I Jazykowa Świat ikony, opracowanie


Świat ikony” Irina Jazykowa

Ikona z punktu widzenia chrześcijańskiego światopoglądu i antropologii biblijnej.

- jedną z cech człowieka jest zdolność do cenienia piękna. Dusza ludzka potrzebuje i poszukuje piękna. Wygnanie z raju to obraz utraconego piękna, zerwanie człowieka z pięknem i prawdą. Historia ludzkości może być przedstawiona jako droga do utraconego/odzyskiwanego piękna i na tej drodze człowiek postrzega siebie jako uczestnika w Bożym tworzeniu.

- Jan Apostoł - „cały świat leży w mocy Złego”- świat sam w sobie nie zły, ale zło po wejściu w świat skaziło piękno

- pojęcie piękna

- dobro

- kategoria ontologiczna nierozerwalnie związana z sensem bytu

- piękno jest zakorzenione w Bogu

- jedno piękno - Piękno Prawdziwe - sam Bóg

- „biezobraznyj” z ros. - synonim słowa „brzydki” tzn. „bez-obrazu”, nie mający w sobie Obrazu Bożego, nie-istniejący, martwy.

Nasz świat jest ikoniczny

- Stworzenie Boże - drabina obrazów, na podobieństwo luster odbijają się nawzajem, ostatecznie Boga jako Praobraz

- symbol drabiny - od drabiny Jakubowej do „Drabiny” synajskiego igumena Jana

- symbol lustra - listy Pawła Apostoła - „teraz widzimy jakby w zwierciadle, niejasno”

Boży świat zbudowany jest z systemu obrazów-luster na podobieństwo drabiny, której każdy szczebel w określonym stopniu odbija Boga.

- DRABINA

1. BÓG

- niezgłębioność Boga podstawą zasady zabraniającego przedstawiania Boga.

2. CZŁOWIEK (świat człowieka)

- proces „przebóstwienia” - ujawnienie prawdziwego Obrazu Bożego, osiągnięcie Bożego Podobieństwa.

- Obraz i podobieństwo rozdzielone są przez grzech - człowiek rodzi się z obrazem a podobieństwo zyskuje w trakcie życia.

- jest chrystocentryczny (zbudowany na upodobnieniu do Chrystusa)

- wszelkie ikony są chrystocentryczne

- człowiek jest umieszczony na granicy dwóch światów - ponad - świat Boży, poniżej - świat naturalny; obraz człowieka zależny jest od tego w która stronę zwrócone jest jego zwierciadło

3. ŚWIAT STWORZONY

- obraz Boga widoczny przez hierarchię wartości

- każdy niższy szczebel buty odbija Praobraz i poprzedni szczebel

4. IKONA - dzieło rąk ludzkich, wszelka twórczość

- jedynie przez włączenie w system opisanych już obrazów-zwierciadeł, odbijających Praobraz ikona przestaje być zwykła pomalowaną deską.

- cel ikony - skierowanie uwagi na Praobraz

- kult ikony - oddawanie czci Praobrazowi

- modlitwa przed ikoną - stanie wobec Nieosiągalnego i Żywego Boga

- ikona znakiem obecności Boga

- cała ludzka działalność jest ikonologiczna - człowiek maluje ikonę szukając prawdziwego Obrazu Bożego, równocześnie ikona tworzy człowieka, przypomina o obrazie Bożym w nim ukrytym

- umowny język ikon - niepełna wiedza nt. Bożej rzeczywistości, równocześnie znak wskazujący na istnienie absolutnego Piękna ukrytego w Bogu.

- Dostojewski - „piękno zbawi świat”

- „Bóg jest światłością, a nie ma w Nim żadnej ciemności” - obraz prawdziwego Bożego i zbawiającego Piękna

- piękno

- prawdziwe piękno - duchowe przemienienie człowieka, w którym wysłowiony został Obraz Boży

Słowo i obraz. Artystyczny i symboliczny język ikony.

- ikona

- tekst zasad wiary, pomoc w zdobyciu prawdy

- o. Paweł Florenski - ikona jest czymś więcej albo czymś mniej niż dzieło sztuki

- święci ojcowie - funkcja dydaktyczna, malowanie ikon jako dziedzina teologii

- papież Grzegorz Wielki - malarstwo kościelne to „Biblia ubogich”

- Św. Jan z Damaszku - co niewidzialne i trudne do zrozumienia jest przekazywane w ikonie przez wzrok

- VII Sobór Powszechny - zwycięstwo kultu ikony - tworzenie ikon przypisano teologom, malarzom wcielenie zamysłu w materię (wybór środków, materiału pozostawiony artystom)

- kanon ikony - rdzeń dzięki któremu ikona istnieje jako dzieło sztuki (nie ograniczanie wolności i zamykania w ramach)

- ikona to złożony organizm - idea teologiczna - wyrażana za pomocą środków artystycznych (analogia do drzewa zakorzenionego w glebie chrześcijańskiego Objawienia), gałęzie drzewa - osobiste doświadczenie mistyczne i talent artystyczny ikonografa

- specyfika ikony - chrześcijaństwo jako religia Słowa

- kontemplacja ikony to akt modlitewny - uchwycenie piękna sensu - człowiek wewnętrzny rośnie, zewnętrzny maleje

- sztuka w Kościele - „służebnica teologii” - katarsis

- czytanie ikony (wzorowane na czytaniu Biblii określonego przez Św. Augustyna - cztery poziomy: literalny, alegoryczny, moralny, anagogiczny)

- czym jest ikona? Skupienie na poziomach literalnym i alegorycznym

- ikona - okno prowadzące ku światu duchownemu

- jest surowa, ascetyczna, antyiluzoryczna

- pierwsze ikony przypominają późnorzymski portret - namalowane w sposób realistyczny i uczuciowy. Najstarsze znaleziono w klasztorze Św. Katarzyny w Synaju datowane na V-VI w. Namalowane techniką enkaustyczną, stylistycznie podobnie do portretu fajumskiego (niewielkie deseczki z namalowanymi obliczami zmarłych - przez niektórych uważane za protoikonę, jednak istnieją znaczące różnice -wewnętrzna istota - ikona malowana jest z punktu widzenia wieczności, portret fajumski ma upamiętnić zmarłego)

- najważniejsze w ikonie jest oblicze - praktyka malowania etapy pracy:

postać malowana mniej dokładnie, bez użycia wielu warstw farby, w uproszczony sposób - ciało sprawia wrażenie bezcielesnego, pozbawionego wagi, ciała unoszą się w przestrzeni - lekkość postaci - ewangeliczne obraz człowieka jako słabego naczynia

- święci zwykle przedstawieni w szatach

- biskupie

- kapłańskie

- diakońskie

- królewskie

- zakonne

- im ikona starsza tym mniej elementów

- XVI-XVII znaczenie detali rośnie

- koniec XVII w. tło dekoracyjne, w którym ginie przedstawienie

- najważniejsze są oczy - „oczy są zwierciadłem duszy” - oczy określają oblicze

- ważne są również ręce/trzymany przedmiot - każdy gest niesie określoną informację duchową

- Paweł Apostoł - Ewangelia

- Piotr Apostoł - klucze

- męczennicy - krzyż, gałązka palmowa

- prorocy - zwoje z proroctwami

- Noe - przedstawiany w arce

- Izajasz - gorejący węgiel

- Dawid - harfa

- malowanie bardzo dokładnie, nakładanie wielu warstw farby (od jasnego do ciemnego) stosując ciemny podkład, różowienie, ochrowanie i asystkę (promienie i bliki namalowane złotem i srebrem)

- czerwony - ogień Ducha, wypalanie złota świętych dusz

- zielony - życie wieczne, Duch Święty, nadzieja

- ochra (żółty) - słoneczne złoto

- złoto - pierwsze miejsce w hierarchii kolorów - jasność Bożej chwały, symbol Niebieskiej Jerozolimy

- kolory uzyskiwane zgodnie z zasadą dychotomii (biały-czarny) i dopełniające (czerwony-błękitny)

- biały - czystość, nieskalaność

- czerń - piekło - przedstawiane jako czarna, płonąca otchłań

- czerwień i błękit (antynomiczna jedność) - miłosierdzie i prawda, piękno i dobro, ziemia i niebo (szaty Zbawiciela, Bogurodzicy w odwrotnym porządku - błękitna szata i czerwona chusta - ziemska kobieta zrodziła Boga/macierzyństwo i dziewictwo)

- czerwień - serafinowie; krew i ogień - męczennicy

- błękit - cherubini

- Podstawowa treść ikony

- Ikona ukazuje obraz nowego człowieka, przemienionego, nieskazitelnego

- ikona przedstawia jeden świat - świat przemieniony

- Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość są skoncentrowane i istnieją równocześnie

- przestrzeń i czas są pozanaturalne, nie są podporządkowane prawom tego świata

- świat w ikonie wydaje się być odwrócony

Perspektywy te wyrażają przeciwstawne wizje świata

- każdy element ikony odczytywany jest jako znak - konieczna jest długa kontemplacja, w której bierze udział rozum i serce

im człowiek kontemplujący jest bardziej jednością, tym więcej w niej odkrywa, im więcej człowiekowi objawia się w ikonie, tym większe są zmiany w nim.

Ikona w przestrzeni liturgicznej

- liturgia z gr. „wspólny czyn”

- ikona rodzi się z liturgii, jest liturgiczna ze swej istoty i niezrozumiała poza kontekstem liturgii.

- ikona odbija wspólnotową świadomość - nie jest dziełem artysty, ale dziełem Kościoła, wypełnionym przez konkretnego artystę.

- ikona tworzona jest przez modlitwę i dla modlitwy, jej naturalnym środowiskiem jest świątynia i liturgia

- prawosławna liturgia to synteza sztuki - o. Paweł Florenski

- podstawą liturgii jest słowo Boże.

- świątynia zbudowana rękoma ludzkimi jest odbiciem świątyni nie zbudowanej rękoma - kosmosu, stworzenia

- antropomorfizm świątyń/dekoracja świątyń

- dekoracja świątyń

malowidła wykonywane w rzędach - hierarchia

ikonografia wschodniej ściany - Chrystus i Bogurodzica

program ikonograficzny świątyń przedstawia obraz świata:

- historia święta

- historia Kościoła

- historia państwa

- ikonstas - ozdobna, pokryta ikonami ściana wewnątrz cerkwi, znajdująca się między ołtarzem a nawą - typowo rosyjskie zjawisko

- rozwój

I rząd miejscowy

- „Zbawiciel”

- Bogurodzica - Hodegetria

- ikona patrona cerkwi

- lokalnie czczona ikona

- „Ostatnia Wieczerza”

- Królewska brama

- Zwiastowanie

- Ewangeliści

- drzwi diakońskie

II rząd Deesis (błaganie)

- Zbawiciel w chwale

- Bogurodzica

- Jan Chrzciciel

- Archanioł Gabriel

- Archanioł Michał, dalej Apostołowie, Ojcowie Kościoła, święci

III rząd świąt

od narodzenia Bogurodzicy do jej Zaśnięcia

IV rząd proroków

- Bogurodzica - znak

- Prorocy

V rząd proojców

- trójca starotestamentowa

- praojcowie

Golgota

- świątynia jako ikona świata - ikona jako organizująca zasada tworząca duchową przestrzeń dla liturgii

- cel - ukierunkowanie duszy parafianina na kontemplowanie piękna przyszłego świata, odłożenie wszelkiej troski życia, skierowanie serc ku Bogu.

Tryumf prawosławia. Ikonoklazm i kult ikon.

(generalnie rozdział poświęcony historii - walk między ikonoklazmem a kultem ikon)

- epoka sporów ikonoklastycznych - VIII i IX w.

- ikonoklazm

- okresy ikonoklazmu

- ikonoklaści początkowo wychodzili od nieprawidłowego określenia terminu „ikona” - tożsamość obrazu i Archetypu. Zwolennicy kultu ikony kładli nacisk na ich zasadniczą różność - różne poziomy bytu

Ikonografia Jezusa Chrystusa

- spór

- ikonoklaści - odrzucenie ikony Chrystusa powołując się na starotestamentową zasadę zakazu obrazowania Boga

- zwolennicy kultu ikony - prawo do przedstawiania Chrystusa jako Drugiej Osoby Trójcy Świętej - Boga, który zszedł na ziemię.

- Kościół pierwotny

- przedstawienie znakowo-symboliczne

- V-VI w.

→ Obraz zbawcy nie uczyniony ludzką ręką

- tkanina z odbitym obliczem Chrystusa - historia uzdrowienia króla Abgara z Edessy

- Zbawiciel na skale - król Abgar rozkazał zamurować tkaninę i podczas oblężenia twarz Chrystusa przebiła się przez ścianę, wrogowie uciekli w pośpiechu a oblicze Chrystusa uratowało całe miasto

Najbardziej klasyczna z ruskich ikon tego typu to „Zbawiciel nie uczyniony ludzką ręką” z XII w. z Nowogrodu.

→ rozpowszechniony typ ikonografii to Chrystus-Pankrator - trzy warianty - różne podejścia do przedstawienia Chrystusa

→ „Zbawiciel w Majestacie” - połączenie trzech wariantów, różnych aspektów traktowania obrazu Chrystusa: (koncepcja teologiczna - objawienie Chrystusa w mocy i chwale)

traktat teologiczny napisany za pomocą malarstwa i języka symboli

- rozpowszechnienie tematu Sadu Ostatecznego

- Bóg sądzi przez słowo i światłość

→ typ ikonograficzny Chrystus Pankrator - postać do pasa trzymający w ręku Ewangelię - prosty schemat ikonograficzny służy skupieniu uwagi na Obliczu i błogosławiącym geście.

→ typ ikonografii „Król królów - przedstawienie Chrystusa w królewskich lub kapłańskich szatach, ozdobiony złotem i wieńcu w kształcie korony/tiary

→ ikonografia świąt pańskich i maryjnych - Zbawiciel przedstawiony jako człowiek w średnim wieku w szatach czerwono-błęktinych

→ ikonografia scen Męki Pańskiej - obnażony, z przepaską na biodrze

→ ikonografia „Zbawca Emmanuel” - postać Dzieciątka lub Młodzieńca,

- schemat wykorzystywany w ikonach Bogurodzicy - dzieciątko przeważnie trzyma w ręce zwój symbolizujący jego nauki

- Fundament wszystkich ikon - tajemnica Wcielenia Słowa Bożego - oświeca całe życie, odkrywa możliwości przywrócenia obrazu Bożego w nas oraz przemienienia całego świata.

- Chrystocentryzm naszego zbawiania czyni każdą ikonę i ikonografię chrystocentryczną.

- L. Uspienski - ikona nie przedstawia Boga, ale wskazuje na wspólnotę człowieka z Boskim życiem. Nie jest gwarancją zbawiania ale pomocą na drodze ku zbawieniu.

Ikonografia Trójcy Świętej. Czy można przedstawić Ojca?

- Dogmat trynitarny i dogmat chrystologiczny - podstawy chrześcijańskiej wiary. Są ściśle powiązane przez tajemnicę.

- Trójca Święta to nie ilość, a jakość Boga niedostępna dla człowieka, ale przekazana w objawieniu

- teologia apofatyczna - odwrotność teologii katafatycznej - budowany na zasadzie negacji - myśli wychodzi od przeciwieństw, od tego czym Bóg nie jest, w rzeczywistości nie ma nic co można by porównać z Bogiem

- ikona łączy apofatyczny i katafatyczny sposób wyrażania myśli - to co widzialne i warunkowe, w ikonografii jest wyrażeniem tego co niewidzialne i bezwarunkowe.

- typ ikonograficzny:

- „Trójca Starotestamentowa” - nie akcentuje Hipostaz - główny cel to świadczenie o objawieniu.

- „Trójca Nowotestamentowa”

- Sobór Stu Rozdziałów - wprowadzenie hermeneji o naśladowaniu wzorców. Wzorce to obrazy namalowane przez A. Rublowa

- Wielki Sobór Moskiewski (1666-1667) - zabronienie przedstawiania Boga, jako, że nikt nigdy nie Go nie widział, a przedstawianie go jako starca z siwą brodą itp. jest niestosowne

- ikona pełni funkcję nauczania wiary - przedstawianie Boga Ojca byłoby skażeniem i herezją.

- św. Bazyli Wielki - Bóg nie ma żadnych cech, jest prosty. Nie fantazjuj na temat Jego budowy. Nie zamykaj Boga w swoich cielesnych wyobrażeniach, nie ograniczaj Boga miarą twego rozumu.

Obraz Bogurodzicy w ruskiej ikonografii

- jedna z pierwszych cerkwi w Kijowie była poświęcona Bogurodzicy.

- Włodzimierska Bogurodzica - najbardziej czczona i znana z ikon na Rusi (np. „Bogurodzica - Drzewo Państwa Rosyjskiego - Szymon Uszakow)

- mariologia zbudowana jest na tajemnicy Wcielenia Boga i przez obraz Bogurodzicy objawia się głębia stosunków bosko-ludzkich.

Tajemnica - przez dziewictwo i macierzyństwo Ona jest nowym stworzeniem.

- na powstanie ikonografii maryjnej wywarł duży wpływ Stary Testament, ściślej tradycja teologiczna - tradycja teologiczna widziała w nim archetyp Nowego Przymierza.

- od czasów św. Augustyna obraz Bogurodzicy kojarzy się z obrazem Kościoła

- żywoty świętych i pisma świętych ojców - materiały do tworzenia ikonografii maryjnej

- najwcześniejsze przedstawienia Bogurodzicy - malarstwo katakumbowe - sceny zwiastowania, narodzenia Chrystusa i pokłonu magow

- pierwsze ikony pojawiły się po soborze efeskim w 431 roku.

- sobór zdecydował, że należy Maryję nazywać Bogurodzicą, ponieważ zrodzenie Jezusa z Ducha Świętego uczestniczy w tajemnicy Wcielenia

Boga

- „Królowa Niebios” - najwcześniejszy typ ikonograficzny Bogurodzicy na tronie - synajska ikona z klasztoru Św. Katarzyny VI w.

- funkcja ikony Rusi - obraz modlitewny i księga, za pomocą której nauczano; towarzyszka życia; świętość; największe bogactwo przekazywane z pokolenia na pokolenie

- Cztery grupy typów ikon Bogurodzicy z Dzieciątkiem

- Znak - teologicznie najbardziej nasycony, związany z tematem Wcielenia - Maryja przedstawiona w pozie modlitewnej, z podniesionymi do nieba rękoma, na wysokości jej piersi znajduje się medalion z przedstawieniem zbawcy Emmanuela, znajdującego się w łonie Matki. Szaty Bogurodzicy są tradycyjne - czerwony maforion i błękitna suknia.

- jeden z wariantów - „Ornatka” - przedstawiona bez Dzieciątka,ale w tej samej pozie z podniesionymi rękoma.

- Hodegeteria - Bogurodzica przedstawiona frontalnie, na jednej ręce jak na tronie, zasiada Dzięciątko, drugą ręką na niego wskazuje. Dzieciątko jedną ręką błogosławi Bogurodzicę, w drugiej trzyma zwój.

- warianty:

- „Smoleńska”

- „Iwierska”

- „Tychwińska”

- „Gruzińska”

- „Jerozolimska”

- „Trójręczna”

- „Częstochowska”

- Miłosierna (Eleusa) - Bogurodzica i Dzieciątko przytulone do siebie i dotykające się policzkami. Głowa Maryji jest pochylona ku Synowi, a On obejmuje rękoma jej szyję.

- „Włodzimierska”

- „Wołokołomska”

- „Donska”

- „Fiodorowska”

- warianty

- „Igranie” - Dzieciątko jest przedstawione w pozie swobodnej, jakby się bawiło np. „Jachromska”

- „Karmicielka” - Bogurodzica karmiąca Dzieciątko

- Akatyst - jako ilustracja dzieł hymnografii - wysławianie Matki Bożej - „Bogurodzica - Życiodajne Źródło” - Bogurodzica z Dzieciątkiem zasiadająca na tronie, wokół stoją aniołowie i ludzie, którzy przyszli napić się ze źródła.

- „Niespodziana Radość” zbudowana na zasadzie ikona w ikonie - tematycznie włączenie ikony w konkretną sytuację.

Malarstwo hezychazmu. Nauka o światłości Taboru i ikonografia.

Hezychazm - ruch mistyczno-ascetyczny w monastycyzmie bizantyjskim i staroruskim - nauka o drodze zjednoczenia z Bogiem przez oczyszczenie człowieka i skoncentrowanie wszystkich jego duchowych sił.

- światłość - jedno z kluczowych pojęć chrześcijańskiego nauczania i obraz zawarty Ewangelii dla zrozumienia Boga. Jedna z podstawowych kategorii teologii ikony - teologia katafatyczna i apofatyczna ikonologii - w XIV w. światłość staje się głównym bohaterem ikonografii

-XIV w - okres tryumfu hezychazmu w Bizancjum - epoka rozważania o światłości, centrum życia, osnowa kultury, wpływ na politykę.

- mistyka hezychazmu jednoczy głęboką modlitwę i kontemplację światłości Taboru wywarły wpływ na malarstwo w Bizancjum - ten okres badacze nazywają renesansem Paleologów.

- słowo „hezychazm” pochodzi od greckiego - milczenie, cisza.

- nauczali, że Słowo Boże można ogarnąć w milczeniu - modlitwa

kontemplacyjna, rezygnacja z gadatliwości to droga do poznania Boga

- światłość Taboru - apostołowie widzieli ją podczas przemienienia Chrystusa na górze - przez nią asceta wchodzi we wspólnotę z Niepojętym Bogiem.

- Grzegorz Palamas - fundamentem dla niego była światłość Taboru - jego nauka to synteza całej wschodniochrześcijańskiej myśli teologicznej i mistycznej oraz ascetycznej praktyki prawosławnego monascytyzmu.

- najwięksi malarze epoki hezychazmu:

- Teofanes Grek (malarz-intelektualista)

- malowidła w cerkwi Przemienienia Zbawiciela w Nowogrodzie 1378

- Bóg to Światłość, ale pojawia się ona w hipostazie ognia

- malowidła w kaplicy Trójcy Świętej

- ikona Bogurodzicy Donskiej 1395 - ikona procesyjna, malowidło z dwóch stron- po drugiej stronie obraz „Zaśnięcie Najświętszej Bogurodzicy”

- Andrzej Rublow (mnich)

- pogodna światłość równo zalewa przestrzeń ikony

- równowaga, spokój ducha, są jak czysta przejrzysta woda

- ikona „Trójca Święta” - namalowana ku „pochwale Sergiusza”

- rząd ikon ze Zwienigrodu

- Dionizy

- baza to muzyka linii i kolorów

- freski w soborze Narodzenia Najświętszej Bogurodzicy w klasztorze Św. Theraponta

W poszukiwaniu utraconej światłości. Drogi rozowju teologi i estetyki w XVI-XVII w. Sztuka cerkiewna w okresie synodalnym.

- Zatracenie ikony w estetycznym żywiole ikonografii - pełna dewaluacja znakowej struktury ikony i zmiana artystycznego języka.

- XVI - jesień ruskiego średniowiecza

- Sobór Stu Rozdziałów 1551 - ustalenie kanonów - obowiązkowe wprowadzenie hermenei

hermeneja - zbiór wzorców określających zasady przedstawienia różnych postaci i wydarzeń oraz technicznych sposobów malowania.

- kanon ikonograficzny to już nie wewnętrzny szkielet, a po prostu schemat

- co raz bardziej uwidacznia się element dekoracyjny

- ikonograf zaczyna uważać siebie za malarza nie teologa

- ikona staje się wyrazisty, dziełem, oddziałującym zewnętrznym pięknem, a nie wewnętrzny objawieniem.

- schemat ikonograficzny - „Tobą się raduję” - dekoracyjność i symbolizm są ze sobą powiązane i postawione na tym samym poziomie

- z czasem element dekoracyjny zaczyna dominować nad symbolicznym

- XVI rozpowszechniają się ikony hagiograficzne

- XV i XVI w. - klasyczne wzory ikon hagiograficznych namalowanych

przez Dionizego

- ikona traci swoje centrum i duchową koncentrację

- oblicze staje się niewyraźne - już nie jest treściowym centrum

- artyści dążą do monumentalnych form , ikony są przeludnione

- epoka opryczniny - godność człowieka, obraz i podobieństwo boże odsunięte

- znika światłość

- jasny cynober zastąpiony przez czerwono-brązowy lub wiśniowo-czerwony kolor.

- zieleń rozbielona lub zamieniona na ciemnooliwkowy

- nie używano już kolorów niebieskich i błękitnych

- tło pokrywane jest ziemistą ochrą lub trawiastą zielenią

- „maniera stroganowska” - wszystko co nie dotyczy twarzy jest bardzo dopracowane, oblicze uproszczone, zanika miękkość

- brak światła zastąpiony przez basmę -srebrną, złotą

- upiększanie sukienkami, drogocennymi przedmiotami, koronami.

- zmiana pojęcia piękna - wcześniej piękno duchowe, wartość określała głębia zamysłu, teraz - sukienki i szaty, wartość materialna, piękno świata

- światłość zastąpiona przez blask i wspaniałość

- rozerwanie jedności słowa i obrazu

- epoka Iwana Groźnego - ciągły strach przed Sądem Ostatecznym - popularne ikony o tej tematyce

- XVII - czasy zakorzenienia się nowej estetyki i teologii

- pojawienie się realistycznego malarstwa

- zwolennicy starych wzorów przenosili na nowy obraz wszystko, nawet najmniejsze szczegóły - pociemniały werniks pożółkły koloryt, przez co ich obrazy były mroczne i ascetyczne.

- symbol epoki - klasztor Zmartwychwstania - Nowa Jerozolima.

- funkcje kontroli jakości produkcji artystycznej bierze na siebie państwo

opłacani carscy ikonografowie dzielili się na specjalności:

- XVII malowanie ikon staje się sprawą państwa i wychodzi spod kontroli Kościoła.

- Szymon Uszakow - przedkłada malarstwo nad teologię - rozmycie znakowej struktury ikony, zniknięcie ukrytego sensu, zmieniony kolor (cięzki, gęsty kolor) , oblicze podobne do żywych, brak przenikania światła

- ikona taktowana jako ilustracja

- nowy stosunek do ikonografii - Szymon Uszakow „Bogurodzica - Drzewo Państwa Rosyjskiego” 1668

- klasycyzm - jeszcze bardziej daleka od ducha prawosławnej cerkwi (np. ikonostasy - podobne do łuków tryumfalnych) - przejście z języka ikon na język świeckiego malarstwa akademickiego.

- kompleks klasztoru Marii I Marty w Moskwie - próba przywrócenia podstaw sztuki cerkiewnej - Aleksy Szczusjew buduje cerkiew, Michaił Niestierow maluje freski i ikony, opracowanie teologicznego i artystycznego programu bierze udział Elżbieta Fiodorowa.

Ikona - dobra nowina dla współczesnego świata.

Poszukujemy odpowiedzi na odwieczne problemy. Wcześniej lub później odkrywamy, że Chrystus przyszedł na świat aby odpowiedzieć na te pytania.

- tradycja wydaje się czymś co się skończyło, postęp - obietnica istnienia

- wiara spotykana pod etykietka tradycji

- wolność współczesnego człowieka to oderwanie od Boga jako źródła życia

- współczesny człowiek wymaga uzdrowienia - uczynienia jedności, przywrócenia jedność, zebrania w całość

- XX wiek - główne etapy epoki pochrześcijańskiej

- odkrycie ikony - próby wyjaśnienia ikony jako fenomenu teologicznego

- główną linia odrodzenia malarstwa ikonowego - archimandyrt Zinon

- człowiek poszukujący prawdy postrzega w ikonie most łączący dwa światy - widzialny i niewidzialny, świat kultury i świat objawienia.

- ikona jest zwierciadłem Archetypu, zawsze jest taka sama i zawsze nowa. Jest obrazem naszej wiary.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
świat wartości, opracowania maturalne, wypracowania
Irina Yazykova Świat ikony
Irina Yazykova, Świat ikony
Świat i Antyświat, OPRACOWANIA
notatek pl wielki swiat capowic opracowanie
świat wartości, opracowania maturalne, wypracowania
Inny świat drugie opracowanie
Lektury szkolne, Inny świat - opracowanie
Wielki Świat Capowic, Polonistyka studia, II ROK, Pozytywizm, opracowania i BN
„Inny świat” Gustaw Herling-Grudziński - utwór o sile i słabości człowieka, Lektury Szkolne - opraco
'Świat poprawiać - zuchwałe rzemiosło', opracowania oświecenie romantyzm

więcej podobnych podstron