Mikroekonomia 29.04.2006r.

T: Przedmiot ekonomii i metody badawcze.

Prawo ograniczoności zasobów i jego konsekwencje.

Prawo to stwierdza, że zasoby gospodarcze są zawsze i wszędzie ograniczone, w skutek tego pojawia się i utrwala rozbieżności między dynamicznie rozwijającymi się potrzebami ludzi a możliwościami ich zaspokajania.

Te potrzeby są w części autonomiczne, a w części jakby tworzone przez producentów, są podobna ale zmieniają się dynamicznie formy zaspokajania potrzeb.

Konsekwencje:

1. Istnieje granica możliwości produkcyjnych - tzn. istnieje w danym miejscu i czasie maksymalna wielkość produkcji możliwa do wytworzenia i tym samym maksymalna wielkość dochodu narodowego, która jest do dyspozycji społeczeństwa.

2. W takiej sytuacji , czyli w tym krótkim okresie, to co możemy jedynie zrobić to zmienić strukturę produkcji i strukturę podziału, czyli możemy zwiększyć ilość dobra A kosztem zmniejszenia ilości dobra B np. zwiększenie dochodów dla lekarzy , ale zmniejszenie dla wykładowców uczelni prywatnych. W obu tych przypadkach ponosimy koszt alternatywny.

Koszt alternatywny - jest to ta ilość dobra A, z której trzeba zrezygnować dla zwiększenia ilości dobra B.

Zmiana struktury produkcji wymaga przestawienia w majątku produkcyjnym i w strukturze zatrudnienia i to powoduje, że koszt alternatywny w miarę zwiększenia intensywności przestawiania produkcji staje się rosnący.

3. Z tego prawa wynika również konieczność racjonalnego gospodarowania.

Alternatywne możliwości produkcyjne.

Możliwości produkcyjne	Dobra konsumpcyjne	Dobra inwestycyjne
A	0	150
B	10	140
C	20	120
D	30	90
E	40	50
F	50	0

Krzywa możliwości produkcyjnych

( transformacji)

Będąc na tej krzywej zawsze musimy ponieść koszt alternatywny.

Możemy być pod krzywą , zazwyczaj prawie zawsze jesteśmy pod krzywą ponieważ w gospodarce rynkowej zdolności produkcyjne nie są w pełni wykorzystywane.

Mimo tego gospodarka rynkowa rozwija się i to dość dynamicznie (nieraz bardzo dynamicznie), a powodem tego jest jej innowacyjność, postęp techniczny i technologiczny, dzięki czemu ustawicznie przesuwana jest granica możliwości produkcyjnych.

Czy będąc w punkcie G musimy ponosić koszt alternatywny? Nie jedynie gdy istnieje możliwość przesuwania się granicy.

Czy istnieje możliwość bycia w punkcie H? W zasadzie nie, ale niekoniecznie, można znaleźć się tam jeżeli skorzysta się z części dochodu narodowego innego kraju (poprzez zaciągnięcie kredytu).

Celem rozwoju jest przesuwanie granicy w prawo, wchodzenie na wyższy poziom, do tego celu służą inwestycje innowacyjne (technologiczne) i zwiększenie kapitału intelektualnego.

Racjonalność gospodarowania

Nakłady - łożenie na produkcje.

Efekty - uzyskanie z produkcji.

1. Racjonalność gospodarowania - przy danych nakładach z okresu na okres należy maxymalizować efekty;

2. Przy danych efektach z okresu na okres należy minimalizować nakłady.

UWAGA:

Jednoczesna min. nakładów i max efektów jest w zasadzie niemożliwa (wyjątkiem była produkcja w socjalizmie w budownictwie). Taka sytuacja możliwa jest jedynie jeżeli punktem wyjścia jest stan nieracjonalności.

Jakie są warunki racjonalnego gospodarowania?

1. Trzeba mieć miernik nakładów i efektów, tym miernikiem jest pieniądz. Suma cen finalnych jest odzwierciedleniem efektów.

2. Przeprowadzenie rachunku ekonomicznego.

Rachunek ekonomiczny - jest porównywanie nakładów i efektów przy różnym zastosowaniu tych pierwszych. Czyli dokonujemy porównań co produkować i jak produkować.

Należy mieć wiedzę o produktach i usługach, technologiach, stanie rynku.

Rachunek ekonomiczny wymaga prawdziwych cen.

Kiedy występuje przymus i jaki to przymus? Powinien to być przymus ekonomiczny.

Czynniki przymusu ekonomicznego:

• prywatna forma własności czynników produkcji;

• wolność ekonomiczna;

• mechanizm rynku i ściśle związana z nim konkurencja.

Ekonomia 29.04.2006r.

T: Systemy gospodarcze - analiza

porównawcza

System gospodarczy i jego elementy składowe to:

1. Forma własności czynników produkcji;

2. Cel gospodarowania;

3. Sposoby i zasady nawiązywania stosunków ekonomicznych;

4. mechanizm kierujący procesem podejmowania decyzji gospodarczych;

5. zasady podziału wytworzonego produktu narodowego.

System gosp. to sposób funkcjonowania gospodarki.

System gospodarki centralnie kierowanej (realny socjalizm)	System gospodarki rynkowej
1. Dominacja państwowej formy własności rzeczowych czynników produkcji.	1. Dominacja prywatnej własności rzeczowych czynników produkcji.
2. Alokacja zasobów i kierowanie procesami gospodarowania następuje wskutek decyzji biurokracji państwowej posługujący się corocznie sporządzanym planem centralnym oraz takimi narzędziami oddziaływania na podmioty gosp. (przedsiębiorstwa), jak: nakazy, zakazy, dyrektywy, przydziały środków produkcji, kontrola plac, ustalanie cen (ceny administrowane).	2. Rynkowy mechanizm alokacji zasobów i kierowania przebiegiem procesów gospodarczych.
3. System wysoce scentralizowany, nakazowo - rozdzielczy.	3. System zdecentralizowany, aczkolwiek z wyraźną dominacją podmiotów monopolistycznych.
4. Hierarchiczna struktura org., czteroszczeblowa: Centrum polityczno- gosp. Ministerstwo branżowe i funkcjonalne Zjednoczenia Przedsiębiorstwa.	4. Dwuszczeblowa struktura org. Samodzielnie działające przedsiębiorstwa i państwo, które oddziałuje na przebieg procesu społeczno - gosp., głównie poprzez uruchamianie instrumentów o charakterze ekonomicznym, tj.: podatki, cła, usługi inwestycyjne, stopa procentowa, instrumenty polityki, instrumenty aktywnej polityki rynku pracy.
5. Więzi miedzy podmiotami gosp., miały charakter więzi administracyjnych, pionowych, hierarchicznych.	5. Więzi są poziome, nie hierarchiczne, maja charakter ekonomiczny.
6. Istotne ograniczenia samodzielności przedsiębiorstw , zarówno decyzyjnej jak i dochodowej. Przymus administracyjny. Celem działalności przedsiębiorstw było wykonanie planu gosp., narzuconego z zewnątrz.	6. daleko posunięta pełna samodzielność przedsiębiorstw, które kierują się w swym działaniu motywami finansowymi, jest to przymus ekonomiczny. Nadrzędnym celem zalania przedsiębiorstw jest maxymalizacja zysków.
7. Dominacja polityki i ideologii nad ekonomia. Przewodnia rola partii, monopartyjność, brak mechanizmów demokratycznych (swobód).	7. Daleko posunięta suwerenność ekonomiczna, pluralizm polityczny, demokracja.
8. Gosp., niedoborów zarówno w sferze dóbr konsumpcyjnych jak i produkcyjnych. Wymuszane administracyjnie pełne i nieracjonalne zatrudnienie. Ukryte bezrobocie. Stan inflacji niejawnej, zawieszonej bądź ukrytej.	8. Gosp., funkcjonowanie w warunkach niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych. Zjawiska nadprodukcji. Znaczne rozmiary bezrobocia. Inflacja jawna zazwyczaj o charakterze pełzającym (do 3%)
9. Gospodarka stagnacji i regresu, okresy rozwoju o charakterze ekstensywnym.	9. Gospodarka dość dynamicznie rozwijająca się, inwestycje maja charakter intensywny (innowacyjny) choć nie są w pełni wykorzystywane wszystkie możliwości inwestycyjne, bo może to pogłębiać nadprodukcje.

Komentarze do tabeli

ad.1

Nie ma systemów czystych (o jednej formie własności) pod względem form własności, ale jest dominująca forma.

Dominująca forma własności narzuca innym podmiotom w innych formach własności logikę funkcjonowania.

Dominacja państwowych form własności (90%), były również prywatne.

Dominacja prywatnych form własności, ale mamy również własność drobnotowarową, spółdzielczą, państwową, pracowniczą.

ad.2

Mechanizm kierowania gospodarką jest ściśle uzależniony od formy własności.

Biurokracja państwowa. Gospodarka planowa, plany były niezgodne z rzeczywistością, totalny chaos, nic się nie zgadzało. Limity plac - równość plac. Ceny administrowane, ceny ustalało państwo, koncepcje cen: ceny socjalne (poniżej kosztów), np. za mieszkanie czynsz wynosił 30 zł; ceny drenażowe - czyli wyraźnie powyżej kosztów. Państwo ustalało również ceny na paliwo, węgiel (czyli był dotowany, otrzymywał dotacje). Ceny miały być stabilne. Koszty rosły, państwo drukowało więcej pieniędzy, popyt rósł a ceny nie, więc doszło do tego, ze wykupiono wszystkie towary.

Plan Balcerowicza - wprowadzenie 1% cen - 0,6% płacy.

ad.4

Struktura organizacyjna gosp., jest pochodną mechanizmu kierowania gospodarką.

CENTRUM

Polityczne

Gospodarcze

4 2 1 3 5

MINISTERSTWA

branżowe, funkcjonalne

Zjednoczenia

(zrzeszenia)

Przedsiębiorstwo

1 - Wytyczne planowe

2 - Informacje o możliwościach

3 - Zadania planowe i limity środków

4 - Informacje o wykonaniu planów

5 - Nagrody, wyróżnienia i sankcje

I sekretarz PZPR

Centrum Biuro polityczne

Komitet centralny

Polityczne Rada Ministrów

Gospodarcze Premier

Centralna Komisja Planowania

ad.8

Niedobory

popyt > podaż

.

Dlaczego popyt był zadurzy?

1. Dochody ludności były niskie, ale za wysokie w stosunku do wartości produkcji.

2. Dochody rosły wolno a jednak za szybko w stosunku do wydajności pracy.

3. Wydatki socjalne były jak na możliwości gosp. Za wysokie i nieracjonalnie wykorzystywane.

4. Ceny były zaniżone.

5. Rozmiary inwestycji, ich procedura inwestycyjna.

W socjalizmie stopa inwestycji wynosiła 40% . Inwestycje miały charakter ekstensywny, nie innowacyjny. Przedsiębiorstwa nie miały środków na inwestycje, wszystkie zgłaszały chęć inwestowania, ubiegały się o wejście do planu inwestycyjnego.

Metody wejścia do planu:

1. Zaniżenie kosztów inwestowania.

2. Zaniżenie terminu oddania do użytku.

3. Zawyżenie efektu.

Wszystkie dane były nieprawidłowe.

Każda inwestycja pociąga za sobą dwa efekty:

• efekt popytowy;

• efekt podażowy;

Efekt popytowy - rozpoczyna się w chwili rozpoczęcia inwestycji i trwa do oddania jej do użytku i polega na wydawaniu pieniędzy na dobra inwestycyjne, na płace i na dobra konsumpcyjne.

Efekt podażowy - rozpoczyna się wraz z oddaniem inwestycji do użytku i polega na zwiększaniu zdolności produkcyjnych gosp., i tym samym zwiększaniu podaży dóbr i usług.

Koszty okazja się wyższe niż zaplanowano , termin też w związku z tym efekt popytowy jest nadmierny i pogłębia nierównowagę zarówno dóbr produkcyjnych jak i dóbr usługowych.

Efekt podażowy był znacznie mniejszy od popytowego i występował z opóźnieniem (tam się kończył każdy plan inwestycyjny).

Przyczyny niedostatecznej podaży:

1. Brak skłonności do wprowadzania innowacji postępu technicznego,

2. Brak bodźców do wydajnej pracy,

3. Brak konkurencji

4. Łatwość sprzedaży.

---