OD AUTORA

Jednym z pierwszych dekretów Odrodzonej Rzeczypospolitej był dekret

Naczelnika Państwa nr 155 z 28 listopada 1918 r.

1

o utworzeniu Polskiej

Marynarki Wojennej (PMW)

2

. Dowództwo jej, tzw. Sekcja Marynarki, na czele

której stanął płk mar. Bogumił Nowotny, wchodziło organizacyjnie w skład
Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk)

3

. Dekret ten, wydany w okresie

kształtowania się granic państwowych, kiedy Polska pozbawiona była jeszcze
dostępu do morza, miał, poza wydźwiękiem politycznym istotnym dla przyszłych
decyzji zwycięskich mocarstw (zapowiedź ich stanowił punkt 13 deklaracji
pokojowej prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona), również znaczenie
historyczne związane z ciągłością dziejową naszej państwowości, tradycyjnie
rozwijającej się między Bałtykiem a Karpatami, oraz pragmatyczne, ważne dla
zniszczonej przez wojnę gospodarki a łączące się ściśle z realizacją hasła o „morzu
jako oknie na świat". Polska Marynarka Wojenna winna była chronić morską
przyszłą granicę Rzeczypospolitej i jej żeglugę w imię sprawiedliwości dziejowej,
którą gwarantować miały postanowienia konferencji pokojowej z Niemcami. PMW
powołano do życia być może i dlatego, by decyzja o dostępie do Bałtyku nie uszła
uwagi uczestników konferencji wersalskiej; by zaakcentować, że Polska od morza
odepchnąć się nie da.

Nie ulega wątpliwości, że dekret ten wynikał także z konieczności chwili.

Wywołany został niejako naciskiem powracających do kraju oficerów i marynarzy
z trzech flot państw zaborczych, którzy pragnęli nadal służyć na morzu, lecz już na
okrętach pod biało-czerwona banderą. Tymczasem szczególne okoliczności
przełomu lat 1918-1919 spowodowały, że nowa PMW zaczęła odradzać się we
flotyllach rzecznych.

1

Tego dnia przypadała 291 rocznica zwycięskiej bitwy morskiej ze Szwedami pod Oliwą,

lecz był to raczej zbieg okoliczności niż celowe („morskie") posunięcie Naczelnika Państwa.

2

W oryginale „Marynarki Polskiej", co można tłumaczyć nieprecyzyjnością ówczesnej

polskiej terminologii morskiej.

3

Ówczesny kierownik MSWojsk płk Wroczyński, borykający się z chronicznym brakiem

funduszów na rozwijającą się armię, nie bardzo pewnie wiedząc, jak poradzić sobie z tym
dodatkowym obciążeniem budżetu, podporządkował Sekcję Marynarki Sekcji Żeglugi Napowie
trznej, co miało niezamierzony wydźwięk humorystyczny.

Praca niniejsza stanowi próbę ukazania roli Flotylli Rzecznej MW (do 17

października 1931 r. zwanej Flotyllą Pińską) w planach i działaniach wojennych II
Rzeczypospolitej. Powstała ona na podstawie fragmentów rozprawy habilitacyjnej,
napisanej w Wojskowym Instytucie Historycznym przy wykorzystaniu zasobów
archiwalnych i zebranych relacji uczestników wydarzeń (patrz: Bibliografia).
Czuję się w miłym obowiązku wyrazić podziękowanie tym wszystkim, którzy
przyczynili się do jej ukazania - recenzentom za krytyczne, ale życzliwe uwagi i
wskazówki, marynarzom-weteranom Flotylli Rzecznej MW za udostępnienie
cennych wspomnień i zachowanych fotografii oraz pracownicom archiwów za
cierpliwe wyszukiwanie materiałów źródłowych.