Rodzaje kwalifikacji zawodowych wg. T. Nowaciego
Kwalifikacje pracownicze, których elementami są kwalifikacje zawodowe, to umiejętności dostosowane do rozwiązywania zadań na stanowisku pracy. Obejmują one także kwalifikacje moralno - społeczne i kwalifikacje zdrowotne. Kwalifikacje pracownicze są pojęciem szerszym od kwalifikacji zawodowych , gdyż obejmują również kwalifikacje pracownicze dla rozmaitych rodzajów zatrudnienia, które nie zaliczają się do żadnego z zawodów.
Kwalifikacje kluczowe rozumiane są jako umiejętności i sprawności, które nie odnoszą się bezpośrednio do określonych, oddzielnych praktycznych czynności, ale oznaczają:
uzdolnienia do dużej liczby pozycji i funkcji jako alternatywnych wyborów w tym samym czasie,
zdolność do przezwyciężania sekwencji (wynikających przeważnie z nieprzewidywalnych zmian) wymagań w biegu życia. (Dieter Martens, 1974)
Mają one ułatwić:
transfer wiedzy zawodowej i zastosowanie ich w pokrewnych zawodach,
przystosowanie do zmian w technologii i gotowość do dalszego uczenia się,
dopełniania wcześniej nabytej wiedzy, rozwijanie i rekonstruowanie wcześniej opanowanych umiejętności.
Kwalifikacje ekstrafunkcyjne - umiejętności wykraczające poza stereotypowe zadania zawodowe, przy czym włącza się również do nich szczególne umiejętności postępowania z innymi ludźmi.
Polskie systemy klasyfikacji zawodów i specjalizacji dla Gospodarki Narodowej
Klasyfikacja Zawodów i Specjalności udostępnia układ strukturalny klasyfikacji wraz z określeniem zawodów i specjalności w poszczególnych grupach elementarnych. Jest ona podstawowym narzędziem polityki zatrudnienia, poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy. Prowadzący działalność gospodarczą często wykorzystują kody pojęć klasyfikacji do sporządzanych deklaracji.
Od 1 stycznia 2005 r. obowiązuje klasyfikacja wprowadzona Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644) oraz Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 czerwca 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 106, poz. 728). Klasyfikacja jest dostosowana do Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów (ISCO-88). Klasyfikacja ta operuje tylko pojęciem ,,zawodu wykonywanego”.
Według tej klasyfikacji miejscem przygotowania do zawodu może być zarówno szkoła, jak i miejsce pracy. Klasyfikacja ta jest ściśle związana ze sferą pracy i wymienia 2344 zawody i specjalności ujęte w 10 wielkich grup. Aktualizowanie klasyfikacji, w tym wprowadzanie do niej nowych zawodów/specjalności, dobywa się okresowo - średnio raz na dwa lata - w drodze zmian ww. rozporządzenia. Wnioskodawcami o wprowadzenie do klasyfikacji nowych zawodów/specjalności mogą być ministerstwa lub urzędy centralne, stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców czy też inne instytucje merytorycznie kompetentne dla danego zawodu/specjalności.
Polskie systemy klasyfikacji zawodów i specjalizacji dla Szkolnictwa Zawodowego
Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego jest podstawowym dokumentem prawnym, regulującym zakres kształcenia zawodowego w Polsce. Dokumentem, który ją określa jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. (Dz.U. z 2007 r. Nr 124, poz. 860)
Klasyfikacja zawiera wykaz zawodów i specjalności nauczanych w systemie szkolnym, typy szkół, w których może odbywać się kształcenie, oraz ministrów właściwych dla zawodów, na których wniosek zawód został wprowadzony do klasyfikacji. Od wielu lat, w kolejnych klasyfikacjach liczba zawodów i specjalności ulegała stałemu ograniczaniu: klasyfikacja wprowadzona w roku 1982 obejmowała 527 zawodów ze specjalnościami, a w roku 1986 - 241 zawodów ze specjalnościami. W najnowszych aktach prawnych z tego zakresu występuje 1707 zawodów i specjalności, które są kształcone w 193 kierunkach kształcenia