Zaimek zwrotny to w języku polskim "się" i dla każdej osoby liczby mnogiej i pojedynczej brzmi on jednakowo. W języku niemieckim zaimek zwrotny sich (się) ulega odmianie przez osoby i przybiera następujące formy:
liczba pojedyncza |
liczba mnoga |
||
Ich kämme mich. |
Czeszę się. |
Wir kämmen uns. |
Czeszemy się. |
Du kämmst dich. |
Czeszesz się. |
Ihr kämmt euch. |
Czeszecie się. |
Er |
On |
Sie (Sie) kämmen sich. |
Oni (Pan, Pani, Państwo) się czeszą. |
Zaimek zwrotny sich tworzy w zdaniu wraz z czasownikiem pewną całość. Jeśli więc zdanie ulegnie przekształceniu, czasownik i zaimek zwrotny sich zawsze będą stały jak najbliżej siebie. Oznacza to, iż pomiędzy zaimkiem zwrotnym i czasownikiem nie może znajdować się ani przymiotnik, ani rzeczownik. Jedynie zaimek osobowy może rozdzielić czasownik i zaimek zwrotny sich.
Ich treffe mich heute Abend mit meinem Freund. |
Spotykam się dziś wieczorem z moim przyjacielem. |
Heute Abend treffe ich mich mit meinem Freund. |
Dziś wieczorem spotykam się z moim przyjacielem. |
Mit meinem Freund treffe ich mich heute Abend. |
Z moim przyjacielem spotykam się dziś wieczorem. |
Treffe ich mich heute Abend mit meinem Freund? |
Spotykam się dziś wieczór z moim przyjacielem? |
To samo zdanie z podmiotem w formie rzeczownika będzie wyglądało następująco:
Monika trifft sich heute Abend mit meinem Freund. |
Monika spotyka się dziś wieczorem z moim przyjacielem. |
Heute Abend trifft sich Monika mit meinem Freund. |
Dziś wieczorem Monika spotyka się z moim przyjacielem. |
Mit meinem Freund trifft sich Monika heute Abend. |
Z moim przyjacielem spotyka się Monika dziś wieczorem. |
Trifft sich Monika heute Abend mit meinem Freund? |
Spotyka się Monika dziś wieczór z moim przyjacielem? |
Jeśli dwa obiekty oddziałują na siebie wzajemnie zamiast zaimka sich można użyć zaimka wzajemnego einander. Zaimek wzajemny to połączenie zwrotu einer dem anderen (jeden drugiemu). Zwróćmy uwagę na to, iż zaimek wzajemny einander występuje tylko wtedy, gdy wykonawców czynności jest więcej niż jeden.
Wir geben uns die Hand. |
Wir geben einander die Hand. |
Podajemy sobie rękę. |
Ihr sagt euch die Wahrheit. |
Ihr sagt einander die Wahrheit. |
Mówicie sobie prawdę. |
Sie schicken sich Briefe. |
Sie schicken einander Briefe. |
Wysyłają sobie listy. |
Hans und Grete lieben sich. |
Hans und Grete lieben einander. |
Hans i Grete kochają się. |
Część niemieckich czasowników występuje z przyimkami: mit, von, zu, durch, neben itd. Przyimki te łączą się bezpośrednio z zaimkiem wzajemnym einander.
Wir sprechen miteinander sehr oft. |
Rozmawiamy ze sobą bardzo często. |
Diese zwei Studenten sollen voneinander lernen. |
Ci dwaj studenci powinni uczyć się od siebie. |
Seid nett zueinander. |
Bądźcie mili dla siebie. |
Die Schüler sprechen durcheinander. |
Uczniowie mówią jeden przez drugiego. |
Student und Professor stehen nebeneinander. |
Student i profesor stoją obok siebie. |
W języku niemieckim występuje dosyć liczna grupa czasowników zwrotnych (np. sich waschen - myć się, sich treffen - spotykać się itd.). W języku polskim sytuacja wygląda podobnie, jednak nie wtedy, jeżeli chodzi o odmianę tych czasowników. Niemieckie czasowniki zwrotne odmieniają się trochę inaczej. Po pierwsze musimy odmienić przez osoby sam czasownik, po drugie odmianie podlega także sam zaimek zwrotny sich i jest on różny dla każdej osoby. W języku polskim natomiast przy każdej osobie może stać się lub sobie i nikogo to nie zdziwi.
Różnicę w użyciu biernika (Akkusativ) i celownika (Dativ) chciałbym przedstawić na przykładzie czasownika sich waschen - myć się (Akkusativ), myć sobie coś (Dativ).
sich waschen - myć się (Akkusativ) |
sich etwas waschen - myć coś sobie (Dativ) |
ich wasche mich - myję się |
ich wasche mir den Kopf - myję sobie głowę (der Kopf) |
Z tego porównania wynika, że zaimek zwrotny różni się tylko w 1. i 2. osobie liczby pojedynczej (ich wasche mich; ich wasche mir den Kopf). Zaimek zwrotny w pozostałych osobach wygląda identycznie w celowniku i bierniku.
W kwestii czasowników zwrotnych jest jeszcze jedna różnica pomiędzy językiem polskim a niemieckim: nie zawsze czasownik zwrotny w polskim jest czasownikiem zwrotnym w niemieckim i odwrotnie, np.:
uczyć się (zwrotny) - lernen (typowy czasownik)
śmiać się (zwrotny) - lachen (typowy czasownik)
kończyć się (zwrotny) - enden (typowy)
sich erholen (zwrotny) - wypoczywać (typowy)
sich unterhalten (zwrotny) - rozmawiać (typowy)
Jeszcze jedna ważna rzecz: czasowniki zwrotne tworzą czasy przeszłe Perfekt i Plusquamperfekt zawsze z czasownikiem posiłkowym haben, np.: Monika hat sich mit ihrem Mann gestritten. - Monika pokłóciła się ze swoim mężem.
To chyba tyle, jeżeli chodzi o najważniejsze zagadnienia w tej kwestii. Pozostało mi jeszcze podać listę najważniejszych czasowników zwrotnych w języku niemieckim z tłumaczeniem na język polski (kolejność alfabetyczna):
sich anziehen - ubierać się
sich ärgern - złościć się
sich aufregen - denerwować się
sich ausziehen - rozbierać się
sich bedanken - dziękować
sich beeilen - spieszyć się
sich befinden - znajdować się
sich benehmen - zachowywać się
sich beschäftigen (mit) - zajmować się (czymś)
sich duschen - brać prysznic
sich entschuldigen - usprawiedliwiać się
sich ereignen - wydarzać się
sich erholen - wypoczywać
sich erkälten - przeziębiać się
sich fühlen - czuć się
sich interessieren - interesować się
sich kämmen - czesać się
sich kümmern - troszczyć się
sich lohnen - opłacać się
sich rasieren - golić się
sich schämen - wstydzić się
sich setzen - siadać
sich streiten - kłócić się
sich treffen - spotykać się
sich trennen - rozstawać się
sich umziehen - przebierać się
sich unterhalten - rozmawiać
sich verabschieden - żegnać się
sich vorstellen - przedstawić się (zawsze z biernikiem)
sich etwas vorstellen - wyobrażać coś sobie (zawsze z celownikiem)
sich waschen - myć się
sich wundern - dziwić się