PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE 1300 1500


Późne średniowiecze (1300-1500)

Często spotykana opinia, że XIV i XV w. to czas kryzysu Europy, odczuwanego i postrzeganego załamania gospodarczego, demograficznego i politycznego, nie jest ścisła. W większym stopniu dotyczy ona Europy Zachodniej niż Wschodniej, przeżywającej w tym samym czasie „złotą jesień średniowiecza”.

Cieniem na cały okres położyły się wielkie zarazy i klęski głodu. W 1300 Stary Kontynent zamieszkiwało około 73 mln ludzi, sto lat później — już tylko 45 mln. Wg innych danych, w latach 1347-80 liczba ludności Europy zmniejszyła się o 40%, w latach 1380-1440 — o następne 10%. Wpływ spadku liczby ludności na wydarzenia był różnorodny: spowodował wprowadzenie w Anglii obowiązku pracy dla mężczyzn i kobiet poniżej 60. roku życia; zahamował kolonizację niem. na ziemiach polskich i węgierskich (ponieważ w Niemczech nie brakowało już ziemi dla chętnych); zahamował rozwój miast. Jednocześnie spadek dochodów z dóbr lennych doprowadził do powstania bandytyzmu rycerskiego w Niemczech, Francji i Anglii, a wzrost obciążeń feudalnych sprowokował rozruchy i bunty chłopskie we Francji, Anglii i Hiszpanii. Skutki te tylko pośrednio dotknęły ziemie polskie, do których najgroźniejsza epidemia Czarnej Śmierci (1347-50) nie dotarła.

Władcy Anglii nadal prowadzili wojnę o zachowanie terytoriów lennych na terenie Francji i utrzymanie władzy nad nimi. Kolejna odsłona walk, trwających od połowy XII w., nazwana została wojną stuletnią (1337-1453). Jej zakończenie pozwoliło władcom Francji zjednoczyć swe ziemie — ostatnim aktem tego procesu stało się przyłączenie w 1532 Bretanii. W Anglii wojna zaowocowała ostateczną „anglicyzacją” normandzko-fr. elity, ale nie pokojem. Rywalizacja o wpływy na dworze doprowadziła do domowej, tzw. wojny dwóch róż (1455-85).

Gdy pod wpływem królów fr. następcy św. Piotra opuścili Rzym, upadł autorytet papiestwa. Kilkudziesięcioletnia „niewola awiniońska” (1309-77) i następująca tuż po niej wielka schizma zachodnia (1378-1417), czyli uzurpowanie sobie pełni władzy przez kilku papieży jednocześnie, sprawiły, że biskupi Rzymu utracili dystans wobec wydarzeń i kontrolę polityczną nad nimi. W Anglii i w Czechach wielu zwolenników zyskali kaznodzieje kwestionujący dotychczasowy ład kościelny (John Wycliffe, Jan Hus 0x01 graphic
).

0x01 graphic

Wcześniejszy upadek władzy centralnej w Niemczech i rozpad Królestwa Italii sprawiły, że godność cesarska ograniczyła się do pierwszeństwa w krajach niemieckich. Po wiekach rywalizacji, w połowie XV w. związana została z rodem Habsburgów (1438-1806). By wzmocnić swą pozycję w Rzeszy i w Europie, Habsburgowie drogą wojen i małżeństw starali się powiększyć domenę.

W tym samym czasie, gdy „stara” Europa trwała w chaosie, inne państwa powstawały i umacniały się. W walkach z Habsburgami obronił swą niezależność Związek Szwajcarski. W sprzyjających okolicznościach usamodzielniła się Burgundia (1361), dotychczasowe lenno władców francuskich. Jej książęta skupili w swym ręku wiele ziem na pograniczu niem., ale brak męskiego dziedzica sprawił, że władztwo (jako wiano ostatniej z rodu) przeszło w 1479 pod panowanie Habsburgów. Na Półwyspie Pirenejskim postępy czyniła rekonkwista. W 1492 Kastylijczycy zajęli ostatnią twierdzę islamu, Granadę. Ślub dziedziców Kastylii (Izabeli) i Aragonii (Ferdynanda) doprowadził do powstania jednego Królestwa Hiszpanii.

Także na północy jednoczyły się państwa skandynawskie, przeciwstawiające się naciskom niem. kupców i książąt pogranicza. Dziedziczka tronu duńskiego, Małgorzata I, poślubiła następcę tronu norweskiego. Po śmierci ojca i męża objęła władzę w obu królestwach, a jej rozsądne rządy sprawiły, że również szlachta szwedzka ofiarowała jej tron. W 1397 na zjeździe w Kalmarze Małgorzata przeprowadziła uchwałę o unii personalnej 3 królestw. Jej dzieło przetrwało do 1523.

Wbrew częstym zmianom panujących dynastii, XIV i XV w. przyniosły rozkwit państw Europy Środk., Węgier, Czech i Polski. Do największego znaczenia spośród nich doszło w tym czasie Królestwo Polskie. Zjednoczone po rozbiciu dzielnicowym, w 1386 zawarło unię z W. Księstwem Litewskim. Połączenie sił obu krajów pozwoliło na pokonanie wspólnego wroga — zakonu krzyżackiego — i zhołdowanie jego ziem (1466).

We wsch. części kontynentu największą „karierę” zrobiło, niewątpliwie, państwo litewskie. Pogańscy książęta Litwy, korzystając z osłabienia tatarskiej Złotej Ordy, na początku XIV w. podporządkowali swej władzy wiele księstw ruskich i rozciągnęli swe władztwo od Bałtyku po Morze Czarne. Gdy prowadzone w imię chrystianizacji ataki nadbałtyckich zakonów rycerskich stawały się coraz bardziej uciążliwe, a wzrost siły Księstwa Moskiewskiego zapowiadał bliski konflikt o panowanie nad ziemiami ruskimi, wielki książę Jagiełło — za cenę chrztu i ślubu z polską królową — zawarł unię z Polską (1385). Sto lat później jego wnukowie zasiadali na tronach Litwy, Polski, Czech i Węgier.

Największe zmiany polityczne nastąpiły na wschodnich krańcach kontynentu europejskiego. W 1453 Turcy zdobyli Konstantynopol, co przypieczętowało upadek cesarstwa bizantyńskiego, państw bałkańskich i greckich. Pretensje do politycznego spadku po cesarstwie wschodnim zgłosiło Księstwo Moskiewskie. Jego władcy od początku XIV w., jako mianowani przez Tatarów wielcy książęta, podporządkowali sobie ogromne obszary Rusi. W końcu XIV w. zrzucili jarzmo tatarskie. W XV w. umocnili się i — w następnym już stuleciu — zaczęli włączać się w główny nurt wydarzeń kontynentu.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE 1300-1500, NAUKA, WIEDZA
Późne średniowiecze 1300 1500
3 Późne średniowiecze (1333 1506)
Późne Średniowiecze
akumulator do lada 1200 1600 1200 ls 1300 1500 1500 ns 1600
akumulator do lada samara 21083 21093 1100 1300 1500
akumulator do lada toscana 1300 1500
akumulator do lada nova kombi 2104 1300 1500 1700
akumulator do lada forma samara 2108 1100 1300 1500
Nowakowski Andrzej Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1450 1500 (PDF)
EUROPEJSKIE ŚREDNIOWIECZE 1000-1300, NAUKA, WIEDZA
Europejskie średniowiecze 1000 1300
EUROPEJSKIE ŚREDNIOWIECZE 1000 1300
wieki średnie
Wyklad 4 srednia dorosloscid 8898 ppt
rozwojowka slajdy, Wyklad 5 Srednia doroslosc teoria czasowa

więcej podobnych podstron