KORSZARZ Jerzy Byron

WSTĘP: BN (Stefan Zabłocki)

- bestseller roku 1814 (10 tys. egzemplarzy sprzedano w pierwszy dzień)

- Lord Byron: 26 lat (kiedy napisał Korsarza), znany w towarzystwie arystokrata, tolerant, obrońca robotników w ustawie o karze śmierci za zniszczenie maszyn, wytworny, ale ekscentryczny, uwielbiał Grecję

UTWÓR

• Dokładna analiza psychiki bohatera

• Poemat romantyczny

• Wydany w 1814 roku:

1. sytuacja w Anglii: represje wobec buntowników ludowych, tłumienie myśli rewolucyjnych, a także tych o wolności i równości społecznej

2. Byron nienawidził otaczającej go rzeczywistości, szczególnie obłudy i fałszu, a swój bunt wyrażał w twórczości

• Poematy Byrona => objawienie, bo zawarta w nich apoteoza wolności

(aluzja wezwania do walki)

• Korsarz -> pozornie epika, na plan pierwszy wysunięte gwałtownie wyrażane uczucia autora tekstu, przedstawionego pod maską bohatera lub wprost widocznego w dygresjach

• Innowacja wobec istniejącej epiki i liryki

• Wrogowie głównego bohatera = ciemiężcy Grecji

• Grecy = przyjaciele Konrada (głównego bohatera)

• Opis życia korsarzy:

1. byronowska tęsknota za wolnością

2. symbol swobody

3. brak więzów społecznych i politycznych

4. ludzie wolni pod każdym względem

• obraz statku pędzącego po morzu, obraz nieograniczonego morza => symbole wolności szycia wolnego od obłudy

• wolność ważniejsza od życia

• Konrad jako derwisz -> zmyślone przygody o odzyskaniu wolności => ważna scena, bowiem ukazująca stosunek autor do swego bohatera (tak jak Konrad, autor udaje inna osobę, wkładając w usta swoich bohaterów swoje własne poglądy)

• Psychika i charakter Konrada, stanowią plan głównego poematu, reszta jest tylko dla niego tłem

• Tło jednak mało dopracowane: wiele niedomówień oraz absurdalnych zachowań, romantyczne wspomnienia/refleksje niezbyt górnolotne, pośpiech tworzenia dzieła (w 10 dni utwór został napisany)

• Najważniejszy duchowy wizerunek Korsarza (charakterystyka głównego bohatera):

- buntownik

- skłócony ze światem

- nieprzeciętna jednostka

- waleczny

- rycerski

- talenty organizacyjne i wojenne

- dumny

- odważny (wręcz lubiący niebezpieczeństwo)

- odpowiedzialny

- małomówny

- wyniosły

- prowadzący ascetyczny tryb życia

- buduje dystans wobec swoich towarzyszy, przez co budzi w nich lęk

- miłość jest dla niego jedyna cnotą oraz sensem życia

• Autor chce, aby czytelnik uwierzył w niewinność Konrada

• Poemat ma charakter tajemniczości i niedomówienia

• Niektórzy badacze sądzą, że jest to aluzja do usprawiedliwienia własnych uczuć przez autora, zakochanego we własnej siostrze

• Inne postaci poematu „blade i niedoszkicowane” (autor mało uwagi zwraca nawet na towarzyszy Konrada, myląc się w tekście, co do stanowisk, które pełnią)

1. Seid: kontrast z Konradem, widać wyższość głównego bohatera (zadufany w sobie, panikant i egoista)

2. Medora: trwożliwa, wrażliwa, nieznana przeszłość, kryje prawdopodobnie smutną tajemnicę, bierna wobec swego losu, miłość = sens życia

3. Gulnara: bark tajemniczości, znana przeszłość, przedsiębiorcza, odważna, miłość = sens życia

ROMANTYZM W UTWORZE

1. kult miłości => siła decydująca o wszystkim; jedyna cnota, która mogła zrównoważyć krwawe zbrodnie, jeśli byłyby popełnione w jej imieniu

2. subiektywizm utworu, indywidualne poglądy i uczucia autora zawarte w treści => „fundamentalna zasada romantycznego sposobu tworzenia”

3. niechęć do rzeczywistości i przyziemności => dlatego średniowieczne czasy, w których, wg romantyków, żyli ludzie o wyrazistych uczuciach

4. orientalizm (Wschód)

5. bliskość z naturą => żywy element świata, wraz duszy, czasem wzór do naśladowania

6. krajobraz grozy lub nieskończoności

BYRONIZM

• Byron = twórca poematu dygresyjnego (np. Don Juan) i powieści poetyckiej (np. Giaur, Korsarz)

charakterystyka bohatera nastrój utworu kompozycja

Cechy, które łączą dany utwór z utworami byronicznymi

1. bohater zawsze osamotniony i cierpiący

2. nastrój = atmosfera napięta, pełna zbrodni, tajemnicy, grozy, a także melancholii

3. kompozycja = urywkowa, fragmentaryczna akcja, luki, niedomówienia, przerywana dygresjami i reminiscencjami
   

w Polsce

• pierwszy utwór byroniczny to Maria Malczewskiego (powiązana z Korsarzem):

* Maria = Pogłębiony obraz Medory

* pożegnanie z Wacławem podobne do sceny pożegnania Menory i Konrada

* bojaźń i pragnienie śmierci Wacława przed bitwą podobne do lęków Konrada

* Pacholę = tajemniczość, melancholia

* podobna kompozycja

* zamiłowanie do natury

- pomimo tych wszystkich nawiązań, utwór Malczewskiego jest jednak bardzo oryginalny

• Konrad Wallenrod A. Mickiewicza:

* duże podobieństwo głównych bohaterów/imienników z Korsarza i Konrada Wallenroda

* samotność, obcość wobec ludzi, wywieranie wpływu na otoczenie itp.

* różnice:

- u Mickiewicza, główny bohater poświęca się dla ojczyzny, dla narodu, natomiast u Byrona Konrad poświęca się swemu ideałowi wolności (podejście egocentryczne)

- u Mickiewicza brak tajemniczości, a widoczne niedopowiedzenia, tylko ze względu na carską cenzurę

TREŚĆ

Pieśń pierwsza

I:

- pieśń korsarzy w wolności, opisująca życie korsarza i krajobraz morski

- pochwała życia pełnego silnych wrażeń

II:

- obraz życia na wyspie korsarzy (zabawa, przygotowania do wypraw łupieżczych, tęsknota za kolejną morską wyprawą, itp.)

- przedstawienie wodza:

* charakterystyka

* wewnętrzne cnoty

* zewnętrzne czyny

- oddanie towarzyszy, którzy pokładają całą ufność w wodzu (choć budzi w nich lęk)

III:

- obraz mknącej po morzu łodzi, która wraca na wyspę, ku uciesze korsarzy

IV:

- statek dobija do portu

- radość i przywitanie przybyłych towarzyszy

V:

- moc pytań do przybyłych

- dalsza radość

VI:

- prośba przybyłych, aby zaprowadzić ich do wodza

- udają się w kierunku zamku wodza, a ten stoi na skale wpatrzony w morze

VII:

- Konrad przyjmuje przybyłych

- towarzysze wręczają mu list od Greków

- wódz wzywa jednego z dowódców

- rozkaz natychmiastowego przygotowania do nocnego odpływu

VIII:

- dalsza charakterystyka Konrada

- korsarze boją się wodza, ale posłusznie wykonują rozkazy

IX:

- opis wyglądu zewnętrznego Konrada:

* czarne oczy i włosy

* blada cera

* średni wzrost

* dźwięczny głos

* krzepka budowa ciała

* twarz kryjąca tajemnicę

* dusza ukryta, nieodgadniona

* śmiałe spojrzenie

X:

- opis duszy:

* szaleństwo

* wewnętrzna krzywda

XI:

- historia Konrada:

* skłócony ze światem

* kiedyś za chęć pomocy, został wzgardzony i wyśmiany

* cnota => źródło cierpień

* sprzeciw wobec obłudzie

* obcość wobec ludzi

* cel -> zemsta na ludziach

* nie znosi lekceważenia

* porównany do węża (zabije, choć sam polegnie)

XII:

- Konrad nie jest do końca zły ( jedna cnota mu została = miłość)

XIII:

- wewnętrzny monolog, dotyczący wyjazdu na wojnę

XIV:

- idzie do wieży, skąd dochodzi pieśń Medory

- rozmowa kochanków (Medora prosi Konrada, aby nie wyjeżdżał, ten jednak wybiega, bo nastała godziny odpływu)

XV:

- cierpienie po odjeździe ukochanego

XVI:

- cierpienie Konrada po rozstaniu z Medorą

- ogarnia go siła i moc, kiedy spogląda na statek i jego towarzyszy

- biegnie ku nim

XVII:

- wsiada do łodzi

- przekazuje jednemu z dowódców rozkazy

- planuje powrót za 3 dni

- statek odpływa

- korsarze nocą docierają do brzegu, gdzie stacjonuje wróg - dowódca Basza Seid

Pieśń druga

I:

- opis wrogiego ludu tureckiego i jego wodza

- radość i pewność z przyszłego zwycięstwa

- plany napadu na Greków

- wielka biesiada

II:

- opis biesiady i Seida:

* pijak

* strach przed snem, dlatego zabawa urządzona przed bitwą

III:

- wchodzi niewolnik (strażnik)

- nowina o przybyciu jednego z ludzi pojemnych wcześniej przez korsarzy

- opis wyglądu Seida:

* stary

* doświadczony żołnierz

* blady

* na głowie wysoka, okrągła czapka

* długa szata

IV:

- wchodzi derwisz:

* rozmowa o ucieczce i wcześniejszym pojmaniu

* poczęstowany jadłem odmawia jedzenia

* gniew Seida

* derwisz tłumaczy, że zawarł ślub, iż nigdy nie będzie ucztował z ludźmi

* wybuchy i ogień z dala słychać

* derwisz= pdpucha, mająca odwrócić uwagę od portu, derwisz to korsarz

* strach Turków, popłoch

* Seid wzywa do spokoju, nikt go jednak nie słucha

* Konrad jest derwiszem, który za pomocą dźwięków trąbki daje znak swoim

* Konrad zabija śmiało wrogów, ale głównie to chce dorwać Seida, który uciekł

* port płonie

V:

- pomoc kobietą w płonącym haremie

- Konrad rozkazuje bronić korsarzom niewiast

- Konrad skacze w ogień, a za nim reszta jego towarzyszy

- Konrad ratuje najpiękniejsza niewolnicę Seida

VI:

- dziewica = Gulnara

- wróg zaczyna stawiać opór

- wstyd Seida po ucieczce jego ludzi

- Seid wzywa do walki

- cześć korsarzy pozabijana, a część pojmana

VII:

- Gulnara zakochuje się w Konradzie

VIII:

- Konrad zostaje pojmany na oczach Gulnara

IX:

- lekarz ocenia stan pojmanego

- wyrok: nazajutrz ma zostać nabity na pal (ból konania + pragnienie)

X:

- duszą Konrada targają wspomnienia

XI:

- cela, w której przebywa wódz korsarzy

- myśli Konrada powracają do Medory

- nie boi się śmierci

- zapada w głęboki sen

XII:

- do celi wchodzi Gulnara

XIII:

- zakochana Gulnara chce pomóc Konradowi

- Konrad się budzi

- rozmowa, w której wesołość korsarza zadziwia dziewczynę

XIV:

- Gulnara obiecuje pomoc (chce odwlec karę o 1 dzień)

- Konrad nie chce uciekać, opowiada o Menorze

- Gulnara zawiedziona, skarży się na bark miłości, ale obiecuje, że pomoże Konradowi wrócić do ukochanej

XV:

- Gulnara odchodzi

- Konrad broni się przed uczuciem do niej

XVI:

- budzi się nowy dzień

Pieśń trzecia

I:

- opis porannego obrazu

II:

- dygresyjna

III:

- Medora:

* niepokój (3 dni minęły, a Konrada nie ma)

* boi się, że korsarz mógł umrzeć

- do portu przybija łódka z zakrwawionymi towarzyszami Konrada

- swej pani przekazują wieść o pojmaniu Konrada

- Medora mdleje, zajmują się nią służebnice

IV:

- korsarze ruszają na pomoc wodzowi

V:

- Seid => walka wewnętrzna

- Gulnara prosi o odwleczenie wyroku na Konradzie (chce zamienić jego wyrok, na możliwość wykupienia się wielkim bogactwem)

- Seid zazdrosny o Konrada, bo widzi miłość Gulnara

- nie zgadza się na jej prośby

VI:

- Konrad znosi mężnie wszystkie katusze

VII:

- Konrad słyszy upojny dźwięk morskiej burzy

- po zakończeniu burzy korsarz odczuwa wielką pustkę i samotność

VIII:

- Gulnara odwiedza Konrada

- daje mu sztylet i każe iść z sobą

- straże przekupione przez dziewczynę

- Gulnara każe Konradowi zabić Seida (chce iść z Konradem na wyspę korsarzy)

- Konrad nie chce zabić śpiącego, bo to wbrew zasadom rycerskim

IX:

- Gulnara wyszłaby osobiście zabić wodza

- Konrad idzie za nią

- kiedy znowu się spotkali, na twarzy Gulnara korsarz dostrzega kroplę brwi

X:

- widok krwi budzi wielki strach w Konradzie i jednocześnie obrzydzenie do czyny Gulnara

XI:

- Gulnara w dalszym ciągu namawia Konrada do ucieczki, twierdząc, że wszyscy Turcy chcą przyłączyć się do korsarzy

XII:

- korsarz idzie za dziewczyną, ale nie może uwierzyć w to, co się stało

XIII:

- wspomnienia Konrada na łodzi

XIV:

- Gulnara ocknęła się z obłąkania i w żałości prosi Konrada o przebaczenie

XV:

- korsarz jednak o wszystko obwinia nie ją, ale siebie samego

- łódź Konrada spotyka statek jego towarzyszy

- korsarze spostrzegli swego wodza

XVI:

- towarzysze dowiadują się o czynie Gulnara

- z podziwem spoglądają na zawstydzona kobietę

XVII:

- Konrad zrozumiał, co Gulnara dla niego uczyniła

- ona rzuca się mu w objęcia i go całuje

XVIII:

Powrót na wyspę

XIX:

- brak światła w wieży Medory

- Konrad rzuca się ku wieży ukochanej

- puka do wnętrza, otwiera mu milczący służący

- Konrad wbiega do środka

XX:

- Medora nie żyje

XXI:

- rozpacz Konrada

XXII:

- płacz Konrada

- Konrad nie poszukuje jednak pocieszenia…

XXIII:

- opis roztrzaskanego serca Konrada

XXIV:

- Konrad zniknął

- zerwana lina od łodzi, Konrad prawdopodobnie ucieka z Gulnarą

- smutek towarzyszy

- grób wzniesiony dla Medory

- po Konradzie pozostaje jedynie pamięć i legendarna opowieść

---