Organizujemy plan zdjęciowy

Stół

Powinien być solidny, stabilny, a wymiary blatu odpowiednio dostosowane do wielkości fotografowanych przedmiotów.

Biała pianka (spienione PCV)

Wymiary pianki podobne do wymiarów blatu. Pianka ta będzie pełniła rolę "podłogi" na naszym planie. Grubość: 3 mm.

Szary karton

Karton ten może być nam pomocny w sytuacji, gdy będziemy chcieli mieć tło o innym kolorze, niż biel pianki. Wymiary: 70 x 100 cm.

Mleczne plexi

Niezbędne wtedy, gdy chcemy uzyskać równomierne i miękkie (rozproszone) światło. Minimalna ilość: 2 szt.

Lampki stolikowe

Aby zachować pełną kontrolę nad ilością i jakością światła na planie.

Aparat fotograficzny

Powinien przede wszystkim mieć opcję wyłączenia wszystkich automatów! Przydatna jest także funkcja samowyzwalacza.

Statyw

Każda fotografia będzie nieporuszona, gdy aparat postawimy na statywie! A każde kolejne ujęcie każdego kolejnego przedmiotu będzie powtarzalne.

Komputer

Odpowiedni będzie każdy komputer osobisty, na którym możliwe jest zainstalowanie odpowiedniego oprogramowania do edycji zdjęć. Zalecam dla komfortu pracy 512Mb pamięci RAM.

Oprogramowanie

Na potrzeby serwisu Allegro nie potrzebujemy "Wielkich Programów". Często producenci aparatów cyfrowych dołączają do nich darmowe.

Pomieszczenie

Przestronność w stopniu umożliwiającym swobodne manipulowanie wszystkimi obiektami na stole oraz akcesoriami fotograficznymi; Możliwość wyciemnienia, dzięki czemu będziemy mieli pewność, że nie dojdzie do mieszania się różnych świateł na planie; Przydatne "gadżety":

Taśma klejąca;

Nożyczki;

Chwytaki (imadełka);

Małe kartoniki: białe i czarne;

Białe mogą przydać się do rozświetlania zbyt ciemnych miejsc, np.: takich, które są istotne dla danego obiektu, a leżących w miejscu zacienionym;

Mój plan zdjęciowy

W moim studio celowo zaimprowizowałem stanowisko: stół "mocno roboczy" na "blacie" stołu plexi(z braku pianki) reszta osprzętu jest już bardziej profesjonalna: fleszowe lampy studyjne z nałożonymi na palniki softboxami*, a tylna lampa jako rozpraszacz wykorzystuje parasolkę fotograficzną. Całość oświetlenia na statywach.

* softbox to potoczna w kręgach fotografów zawodowych nazwa nasadki służącej do rozpraszania światła.

Poruszanie się na planie

Komputer zawsze dostępny! W każdej sytuacji mogę podejrzeć efekty mojej pracy i od razu skorygować błędy. Wyświetlacze aparatów cyfrowych często nie pokazują wszystkiego tak, jak należy…

Swoboda przestrzeni

Dzięki temu nie zdarzy nam się przykra sytuacja, że w tzw. ferworze walki coś potrącimy i to coś wywoła nam małą katastrofę…

Ustawianie obiektu

Pośpiech nie jest wskazany!

Celem tych wszystkich zabiegów jest przecież uzyskanie wartościowych obrazów przedmiotów, które mają pójść na aukcji za możliwie najwyższą cenę, prawda? Zatem wszystko należy ustawiać precyzyjnie i tak, aby w tym jednym ujęciu było widać możliwie najwięcej najistotniejszych cech obiektu, np.: 3 ściany kartonowego pudełka albo lekko ukazywać wnętrze kubka, itd.

Pierwsza, próbna fotografia

Zalety: równomierne oświetlenie całości przedmiotu; widoczne prawidłowo wszystkie cechy przedmiotu - widać, że to jest kubek z jednym uchem! Wady: dwa podłużne, pionowe refleksy świetlne. Jest to „efekt uboczny” emalii, jaką pokryto ten kubek: działa ona jak lusterko i w niej odbijają się źródła światła (softboxy).

Czy można coś na to poradzić

Regulowanie oświetlenia.

Na każdy obiekt trzeba bardzo uważnie patrzeć!

Jeżeli występują widoczne od razu nieprawidłowości w oświetleniu obiektu, należy z miejsca je korygować. Tu zdecydowałem się podnieść lampy do góry i wykorzystać dodatkowe rozproszenie światła jakie powstaje przy odbiciu go od gładkich powierzchni. Należy jedynie uważać, aby te powierzchnie były białe! Inaczej wprowadzą do sceny niepożądane zabarwienie, które być może ciężko będzie potem usunąć.

Efekt?

Proszę przyjrzeć się uważnie temu, co dzieje się na emaliowanej powierzchni kubka i porównać obydwa zdjęcia… Zdjęcie powyżej, to pierwsze ujęcie. Zdjęcie poniżej to ujęcie wykonane po podniesieniu softboxów do góry i rozproszeniu ich światła od sufitu.

Sukces przyjdzie, gdy będziemy świadomi!

Zawsze należy po wykonaniu zdjęcia oglądać efekt ujęcia bardzo uważnie: korygować kadr, głębię ostrości, czas ekspozycji i przesłonę. Te dwa ostatnie parametry są kluczowe - zdjęcie niedoświetlone nie będzie miało szczegółów w cieniach, prześwietlone zaś tworzyło będzie zamiast wyraźnych detali w jasnych tonach obrazu pozbawione szczegółów wypalone placki. Narzędziem do wstępnej, ale bardzo już dokładnej analizy tego, co się z obrazem dzieje, jest histogram.

Histogram - prawda o światłach i cieniach.

Z prawej strony wykresu znajdują się światła obrazu. Ponieważ mój kubek stoi na białej plexi, stąd duża ilość "gór" z prawej strony wykresu. Z lewej strony wykresu znajdują się cienie obrazu. Mój kubek nie jest smoliście czarny, dlatego w wykresie nie występują "góry" z lewej jego strony. Gdybym doprowadził do takiej ekspozycji zdjęcia, że z lewej strony było by dużo "gór", to kubek zniknąłby tonalnie w cieniach i nie bylibyśmy w stanie zajrzeć do jego środka.

Eksperymentowanie z refleksami

Za pomocą ciemnych i jasnych kartoników możliwe jest wpływanie na lokalny układ blików i cieni. Tu widać, jak próbowałem zgasić blik powstający na krawędzi kubeczka. Szkopuł w tym, że nie należy likwidować wszystkich blików. Część z nich powinna pozostać gdyż wchodzą one integralnie do sceny jako element najjaśniejszy obiektu, którego cechą jest połysk. Po chwili więc zdecydowałem się na wykonywanie zdjęcia kubeczka z owym blikiem.

Co łatwo poprawić w komputerze?

Kadr i perspektywa

Pojawiająca się za obiektem ciemniejsza przestrzeń da się "odciąć" łatwo w każdym programie do obróbki zdjęć. To samo możemy zrobić ze zniekształceniami obiektu wynikającymi z praw perspektywy.

Należy jednak pamiętać, że wszystko ma swoje granice…

A co poprawić w komputerze jest ciężko?

Kadr i perspektywa.

Górne zdjęcie pokazuje jak ogromny skrót perspektywiczny zachodzi wtedy, gdy fotografujemy obiekt obiektywem szerokokątnym. Pamiętajmy: im dłuższa ogniskowa i mniejszy kąt "natarcia" na obiekt, tym mniejsze zniekształcenia.

Absurdalne ujęcie

Konia z rzędem temu, kto zgadnie, o co chodzi w dolnym zdjęciu?

Co to za obiekt?

Pamiętajmy: zawsze istnieje najprostsze, najbardziej logiczne ustawienie! Tak pokazany metalowy kubek jest kompletnie nieczytelny.

Co to jest głębia ostrości?

Głębia ostrości

Głębią ostrości nazywamy przestrzeń znajdującą się w kadrze aparatu, w obrębie której wszystkie znajdujące się obiekty będą odwzorowywane na zdjęciu jako ostre. Zdjęcie dwóch kubków, stojących jeden za drugim, wykonałem z wykorzystaniem długiej ogniskowej i małej wielkości przysłony (75mm/f:3,5).

Wycinek pokazuje zbliżenie tego ujęcia. Widać wyraźnie, że drugi kubek znajduje się już poza strefą przestrzeni, którą ten obiektyw przy takiej przysłonie odwzoruje jako ostrą.

Co wpływa na geometrię i ostrość zdjęcia?

Ogniskowa obiektywu ma wpływ na: im dłuższa, tym mniejsze zniekształcenia perspektywiczne, korzystniejsza geometria i mniejsza głębia ostrości; im krótsza, tym większe zniekształcenia perspektywiczne, mniej korzystna geometria, ale większa głębia ostrości; Wartość liczby przysłony ma wpływ na: im większa wartość liczby przysłony, tym większa przestrzeń odwzorowywana jest jako ostra, ale następuje spadek ilości światła docierającego na matrycę aparatu, co należy skompensować odpowiednim wydłużeniem czasu ekspozycji; im mniejsza wartość liczby przysłony, tym mniejsza przestrzeń odwzorowywana jest jako ostra, ale następuje wzrost ilości światła docierającego na matrycę aparatu, co należy skompensować odpowiednim skróceniem czasu ekspozycji;

I dlatego tak ważne jest, aby aparat stał na statywie!

Jak oświetlać?

Nie mieszamy różnych typów oświetlenia.

Tu widzimy kubek, który został oświetlony z lewej strony światłem flesza, a z prawej światłem pochodzącym ze zwykłej żarówki. Taką sytuację nazywamy zmieszaniem się świateł. Ratowanie takiej fotografii nigdy nie kończy się sukcesem.

Pamiętajmy: zawsze jeden rodzaj oświetlenia!

Ustawienia aparatu fotograficznego

Tryb ekspozycji: manualny
Tylko w ten sposób mamy wpływ na kontrolowaną i prawidłową ekspozycję oraz głębię ostrości (ręcznie możemy nastawić dowolną wartość przysłony z zakresu oferowanego przez dany obiektyw).

Ustawienie balansu bieli: manualne
Każdy automat, także ten odpowiedzialny za prawidłowy balans kolorów, jest tylko automatem! Jeżeli w scenie będzie np.: bardzo dużo barwy czerwonej, to automat uzna taki stan za nieprawidłowy i za wszelką cenę będzie się starał ją poprawić barwnie. Dlaczego? Bo porówna rozkład barw w scenie z zapisanym w pamięci aparatu wzorcem, tzw. średnim rozkładem barw i uzna, że występuje tu dominanta barwna - zdjęcie zbyt czerwone! Dorzuci więc sporo barwy niebieskozielonej…

Ustawienie światłoczułości przetwornika aparatu: manualne
Automat taki znowu zabierze nas na manowce! Kieruje się on bowiem prostą logiką: najniższa światłoczułość, przy której trzymający w ręku aparat użytkownik będzie miał najmniejsze szanse na poruszenie nim podczas ekspozycji (najdłuższy dopuszczalny czas ekspozycji). A my przecież nie będziemy trzymali aparatu w ręku, tylko będzie on stał przymocowany do statywu!

Ustawienia aparatu fotograficznego

Automatyczne użycie flesza: wyłączony
Po co mamy używać flesz, który da nam w tej sytuacji całkowicie niekontrolowaną ilość i jakość światła w scenie? Zamierzamy przecież fotografować przy wykorzystaniu jako źródła światła lampki stołowe, które nie mają tego rozkładu światła, co flesz!.

Samowyzwalacz: włączony
Dzięki wykorzystaniu samowyzwalacza będziemy mieli 100% pewność, że żadne drgania nie poruszą nam aparatu i zdjęcie będzie ostre. No, chyba że akurat obok koncertować będzie band heavymetalowy lub przebiegać będzie stado słoni…

Jakość zapisu pliku: najwyższa lub RAW.
Stare powiedzenie mówi: łatwiej kijek obcieńkować, niż go pogrubasić! I jest to prawdą! Potem, gdy przeniesiemy zdjęcia do komputera, zawsze w aplikacji do obróbki zdjęć możemy je przyciąć z każdej strony: przekadrować, przekomponować, obniżyć rozdzielczość. W drugą stronę często po prostu się nie da…

Przykładowe zdjęcia - emaliowany kubek.

Czarny emaliowany kubek.

Oświetlono przedmiot dwoma źródłami światła. Widoczne dwie podłużne smugi światła po obydwu stronach pochodzą z odbicia się światła fleszy na emalii kubka. Bliki na krawędziach ucha i krawędzi kubka są akceptowalne.
Poprawki: należy przede wszystkim popracować nad rozkładem światła na powierzchni stanowiącej "front" kubka.

Do sceny wprowadzono światło pochodzące z kontry (trzecie światło). Dzięki temu uzyskano piękne podkreślenie górnej krawędzi obiektu. Bliki na krawędziach ucha i krawędzi kubka są akceptowalne. Widoczne dwie podłużne smugi światła po obydwu stronach pochodzą z odbicia się światła fleszy.
Poprawki: nadal należy przede wszystkim popracować nad rozkładem światła na powierzchni stanowiącej "front" kubka.

Trzy światła w scenie. Światło obydwu fleszy, oświetlające kubek od przodu, zostało puszczone na biały sufit. Odbicie tego światła od sufitu dało w efekcie jeszcze bardziej miękkie światło niż to, które daje softbox. Poprawki: pod względem ekspozycji zdjęcie wykonane jest prawidłowo. Można jedynie popracować nad zlikwidowaniem widocznej w tle krawędzi blatu stołu. Na następnym zdjęciu pokażę, że wystarczy w tym celu jedynie przykadrować ujęcie.

Efekt kadrowania ujęcia poprzedniego.
Poprawki: odcięcie krawędzi stołu bardzo poprawiło czystość planu. Pozostałe parametry nie zmieniły się, zdjęcie jest prawidłowe.

Trzy światła w scenie. Światło obydwu fleszy, oświetlające kubek od przodu odbite od sufitu. Kubek postawiono na czarnym kartonie tak, aby celowo ukazać to, jak powstają różne odbicia, refleksy i "zabrudzenia" obrazu, spowodowane wielokrotnym odbijaniem się światła.
Poprawki: wszystko!

Dwa światła w scenie. Światło obydwu fleszy, oświetlające kubek od przodu odbite od sufitu. Jednakże moc światła pochodzącego z flesza stojącego z lewej strony, jest dwukrotnie większa niż tego, który stoi ze strony prawej.
Poprawki:należy równomiernie oświetlać wszystkie strony przedmiotów. To nie jest fotografia artystyczna, tylko rzemieślnicza! Odbiorca tego zdjęcia ma mieć jasny i oczywisty pogląd na obiekt, a nie się mocno domyślać, co tam w tym cieniu jest?

Jedno światło w scenie, w dodatku wpuszczone wprost na kubek.
Poprawki: to jest ewidentny przykład, jak nie należy robić takich zdjęć i dlaczego potrzebne są przynajmniej dwa światła, równomiernie i miękko oświetlające fotografowany obiekt.

Dwa światła w scenie, odbite miękko od sufitu. Przetwornik aparatu był ustawiony na światło dzienne (6500K), a światło oświetlające scenę pochodziło z żarówek (2850K)
Poprawki: to jest przykład ukazujący błędne nastawienie przestrzeni barw, w której pracuje przetwornik aparatu, do charakterystyki źródła światła. Jest tu za mało barw z okolic niebieskiej, a próba "wyprowadzenia" takiego zdjęcia w aplikacjach wcale nie musi zakończyć się sukcesem! Należy prawidłowo nastawiać przetwornik.

Dwa światła w scenie, odbite miękko od sufitu. Sytuacja odwrotna: przetwornik aparatu był ustawiony na światło sztuczne (2850K), a światło oświetlające scenę pochodziło z fleszy (6500K)
Poprawki:ponownie błędne nastawienie przestrzeni barw, w której pracuje przetwornik aparatu, do charakterystyki źródła światła. Jest tu za mało barw z okolic żółtej i próby "wyprowadzenia" takiego zdjęcia w programach wcale nie muszą zakończyć się sukcesem! Jeszcze raz: należy prawidłowo nastawiać przetwornik.

Przykładowe zdjęcia - metalowy kubek.

Metalowy kubek.

Dwa światła w scenie wpuszczone wprost na obiekt. Bliki pojawiające się na krawędzi kubka są prawidłowe, ale te widoczne od dołu już nie! Od "frontu" w kubku odbija się paskudna czarna plama - to zdeformowany autoportret fotografa i studia!
Poprawki: należy zrobić wszystko, aby pozbyć się tego czarnego odbicia! W drugim podejściu należy zlikwidować bliki pochodzące od światła, ale… z tym to już wiemy, jak sobie radzić?

Dwa światła w scenie wpuszczone wprost na obiekt. Bliki pojawiające się na krawędzi kubka są prawidłowe, ale te widoczne od dołu już nie! Zlikwidowano czarną plama. Jak?
Poprawki: bardzo często plamy znikają wtedy, gdy podniesiemy ciut wyżej aparat i skierujemy go pod nieco innym kątem na obiekt. Tutaj się to sprawdziło, pozostały jedynie do zlikwidowania dwa bliki…

Dwa światła w scenie odbite miękko od sufitu. Bliki pojawiające się na krawędzi kubka są prawidłowe.
Poprawki: no i proszę - kubek jak żywy! Ale może dałoby się jakoś ożywić jego wnętrze, aby nie było takie ciemne?

Dwa światła w scenie odbite miękko od sufitu. Z kontry zostało wprowadzone trzecie światło, które mocno ożywiło wnętrze kubka (podłużny blik na tylnej ściance, pochodzący z odbić wewnątrz kubka światła kontry). Bliki pojawiające się na krawędzi kubka są prawidłowe.
Poprawki: udało się?

Przykładowe zdjęcia - kubek szklany.

Kubek szklany

Dwa światła w scenie odbite miękko od sufitu. Bliki pojawiające się na krawędzi kubka są prawidłowe.
Poprawki: zasady wykonania tego zdjęcia były identyczne, jak przy kubku metalowym. To dowód, że jedno dobre ustawienie świateł i aparatu może skutkować bardzo dużym przyspieszeniem prac (swoista "taśmowa produkcja"), jak też powtarzalnością uzyskiwanych efektów, niezależnie od typu fotografowanego przedmiotu.

Przykładowe zdjęcia - pudełko.

Kartonowe pudełko.

Dwa światła w scenie odbite miękko od sufitu. Z kontry zostało lekko wprowadzone trzecie światło. Widoczne są trzy ściany pudełka. To dzięki takim ujęciom człowiek wyrabia sobie najlepsze pojęcie o trójwymiarowości przedmiotu: czy jest on płytki, wysoki, szeroki, itd..
Poprawki: aparat na statywie trzymany wciąż pod takim samym kątem, z taką samą ogniskową… Kolejny dowód na to, iż można uzyskać bardzo wysoką skuteczność przy jednym, dobrym ustawieniu stanowiska! </P< div>

Przykładowe zdjęcia - nóż.

Nóż w drewnianej oprawce

Dwa światła w scenie odbite miękko od sufitu. Trzecie światło zostało tak ustawione, aby tworzył się "superblik" na krawędzi noża. Blik ten nie jest prawidłowy.
Poprawki: takie ujęcia fałszują wygląd obiektu. Owszem, nóż wygląda efektownie, ale dla scenarzysty dreszczowca, a nie dla potencjalnego nabywcy! Należy odciąć ten niekorzystny blik, jednocześnie starając się nie "zabić" idei ostrza noża.

Dwa światła w scenie odbite miękko od sufitu. Trzecie światło zostało tak ustawione, aby tworzył się blik na krawędzi noża. Siłę tego odbicia zlikwidowano poprzez matowanie czarnym kartonikiem.
Poprawki: nad nożem trzymałem czarny kartonik i tak nim manipulowałem, aby wygasić blik, a jednocześni by ostrze nie stało się matowoszare, martwe, bez wyrazu…

Dwa światła w scenie odbite miękko od sufitu. Ujęcie pokazuje pułapki związane z fotografią metali: autoportret w ostrzu noża!
Poprawki: taka sytuacja jest oczywiście nie do przyjęcia! Trzeba koniecznie "zagłuszyć lustrzaną naturę ostrza" tego noża. Z pomocą znowu przyjdzie nam czarny kartonik…

Dwa światła w scenie odbite miękko od sufitu. Idealne ukazanie noża uzyskałem poprzez odbijanie w jego ostrzu czarnego kartonika
Poprawki: i co Państwo na to?

Zachęcam do ciągłego eksperymentowania!

Podsumowanie

Sukces w fotografii stolikowej zależy wyłącznie od… myślenia! Pamiętajcie Państwo, że to nie sprzęt wykonuje zdjęcia, tylko Wy poprzez świadome jego wykorzystywanie. Nie ma zdjęć łatwych, są tylko trudne! Dlatego zachęcam do eksperymentowania, przechowywania wyników pozytywnych tychże działań, jak i porażek. Z prawidłowej analizy własnych błędów możemy się najwięcej nauczyć.I na koniec ważna rada: jeżeli coś zmieniacie, to zmieniajcie wyłącznie jeden czynnik. Tylko w ten sposób będziecie mogli sprawdzić, czy to aby jest to, o co Wam chodzi. Gdy zmieniacie więcej czynników, nie wiecie, który jest kluczowy.

10

---