OD AUTORA

Jednym z pierwszych dekretów Odrodzonej Rzeczypospolitej był dekret Naczelnika Państwa nr 155 z 28 listopada 1918 r.¹ o utworzeniu Polskiej Marynarki Wojennej (PMW)². Dowództwo jej, tzw. Sekcja Marynarki, na czele której stanął płk mar. Bogumił Nowotny, wchodziło organizacyjnie w skład Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk)³. Dekret ten, wydany w okresie kształtowania się granic państwowych, kiedy Polska pozbawiona była jeszcze dostępu do morza, miał, poza wydźwiękiem politycznym istot­nym dla przyszłych decyzji zwycięskich mocarstw (zapowiedź ich stanowił punkt 13 deklaracji pokojowej prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wil­sona), również znaczenie historyczne związane z ciągłością dziejową naszej państwowości, tradycyjnie rozwijającej się między Bałtykiem a Karpatami, oraz pragmatyczne, ważne dla zniszczonej przez wojnę gospodarki a łączące się ściśle z realizacją hasła o „morzu jako oknie na świat". Polska Marynar­ka Wojenna winna była chronić morską przyszłą granicę Rzeczypospolitej i jej żeglugę w imię sprawiedliwości dziejowej, którą gwarantować miały postanowienia konferencji pokojowej z Niemcami. PMW powołano do życia być może i dlatego, by decyzja o dostępie do Bałtyku nie uszła uwagi uczestników konferencji wersalskiej; by zaakcentować, że Polska od morza odepchnąć się nie da.

Nie ulega wątpliwości, że dekret ten wynikał także z konieczności chwili. Wywołany został niejako naciskiem powracających do kraju oficerów i ma­rynarzy z trzech flot państw zaborczych, którzy pragnęli nadal służyć na morzu, lecz już na okrętach pod biało-czerwona banderą. Tymczasem szcze­gólne okoliczności przełomu lat 1918-1919 spowodowały, że nowa PMW zaczęła odradzać się we flotyllach rzecznych.

¹ Tego dnia przypadała 291 rocznica zwycięskiej bitwy morskiej ze Szwedami pod Oliwą,
lecz był to raczej zbieg okoliczności niż celowe („morskie") posunięcie Naczelnika Państwa.

² W oryginale „Marynarki Polskiej", co można tłumaczyć nieprecyzyjnością ówczesnej
polskiej terminologii morskiej.

³ Ówczesny kierownik MSWojsk płk Wroczyński, borykający się z chronicznym brakiem
funduszów na rozwijającą się armię, nie bardzo pewnie wiedząc, jak poradzić sobie z tym
dodatkowym obciążeniem budżetu, podporządkował Sekcję Marynarki Sekcji Żeglugi Napowie­
trznej, co miało niezamierzony wydźwięk humorystyczny.

Praca niniejsza stanowi próbę ukazania roli Flotylli Rzecznej MW (do 17 października 1931 r. zwanej Flotyllą Pińską) w planach i działaniach wojennych II Rzeczypospolitej. Powstała ona na podstawie fragmentów roz­prawy habilitacyjnej, napisanej w Wojskowym Instytucie Historycznym przy wykorzystaniu zasobów archiwalnych i zebranych relacji uczestników wyda­rzeń (patrz: Bibliografia). Czuję się w miłym obowiązku wyrazić podziękowa­nie tym wszystkim, którzy przyczynili się do jej ukazania - recenzentom za krytyczne, ale życzliwe uwagi i wskazówki, marynarzom-weteranom Flotylli Rzecznej MW za udostępnienie cennych wspomnień i zachowanych foto­grafii oraz pracownicom archiwów za cierpliwe wyszukiwanie materiałów źródłowych.

---