i przedmiotu postępowania.
5) brak zdolności sądowej lub brak należytej reprezentacji skarżącego (np. brak pełnomocnictwa) Przykładowo strony nie będące osobami fizycznymi dokonują czynności w postępowaniu sądowo administracyjnym przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu . Oznacza to przez że podpisanie skargi przez osobę nieupoważniona do działania w imieniu skarżącego przesądza o jej niedopuszczalności (podpisuje nie ta osoba). Niemniej jednak w takim przypadku sąd jest obowiązany jest wezwać skarżącego pod rygorem odrzucenia skargi do udzielenia w wyznaczonym terminie odpowiedzi czy potwierdza wniesienie skargi i dopiero w przypadku uzyskania negatywnej odpowiedzi bądź jej braku w wyznaczonym terminie skarga jako niedopuszczalna będzie odrzucona.
6) inne przyczyny niedopuszczalności:
- niewyczerpanie środków zaskarżenia przez skarżącego (np. wniesienie skargi na decyzję pierwszej instancji, wniesienie skargi przez osobę nie mogącą być pełnomocnikiem)

Sąd orzeka odrzuceniu skargi w drodze postanowienia na które przysługuje skarga kasacyjna do NSA. Takie postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym i wywołuje ono taki skutek że zamyka drogę do wydania wyroku w sprawie.

Ad 3. Stadium 3 badania zasadności skargi stanowi badanie skargi pod względem merytorycznym czyli pod kontem jej zasadności. Sąd bada zasadność skargi na rozprawie (posiedzenie jawne) w składzie 3 osobowym. O terminie , czasie i miejscu rozprawy strony , uczestnicy postępowania muszą być zawiadomieni na 7 dni przed rozprawą. Na rozprawie realizują swoje podstawowe uprawnienia procesowe do których należy prawo do czynnego udziału w p0ostępowaniu . W przypadku nie powiadomienia o terminie rozprawy uczestnik postępowania pozbawiony jest możliwości obrony swoich praw co skutkuje nieważnością postępowania. Gdyby jednak adresat któremu już po wniesieniu skargi doręczono pismo sądowe zmienił adres i nie zawiadomił o tym sądu to takie wezwanie będzie uznane za doręczone pod dotychczasowym adresem i takie doręczenie będzie uznane za skuteczne.
Co do zasady stawiennictwo strony na rozprawie nie jest obowiązkowe chyba że sąd wezwie stronę do osobistego stawiennictwa.
Nieobecność strony i pełnomocników na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.
Rozprawę otwiera , kieruje i zamyka przewodniczący składu sędziowskiego . Na rozprawie sędzia sprawozdawca składa sprawozdanie sprawy, potem przewodniczący składu udziela głosu stronom, gdy sprawa jest dostatecznie wyjaśniona przewodniczący zamyka sprawę i odbywa się niejawna narada nad treścią rozstrzygnięcia. W trakcie której spisywana jest sentencja rozstrzygnięcia w sprawie. Następnie sąd ogłasza treść orzeczenia stronom postępowania.
Zasady wyrokowania
1) względnej dyspozycyjności postępowania (skarżący wnosi skargę i może ją również cofnąć z pewnymi wyjątkami)
To postępowanie może być wszczęte tylko na wniosek uprawnionego podmiotu. Skarżący następnie może cofnąć skargę i w zasadzie jego żądanie jest wiążące dla sądu, przy czym sąd uzna cofnięcie za niedopuszczalne jeżeli zmierza ono do obejścia prawa bądź spowodowało by ono utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności.
2) zasada nie związania sądu granicami skargi co oznacza że sąd nie jest związany ani zarzutami ani wnioskami ani powołaną podstawą prawną przez skarżącego . Oznacza to że sąd ma prawo a przede wszystkim obowiązek wykonać oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu bądź czynności nawet wówczas gdyby dany zarzut naruszenia nie został przez skarżącego w skardze podniesiony. Ponadto z mocy art. 135 PPSA sąd ma możliwość usunięcia naruszeń prawa w stosunku do aktu lub czynności podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach danej sprawy, której skarga dotyczy, jeżeli jest to niezbędne do końcowego jej załatwienia.
Przesłanką zastosowania regulacji wynikającej z art. 135 PPSA jest stwierdzenie naruszenia prawa materialnego lub procesowego nie tylko w zaskarżonym akcie a także w aktach i czynnościach je poprzedzających jeżeli były one podjęte w granicach danej sprawy.
3) zasada nakazująca sądowi rozpoznania sprawy przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w postępowaniu przed organami administracji. Rozpoznanie prawy przez WSA następuje wg. stanu faktycznego i prawnego jaki istniał w dniu wydawania zaskarżonego aktu, wyjątek dotyczy sprawy o bezczynność, wówczas sad bierze stan faktyczny i prawny na dzień wyrokowania.

ZAWIESZENIE I UMORZENIE POSTĘPOWANIA

Zawieszenie postępowania

Podstawą do zawieszenia postępowania są przeszkody o charakterze przejściowym, które uniemożliwiają sądowi prowadzenie postępowania.
I właśnie zawieszenie postępowania ma na celu umożliwienie sądowi usunięcia takich przeszkód.

Można wyróżnić zawieszenie postępowania W:

*ścisłym znaczeniu.
1) Jest ono następstwem przyczyn niezależnych od woli stron
2) wyróżnia się tzw. spoczywaniem procesu, które jest następstwem zgodnego wniosku stron o zawieszenie bądź przejawem ich bezczynności
*Zawieszenie w ścisłym znaczeniu niezależne od woli stron - zawieszenie obligat. z mocy prawa
Wyróżniamy tutaj zawieszenie obligatoryjne lub fakultatywne.
Zawieszenie obligatoryjne może nastąpić z mocy prawa lub na mocy postanowienia sądu. Zawieszenie takie ma charakter szczególny i nie wymaga wydania postanowienia przez sąd. Następuje ono z chwilą przestania działalności orzeczniczej przez sąd na skutek działania siły wyższej, niemniej jednak podjęcie działalności orzeczniczej przez sąd wymagać będzie wydania przez sąd postanowienia o podjęciu.
*Zawieszenie obligatoryjne na mocy postanowienia sądu - Z URZĘDU Art. 124 PPSA)
Sąd obligatoryjnie na mocy postanowienia zawiesza postepowanie w razie:
1) w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utratę przez stronę zdolności sądowej, lub utratę przez przedstawiciela ustawowego takiego przedstawicielstwa (np. ojciec reprezentuje dziecko i zostaje pozbawiony władzy rodzicielskiej).
Nie dotyczy to jednak przypadku ,w przypadku śmierci strony jeżeli przedmiot postępowania dotyczy wyłącznie praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego (np. skarga o zmianę imienia strony a strona czyli skarżący umiera podczas w trakcie trwania postępowania
2) jeżeli w składzie jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie.

3) jeżeli strona lub jej przedstawiciel znajduje się w miejscowości pozbawionej na skutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu.
4) jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości.
5) w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego trybunałowi konstytucyjnemu albo trybunałowi sprawiedliwości UE.
6) w przypadku o którym mowa w art. 56 PPSA
Skutki zawieszenia obligatoryjnego powstają w zasadzie od daty wydania postanowienia.

W przypadku śmierci strony oraz w przypadku postępowania upadłościowego zawieszenie następuje z mocą wsteczną czyli od dnia zdarzeń które spowodowały zawieszenie, przy czy zdarzenia takie nie wstrzymują wydania orzeczenia jeżeli nastąpiły po zamknięciu rozprawy.
Są jednak powinien wydać postanowienie o zawieszeniu postępowania w takich sytuacjach by uniemożliwić uprawomocnienie się orzeczenia.

*Fakultatywne zawieszenie postępowania (art. 125 PPSA)
Przyczyny:
1) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowo administracyjnego , sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym.
2) jeżeli ujawni się czyn którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowo administracyjnej.
3) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu.
4) w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście.

*Zawieszenie na zgodny wniosek stron art. 126 PPSA
Sąd może zawiesić postępowanie także na zgodny wniosek stron. Nie są istotne przyczyny z powodu których strony wnoszą o zawieszenie na zgodny wniosek, przy czym sąd nie jest związany wnioskiem i zawieszenie należy do jego uznania. Taki wniosek stron może wskazywać czas do którego postępowanie ma być zawieszone, przy czym to zawieszenie nie może być krótsze niż 3 miesiące i nie dłuższym niż 3 lata.

Podjęcie postępowania art. 128 i dalej

Podjecie postępowania może nastąpić:
1) z mocy prawa
2) z urzędu
3) na wniosek stron

Ad. 1 Art. 128 PPSA - podjęcie z urzędu , pojawia się wtedy gdy nie ma już przeszkody czyli musi ustać przeszkoda zawieszenia. A w szczególności :
1) w razie śmierci strony sąd podejmie postępowanie z urzędu od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo od dnia ustanowienia na właściwej drodze kuratora spadku.
2) w razie utraty zdolności sądowej sąd ma p[odjąć postępowanie z urzędu od dnia ustalenia ogólnego następny prawnego a w razie braku przedstawiciela ustawowego od dnia ustanowienia tego przedstawiciela nowego.
3) sąd podejmie postępowanie z urzędu od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie

Podjęcie postępowania na wniosek stron
W razie zawieszenia postępowania na zgodny wniosek sąd postanowi o podjęciu na wniosek którejkolwiek ze stron nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od zawieszenia postępowania.
Postanowienie w przedmiocie zawieszenia i podjęcia postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie. Te postanowienia są zaskarżalne w drodze zażalenia do NSA przy czy postanowienie o odmowie zawieszenia lub o podjęciu zawieszonego postępowania nie jest zaskarżalne w drodze postanowienia.

---