24.04.2006

Controlling - wykład 5

Rachunek kosztów postulowanych (przyszłościowych).

Koszty ustalane są na podstawie wzorców. Jako wzorzec może być wzięta norma (standardy) albo wielkości planowane. Normy dotyczą np. materiałów - określają jakie powinno być zużycie na wykonanie danego wyrobu. Wszystkie normy wyrażane są ilościowo, a koszty są wartościowe. Dlatego drugim czynnikiem, który może zostać uznany za normę to są ceny. Normy też są odzwierciedleniem czasu pracy, a do kosztu potrzebujemy jeszcze stawki.

Koszty przyszłościowe

K_rz - koszt rzeczywisty

O - odchylenia

Odmiany rachunku kosztów postulowanych:

• Rachunek kosztów standardowych

Następują tutaj pewne etapy ustalenia kosztów:

1. Ustalenie planowanych kosztów bezpośrednich. Występuje tutaj zawsze zużycie bezpośrednie i wynagrodzenie.

2. Wyznaczenie dla ośrodków odpowiedzialności preliminarza postulowanych kosztów pośrednich. Koszty pośrednie wyznacza się dla wydziałów, zarządu, działu zbytu (koszty sprzedaży) i działu zaopatrzenia (koszty zakupu). Koszty pośrednie są rozliczane według określonych narzutów.

Przy doborze kluczy powinno się pamiętać o zasadzie przyczynowo-skutkowej.

Inne koszty pośrednie powinny zostać podzielone w zależności od tego jaka jest produkcja. Jeśli jest produkcja materiałochłonna to przyjmujemy za klucz materiały bezpośrednie. Jeżeli produkcja pracochłonna to koszty pracy bezpośredniej.

Koszty wydziałowe mogą być też rozliczane do liczby maszynogodzin.

Ten wzór zastosujemy, kiedy produkcja jest zmechanizowana.

Miernikiem może być również roboczogodzina, kiedy przeważa praca ludzi.

Koszty ogólnego zarządu.

Za podstawę przyjmuje się koszt wytworzenia produktu.

K. wytworzenia produktu = k. bezpośrednie + k. wydziałowe

Można wziąć także liczbę wytworzonych produktów, które zostały sprzedane.

3. Porównanie kosztów rzeczywistych z kosztami postulowanymi.

Efektem porównania może być odchylenie o charakterze dodatnim lub ujemnym.

4. Badanie odchyleń.

Badamy skutki powstania odchyleń. Przypisujemy odchylenia do określonych ośrodków i określamy odpowiedzialność osób. Odchylenia mogą powstać z winy pracowników, ale również ze zmiany cen lub ze źle określonej normy zużycia czy czasu pracy.

Nie we wszystkich przedsiębiorstwach da się zastosować rachunek kosztów przyszłościowych na podstawie wzorców, dlatego mamy również rachunek kosztów planowanych.

• Rachunek kosztów planowanych

Wartości planowane zawiera się w planie techniczno-analitycznym. Planuje się koszty w takim samym układzie jak się je księguje.

Do tej pory przedstawiane były rachunki kosztów pełnych. Występują jednak również częściowe rachunki kosztów. Najbardziej popularnym częściowym rachunkiem kosztów jest rachunek kosztów zmiennych.

Rachunek kosztów zmiennych

Koszty zmienne mogą zmieniać się proporcjonalnie, degresywnie, progresywnie oraz mogą być stałe.

Koszty stałe mogą zmieniać się skokowo.

Rachunek kosztów zmiennych sporządza się w celach podejmowania decyzji, szczególnie krótkookresowych. Wykorzystuje się tu analizę progu rentowności. Próg rentowności może być obliczony matematycznie.

m_j - marża jednostkowa

c_j - cena jednostkowa

Analiza ta pozwoli określić opłacalność asortymentu, opłacalność zamówień, opłacalność produkcji przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Możemy również określić skutki inflacji i politykę cenową przedsiębiorstwa.

Może wystąpić również dwustopniowy i wielostopniowy rachunek kosztów zmiennych.

W jaki sposób możemy przejść z rachunku kosztów pełnych na rachunek kosztów zmiennych?

Dzielimy koszty na zmienne i stałe przy pomocy:

• metody księgowej,

• metody statystycznej:

• najwyższego i najniższego punktu,

• linii regresji,

• metody najmniejszych kwadratów.

Procesowy rachunek kosztów (rachunek kosztów działań).

Powstał w związku ze stwierdzeniem, że w ogólnej sumie kosztów bardzo wzrastają koszty pośrednie. RKD dotyczy jedynie kosztów pośrednich.

Przykładowe działania i jednostki miary ich wielkości.

Działanie	Jednostka miary wielkości działania
Zaopatrzenie	Liczba dostaw Liczba zamówień Liczba otrzymanych faktur
Opis techniczny produktów	Czas przygotowania dokumentacji technicznej (godziny, dni)
Techniczne przygotowanie maszyn i urządzeń do produkcji	Liczba uruchomień maszyn Liczba serii produkcyjnych
Obsługa ogólnotechniczna	Liczba zleceń produkcyjnych Liczba kontroli śródoperacyjnych Liczba konserwacji i napraw
Utrzymanie maszyn i urządzeń w ruchu	Liczba godzin pracy maszyn (maszynogodziny)
Kontrola jakości wyrobów	Liczba godzin wykonywanych czynności kontrolnych Liczba wyrywkowo sprawdzonych wyrobów
Pakowanie i przygotowanie do wysłania, wydanie	Liczba partii do wysłania Liczba wydanych asortymentów

Wdrożenie RKD uzależnia się od kosztów jego wdrożenia, które są wysokie. RKD wymaga skomplikowanych obliczeń, a przez to informatyzacji.

---