12-10-2009

Temat: Przedmiot ekonomii.

Termin ekonomia został wprowadzony już w starożytności przez Arystotelesa w oryginalnym brzmieniu oikos nomos - dom prawa. Dlaczego? Społeczeństwo aby żyć i rozwijać się musi zaspokajać potrzeby, można je podzielić na podstawowe - biologiczne i wtórne. Są one zróżnicowane, gdy zaspokoimy podstawowe sięgamy po potrzeby wtórne. Potrzeby nieustannie rosną. Produkcja i postęp technologiczny zwiększa potrzeby. Są one trudne do zaspokojenia i do ich zaspokojenia służą dobra. Arystoteles wyróżnił dwa rodzaje dóbr:

• Dobra wolne - wzięte bezpośrednio z przyrody nie wymagające dalszych prac, występują w obfitości - wraz z rozwojem przemysłu zmniejsza się ich ilość.

• Dobra ekonomiczne - powstają z siły rąk ludzkich za pomocą przetworzenia przez czynniki produkcji.

Czynniki produkcji powstają dzięki wykorzystaniu czynników produkcji, które w przeciwieństwie do potrzeb są ograniczone:

• Praca - jest to świadoma i celowa działalność człowieka polegająca na przekształceniu produktów przyrody w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich.

• Ziemia - wszystkie zasoby naturalne wykorzystywane w gospodarce

• Kapitał - finansowy i surowcowy

Aby wytworzyć produkt oprócz pracy potrzebne są środki pracy (urządzenia) i surowce pracy (fabrykaty). Sprzeczność - potrzeba dokonywania wyboru - jak wykorzystać ograniczone czynniki produkcji do zaspokojenia nieograniczonych potrzeb?

Koszt alternatywny są to dochody utracone w wyniku niewykorzystania posiadanych czynników produkcji w innym możliwie najlepszym zastosowaniu.

Krzywa transformacji (krzywa możliwości produkcyjnych) Można wykreślić ją przyjmując trzy założenia upraszczające:

1. zasoby czynników produkcji są stałe i nie podlegają zmianie w danym okresie czasu

2. w badanym okresie nie podlegają zmianie czynniki produkcji

3. pod uwagę bierzemy tylko dwa czynniki produkcji (produkty)

O tym co się dzieje w gospodarce decydują dwa mechanizmy - rynek i popyt oraz podaż (niewidzialna ręka rynku). Adam Smith w 1776 opublikował pracę - badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Był on twórcą ekonomii klasycznej (liberalnej) - homo economicus (człowiek ekonomiczny) - uważał, że człowiek aby zaspokoić swe potrzeby musi mimo swego nakierowania na własny interes musi uwzględnić potrzeby innych. Rolę koordynatora pełni niewidzialna ręka rynku, która podpowiada poprzez popyt co produkować. Państwo nie ingeruje w gospodarkę natomiast pełni rolę nocnego stróża. Poglądy Smitha były popularne aż do XIX wieku, kiedy to wiele czynników uwydatniło mankamenty gospodarki liberalnej. Zaczęły uwydatniać się monopole - pierwsze ustawy antymonopolowe pojawiają się już pod koniec XIX wieku. Do spadku popularności tej koncepcji przyczynia się również wzrost bezrobocia, kryzysy gospodarcze, postępujące zróżnicowanie społeczeństwa. Pojawia się więc kolejny ekonomista John M. Keynes - który zrewolucjonizował ekonomię i gospodarkę. Keynes potwierdził, że główną barierą gospodarki jest niedostateczny popyt. Bogacące się społeczeństwo zaczęło oszczędzać. Niewidzialna ręka rynku nie usuwa więc mankamentów rynku, jakim był niedostateczny popyt - Żeby popyt rósł potrzebna była zmiana systemu podatkowego i wprowadzenie zasiłków oraz ulg. To państwo miało napędzać swą polityką chęć na popyt. Keynes w 1936 mówi, że zamiast budować kolejną fabrykę butów należy zbudować piramidę, bo nie wprowadza się w ten sposób nowego produktu na rynek, a daje się pracę ludziom i rośnie popyt na produkty związane z daną dziedziną. Piramidą w tym czasie miała być wojna. Teoria ta pozwoliła wyjść z kryzysu, i dopiero w latach '70 pojawia się problem inflacji i nowa teoria M. Friedmana w 1968 opublikował on teorię o reformie monetarnej. - monetaryzm. Powstał nurt neoliberalny. Ciekawostką jest to, że wszystkie nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii przypadały w latach 1968-2001 dla osób prezentujących poglądy neoliberalne. W 2001 roku Nagrodę Nobla otrzymuje Józef Stiglitz - pokazywał ujemne skutki globalizacji i zróżnicowania społecznego i szoków walutowych.

Wybór

Aspekt pozytywny Aspekt negatywny

Korzyść Koszt alternatywny

(koszt utraconych możliwości)

---