Architektura systemów informatycznych
WPROWADZENIE DO SYSTEMU LINUX
" Materiały: www.staff.amu.edu.pl/~evert/asi.php
" W razie nieobecności proszę o zapoznanie się z materiałem z
ćwiczeń w domu
" Zaliczenie 11.01 lub 18.01.2010
Marek Ewertowski 1
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Czym jest Linux?
" Linux  jądro systemu (kernel)
 Wysyłanie i odbieranie komunikatu od sprzętu
 Przydzielanie i zwalnianie pamięci
 Uruchamianie i zamykanie programów
" Dystrybucja Linuksa  jądro + oprogramowanie + instalator systemu
np. Ubuntu, Fedora, Mandrake
Marek Ewertowski 2
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Składniki systemu
" Jądro (ang. kernel)
" Powłoka (ang. shell)  program pośredniczący pomiędzy jądrem a
u\
ytkownikiem. Pobiera polecenia od u\
ytkownika oraz przekazuje
wyniki tych poleceń. Mo\
na spotkać powłoki tekstowe (np. bash) lub
graficzne (np. Gnome)
" System plików
Marek Ewertowski 3
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Instalacja Linuksa
" Nazwy dysków: hd
 hda, hdb  oznacza kolejne dyski twarde
 hda1, hda2, hdb1  oznacza partycje na kolejnych dyskach
" Systemy plików
 ntfs  Windows
 FAT (FAT32) Windows, ewentualnie niektóre dystrybucje linuxa
 ext2  Linux, posiada mechanizm automatycznej defragmentacji
plików
 ext3  Linux, system ext2, rozszerzony o obsługę plików dziennika
Marek Ewertowski 4
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Konsola  wprowadzenie (1)
" Polecenie  program wywoływany przy pomocy powłoki, np.
ls
whoami
" Parametry (opcje) polecenia  powodują działanie polecenia w inny
sposób ni\
domyślny. Parametry umieszczane są po nazwie
polecenia i poprzedzane znakiem    np.
ls  l
" Argumenty  obiekty, na których wykonane ma być polecenie, np
ls  l /home/student
ls /
Marek Ewertowski 5
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Konsola  wprowadzenie (2)
" Ka\
de polecenie wykonywane w konsoli posługuje się trzema
strumieniami danych:
Wejściowy  domyślnie jest to klawiatura <
Wyjściowy  domyślnie jest to monitor >
Błędów - domyślne wyjście to monitor 2>
" Ście\
ki:
 Je\
eli ście\
ka zaczyna się od katalogu głównego jest to tzw.
ście\
ka pełna lub bezwzględna np.: /usr/lib
..  katalog nadrzędny
.  katalog bie\
ący
 Ście\
ka rozpoczynające się od .. lub . nazywana jest ście\
ką
względną
~ katalog domowy aktualnego u\
ytkownika
Marek Ewertowski 6
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Struktura Katalogów
/ katalog główny (root)
/bin pliki binarne, narzędzia systemowe, podstawowe programy
/dev pliki obsługujące urządzenia: cdrom, modem, drukarki
/boot informacje i polecenia potrzebne do uruchomienia systemu,
/etc globalne pliki konfiguracyjne, dane systemowe (pliki haseł)
/home katalogi u\
ytkowników (oprócz katalogu roota)
/lib skompilowane biblioteki potrzebne do obsługi systemu
/proc informacje o procesach, wirtualny system plików
/root katalog superu\
ytownika  administratora systemu
/sbin programy dostępne tylko dla administratora
/tmp pliki tymczasowe, w tym pliki internetowe
/usr narzędzia i aplikacje, dokumentacja systemu
/var pliki pocztowe, kolejki drukarki i logi systemowe
Marek Ewertowski 7
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
" Katalog domowy u\
ytkownika j_kowalski
/home/j_kowalski
" Katalog główny, korzeń, root
/
Marek Ewertowski 8
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Konsola  skróty klawiszowe
" Przywoływanie poprzednich poleceń: strzałka gór, strzałka dół
" Wyszukiwanie wcześniejszych poleceń: Ctrl + R
" Przerwanie działania polecenia: Ctrl + C
" Przewijanie ekranu terminala: Shift + PageUp, Shift + PageDown
" Automatyczne dokończenie polecenia: Tab
Marek Ewertowski 9
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
U\
ytkownicy - wprowadzenie
" whoami  podaje nazwę aktualnego u\
ytkowanika
" adduser  zakłada konto nowego u\
ytkownika
" passwd  zmienia hasło u\
ytkownika
Marek Ewertowski 10
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Ćwiczenie 1  tworzenie u\
ytkownika
" Utwórz u\
ytkownika i ustal dla niego hasło
 Będziesz korzystał z tego u\
ytkownika więc nazwę i hasło nale\
y zapamiętać
adduser nazwa_u\
ytkownika nazwa_grupy
Przykład:
1. sudo adduser jkowalski
2. Podaj hasło administratora
3. Wprowadz
hasło dla nowego u\
ytkownika
4. Opcjonalnie podaj dane (imię nazwisko itp.) nowego u\
ytkownika
5. Zaakceptuj wprowadzone dane
6. Wywołaj ponownie polecenie adduser jako nazwę grupy podając
wartość: admin w celu dodania nowo utworzonego u\
ytkownika do
grupy z uprawnieniami administratora, np.:
adduser jkowalski admin
7. Wyloguj się z konta student i zaloguj na konto nowo utworzonego
u\
ytkownika
Marek Ewertowski 11
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Wa\
niejsze polecenia  Uzyskiwanie pomocy
" [polecenie] -- help opisuje podstawowe parametry oraz informacje
o sposobie u\
ytkowania polecenia np.:
ls --help
" [polecenie]  h jak wy\
ej, ale bardziej podstawowe informacje i nie
jest dostępna dla wszystkich poleceń
" man [polecenie] bardziej obszerny manual opisujący dane
polecenie np.:
man ls
" info [polecenie] nowsza wersja powy\
szego polecenia np.:
info ls
" apropos [wybrane zagadnienie] podaje polecenia powiązane z
wybranym zagadnieniem np.:
apropos copy
Marek Ewertowski 12
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Podstawowe polecenia  informacje o katalogach i
plikach
" pwd - podaje nazwę bie\
ącego katalogu (aktualnego katalogu roboczego)
" ls  przedstawia zawartość katalogu. Niektóre opcje:
ls  l informacje o plikach poszerzone o właściciela, prawa dostępu, datę
modyfikacji itp.
" dirname  podaje nazwę katalogu
" basename  podaje nazwę pliku
" cd [katalog]  przejście do podanego katalogu, np.:
 cd .. Przejście do katalogu nadrzędnego
 cd /usr/lib nie trzeba przechodzić katalog po katalogu, mo\
na od razu
podać całą ście\
kę
 cd ../Pulpit
 cd przejście do katalogu domowego
" quota  ilość miejsca na dyskach
" df  ilość zajętej przestrzeni dyskowej
" du - podaje informacje o wielkości poszczególnych katalogów
" find  wyszukanie plików w określonym katalogu
Marek Ewertowski 13
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Ćwiczenie 2
" Przejdz
do katalogu domowego
" Upewnij się w jakim katalogu aktualnie się znajdujesz (pwd)
" Wyświetl listę katalogów i plików
" Sprawdz
ile miejsce zajmują poszczególne katalogi (te które
znajdują się w Twoim katalogu domowym)
" Przejdz
do katalogu głównego
" Wyświetl listę katalogów
Marek Ewertowski 14
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Podstawowe polecenia  operacje na plikach i
katalogach
" mkdir  tworzenie katalogu, np.: mkdir test
" rmdir  usuwanie katalogu
" touch  tworzenie nowego pliku, np.: touch plik_testowy.txt
" mv  przeniesienie pliku lub zmiana nazwy
" cp  skopiowanie pliku
" rm  usunięcie pliku
"  rm  f [katalog] usuwa katalog wraz z zawartością
" chown  zmiana właściciela pliku
" chgrp  zmiana grupy właścicieli pliku
" find  wyszukiwanie plików
" cat  wyświetla zawartość pliku
" more (less)  jak wy\
ej, ale umo\
liwia przewijanie zawartości góra
" dół. Przerwanie polecenia następuje po naciśnięciu Q
" cmp  porównanie zawartości dwóch plików
" grep  podaje wszystkie wiersze z pliku spełniające dany warunek
Marek Ewertowski 15
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Ćwiczenie 3
" W swoim katalogu domowym utwórz katalog o nazwie test
" W katalogu test stwórz plik testowy.txt
" Utwórz na Pulpicie katalog cw
" Przekopiuj plik testowy.txt do katalogu cw
" Zmień nazwę przekopiowanego przed chwilą pliku na zmiana.txt
Marek Ewertowski 16
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Wa\
niejsze polecenia  przekierowanie strumieni
danych
" > zmiana strumienia wyjściowego np. przekierowanie danych do
pliku:
ls > lista.txt (zastąpienie danych znajdujących się w pliku)
ls >> lista.txt (dopisanie danych do pliku, bez kasowania poprzednich)
" < zmiana strumienia wejściowego np. odczytanie danych z pliku
wc  l < objetosc.txt
" 2> zmiana strumienia błędu np. zapisanie błędów w pliku
ls aaaa 2> bledy.txt
" | przekazanie danych z jednego polecenia do drugiego np.:
ls | less
Marek Ewertowski 17
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]
Ćwiczenie 4
" Utwórz na pulpicie katalog informacje i umieść w nim plik
dane_katalogi.txt, który będzie zawierał informacje o katalogach i
plikach znajdujących się w katalogu domowym u\
ytkownika oraz o
katalogach znajdujących się w korzeniu
" Wyświetl zawartość pliku
Marek Ewertowski 18
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji
[e-mail]