11. KOBIETY Z KORANU I HISTORII ISLAM U
W tym rozdziale przedstawione zostaną kobiety wymienione w Koranie oraz ukazane postawy niektórych z nich żyjących w czasach Proroka. W Koranie wymienionych jest wiele wiernych kobiet z czasów innych proroków. Sposób postępowania wielu z nich stanowi przykład dla muzułmanów.
11.1. KOBIETY WYMIENIONE W KORANIE
Ewa (arab. Hałła'a) pierwsza kobieta na ziemi, żona proroka Adama. W Koranie nie ma mowy o tym, jakoby to Ewa nakłoniła swego męża do popełnienia grzechu. Mówi Allah w Koranie: "I powiedzieliśmy: ,,O Adamie! Zamieszkajcie, ty i twoja małżonka, w Ogrodzie i jedzcie jego owoce dowolnie, skąd chcecie: lecz nie zbliżajcie się do tego drzewa, bo znajdziecie się między niesprawiedliwymi'',......, lecz oboje zgrzeszyli słuchając szatana". Koran ustanawia, że Ewa nie namawiała, ani nie doprowadziła Adama do popełnienia grzechu. Z innych wersetów można wnioskować, że pierwszym odpowiedzialnym za ten grzech był Adam: "I szatan podszepnął mu pokusę, mówiąc: ,,O Adamie! Czyż mam ci wskazać drzewo wieczności i królestwo nieprzemijające?'', ,,I zjedli obydwoje z niego, (.....), Adam zbuntował się przeciwko swemu Panu i zbłądził" (Koran 20/117,120,121). Należy zwrócić uwagę, że według Islam u Allah przebaczył im ten grzech: "Wtedy otrzymał Adam od swojego Pana pewne słowa i On jest Przebaczający, Litościwy" (Koran 2/37). Jak wynika z powyższych wersetów, Islam docenił rangę kobiety i zaprzeczył jakoby to tylko ona była winna za ten grzech. Zdjął z kobiety ciążący na niej przez dłuższy czas ten zarzut, który ją drogo kosztował w historii. Opowieści o Adamie i Ewie znajdziemy wymienione wiele razy w Koranie; na przykład w wersecie 2/35-37, 7/19-25, 20/117-123. Allah w Koranie pokazuje w jaki sposób został im ten grzech wybaczony.
Żona Noego oraz żona proroka Lota.
Żony wysłanników Noego i Lota ukazane zostały jako kobiety niewierne, zwalczające religię Boga: "Bóg dał przypowieść o tych, którzy nie uwierzyli: o żonie Noego i żonie Lota.Obie one były pod władzą naszych dwóch sług, spośród naszych sług sprawiedliwych, lecz one zdradziły ich. I oni nic nie mogli dla nich uczynić wobec Boga. I powiedziano im: "Wejdźcie do ognia obie wraz z tymi, którzy tam wchodzą" (Koran 66/10).
Wymieniona w tym wersecie zdrada nie odnosi się do cudzołóstwa, ponieważ żony wysłanników ochronione zostały przez Boga od popełnienia tego grzechu. Kuzyn Proroka Ibn Abbas powiedział iż zdrada żony Noego polegała na rozpowiadaniu że jej mąż jest wariatem.
Sara - żona Abrahama. Z tradycji Proroka wiemy, że Sara była piękną i wierną kobietą. Była bezpłodna, aż do starości, kiedy to Allah objawił, iż będzie rodzić. W jednym z wersetów Koranu opisane zostało zwiastowanie; brzmi następująco: "O biada mi! Czyż ja urodzę, przecież jestem starą kobietą, a ten mój mąż jest starcem! Zaprawdę, to jest rzecz zadziwiająca! Oni (aniołowie) powiedzieli: "Czy ty się dziwisz rozkazowi Boga? Miłosierdzie Boga i Jego Błogosławieństwa niech będą nad wami - o ludzie tego domu" (Koran 11/72-73).
Hadżar. Była niewolnicą podarowaną prorokowi Abrahamowi przez króla Egiptu. Abraham pojął ją za żonę i miał z nią syna Ismaela. Prorok zostawił ją z dzieckiem w Mekce i wrócił do Palestyny. Szukając wody dla nowonarodzonego dziecka szybko przeszła między miejscowościami Safa i Marła. Pielgrzymujący muzułmanie nadal powtarzają te wędrówki, jako jeden z obrzędów pielgrzymki do Mekki. Abraham gdy pozostawił swą żonę i dziecko powiedział: "Panie nasz! Oto osiedliłem część mojego potomstwa w dolinie nieurodzajnej, obok Twego świętego Domu. Panie nasz! Niech oni odprawiają modlitwę, a Ty uczyń, aby serca ludzi skłoniły się ku nim, i daj im z owoców jako zaopatrzenie! Być może oni będą wdzięczni!" (Koran 14/37). Hadżar jest przykładem wiernej i cierpliwej kobiety. Należy zwrócić uwagę, że Ismael jej syn urodził się wcześniej niż Izaak syn Sary.
Matka proroka Mojżesza. W Koranie przedstawiona jest opowieść o matce Mojżesza, która po porodzie w obawie przed prześladowaniem ze strony Faraona spławiła dziecko rzeką. Ukazany został jej wielki smutek oraz to w jaki sposób odzyskała swego syna. Matka proroka przedstawiona jest jako kobieta wierna. Mówi Koran: "I objawiliśmy matce Mojżesza: "karm go piersią, a kiedy się będziesz obawiać o niego, to wrzuć go w morze! Nie obawiaj się i nie smuć! My go tobie zwrócimy i uczynimy go jednym z posłańców. Nazajutrz serce matki Mojżesza stało się puste; i była gotowa ujawnić to, jeślibyśmy nie wzmocnili jej serca, tak aby była wśród wierzących. W ten sposób oddaliśmy go jego matce, ażeby doznało ochłody jej oko i aby się nie smuciła, aby wiedziała, że obietnica Boga jest prawdą"(Koran 28/7,10,13).
Żona Faraona - Asja. Po tym jak żona Faraona znalazła małego Mojżesza bardzo nalegała, by mąż go nie zabijał oraz by go adoptować i wychować. Stało się więc, że Mojżesz wychowywał się w domu Faraona, a jego żona przyjęła religię Mojżesza porzucając wszelkie wygody i wytrzymując wszystkie prześladowania. Mówi Koran:
"I dał Bóg jako przykład tym, którzy uwierzyli, żonę Faraona. Oto ona powiedziała:
"Panie mój! Zbuduj dla mnie u siebie dom w Raju. Wybaw mnie od Faraona i od jego dzieła. I wybaw mnie od ludzi niesprawiedliwych" (Koran 66/11).
Była ona bardzo pobożną osobą pomimo tylu przeciwności. Za takie postępowanie stała się wzorem dla wiernych. Według słów Proroka Muhammada jest ona jedną z najlepszych kobiet raju.
Balkis- królowa Saby. Koran przedstawia opowieść o niewiernej królowej Saby, która żyła na terytorium obecnego Jemenu za czasów panowania proroka Salomona (Sulajman). W Koranie znajdujemy opis tego, jak mądrze rządziła ona swym ludem, podejmowała decyzje dopiero po naradzeniu się ze starszyzną. Prorok Salomon wezwał ją by przyjęła religię Allaha i ona tak uczyniła. W opowieści tej nie znajdziemy żadnej krytyki tego, że jest ona królową: "Oto znalazłem kobietę, która króluje nad nimi; ona otrzymała wszystko i ma wspaniały tron. Znalazłem ją i jej lud oddających pokłon słońcu, poza Bogiem" (27/23,24). Dalej Koran przedstawia mądrą dyskusję pomiędzy nią a starszyzna jej ludu i Salomonem. W konsekwencji ona przyjęła religię Boga i tak mówi Koran: "Ona powiedziała "Panie mój! Uczyniłam sobie niesprawiedliwość; razem z Salomonem poddaję się całkowicie Bogu, Panu Światów" (27/44).
Żona proroka Hioba (Ajjub). Prorok został wielokrotnie doświadczony przez Allaha. o najbardziej uciążliwych doświadczeń należała jego długotrwała i straszna choroba, która powodowała, że skóra i mięśnie oddzielały się od kości. Wszyscy ludzie opuścili go i został sam tylko ze swą żoną. Zarówno Hiob jak i jego żona byli bardzo wiernymi i cierpliwymi ludźmi. Powodowana żalem i smutkiem z powodu zaistniałej sytuacji żona proroka poprosiła go by modlił się do Boga prosząc o zdrowie. On jednak uważał, że Bóg zna jego sytuację i gdyby chciał to by go uzdrowił i dlatego wstydził się prosić. Żona kilka razy powtórzyła to mężowi, co jeszcze bardziej zabolało proroka, gdyż myślał że żona także nie może z nim wytrzymać. W końcu Hiob w gniewie obiecał jej, że jak Allah da mu zdrowie to wymierzy jej sto batów. I stało się, Hiob poprosił Boga o zdrowie i zaczął wracać do sił. Musiał jednak spełnić obietnicę, co było dla niego niezwykle trudne, gdyż żona była dobrą i cierpliwą kobietą, która okazywała mu swe oddanie. Wówczas to Allah ratując ją objawił prorokowi by zbierał sto kijów i nimi wszystkimi uderzył jeden raz, a obietnica zostanie dotrzymana i dobra żona nie ucierpi. Koran przedstawia to w surze 38/41-44.
Maria (Marjam) - matka Jezusa. Maria jest bardzo wywyższona w Islamie, gdyż wymieniona została w Koranie aż 39 razy. Tylko Prorok Islamu wymieniony jest więcej razy. Cała sura nosząca nazwę Marjam jest jej poświęcona. W Koranie napotykamy historię Marii i wzmiankę o wysokiej pozycji, jaką zajmuje ona w Domu Islamu, zanim dokonało się rzeczywiste zwiastowanie narodzin Jezusa. Oto kilka wersetów poświęconych tej wiernej i czystej kobiecie: "I oto powiedzieli aniołowie O Mario! Zaprawdę Bóg wybrał ciebie i uczynił cię czystą, i wybrał ciebie ponad kobietami wszystkich narodów" (Koran 3/42).
Tak więc została ona wybrana ponad kobietami wszystkich narodów. Nie była to matka Proroka Amina, czy ukochana córka Fatima, nie jego żona Aisza ani żadna kobieta arabska. Powiedział Allah w Koranie określając tę kobietę: "I tę, która zachowała swą czystość My tchnęliśmy w nią nieco z Naszego Ducha. I uczyniliśmy ją i jej syna znakiem dla światów" (Koran 21/91) oraz powiedział Allah: "I Marię, córkę Imrana, która zachowa dziewictwo,..., I ona potwierdziła słowa swego Pana i Jego ksiąg i była wśród pokornych" (Koran 66/12).
Żony Proroka Muhammada. Żony Proroka Islam u nazwane są w Koranie "matkami wiernych", jest o nich mowa w surach 33 i 66. Allah poprzez Koran przekazał Prorokowi aby pozwolił swym żonom wybierać, czy chcą zostać z wysłannikiem Boga i dzielić z nim trudy życia wynikające z jego misji, czy też wolą rozwód w godny sposób. Mówi Koran:
"O Proroku! Powiedz twoim żonom: "Jeśli pragniecie życia tego świata i jego ozdób, to przybywajcie! Ja wam pozwolę nacieszyć się i dam wam piękną odprawę. A jeśli pragniecie Boga, Jego Posłańca i siedziby ostatecznej - to zaprawdę, Bóg przygotował nagrodę ogromną dla tych spośród was, które czynią dobro" (Koran 33/28-29).
Bez żadnego wahania wybrały one niewygody życia, pozostawiając niektóre przywileje, dozwolone innym kobietom. Gdy dokonały wyboru Allah pokazał sposób zachowania dla żon Proroka, ponieważ ich wielka misja ma stanowić wzór dla wszystkich kobiet i dlatego muszą one okazywać więcej cierpliwości i poświęcenia. Allah zagroził im, iż w razie popełnienia grzechu kara dla nich będzie podwojona, a gdy będą spełniać dobre uczynki wówczas czeka je podwójna nagroda. Mówi Koran:
"O żony Proroka! Którakolwiek z was popełni bezecność jawną, to otrzyma karę podwojoną dwukrotnie. A to jest dla Boga łatwe. A która z was jest poddana Bogu i Jego Posłańcowi oraz czyni dobro - My ją nagrodzimy dwa razy i przygotujemy dla niej szlachetne zaopatrzenie. (...)" (Koran 33/30-34).
W nagrodę za ich wybór życia z Prorokiem Allah objawił by Prorok więcej się nie żenił oraz by nie rozwodził się z żadną ze swych żon: "Ponadto nie wolno brać tobie innych kobiet, ani też zamieniać je na żony, chociażby zachwycała cię ich piękność" (Koran 33/52).
Bardzo zasłużoną dla Islam u żoną Proroka była Chadidża, pierwsza osoba przyjmująca Islam. Mówi Prorok o niej w hadisie: "Wierzyła we mnie gdy ludzie nie wierzyli. Przyjęła mnie gdy ludzie mnie odrzucili. Wierzyła w moje słowa podczas gdy ludzie uznawali mnie za kłamcę. Bóg obdarował nasze małżeństwo potomstwem".
Chadidża jest jedną z najlepszych kobiet raju. Stało się nawet według hadisu, że Gabriel powiedział Prorokowi: "Przekaż Chadidży pokój (pozdrowienie) ode mnie i od Allaha". Prorok powiedział: "najlepsze kobiety raju to: Chadiża Bint Chułajlid, Fatima Bint Muhammad, Maria córka Imrana oraz Asja Bint Muzahim żona Faraona".
Druga żona Proroka Aisza ma także ogromne zasługi dla Islam u i muzułmanów. Prorok powiedział o niej wiernym: "Weźcie połowę waszej religii od niej".
Przekazała 2210 hadisów Proroka. Przyjaciel Proroka Abu Musa powiedział, iż gdy po śmierci Proroka zdarzyły się jakiekolwiek problemy z którymś z hadisów, to zwracano się do Aiszy i ona zawsze dysponowała odpowiednią wiedzą. Była wielką znawczynią religii oraz innych dziedzin wiedzy. Hiszam Ibn Urła usłyszał od swojego ojca: Nie widziałem osoby bardziej znającej się na religii, medycynie czy poezji od Aiszy".
11.2. KOBIETY ZASŁUŻONE DLA ISLAM U ZA ŻYCIA PROROKA
Należy tu wspomnieć wierną i ukochaną córkę Proroka - Fatimę, żonę czwartego kalifa Alego. Prorok otaczał szacunkiem swoje córki - tak powiedział o Fatimie: "Ona jest częścią mnie, a kto ją denerwuje ten denerwuje także mnie".
Um Salim (Al-Chumajsa'a Bint Malhan) była towarzyszką Proroka i żoną jego przyjaciela Abu Talha. Powiedział o niej Prorok: "Dano mi zobaczyć raj. Widziałem w nim żonę Abu Talha". W tradycji pokazano, że tylko do niej Prorok często chodził w odwiedziny.
Kolejna kobietą była Asma Bint Abu Bakr - córka najbliższego przyjaciela Proroka i pierwszego kalifa Abu Bakra. Prorok nazywał ją kobietą o dwóch pasach, ponieważ rozdarła swój pas na dwie części zawijając w jedną część zaopatrzenie dla Proroka i Abu Bakra podczas ich emigracji do Medyny. Odgrywała ważną rolę polityczną w przeciwstawianiu się polityce Umajjadów. Jej postawa przeciwko tyranowi al-Hadżadżowi została omówiona w rozdziale "Rola kobiety w życiu politycznym".
Kolejną sławną towarzyszką Proroka jest Hudżajma (Um ad-Darda'a). Nauczyła się wiele hadisów Proroka od męża (Abu ad-Darda'a) oraz od innych przyjaciół Proroka m. in. Salman al-Farisi, Ka'ab Ibn Asem, Abu Hurajra i matki wiernych Aiszy. Dzięki Allahowi i ogromnej wiedzy, którą posiadała znalazła się w gronie najwybitniejszych uczonych, znawców hadisów Proroka. Została mistrzem wielu uczonych. Wśród nich byli Dżubajr Ibn Nufair, Junus Ibn Majsara, Osman Ibn Hajjan i jeszcze wielu wybitnych uczonych. Dziś mamy dostęp do zbiorów hadisów, które zebrali ci sławni uczeni, m. in. Muslim, at-Tirmidhi, Abu Dałud, Ibn Madża, w tych zbiorach relacjonowali oni wiele hadisów, które przekazywała im Hudżajma. Miała też bardzo duży wpływ na ludzi. Sam Kalif z dynastii Umajjadów Abd al-Malik Ibn Marłan systematycznie chodził na jej lekcje, które prowadziła w meczetach.
Asma Bint Amis była żoną trzech wielkich przyjaciół Proroka - Dża'afara Ibn Abu Taliba, Abu Bakra, a potem Alego. Przyjęła Islam już w Mekce, była bardzo odważna, zajmowała się literaturą.
Niezwykłym jak na kobietę bohaterstwem odznaczyła się Um Attija uczestnicząca w siedmiu bitwach razem z Prorokiem.
Fatima Bint Kajs, o której powiedział wielki uczony Ibn Hadżar, że była osobą mądrą, ładną oraz znawczynią Koranu i hadisów.
Przedstawiono tu tylko niektóre z najbardziej zasłużonych kobiet za życia Proroka, ale było ich oczywiście dużo więcej.
11.3. NIEKTÓRE KOBIETY W HISTORII MUZUŁMANÓW
Żeby opracowanie nie zmieniło się w pracę historyczną przedstawiamy jedynie niektóre wybrane kobiety z historii Islam u. Ma to zaświadczyć o wysokiej pozycji jaką zajmowały w świecie nauki.
Jedną z tych kobiet była Karima Bint Ahmad al- Maruzyja, która komentowała najważniejszy zbiór po Koranie, czyli ,,Sahih" al-Buchariego'. Znany tłumacz Ibn Hażadr al-Askalani, który także komentował ten zbiór, docenił jej egzemplarz egzegezy. Jest on bardzo ceniony przez muzułmanów.
Inną kobietą z drugiego pokolenia muzułmanów była Hafsa Bint Syrin. Znała ona Koran na pamięć w wieku lat dwunastu. Powiedział o niej Ijas Ibn Muałija: "Nie widziałem nikogo kto byłby lepszy w sprawach nauki od niej". Sam al-Buchari zbierał wiele hadisów od kobiet, jak na przykład od Karimy al-Hoduryja, at-Tanuchyja i wielu innych.
Fatima Bint al-Abbas za panowania Abbasydów była określana jako `muftija' - uczona wydająca opinie prawne, pokorna nauczycielka, uczona, sufistka, mudżahidinka.
Fatima Bint Muhammad al-Finari (Um al-Banin), pochodząca z Kajrałan bogata kobieta zamieszkała później w Karałijjin (dzisiejszy Fass w Maroku) budowała meczet, który odgrywał dużą rolę w życiu społeczności muzułmańskiej. Stał się kulturowym, społecznym, politycznym i religijnym centrum. Meczet ten przekształcił się w najstarszy uniwersytet w świecie muzułmańskim.
Z poetek i literatek za panowania Abbasydów należy wymienić Aiszę Bint Ahmad, Fadl al-Madina, Hassanę at-Tamimyja, Aliję Bint al-Mahdi oraz Taladę ad-Dałanyja.
Historycy Islam scy wymienili dziesiątki uczonych kobiet w różnych wiekach. Na przykład Nafisa Bint Abu Muhammad miała swoją szkółkę, w której nauczała. A kiedy imam asz-Szafi'i przybył do Egiptu usłyszał od niej hadisy Proroka. Do nauczycielek wielkiego interpretatora Ibn Hajjana należą Moenisa al-Ajjubija, siostra sprawiedliwego króla Ajjubidów, brata Saladyna, oraz Szamijja Bint al-Hafiz i Zajnab Bint Abd al-Latif. Imam al-Hafiz az-Zahabi (zm. 748 r. hidżry) napisał encyklopedię, w której wymienił swych nauczycieli i uczonych religijnych. Wśród nich było 120 kobiet nauczycielek, niektóre z nich miały tytuły naukowe.
Kobieta w historii muzułmanów miała znaczny wpływ na politykę, szczególnie w czasach Abbasydów. Na przykład Szadżarat ad-Dor została królową Egiptu podczas panowania Abbasydów i cieszyła się poważaniem u swego ludu oraz Arła Bint Ahmad, królowa Jemenu, która została nazwana "al-hurra as-salihija - wolna wierna". W Andaluzji kobiety także wyróżniały się w wielu dziedzinach nauk ścisłych i humanistycznych.
Jest prawdą iż kobiety w całej historii Islamu nie dokonały wielkich odkryć czy wynalazków. Stało się tak ze względu na wojowniczy charakter życia społeczeństwa Islam skiego. Pomimo tego wiele kobiet wyróżniało się wiedzą z inspiracji i zachęty religii Islamskiej.
4