Wykład 3 (24.10.2005r.)

Symptomy upadłości przedsiębiorstwa (badania US)

• zmniejszanie się przychodów firmy i tracenie udziału w rynku

• rokroczne zmniejszanie się zysku lub osiąganie strat i wynikające z tego pogorszenie się wskaźników rentowności

• problemy z utrzymaniem płynności finansowej i wynikające z tego zgłaszanie zapotrzebowania na gotówkę, realizowane poprzez wzmożoną akcję kredytową, faktoring, prolongaty lub obniżanie rat kredytowych

• 
  
  zwiększenie lub opóźnienie w spłacie zobowiązań kontrahentom

• zaleganie z wypłatami dla pracowników (!)

• zaleganie z podatkami i płatnościami do ZUS

• wzrost kosztów finansowych

• wyprzedaż majątku i zapasów po zaniżonych cenach

• wzrost stoków magazynowych

• strata na rzecz konkurencji kluczowych klientów (zasada 20:80)

• wzrost reklamacji dotyczących jakości i ukrytych wad

• niski poziom technologiczny produkcji

• częsta zmiana dostawców

• zmniejszające się wskaźniki wykorzystania majątku przedsiębiorstwa

• zamrożenie inwestycji

• obniżenie budżetów reklamowych oraz badawczo-rozwojowych

• częste zmiany na kluczowych stanowiskach

• silna pozycja związków zawodowych

• zwolnienia pracowników.

9 symptomów ostrzegawczych o możliwej upadłości analizowane przez Bank of America:

1. opóźnienia w dostarczaniu dokumentów finansowych

2. spadek salda lokat i częste wypadki przekraczania stanu konta, odrzucanie czeków

3. niewywiązywanie się z innych zobowiązań

4. „zatykanie się” magazynów

5. opóźnianie w spłacie kredytów i wzrost zaległości (informacja trudna do uzyskania)

6. kłopoty z organizacją spotkań i wizyt (jak się nie można spotkać z kierownictwem firmy, ciągle nam odmawiają odpowiedzi na pytania, to znaczy, że mogą mieć coś do ukrycia)

7. podjęte przeciwko firmie kroki prawne

8. wzrost zobowiązań i nagromadzonych kwot

9. niekorzystne informacje uzyskane od klientów i konkurentów firmy

Zagrożenie dla firm według naszych badań (US)

• brak systemów wczesnego ostrzegania, a przez to następuje zbyt późne rozpoznanie sytuacji ekonomicznej jako grożącej dalszemu funkcjonowaniu firmy

• niepoprawne relacje z załogą i związkami zawodowymi działającymi w firmie; w tym miejscu należy stwierdzić, że występuje olbrzymia różnica w podejściu i sposobie odnoszenia się do „swojej firmy” w Polsce i w innych krajach Unii Europejskiej

• niepoprawne relacje z politykami i istotnymi grupami interesów, które w sytuacjach totalnego konfliktu w każdym kraju mogą mieć wpływ na sposób jego rozwiązania

• nieprawidłowo prowadzona polityka informacyjna i public relations wewnątrz i na zewnątrz firmy

• nieznajomość obowiązującej bazy prawnej i skutków nie ogłoszenia upadłości w terminie

• utrata wiarygodności wobec banków i instytucji otoczenia finansowego

• brak istniejących scenariuszy postępowania w sytuacjach kryzysowych

• niechęć do poszukiwania niestandardowych rozwiązań, które mogą wyprowadzić firmę z sytuacji kryzysowej

• brak prawidłowego controllingu (finansowego, inwestycyjnego i innych) firmy i oceny skutków oraz efektów poszczególnych składowych planu ratunkowego.

Kiedy naprawa, a kiedy upadłość?

• Art. 492 ust.2 /Prawo upadłościowe i naprawcze z 2004r/: Przedsiębiorca jest zagrożony niewypłacalnością, jeżeli pomimo wykonywania swoich zobowiązań, według rozsądnej oceny jego sytuacji ekonomicznej jest oczywistym, że w niedługim czasie stanie się niewypłacalny

• jednym z wymogów koniecznych do wszczęcia postępowania naprawczego jest to, aby przedsiębiorca dłużnik znalazł się w określonej sytuacji... Ustawodawca nazwał go stanem zagrożenia niewypłacalnością. Jest to zatem taki stan majątku, w którym przedsiębiorca może jeszcze.... (Art. 503 ust 1):  Sposób naprawy przedsiębiorstwa powinien określać restrukturyzację zobowiązań, które mogą być objęte układami w postępowaniu upadłościowym, majątku oraz zatrudnienia w przedsiębiorstwie.

Niewypłacalność:

• prawo upadłościowe i naprawcze wprowadziło nowe pojęcie dłużnika niewypłacalnego:

• jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań

• jego zobowiązania przekroczą wartości jego majątku nawet wówczas, gdy na bieżąco je wykonuje

• następuje nadmierne zadłużenie

(Art.11 ust.1) Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań

(Art.11 ust.2) Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje

W nowym prawie:

• gdy pojawi się niewypłacalność wszczęcie postępowania naprawczego jest już niedopuszczalne

• ustawodawca uznał, że zarówno zaprzestanie wykonywania wymagalnych zobowiązań, jak i nadwyżka długu nad aktywami nie dają szans na sanację...

• pamiętać przy tym należy, że o ile dłużnik lub jego przedstawiciel mają obowiązek złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, o tyle decyzja o uruchomieniu procedury naprawczej ma charakter dobrowolny. Art.494.ust.1. przyznaje przedsiębiorcy dłużnikowi to prawo bez obowiązku składania wniosku o uruchomienie tej procedury.

Restrukturyzacja

Głębokie przeobrażenia restrukturyzacyjne w Polsce i na świecie się nie udawały z takich przyczyn jak:

• zaczynano je zbyt późno

• trwały zbyt długo

• brak determinacji w ich prowadzeniu

• nieprzygotowanie strony ekonomicznej restrukturyzacji (czytaj zbyt optymistyczne rachunki i założenia - czyli zakładany poziom zmian był zbyt płytki)

• nieprzygotowanie wiarygodnej strony informacyjnej o sytuacji ekonomicznej obecnej i przyszłej oraz o zagrożeniach bliższych i dalszych

• nieprzygotowanie strony społecznej w firmie o tym, że sytuacja jest tka zła.

• przy zaistnieniu takiego stanu, występuje podział na „my” i „oni”, występują pomówienia i obniżanie się dyscypliny pracy.

• Nierealne życzenia co do stanu i możliwości jego zmiany podawane przez przeciwników ratowania firmy są odbierane jako fakty, których zarząd nie chce realizować

Podejście do procesu restrukturyzacji:

• przy opracowaniu planu restrukturyzacji należy w maksymalnym stopniu kierować sie sprawdzonymi i uznanymi w teorii zasadami i regułami

• zawsze przy pracach restrukturyzacyjnych występuje presja czasu, komplikowana najczęściej jeszcze napięciami społecznymi

• jeżeli więc dochodzi do pewnych improwizacji, czy też nieprzestrzegania reguł i zasad, wówczas zawsze odbija się to na jakości produktu końcowego.

• dlatego tak ważnym jest, aby zdawać sobie sprawę z zagrożenia jakie powoduje restrukturyzacja dla przedsiębiorstwa oraz z tego, co ona niesie dla dotychczasowego porządku i sposobu działania.

Clasewitz: Sukces osiągają tylko Ci, którzy łamali reguły obowiązujące w przeszłości, wprowadzali nowe standardy techniczne, wprowadzali nowe modele działalności lub stworzyli całe klasy nowych usług czy produktów. Praktyka pokazuje, że są to z reguły osoby przybyłe z zewnątrz do danego sektora działalności, gdy przeciwstawienie się obowiązującym zasadom i regułom postępowania najtrudniej przychodzi tym, którzy je ustanowili.

Kto ma robić restrukturyzację?

• w przypadku, kiedy trzeba przekonać nie tylko załogę, ale i kadrę kierowniczą, o konieczności i zakresie restrukturyzacji, wówczas najlepszym rozwiązaniem jest przyjęcie wyspecjalizowanej grupy zarządczej

• osoba (zespół zewnętrzny) nie jest skrępowana dotychczasowymi układami i powiązaniami, a jej zadanie jest jednoznacznie zdefiniowane przez właścicieli (udziałowców bądź akcjonariuszy). Jeżeli jednak akcje lub udziały są w posiadaniu kilku osób, zasadniczą kwestią jest ich zablokowanie i zabezpieczenie przed sprzedażą

• samodzielna restrukturyzacja: rozpoczynamy od restrukturyzacji finansowej, a prace należy zacząć od wyliczenia niezbędnej dla przetwarzania kwoty oszczędności

• to wyliczenie można przeprowadzić przy założeniu, ze wszystkie parametry w firmie pozostają bez zmian.

Określając procedurę realizacji restrukturyzacji określamy kolejno:

1. wykonawcę danego zadania

2. czas, w jakim ma być ono wykonane

3. cele, jakie stawia się przed wykonawcą (bliższe i dalsze) w zależności od tego, czy mamy do czynienia z restrukturyzacją bieżącą, czy też rozwojową

4. środki - baza techniczna jaka jest do dyspozycji

5. ograniczenia wewnętrzne - w tym materialne (ekonomiczne możliwości finansowania danego rozwiązania)

6. określenie poziomu społecznego przyzwolenia dla dokonywanych przemian

7. określenie sposobu (sposobów) osiągnięcia społecznego przyzwolenia dla dokonywanych przemian

8. ograniczenia zewnętrzne - prawne, postęp techniczny, działania, poczynania konkurencji i inwestycje czynione przez konkurencję

9. środki finansowe - własne i obce

10. możliwą obniżkę kosztów z tytułu obciążeń zewnętrznych, w tym możliwych ulg i zwolnień podatkowych

11. możliwą obniżkę kosztów z tytułu obciążeń wewnętrznych

12. odpowiedzi z analizy rynku

13. ocena ryzyka finansowania obcego oraz możliwej zmiany struktury kapitału

Dążąc do poprawności w wykonywanych analizach i opracowaniach, należy pamiętać, że:

• tylko to, co porównywalne, może być sensownie porównywane;

• trzeba praktycznie zmobilizować całą kadrę zarządcą w firmie (różnych szczebli).

8

Powodują łączny wzrost kosztów finansowych

---