Budowa i funkcje krążka międzykręgowego.
Krążki międzykręgowe zbudowany są z chrząstki włóknistej i łączy się z powierzchnią górną i dolną trzonów kręgowych za pośrednictwem cienkiej warstwy chrząstki szklistej. Wysokość krążków międzykręgowych jest zazwyczaj proporcjonalna do wysokości trzonu i stanowi w przybliżeniu 1/3 tej wysokości. Łączna wysokość wszystkich krążków międzykręgowych wynosi około ¼ długości kręgosłupa. Na przekroju strzałkowym krążki międzykręgowe maja kształt klina, w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa są wyższe od przodu, zaś w części piersiowej wyższe od strony tylnej. Struktura krążka międzykręgowego jest zróżnicowana - składa się on z silnego pierścienia włóknistego, który obejmuje umieszczone po środku jadro miażdżyste. Pierścień miażdżysty silnie zespala górna i dolną powierzchnię trzonów. Krążki międzykręgowe dzięki swej sprężystości doskonale zmniejszają wszelkie wstrząsy kręgosłupa.
Krążek międzykręgowy pełni 3 podstawowe funkcje:
ustala położenie kręgów względem siebie,
umożliwia ruchy, umożliwia zgięcie, prostowanie, ruchy boczne i obrotowe kręgosłupa,
amortyzuje.
Zadania jądra miażdżystego
Jądro miażdżyste ma konsystencje półpłynną, jest błyszczące i białe. Położone jest bliżej tylnego odcinka trzonu kręgu. Po urodzeniu, u człowieka jądro miażdżyste zawiera przetykany chrzęstno-włóknistymi nitkami śluz. Powiększanie jądra zachodzi na skutek rozrostu elementów włóknistych. W wieku 12 lat zbudowane jest prawie całkowicie z tkanki chrzęstnej i włóknistej. Z wiekiem w jądrze miażdżystym zmniejsza się zawartość wody i innych składników, natomiast zwiększa się zawartość kolagenu. Z upływem lat dochodzi do coraz większego zacierania się różnic pomiędzy jądrem miażdżystym, a pierścieniem włóknistym. Zmiany uwodnienia jądra są początkiem zmian, które prowadzą do uszkodzenia krążka.
Jądro miażdżyste jest najważniejszym czynnościowo i najbardziej wyspecjalizowanym elementem krążka międzykręgowego. Spełnia 3 zadania:
jest punktem podparcia dla kręgu leżącego powyżej,
amortyzuje napięcia, naciski oraz przenosi je równomiernie na cały pierścień i pozwala na ruchy między kręgami,
pośredniczy w wymianie płynów zachodzącej między krążkiem, a trzonami kręgowymi.
Funkcje pierścienia włóknistego
Pierścień włóknisty jest obwodową częścią krążka, która zawiera liczne włókna sprężyste. Pierścień ten silnie zespala górną i dolną powierzchnię sąsiednich trzonów, w związku z tym jest czynnikiem znacznie hamującym ruchy kręgów.
Fizyczne krzywizny kręgosłupa
Patrząc na kręgosłup człowieka z boku, widzimy cztery łukowate krzywizny upodabniające się do dwukrotnie powtórzonej litery S. Dwie z tych wypukłości skierowane do przodu, w okolicy szyjnej i lędźwiowej, noszą nazwę lordoz. Te krzywizny są specyficzna cecha kręgosłupa człowieka, pozostającą w związku ze spionizowana postawa jego ciała. U płodu i noworodka kręgosłup ma kształt pojedynczego łuku. Krzywizny kręgosłupa kształtują się stopniowo w rozwoju poza zarodkowym. Lordoza szyjna formuje się w pierwszym roku życia, gdy dziecko uczy się unosić głowę do góry, kurcząc przy tym mięśnie karku. Nieco później zaczyna kształtować się lordoza lędźwiowa, gdy niemowlę, leżąc w tej samej pozycji, usiłuje unosić za głową także klatkę piersiową przez skurcz mięśni grzbietu. Około 10 do 15 miesiąca życia lordoza lędźwiowa rozwija się dalej, podczas prób stawania i chodzenia. W pozycji pionowej - pod wpływem ciężaru górnej części tułowia - zarysowane wygięcia pogłębiają się, a następnie utrwalają: krzywizna szyjna i piersiowa około 6-7 roku życia, a lędźwiowa w okresie pokwitania. Te fizjologiczne krzywizny kręgosłupa zwiększają jego wytrzymałość i nadają mu charakter sprężyny uginającej się łagodnie w czasie skoku lub biegu, przez co siła wstrząsu ośrodkowego układu nerwowego zostaje złagodzona.
Kifoza jest łukowatym wygięciem kręgosłupa w stronę grzbietową. Kifoza w postaci patologicznej potocznie nazywana jest garbem. U człowieka fizjologiczna kifoza występuje w odcinku piersiowym i krzyżowym kręgosłupa. Dzięki nim kręgosłup może wytrzymywać duże obciążenia. Umożliwiają one również utrzymywanie prawidłowej postawy ciała.
Skrzywienie boczne, które jest wygięciem patologicznym nosi nazwę skoliozy. Wbrew tej nazwie, skolioza nie jest jedynie bocznym skrzywieniem, a trójpłaszczyznowym.
Skolioza rozpatrywana jest jako trójpłaszczyznowe zniekształcenie kręgosłupa.
Obejmuje ono:
skrzywienie w płaszczyźnie czołowej (boczne skrzywienie kręgosłupa);
skrzywienie w płaszczyźnie strzałkowej (lordo- lub kifo- skolioza);
skrzywienie w płaszczyźnie poziomej (rotacja i torsja kręgów).
Skoliozy dzielimy na pierwotne i wtórne. Pierwotne powstają samoistnie bez żadnej uprzedniej wady fizycznej. Przyczyna ich pozostaje nieznana.
Skrzywienia wtórne mogą powstawać m.in. wskutek nawykowej złej postawy. Najbardziej podatne na skoliozę są dzieci w wieku szkolnym. Nieodpowiednie ławki, stoły i krzesła, wady wzroku, nieprzystosowanie emocjonalne, nadmierna nerwowość upośledzają prawidłowy odruch postawy i doprowadzają do powstawania skoliozy. Wczesne wykrycie skrzywienia pozwala je skutecznie wyleczyć.
Leszek Jaworski w49610