Polemika N Żmichowskiej z K Hoffmanową (wątki emancypacyjne w krytyce literackiej) na podst Chcemy całego życia Antol pol tekstów fem z lat 1870 – 1939, red A Górnicka Boratyńska


Polemika N. Żmichowskiej z K. Hoffmanową (wątki emancypacyjne w krytyce literackiej)

Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1870 - 1939, red. A. Górnicka-Boratyńska, N. Żmichowska, Słowo przedwstępne do dzieł dydaktycznych pani Hoffmanowej :

Na wstępie wyraża wątpliwość, co do popularności dzieł Hoffmanowej. Ma ona przeciwniczki (jej przepisy nie wystarczają na uporanie się z rzeczywistością) i wielbicielki (najlepiej rozumie powołanie kobiet i takie też kreśli drogi).

Hoffmanowa traktuje kobietę jako niższą od mężczyzny, uległą, łagodną, zawsze pod czyjąś władzą, potrzebująca pomocy („Pamiątka”, „Powinności”).

Żmichowska po krótkim wstępie zaczyna analizować książkę Hoffmanowej, pokazuje między innymi sprzeczności w jej postawie:

Żmichowska wobec Hoffmanowej: strategia pszczoły, G. Borkowska [w:] Cudzoziemki, tejże.

  1. Szczególnie ważny tekst i szczególnie ważna osoba.

W połowie lat 70 zostaje Żmichowska redaktorką „Dzieł” Klementyny z Tańskich Hoffmanowej, która była prekursorką pedagogiki polskiej. Dwa dzieła przyniosły jej sławę: „Pamiątka po dobrej matce” i „Amelia matką”. W jej książkach znaleźć można wyobrażenia nt miejsca i roli kobiet. Co więcej, pozycje pełne są rad i spostrzeżeń banalnych, które wszyscy znają!.

Żmichowską irytuje ton podległości w stosunku do mężczyzn, kobieta to ta, co uprzyjemnia życie mężowi. Nie jest indywidualnością, zawsze wpisuje się ją w schemat małżeńsko - rodzinny.

Nie tylko Żmichowska skrytykowała książkę Hoffmanowej, choć inni obierali sobie tylko jedną cechę, a Narcyza poszła po całości. (inni: A. Kurtz, Kraszewski, Dembowski)

Piotr Chmielowski w „Autorkach polskich” zauważa cechy dzieła Hoffmanowej:

Żmichowską interesuje aspekt funkcjonalny dzieła, sposób oddziaływania, kontekst społ.

  1. Bez precedensu.

Wstęp to arcydzieło stylu polemicznego. Komentarz Żmichowskiej podważa walory dydaktyczne:

  1. Mistrzyni i uczennica.

Kiedy Żmichowska się rodzi Hoffmanowa wydaje swoje pierwsze dzieło - 1819.

Hoffmanowa nie pochodziła z zamożnej rodziny (o czym wspomina Chmielowski). Tułacze i ubogie dzieciństwo przypominało trochę sieroce lata Żmichowskiej. Obie pisarki inaczej pochodzą do swego ubóstwa:

  1. Hoffmanowa liczyła na datki od krewnych,

  2. Żmichowska wybrała pracę i samodzielność, stąd jej kłopoty finansowe. Nie będzie miała stałych dochodów. Jedyne co ma to grupa oddanych przyjaciół.

Los sprzyjał Klementynie, choć była brzydka i stara znalazła męża. Żmichowska małżeństwa unika.

Książki Żmichowskiej zdradzają talent, ale nie łatwo uchwycić ich sens. Są piękne ale na pozór błahe i puste. Zwykły czytelnik prócz powieści nie ma dostępu do jej eseistyczno-publicystycznych pism, które wg Borkowskiej są arcydziełem.

Pod koniec lat 20 pisarki poznały się. Żmichowska należała do uczennic Hoffmanowej. Miała złe wspomnienia.

Młode serca odczuwały w jej sercu brak przychylnej życzliwości, nie miała słowa zachęty dla mniej zdolnych, ani uśmiechu zadowolenia dla pojętniejszych.

Żmichowska podobnie jak Chmielowski twierdziła, że pisanie i wychowanie są to dwie zupełne różne między sobą zdolności. (wywnioskować można, że Hoffmanowa nauczać praktycznie nie umiała, co więcej pisać o wychowanie chyba też nie, stąd krytyka Żmichowskiej).

  1. Genialna koincydencja.

Hoffmanowa nie była geniuszem, sprzyjał jej los. Sukces osiągnęła, bo zajęła się tematem, którego nikt nie poruszał. Stąd też debiut jej odbił się większy echem, niż na niego zasługiwała. Choć krytyka się pojawiła, jednak nieśmiała dotycząca raczej literatury, niż spraw dydaktycznych (o te zahaczała marginalnie).

  1. Nowa sytuacja.

Treść dzieł i teorie straciły na aktualności. W pokoleniu Żmichowskiej kobiety podejmowały się ról przeznaczonych dla mężczyzn:

Żmichowska miała pełną świadomość, że ruch kobiet jest zróżnicowany (nie wszystko zasługuje na poparcie) - stąd jej negatywne nastawienie np. do palenia cygar przez kobiety o czym wspomina we wstępie.

  1. Rozstajne drogi

Główna wada Hoffmanowej - zlekceważenie kulturowej zmiany. Jest konsekwentna w propagowaniu tradycyjnego układu wartości (kobieta do kuchni, mąż do pracy ;p) - choć stary układ nie był możliwy do realizacji w nowych warunkach. Żmichowska zarzuca jej, że nie przewidziała sytuacji kiedy kobieta będzie musiała sama o sobie zadbać.

  1. Przeoczeni i zdrada

Często (w tamtym czasie) spotykało się domy niepełne, pozbawione męskiej opieki (wojna, emigracja itp.). To te kobiety potrzebowały wskazówek jak żyć, w tym sensie Hoffmanowa je zawiodła. Borkowska pisze, że Hoffmanowa ponosi odpowiedzialność za negatywny obraz polskich emancypantek. Hoffmanowa sama była emancypantką, jednak wybrała dla siebie bezpieczną rolę klasyka i arystokratycznej moralistki (nie chciała ryzykować utraty prestiżu). Przyznała sobie prawa, których innym odmawiała - tą wyższość Żmichowska nazywa arystokratyzmem.

  1. Strategia pszczoły.

Ślepe uznanie dla Hoffmanowej dało gwarancję bezpieczeństwa, bo niewielu czytelników dostrzegło żądło, ci którzy dostrzegli przemilczeli. Żmichowska podważa dzieło licząc na reakcje inteligentnego czytelnika.

W tekście roi się od epitetów „arystokratka, „dworaczka”, „krzewicielka banałów i pospolitości” oraz kąśliwych opinii. Odzewu nie było.

Strategia pszczoły - kłuje boleśnie i ginie od ukłuć.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
urbanizm i antyurbanizm, Terminy stosowane w krytyce literackiej na oznaczenie tendencji, które czyn
Charakterystyka stanowiska krytycznego S Brzozowskiego na podst A Mencwel, Kształtowanie myśli kryt
Rola tytułu literackiego na wybranych przykładach
Wielkie polemiki epoki romantyzmu Wykorzystaj odpowiednie przykłady literackie
Literatura na zaj
Literatura na przełomie XVIII wieku trendy i tematyka utworów
Literatura na zajecia, Zajęcia 2: - podstawowe pojęcia (artefakt, ekofakt, obiekt, stanowisko archeo
gotowce7, CierpienieIII, 'Tragedia jest tam, gdzie jest wybór' - jakie interpretacje tego pojęcia mo
Literatura na zaj. 3
Omów zjawisko tragizmu bohaterów literackich na wybranych przykładach dzieł literackich
Zabawa dydaktyczna gdzie jest jajko zapoznanie z nową literą J, j na podstawie wyrazów jajko, Jola
STRESZCZENIA - G. Bachelard Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, FILOLOGIA POLSKA, STUDIA MAGISTERSKIE,
STRESZCZENIA - C. G. Jung Archetypy i symbole, FILOLOGIA POLSKA, STUDIA MAGISTERSKIE, METODOLOGIA BA

więcej podobnych podstron