Funkcjonalizm

Jest szkołą filozoficzno-prawną charakterystyczną dla Ameryki Północnej. Zamiast pytania co
to jest prawo, stawia pytanie jak działa prawo. Nie utożsamia prawa z normą, ani nie utożsamia
prawa z przeżyciami. Ujmuje prawo w działaniu. Powstał w końcu XIX wieku. Przed tym dominował w
Stanach Zjednoczonych odpowiednik europejskiego pozytywizmu (kierunek analityczny).
Twórcą tej szkoły jest Olliver Wendell Holmes (1841-1935). Wyrosła ona na podłożu
pragmatyzmu - filozofii powstałej w USA, stworzonej przez Jamesa. Przez prawo Holmes rozumiał
przewidywanie tego, co sądy faktycznie uczynią.
W Ameryce od 1803 roku Sąd Najwyższy bada ważność każdego aktu ustawodawczego i
administracyjnego z punktu widzenia zasad konstytucji. Znamienna jest swoboda tego orzecznictwa.
U podstaw funkcjonalizmu leżą też założenia behawioryzmu - nurtu w psychologii koncentrującego
uwagę na zachowaniu człowieka.
Funkcjonaliści stosują metodę empiryczną do badania prawa. Obserwują prawo w działaniu
(law in action) w przeciwieństwie do pozytywizmu (law in books). Prawo pisane w interpretacji tej
szkoły, to jedynie przepowiednia, co sąd czyni.
Zaznaczają się dwa kierunki funkcjonalizmu: realizm prawniczy (około 1930 r.) oraz idealizm
socjologiczny inaczej teoria interesu społecznego.
Najwybitniejszym przedstawicielem realizmu prawniczego był Karl Nickerson Llewellyn
(1893-1962). Twierdził, że prawo jest środkiem dla osiągnięcia celu społecznego. Prawem jest to, co
urzędnicy, sędziowie lub adwokaci postanowią w swoich sprawach. Prawem są wszelkie normy
dotyczące zachowania się w grupie. A więc nie tylko pisane. Realizm prawniczy charakteryzuje się
socjologicznym i psychologicznym podejściem do prawa. Bada czym jest prawo - nie zaś czym
powinno być. Bada jak prawo jest realizowane.
Z kolei teoria interesu społecznego głosi, że celem prawa jest osiągnięcie równowagi między
sprzecznymi interesami w społeczeństwie. Bada działanie prawa z punktu widzenia ustalonych z góry
celów.
Według przedstawicieli tej szkoły prawnik pełni rolę inżyniera społecznego, mianowicie ma
prowadzić do kompromisu.
Roscoe Pound ( 1870-1964) to najwybitniejszy przedstawiciel teorii interesu społecznego w
USA. Uważa, że prawo nie powinno dopuszczać do rewolucji w społeczeństwie. Wpływ na niego miał
m.in. Duguit.