Siedem cudów świata

Mianem siedmiu cudów świata określa się siedem przykładów dzieł sztuki i szczytowych osiągnięć architektury, szczególnie cenionych przez starożytnych Greków. Najstarszy zachowany spis sporządził Kallimach na przełomie IV i III wieku p.n.e.

1. Wielka Piramida, Piramida Cheopsa ok. 2560 p.n.e.

Wielka Piramida CheopsaPiramida Cheopsa oraz stające obok niej piramidy Chefrena i Mykerinosa to najbardziej znany zespół piramid. Obok piramidy Chefrena postawiono monumentalny pomnik sfinksa. Zabytki te znajdują się w Gizie, w Egipcie. Największa z piramid, piramida Cheopsa, zaliczona została przez starożytnych Greków do siedmiu cudów świata. Postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie, zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2,0 cm). Piramida zorientowana jest zgodnie z kierunkami świata. Boki jej są zwrócone dokładnie na północ, południe, wschód i zachód. Wielkie bloki kamienne, ważące po 2,5 tony (największe nawet około 15,0 t) zostały ustawione z wielką precyzją. Cała budowla składa się z ponad 23 mln takich bloków. Obłożona delikatnym wapieniem z Tury. Niestety z tej obudowy już nic nie zostało. Ścięty wierzchołek piramidy spowodował, że jej wysokość zmalała do około 137,0 m. Wejście do piramidy znajduje się w północnej ścianie. Przejście niskim korytarzem prowadzi do położnej na wysokości 42,0 m nad poziomem terenu komnaty królewskiej - komory grobowej. Wewnątrz piramidy wybudowano jeszcze dwie komory grobowe. Jedna poniżej poziomu terenu, druga powyżej poziomu podstawy. Według niektórych uczonych Wielka Piramida ukrywa nieodnalezione jeszcze systemy komnat i korytarzy. Obok piramidy znaleziono barkę pogrzebową. W komorze królowej znajduje sie korytarz o długości około 60 m (a nie jak twierdzono o długości 8 m), na którego końcu znajdują sie małe drzwiczki, a za nimi prawdopodobnie znajduje sie pustą przestrzeń. Naukowcy twierdzą że nie mogą ich otworzyć bo gdyby dostał sie tam tlen to wszystko co tam sie znajduje mogło by ulec zniszczeniu, jednak jest to nieprawdą ponieważ w rogu drzwiczek znajduje się niewielka dziura przez którą bez przerwy dostaje sie tlen.

Wymiary po wybudowaniu:

wysokość do wierzchołka- 146,64m

długości boków:

zachodni- 230,357m

wschodni- 230,391m

północny-230,251m

południowy- 230,454m

Kąt nachylenia ściany bocznej do podłoża- 51°52'

Położenie - 29°58'51'' N 31°9'00'' E

2. Świątynia Artemidy w Efezie

Świątynia Artemidy w Efezie była dla starożytnych jednym z siedmiu cudów świata. Znana pod nazwą Artemizjonu stanowiła największą ozdobę Efezu w Azji Mniejszej (obecnie Turcja). Była to olbrzymia (110 m na 55 m) świątynia, zbudowana przez króla Lidii Krezusa w VI wieku p.n.e. Ukończenie budowli zajęło 120 lat. W roku 356 p.n.e. świątynię spalił szewc Herostrates, by zyskać rozgłos. Została odbudowana w IV wieku p.n.e., ale uległa ponownie zniszczeniu w czasie najazdu Gotów w III wieku p.n.e. W roku 1869 ekspedycja zorganizowana przez British Museum odkryła miejsce, gdzie znajdowała się świątynia. Niektóre elementy wystroju efeskiego Artemizjonu można obecnie obejrzeć w tym muzeum. Poniżej rysunki płaskorzeźb z kolumnady Artemizjonu.

Oryginalny posąg Artemidy, niestety nie zachowany, był wykonany ze złota, srebra, kości słoniowej i czarnego kamienia (zobacz: chryzelefantyna). Można się jedynie domyślać, jak wyglądał, na podstawie opisów i zachowanej kopii. Warto zwrócić uwagę na niezwykły sposób przedstawienia bogini, przypominający bardziej rzeźby egipskie niż greckie.

Świątynia Artemidy wg. wyobrażeń z początku XX wieku.

3. Kolos Rodyjski

Kolos Rodyjski - jeden z siedmiu cudów świata. Olbrzymich rozmiarów posąg Heliosa wybudowany na wyspie Rodos przez Charesa z Lindos. Monument wykonano z brązu i ustawiono u wejścia do portu. Posąg miał ponad 30 m wysokości i upamiętniał zwycięstwo Rodyjczyków nad Demetriuszem Poliorketesem.

Niektóre wyobrażenia posągu Heliosa na Rodos ukazują go w rozkroku nad wejściem do portu - statki miałyby wtedy przepływać pod posągiem. Uważa się, że nie jest to własciwy obraz - według niektórych taka konstrukcja nie była możliwa ze względów technicznych.

Posąg uległ zniszczeniu ok. 225 roku p.n.e., w czasie trzęsienia ziemi. Leżał w wodzie aż do VII wieku, kiedy to został przez Arabów podzielony na części i wywieziony, według tradycji, na kilkuset wielbłądach.

4. Latarnia morska w Faros

Latarnia na Faros wg wyobrażeń z początków XX w.Latarnia morska na Faros, jeden ze starożytnych cudów świata, została zbudowana ok. 280 p.n.e. - 279 p.n.e. na podstawie planów architekta Sostratosa i na polecenie Ptolemeusza I, ukończona podczas rządów jego syna Ptolemeusza II. Możliwe, że pomysłodawcą budowy latarni był sam Aleksander Macedoński.

Latarnia znajdowała się na przybrzeżnej wysepce Faros, która mając sztuczne połączenie ze stałym lądem poprzez Heptastadion, stanowiła część wejścia do portu w Aleksandrii w Egipcie. Była to wieża o wysokości 100 - 120 m. Miała dolny cokół o przekroju kwadratu, na nim wznosił się kolejny, ośmiokątny i trzeci o przekroju owalnym. Latarnia zwieńczona była kopułą wspartą na ośmiu kolumnach. Na niej ustawiony był posąg Posejdona o wysokości około 7 m. W tamtych czasach była to najwyższa budowla na ziemi o podstawie mniejszej od jej wysokości. Latarnię dość dokładnie opisał arabski geograf i podróżnik z XI wieku - Abu Abdallah Mohammed Edrisi. Jej wizerunek zachował się też na monetach i malowidłach. Nazwisko architekta jest znane dzięki zachowanej pod starożytnym tynkiem inskrypcji: "Sostratus, syn Deksyfanesa, poświęcił tę budowlę bogom ocalenia, w imieniu wszystkich tych, którzy żeglują po morzach", którą najprawdopodobniej zostawił sam budowniczy w tajemnicy przed królem.

Inne wyobrażenie latarni na Faros po zmierzchu rozpalano na latarni ogień. Chrust był dostarczany na szczyt wieży na grzbietach osłów, a potem przez tragarzy. Odbijane metalowymi lustrami światło widoczne było z kilkudziesięciu kilometrów i znakomicie ułatwiało nawigację żeglarzom zdążającym do Aleksandrii. Prawdopodobnie już w II wieku runęła najwyższa część latarni. W IX wieku jej dolna część została zaadaptowana na meczet o nietypowej orientacji - wzdłuż osi północ-południe. Latarnia uległa uszkodzeniu przez trzęsienia ziemi w latach 1303 i 1323, wieża została ostatecznie zniszczona przez trzęsienie w 1375 roku. Pozostałe po niej ruiny zniknęły, kiedy w roku 1480 sułtan Egiptu użył ich do budowy fortu. Obecnie na fundamentach latarni znajduje się Muzeum Morskie.

W odległej o kilkadziesiąt kilometrów od Aleksandrii miejscowości Taposiris Magna znajduje się pomniejszona replika latarni z Faros zbudowana przez Ptolemeusza II.

Nazwa wysepki, Faros, stała się w niektórych językach synonimem latarni morskiej np. w języku francuskim - phare i w języku hiszpańskim - faro.

5. Wiszące ogrody królowej Semiramidy w Babilonie

Wiszące ogrody królowej Semiramidy w Babilonie zalicza się do siedmiu cudów świata. Zbudowano je rzekomo dla królowej Semiramidy na tarasie pałacu i doprowadzono do nich system rur nawadniających, prawdopodobnie za czasów Nabuchodonozora II, około roku 600 p.n.e.. Co do ich istnienia nie ma jednak absolutnej pewności. Opisywali je przede wszystkim greecy historycy i m.in. Strabo i Didorus Siculus. Niestety, wykopaliska przeprowadzone w miejscu ich hipotetycznego położenia nie potwierdziły ich bajkowego wyglądu, a jedynie wykazały obecność pozostałości rozległego pałacu Nabuchodonozora II.

6. Posąg Zeusa

Budowę posągu rozpoczęto w 435r. p.n.e. W pierwszej kolejności ustawiono skomplikowany szkielet z drewna i gipsu. Następnie szkielet pokryto płytkami z kości słoniowej (twarz i inne nagie części ciała) oraz złota (włosy, szaty, sandały i ozdoby), wysadzanego ozdobnymi kamieniami i szlachetnym drewnem (cedr, heban).Współcześni naukowcy obliczyli, że na samo złocenie zużyto prawdopodobnie około tony tego metalu. Taka technika rzeźbiarska, określana jako chryzelefantyna, była dość popularna w starożytnej Grecji. Przywędrowała tam około Vw. p.n.e. z Egiptu i Mezopotamii. Wszystkie metalowe zdobienia posągu powstały podczas obróbki metalu na zimno (toreutyka). Ukończony posąg przetransportowano w częściach do pobliskiej świątyni w 430r. p.n.e. - po 5 latach budowy. Według niektórych autorów starożytnych, Fidiasz po ukończeniu swego dzieła zapytał boga o ocenę posągu. Wówczas rozległ się grzmot, a na posadzce świątyni, u stóp Fidiasza, ukazała się rysa. Kapłani ukryli to pęknięcie i pokazywali je tylko wybranym, jako namacalny dowód boskiej aprobaty.

Posąg przedstawiał Zeusa siedzącego na tronie. W lewej dłoni trzymał berło, na którego głowicy siedział orzeł. Na prawej dłoni boga stała bogini zwycięstwa - Nike. Głowa Zeusa ozdobiona była wieńcem z gałązek oliwnych. Tron Zeusa, również z kości słoniowej, pokrywały liczne płaskorzeźby postaci mitologicznych. Poręcze tronu stanowiły dwa sfinksy, a nogi cztery tańczące Nike. Posąg był ogromny - miał 12-13 metrów wysokości. Sama statuetka Nike na jego dłoni była wielkości dorosłego człowieka. Złośliwi krytycy mówili, że Fidiasz nie zachował odpowiednich proporcji i gdyby Zeus chciał wstać, to rozbiłby głową dach świątyni. Był to największy i najbardziej znany wizerunek króla bogów. Ale co ciekawe - w odróżnieniu od innych wizerunków (obrazy, rzeźby), na których Zeus przedstawiany był najczęściej jako mściwy, okrutny i złośliwy bóg - Zeus Fidiasza przedstawiony był jako mądry i dobrotliwy mężczyzna, nie wzbudzający wcale lęku.

Jak wszystkie dzieła Fidiasza, tak i posąg Zeusa Olimpijskiego, nie dotrwał do naszych czasów. Stąd też wygląd posągu znany jest z opisów literackich i wizerunków na monetach greckich. Zeus zasiadał na swoim tronie do Vw. n.e. Istnieją dwie hipotezy jego zniszczenia. Według jednej spłonął w czasie pożaru świątyni w Olimpii w 426r. Zgodnie z drugą cesarz Teodozjusz I sprowadził go do Konstantynopola, ówczesnej stolicy cesarstwa rzymskiego, gdzie spłonął w 475r.

7. Mauzoleum w Halikarnasie

Monumentalny grobowiec zbudowany dla perskiego satrapy Mauzolosa i jego rodziny w Halikarnasie, greckim mieście położonym na wybrzeżach Azji Mniejszej. Łączyły się tutaj miejscowe tradycje z założeniami greckich budowli sakralnych. Koncepcja tych pomników powstała przez połączenie wschodniego grobowca na wysokim cokole z budową perypteralną. Mauzoleum zbudowane zostało w połowie IV w. p.n.e. przez architektów Satyrosa i Pyteosa oraz rzeźbiarzy Skopasa, Leocharesa, Timotheosa i Bryaksisa i uznane za jeden z siedmiu cudów świata. Wysoki dach sprawiał, że całość przypominała sylwetką piramidę. Budowlę ozdobiono trzema fryzami ciągłymi (dwa w górnej partii cokołu, trzeci obiegał ją dookoła na wysokości zakończenia ścian). Mauzoleum niestety nie zachowało się do naszych czasów - przetrwały jedynie fragmenty rzeźb, fryzów i bloków architektonicznych oraz fundamenty, dzięki którym możemy poznać jego plan. Zachowane części fryzu ukazywały walkę Greków z Amazonkami Amazonomachiai wyścigi rydwanów. Ponadto przedstawiono także Centauromachię(walkę z Centaurami) oraz polowanie. Widać ogromne różnice techniki artystycznej w poszczególnych fryzach. Najpiękniejsze fragmenty zostały niewątpliwie wykonane przez Skopasa. Stan zachowania pomnika jest przyczyną trwającej wciąż dyskusji na temat prób odtworzenia jego pierwotnego wyglądu. Do dzisiaj nie udało się znaleźć w tej kwestii ostatecznego rozwiązania. Terminu "mauzoleum" używano w czasach późniejszych na określenie budowli z reguły wzorowanych na grobowcu Mauzolosa, a przeznaczonych dla pochowania doczesnych szczątków władców (mauzoleum Augusta, Hadriana.

8. Mój ósmy cud świata - Wieża Eiffla

Według mnie ósmym cudem świata mogłaby być wieża Eiffla znajdująca się w Paryżu w centralnej Francji.

Jest to misterna, ażurowa, stalowa konstrukcja kratowa o wysokości 300,5 m (wraz z anteną telewizyjną 320,7 m). Masa około 7.000 ton. Konstrukcja wsparta jest na czterech podstawach oraz posiada trzy tarasy. W nocy podświetlana. O godzinie 24.00 wieżę pokrywają światełka, które z daleka przypominają brokat.

Wieża została zbudowana pod nadzorem jej projektanta - Gustawa Eiffela, w latach 1887-1889 z okazji Wystawy Światowej, jako przykład szczytu możliwości technicznych swoich czasów oraz symbol potęgi gospodarczej i naukowo-technicznej Francji w tym okresie. Po zakończeniu wystawy wieża miała zostać rozebrana, jednak dzięki zaangażowaniu m. in. projektanta - który na szczycie konsturkcji stworzył laboratorium meteorologiczne - wieża nie została zdemontowana.

1

---