dziady ii i iv Nieznany

Problematyka II i IV cz. "Dziadów" A.Mickiewicza

Ludowy obrzêd wywo�ływania duchów:

-> starodawny, ludowy obrzêd bia�łoruski pochodzi�ł z czasów poga�ąskich, zachowa�ł siê wœród ludu do czasów Mickiewicza i obchodzony by�ł na Litwie (w tajemnicy przed duchowie�ąstwem) ku czci przodków (czyli dziadów - st�ąd tytu�ł utworu),

-> gromadzie wieœniaków i wieœniaczek zebranych w kaplicy (dok�ąd przynosz�ą równie�ż jad�ło i napoje w ofierze dla duchów) przewodzi Guœlarz, wywo�łuj�ąc dusze zmar�łych i te, pojawiaj�ąc siê, ujawniaj�ą swoje grzechy, prosz�ą ludzi o pomoc i udzielaj�ą przestróg moralnych skierowanych do �żywych. Jest to s�ąd nad �życiem ziemskim zjaw zmar�łych wywo�łanych zaklêciami Guœlarza,

-> widma pojawiaj�ą siê kolejno wed�ług stopnia winy i kary; wystêpuj�ą trzy kategorie widm: lekkie (dzieci), ciê�żkie (widmo z�łego pana), œrednie (dziewczyna), poprzedzone takimi szcegó�łami obrzêdowymi jak: palenie k�ądzieli, palenie kot�ła z wódk�ą oraz palenie wianka, . Guœlarz powtarza formu�ły wzywaj�ące i odpêdzaj�ące duchy zmar�łych, pytaj�ąc ich, czego im potrzeba,

- duchy lekkie otrzymuj�ą to, czego pragnê�ły - ziarneczka gorczycy,

- przedstawicielka duchów poœrednich otrzymuje s�łowa pocieszenia, �że jej mêka sko�ączy siê za dwa lata,

- wyrok na dziedzicajest bezwzglêdny, twardy; jemu cz�łowiek nic nie pomo�że,

-> rytua�ł obrzêdowy zostaje zak�łócony pojawieniem siê milcz�ącego Widma, które wygl�ąda dziwnie i zachowuje siê odmiennie od pozosta�łych:

- nie odpowiada na pytania,

- nie s�łucha zaklê�Ś,

- nie chce znikn�ą�Ś na polecenia i zaklêcia Guœlarza.

Ludowe widzenie œwiata:

-> wierzenia i przekonania ludowe; wiara w istnienie upiorów i inne zjawiska nadprzyrodzone dziej�ące siê na ziemi,

-> zwi�ązek miêdzy œwiatem �żywych a œwiatem umar�łych,

-> nawi�ązanie dialogu miêdzy œwiatem rzeczywistym i pozaziemskim, wzajemne przenikanie siê obydwu œwiatów.

IV cz. "Dziadów" jako poemat o mi�łoœci i cierpieniu, studium mi�łoœci romantycznej:

-> Gustaw - wzorcowy, romantyczny model zakochanego cz�łowieka,

-> tragiczny kochanek Maryli, nie wiadomo czy jest on zwyk�łym cz�łowiekiem, czy szale�ącem, czy upiorem,

-> samotny, tajemniczy, zakochany od pierwszego wejrzenia, nieszczêœliwy, porzucony kochanek, pe�łen wewnêtrznego niepokoju, zbuntowany wobec otaczaj�ącej go rzeczywistoœci, nieufny, szaleniec, wyobcowany ze spo�łecznoœci, indywidualista, romantyczny bohater na miarê Wertera z powieœci Goethego,

->monolog liryczny Gustawa obrazem jego cierpie�ą z powodu

nieszczêœliwej mi�łoœci, historia poœmiertnego losu m�łodzie�ąca - Upiora z wiersza "Upiór" oraz tajemniczego Widma z ko�ącowej sceny II cz. "Dziadów",

->przyczyny jego nieszczêœliwej mi�łoœci:

- nierównoœ�Ś spo�łeczna,

- ró�żnice maj�ątkowe,

- przes�ądy spo�łeczne; ukochana pogodzi�ła siê z wol�ą rodziców, a on cierpi do granic ob�ł�ąkania,

-> ukazanie, jak najpiêkniejsza mi�łoœ�Ś nie mo�że doprowadzi�Ś do szczêœcia z powodu ró�żnic spo�łecznych miêdzy

zakochanymi,

-> bunt Gustawa przeciwko obyczajom, przes�ądom i konwenansom krêpuj�ącym uczucia i odbieraj�ącym ludziom prawo

do osobistego szczêœcia oraz szydzenie z tych, którzy w zdobyciu bogactwa upatruj�ą szczêœcie,

-> dramat duszy Gustawa ca�łkowicie ogarniêtego uczuciem; cierpi, rozpacza, nie obchodzi go nic poza w�łasnym cierpieniem i wspominaniem ukochanej, przestaje istnie�Ś dla œwiata, przekreœla swoj�ą przysz�łoœ�Ś, pragnie œmierci, pope�łnia samobój stwo,

-> mi�łoœ�Ś opanowuje ca�ł�ą jego osobowoœ�Ś, ca�łe �życie jest jej podporz�ądkowane, jest ona dla niego najwiêksz�ą wartoœci�ą,

-> mi�łoœ�Ś jest tu ukazana w ró�żnych odcieniach; przejawia siê ona jako uwielbienie, czu�łoœ�Ś, têsknota, namiêtnoœ�Ś,

szale�ąstwo, rozpacz, zazdroœ�Ś, pogarda, a nawet mo�że prowadzi�Ś do znienawidzenia obiektu uczu�Ś ("Kobieto! puchu marny! ty wietrzna istoto!") czy zemsty na ukochanej; kontrasty w sposobie wyra�żania mi�łoœci, obsesyjne powroty obrazów i s�łów,

-> mi�łoœ�Ś kojarzy siê z cierpieniem ("Kto mi�łoœci nie zna, ten �żyje szczêœliwy") i prowadzi do nieszczêœcia,

-> wyznania Gustawa - tojakby spowiedŸ poœmiertna z ca�łego �życia; celowo przyby�ł do ksiêdza, swego dawnego nauczyciela, szukaj�ąc kogoœ, z kim móg�łby siê podzieli�Ś swoimi prze�życiami, opowiedzie�Ś o przyczynach, które doprowadzi�ły go do ob�ł�ąkania i samobójczej œmierci i kto móg�łby go zrozumie�Ś; rozpaczliwa próba nawi�ązania kontaktu z drugim

cz�łowiekiem, . ujêcie wspomnie�ą bohatera w ramy trzech godzin, wyzna czonych przez trzy gasn�ące kolejno œwiece: godzinê mi�łoœci, rozpaczy i przestrogi; biciem zegara i gaœniêciem œwiec naznaczy�ł poeta up�ływ czasu zwierze�ą,

->wp�ływ lektury Goethego i Rousseau na ukszta�łtowanie siê uczucia bohatera oraz obwinianie ksiêdza o to, �że wprowadzi�ł go w z�łudny œwiat bohaterów ksi�ą�żkowych; ksi�ą�żki pozwoli�ły mu uwierzy�Ś w idealny obraz kobiety i przygotowa�ły go do prze�żywania mi�łoœci,

->romantyczny pogl�ąd bohatera na istotê mi�łoœci; dusze kochanków, wed�ług niego, s�ą przeznaczone dla siebie przez Boga i po�ł�ączone na wieki; Gustaw wierzy w duchow�ąjednoœ�Ś z ukochan�ą i rozpoznaje w niej zagubion�ą po�łowê swej duszy; mi�łoœ�Ś spraw�ą metafizyczn�ą,

->brak zrozumienia dla Gustawa ze strony ksiêdza, który nie zosta�ł przez niego przekonany, uzna�ł go za szale�ąca ("on ma rozum pomieszany"); spokój ksiêdza za�łama�ł siê dopiero po przebiciu siê Gustawa sztyletem; Gustaw mimo to pozosta�ł ca�ły i zdrów - sta�ł siê upiorem w jego oczach (a z kantorka rozleg�ł siê g�łos pokutuj�ącej duszy),

-> zwi�ązek prze�ży�Ś Gustawa z prze�życiami osobistymi Mickiewicza, z jego nieszczêœliw�ą mi�łoœci�ą do Maryli Wereszczakówny.

Sprawiedliwoœ�Ś ludowa:

-> poœmiertna odpowiedzialnoœ�Ś cz�łowieka za winy pope�łnione za �życia,

-> ludowe prawdy moralne i podporz�ądkowanie siê ich rygorom. -> problem winy i kary rozpatrywany z punktu widzenia poczucia sprawiedliwoœci ludu; pojawiaj�ące siê duchy opowiadaj�ą o mêkach, jakie znosz�ą w zale�żnoœci od win, pope�łnionych

za �życia, a Guœlarz wypowiada przestrogi moralne i chórje powtarza.

Ludowe pojêcie sprawiedlwoœci wyrazem sprzeciwu wobec panuj�ących stosunków spo�łecznych:

-> antyfeudalne akcenty w obrazie widma pana, skazanego na wieczne mêki poœmiertne (g�łód, pragnienie) za nieludzki za �życia stosunek do poddanych; dopuszcza�ł, by umierali z g�łodu, a oni teraz pod postaci�ą ptactwa nie pozwalaj�ą mu na po�żywienie siê,

-> ostre zarysowanie w utworze, na przyk�ładzie obrazu okrutnego dziedzica, ówczesnego konfliktu klasowego, najbardziej istotnego problemu spo�łecznego tego okresu oraz realistyczne jego ujêcie i opowiedzenie siê poety po stronie ludu,

-> budzenie u czytelnika silnego oddŸwiêku uczuciowego; grozê tej sceny potêguje:

- wygl�ąd nielitoœciwego pana: "W gêbie dym i b�łyskawice, Oczy na g�łowê wysiad�ły,

-> Swiec�ąjak wêgle w popiele, W�łos rozczochrany na czole."

- bezwzglêdnoœ�Ś kary, jaka go spotyka: "Szarpajmy jad�ło na sztuki,

A kiedy jad�ła nie stanie Szarpajmy cia�ło na sztuki, Niechaj nagie œwiec�ą koœci",

- realizm opisów scen w�ło�żonych w usta dawnych poddanych: "Przywi�ązano miê do sochy,

Zbito dziesiê�Ś pêków �łozy. Ka�żd�ą koœ�Ś, jak z k�łosa �żyto, Jak od suchych str�ąków grochy, Od skóry mojej odbito!",

-> bunt Gustawa w IV cz. przeciwko krzywdzie i niesprawiedliwym stosunkom spo�łecznym na œwiecie.

Sens przestróg moralnych zawartych w II i IV cz. "Dziadów":

-> wed�ług przestrogi wypowiedzianej w II cz. "Dziadów" przez dzieci, aby osi�ągn�ą�Ś pe�łniê cz�łowiecze�ąstwa i dosta�Ś siê do nieba, trzeba zazna�Ś w �życiu doczesnym cierpie�ą i goryczy; lekkie �życie na ziemi wœród dostatku, zabaw i pieszczot nie uprawnia do uzyskania szczêœcia wiecznego,

-> w myœl przestrogi wypowiedzianej przez lud po ukazaniu siê widma pana, nie wolno krzywdzi�Ś drugiego cz�łowieka i patrze�Ś obojêtnie na czyjeœ cierpienie; dla widma pana nie ma ju�ż �żadnego ratunku, bo za �życia nie postêpowa�łjak cz�łowiek,

-> przestroga dziewczyny poucza, �że w �życiu nie wolno ucieka�Ś od ludzkiej, ziemskiej mi�łoœci; trzeba rozumie�Ś uczucia innych, nie kpi�Ś z nich i samemu umie�Ś kocha�Ś,

-> wedhzg nauki moralnej wypowiedzianej przez Gustawa w IV cz. Dziadów" nie�łatwo jest cz�łowiekowi osi�ągn�ą�Ś zbawienie wówczas, gdy za �życia zazna on szczêœcia ziemskiego, bo taki fakt te�ż opóŸnia i utrudnia drogê do szczêœliwoœci wiecznej.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dziady II i IV
Dziady II
dziady cz iv
JAN II KAZIMIERZ Nieznany
Problem winy, kary i odpowiedzialności człowieka ukazany w balladach, Dziadach cz II i IV A Mickie
wladyslaw IV Nieznany
A Mickiewicz Dziady cz IV
Dziady Część IV
dziady czesc iv 2
Dziady II
NOVA II IV
W 2 c TOiOE(II) IV r
dziady cz II
dziady 3 Nieznany
W 1 a IV r TOiOE(II)

więcej podobnych podstron