Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży
W ciągu całego życia człowieka występują różne formy aktywności ruchowej. Aktywność ta, w zależności od okresu życia człowieka przybiera różną intensywność i spełnia różnorakie funkcje. W wieku dziecięcym i młodzieżowym ruch jest bardzo ważnym czynnikiem warunkującym wszechstronny rozwój organizmu.
Pod wpływem ruchu kształtujmy prawidłową postawę dziecka, rozwijamy takie cechy motoryczne jak: zwinność, zręczność, gibkość, szybkość, siłę i wytrzymałość. Uczymy niezbędnych w życiu umiejętności ruchowych. Poprzez odpowiednie dawkowanie ruchu (szczególnie na świeżym powietrzu) zwiększamy odporność fizjologiczną i kształtujemy pozytywne nawyki ruchowe.
Tak szkoła, jak i dom rodzinny dziecka, mając na uwadze prawidłowy jego rozwój, winny tak zagospodarować dzień ucznia, aby nie zabrakło w nim wspaniałego czynnika jakim jest ruch. Każdy ruch fizyczny prowadzi do usprawnienia nie tylko układu ruchowego, ale również ściśle z nim współpracujących współdziałających układów sterowania, tj. układu nerwowego i dokrewnego oraz zasilania, tj. układu oddechowego, sercowego i pokarmowego Usprawnienie funkcji wyżej wymienionych układów poprzez ruch prowadzi do podniesienia sprawności fizycznej uczniów.
W szkole na zajęciach wychowania fizycznego, każdy uczeń zdobywa określone umiejętności i wiadomości z różnych dyscyplin sportowych (gimnastyki, lekkiej atletyki, pływania, łyżwiarstwa, narciarstwa i innych dyscyplin możliwych do realizacji w danej szkole). Poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń ruchowych - naturalnych form ruchu jak chód, bieg, skok, rzut, wspinanie, pełzanie itp. kształtujemy cechy psychomotoryczne dziecka, wpływamy korzystnie na jego rozwój. Każde ćwiczenie głowy, szyi, ramion, nóg, tułowia, może być wykonane z obciążeniem i bez obciążenia, szybko lub wolno, długo lub krótko, bardziej lub mniej obszernie. Poprzez systematyczne ćwiczenia z obciążeniem , np. rzut piłką lekarską, bieg z pokonywaniem różnych przeszkód, lub bez obciążenia, kształtujemy siłę dziecka. Wykorzystując ćwiczenia wolno lub szybko kształtujemy szybkość, a w zależności od trwania ćwiczenia krótko, lub długo - wytrzymałość dziecka. Kiedy ćwiczenie wykonywane jest w danym stawie (np. ramiennym, kolanowym, biodrowym) bardziej, lub mniej obszernie, mówimy wówczas o kształtowaniu gibkości dziecka.
Znaczenie aktywności ruchowej dla rozwoju organizmu przejawia się również w sferze psychicznej i społecznej gdyż pozwala wyrabiać cechy, które są niezbędne w życiu dorosłego człowieka takie jak: równowaga emocjonalna, hart psychiczny, odporność na stresy W dzisiejszych czasach człowiek niewiele czasu poświęca na sport i rekreację fizyczną. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na zjawisko hiperkinezji czyli zbyt małej aktywności ruchowej prowadzącej do powstania wielu chorób cywilizacyjnych (otyłość, miażdżyca, czy nadciśnienie), które są odczuwalne zarówno przez osoby dorosłe jak i przez dzieci i młodzież. W wyniku braku ruchu i często niewłaściwej diety dochodzi do niekorzystnych zmian w organizmie człowieka, które powodują:
- osłabienie organizmu
- zwiększoną podatność na zachorowania
- osłabienie siły mięśniowej
- narastające zmniejszenie kapilaryzacji nie pracujących tkanek, prowadzące z kolei do zmniejszenia wykorzystywania tlenu we krwi co powoduje niedotlenienie tkanek
- niedostateczny ruch prowadzi do serca słabego czynnościowo charakterystycznego dla schorzeń cywilizacyjnych
- obniżenie pojemności tlenowej i zdolności wysiłkowej całego organizmu oraz zanik i obniżenie wydolności układy oddechowego
- obniżenie ogólnej zdolności adaptacji
- zmniejszenie zakresu regulacji układu wegetatywnego od którego zależy zdolność przystosowawcza, odporność i zdrowie
- nadwagę i otyłość
- występowanie wady postawy ciała.
Jednocześnie modna jest, lansowana przez media, sylwetka wyprostowana - szczupła w przypadku dziewcząt i dobrze umięśniona i silna u chłopców. Tę modę można i należy wykorzystać do zachęcania uczniów do uczestnictwa w zajęciach sportowych.
Aby aktywność ruchowa przyniosła odpowiednie efekty, powinna być systematyczna, a ćwiczenia wykonywane przez określony czas i z określoną intensywnością. Zalecana dla dzieci i młodzieży minimalna dawka aktywności ruchowej to: jedna godzina dzienne dowolnego typu ruchu o zwiększonej intensywności, czyli takiej, aby bicie serca i oddech były przyśpieszone i wywołane zostało uczucie gorąca.
Podczas lekcji wychowania fizycznego, na zawodach sportowych rozwijają się nie tylko mięśnie, lecz kształtuje się poczucie estetyki, wyrabia cechy charakteru, rozwija wiedze ogólną i przygotowuje młode pokolenie do przyszłego dorosłego życia.
Lekcje wychowania fizycznego rozwijają także pozytywne cechy charakteru, takie jak: stanowczość, zdyscyplinowanie, odwagę, siłę woli, zdolność podejmowania szybkich decyzji. Duża rolę odgrywa tu m. in. nauczyciel wychowania fizycznego. Od jego postawy, pracy, zaangażowania oraz posiadanych cech charakteru zależy to czy dzieci i młodzież również poza zajęciami z wychowania fizycznego w szkole aktywnie uczestniczy w kulturze fizycznej.
Bardzo ważnym zadaniem wychowania fizycznego jest wykształcenie u dzieci i młodzieży umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji w realizacji coraz trudniejszych zadań, jakie stawia przed nimi życie. Wychowanie fizyczne wdraża ucznia do samooceny i samokontroli, gdyż, zmusza go do osiągnięcia określonego celu w czasie realizacji postawionych przed nim zadań.
Należy pamiętać także, że nauczyciele wychowania fizycznego winni kształtować w młodym pokoleniu prawidłowe postawy wobec kultury fizycznej, tak aby nabyte w szkole wiadomości i umiejętności mogły być wykorzystane w późniejszym życiu. Za główny cel zajęć ruchowych trzeba uznać wdrażanie młodzieży do aktywnego wypoczynku oraz do racjonalnego spędzania wolnego czasu. Ruch powinien wykształcać taką motywację, która wywoła trwale dążenie do uczestnictwa w różnych formach zajęć rekreacyjnych.
Literatura:
1. Balińska H. 1987, Moje dziecko dobry uczeń
2. Chromiński Z. 1987, Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży
3. Demel M., Skład A., 1986 Teoria wychowania fizycznego
4. Kozłowski S. 1987 Znaczenie aktywności ruchowej w rozwoju fizycznym człowieka.