II Czynności popędowo-emocjonalne - instynkty:
Łuk odruchowy - bodziec zew. wywołuje reakcje powodujące właściwy biologiczny skutek, np. cofnięcie nogi pod wpływem szkodliwego bodźca.
Odruchy - reakcje głównie egzogenne, podobnie działają kinezy i taksje.
Motywacja - całokształt mechanizmów sterujących zachowaniem popędowym.
Pobudzenie i zaspokajanie potrzeb źródłem kompleksowych zjawisk: behawioralnych, wegetatywnych, zmian w składzie środowiska wew. ustroju, subiektywnych (psychicznych) - emocje.
Zjawiska behawioralne: zachowania bezpośrednio służące zaspokajaniu popędów, towarzyszące im reakcje mimiczne, wydawanie głosów.
Popęd/motywy i emocje:
Potrzeba biologiczna - fizjologiczny stan organizmu, odchylenie od homeostazy/optimum życiowego - brak lub nadmiar czynnika niezbędnego.
Podział popędów:
Pozytywna Walencja/apytytewne - popędy prowadzące do kontaktu z bodźcem atrakcyjnym/awersyjne - pokarm, woda, partner sex.
Negatywna Walencja - popędy usuwania się spod wpływu działania bodźca awersyjnego - zachowanie ochronne, odruchy wycofywania się - retrakcyjne, odruchy repulsyjne, gestia, oddanie kału i moczu, popędu pielęgnacji ciała.
Popęd ciekawości - odrębna kategoria - intensywne ruchy poszukiwawcze nowych bodźców, sensoristaza - tendencja do odbierania optymalnej liczby bodźców i różnych form ucznia się.
Wewnątrzpochodne/endogenne - mechanizmy mózgowe są pobudzane przez czynniki wewnętrzne - humoralne i bodźce interoceptywne - działające na receptory w narządach wewnętrznych.
Popędy zewnątrzpochodne/egzogenne - uruchamiane przez bodźce zewnętrzne/eksteroceptywne.
Emocje:
Frustracja - popęd niezaspokajany, powstaje kompensacja emocji o ujemnej Walencji - popęd awersyjny, reakcje unikania i ucieczki.
Mechanizy zachowań instynktownych:
Popędy wyzwalają działanie ukierunkowane na cel dzięki temu, że: indukują ogólne pobudzenie ruchowe zwierzęcia - zwiększają jego gotowość do działania, ułatwiają wykonywanie jednych czynności przy jednoczesnym hamowaniu innych, odpowiednio modyfikują percepcję - zwierze żywo reaguje na bodźce związane z popędem, ułatwiają uczenie się/nabywanie reakcji, poszczególne popędy są spowinowacone - działania wywołane są w kolejności.
Instynkt:
W XIX: złożone, przeważnie występujące w formie łańcuchów zachowań, nie wyuczone - odziedziczone, typowe dla danego gatunku, przystosowawcze, popędowy mechanizm tych zachowań.
K. Lorenz i N. Tinbergen: wrodzoną (odziedziczoną) zdolność do wykonywania, właściwym popędzie, biologicznie celowych/przystosowawczych reakcji w postaci złożonego, wieloetapowego zachowania wyzwalającego i kierowanego przez bodźce zewnętrzne.
Hierarchicznie złożony, genetycznie uwarunkowany mechanizm percepcyjny, popędowo-emocjonalny i efektowny, kierujący takim zachowaniem.
Zachowania się zwierząt - konflikt popędów:
Działania/reakcje przerzutowe - formy zachowania się, także pozy, normalnie pojawiające się adekwatnie do okoliczności - autochtonicznie, w sytuacji konfliktu popędów, nie na swoim miejscu - allochtonicznie, działanie przemieszczone - osobnik jest pod wpływem popędu jednocześnie hamowanego przez inną motywację.
Współwystępowanie 2 przeciwstawnych tendencji może prowadzić do ambiwalencji - przejawia się ona w alternacji lub nakładaniu się 2 form zachowanie się.
Rytualizacja - ewolucyjny proces prowadzący do przekształcania pierwotnie użytkowych form behawioralnych w informacyjne.
Elementy zachowania się tworzą reakcję zrytualizowaną, są: uproszczone, stereotypowe, przesadzone, towarzyszy temu często rozwój cech morfologicznych zwracających uwagę na osobnika.
Składowa orientująca działania ulega przekierunkowaniu w porównaniu z działaniem autochtonicznym, ruchy w wyniku rytualizacji mogą utrwalać się jako pozy.
Reakcja zrytualizowana jest uwalniana przez słabsze bodźce niż reakcja pierwotna - niższy próg, charakteryzuje się stałą intensywnością.