OSOBY FIZYCZNE


OSOBY FIZYCZNE

  1. Człowiek jako podmiot prawa

Dwa rodzaje podmiotów prawa:

Art. 8 §1 k.c. - każdy człowiek ma podmiotowość prawną

Podmiotowość prawna = ZDOLNOŚĆ PRAWNA = zdolność do tego, aby być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego

ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH - możność nabywania własnym działaniem w drodze czynności prawnych praw i obowiązków

Zdolność prawna jest NORMATYWNĄ cechą człowieka - człowiek jest podmiotem prawa ze swej natury; jest osoba, a nie rzeczą; właściwość „przyrodniczo-społeczna”, „przyrodzona”; jednak należy pamiętać, że jej zakres różni się w systemach prawnych.

  1. Początek zdolności prawnej osoby fizycznej

Art. 8 §1 k.c. - człowiek nabywa zdolność prawną z chwilą urodzenia (odłączenie od organizmu matki w sposób naturalny lub sztuczny); dziecko musi być żywe w chwili urodzenia; bez znaczenia, czy jest zdolne do życia

Art. 9 k.c. - domniemanie, że dziecko rodzi się żywe

NASCITURUS: dwa poglądy na temat początku zdolności prawnej - od poczęcia lub od urodzenia(przeważa) nasciturus nie ma zdolności prawnej, gdyż uzyskuje ją dopiero z chwilą urodzenia, ale:

- dziecko już poczęte w chwili otwarcia spadku może być spadkobiercą lub zapisobiercą, jeżeli urodzi się żywe

- możliwe ustalenie ojcostwa przez uznanie (sądownie nie można)

- można ustanowić kuratora w celu strzeżenia przyszłych praw dziecka poczętego

- dziecko już poczęte w chwili śmierci ojca może dochodzić roszczeń odszkodowawczych od osoby odpowiedzialnej; odszkodowania za szkodę na skutek czynu przeciwko matce w czasie ciąży, uszkadzającego płód lub powodującym zmiany w jego rozwoju; może dochodzić odszkodowania od PZU gdy ojciec zmarł na skutek wypadku przy pracy

- dopuszczalna darowizna na rzecz dziecka poczętego

Orzecznictwo realizuje premię nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur, traktuje go tak, jakby był podmiotem ilekroć chodzi o jego korzyść.

Fakt urodzenie jest podstawą do spisania przez urząd stanu cywilnego AKTU URODZENIA.

  1. Zdolność prawna osoby fizycznej

Zdolność prawna osoby fizycznej może wyjątkowo podlegać ograniczeniom - musi to wynikać ze szczególnych przepisów.

Ograniczenia:

ZDOLNOŚĆ DZIEDZICZENIA - zdolność do nabycia spadku lub zapisu.

- niezdolność bezwzględna - nie może po nikim dziedziczyć

- niezdolność względna - nie może dziedziczyć po oznaczonej osobie

ZDOLNOŚĆ SĄDOWA - właściwość jednostki ludzkiej lub określonego tworu organizacyjnego, polegająca na tym, że mogą być one stronami lub uczestnikami postępowania sądowego w sprawach cywilnych.

Art. 64 §1 k.p.c. - każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona.

  1. Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej

Rozumiana szeroko: ZDOLNOŚĆ DO DZIAŁAŃ PRAWNYCH (np. także wyrządzenie szkody).

Rozumiana wąsko: tylko dokonywane w drodze oświadczeń woli czynności prawne.

Osoba fizyczna może:

Decydują wiek i ubezwłasnowolnienie. Nie ma naturalnej niezdolności do czynności prawnych (np. choroba psychiczna to wada oświadczenia woli).

UBEZWŁASNOWOLNIENIE:

  1. Całkowite:

- osoba ukończyła 13lat,

- nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem (choroba psychiczna, niedorozwój, pijaństwo, narkomania).

Traci zdolność do czynności prawnych; ustanowiona całkowicie opieka; zakaz zawarcia małżeństwa.

  1. Częściowe:

- osoba pełnoletnia

- te same powody co całkowite, jednak jej stan nie uzasadnia całkowitego

- potrzebna jej pomoc przy prowadzeniu własnych spraw

Ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych; ustanawia się dla niego kuratora.

O ubezwłasnowolnieni orzeka sąd wojewódzki.

NIE MAJĄ ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH - art. 12 k.c. :

Czynność prawna dokonana przez taką osobą jest nieważna.

Nieważność jest bezwzględna (art. 14 k.c. - umowa powszechnie zawierana w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego staje się ważna z chwilą wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie tej osoby).

W jej imieniu działa przedstawiciel ustawowy (nie jest to możliwe przy zawieraniu małżeństwa, uznaniu dziecka, sporządzaniu lub odwołaniu testamentu).

Nie ma zdolności procesowych.

Przedstawiciel ustawowy - jest upoważniony z mocy ustawy do dokonywania czynności prawnych za osobę pozbawioną/ograniczoną zdolności do czynności prawnych, może wyrażać zgodą na ich dokonywanie. Jego czynności wywierają skutki bezpośrednio dla reprezentowanego (np. rodzice, opiekunowie, kuratorzy).

OGRANICZONĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH MAJĄ - art.15 k.c. :

Dokonuje czynności prawnych sama, ale do jej ważności konieczna jest zgoda przedstawiciela ustawowego:

- czynności rozporządzające

- czynności zobowiązujące

Traktowany jako osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych:

- czynności, które nie są po jego stronie ani zobowiązujące, ani rozporządzające

- umowy w sprawach codziennych

- nawiązywanie stosunku pracy i czynności jej dotyczące

- rozporządzanie swoim zarobkiem

- czynności dotyczące przedmiotów oddanych jej do swobodnego użytku

Traktowany jako osoba niezdolna do czynności prawnych:

- np. sporządzenie i odwołanie testamentu

Okoliczność, że ta osoba może dokonywać niektórych czynności prawnych nie wyłącza uprawnienia przedstawiciela ustawowego do ich podjęcia w jej imieniu, bez jej udziału.

PEŁNA ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH - art. 11 k.c. :

Może dokonywać wszelkich czynności prawnych w granicach swojej zdolności prawnej; ma pełną zdolność procesową.

  1. Tożsamość osoby fizycznej

Osoba fizyczna do zidentyfikowana jednostka ludzka. Wielkie znaczenie przywiązuje się do jej cech ściśle osobistych. W prawie cywilnym podstawowe znaczenie mają:

Tożsamość osoby fizycznej - całokształt cech, które składają się na jej prawną indywidualizację.

Dane personalne służą indywidualizacji człowieka:

Każdy człowiek ma prawo do swojej tożsamości. Kontrowersje przy przysposobieniu całkowitym - konflikt między tajemnicą przysposobienia i prawem do tożsamości; podobne przy sztucznym zapłodnieniu.

Ochronie tożsamości służy rejestr aktów stanu cywilnego oraz ewidencja ludności.

  1. Stan cywilny

Ujęcie wąskie:

Stan cywilny jest rodzajem stanu prawnego człowieka - jego sytuacji prawnej w obowiązującym systemie prawnym. Na ten stan składają się:

Stan cywilny oznacza sytuację prawną człowieka w rodzinie (rodzice-dzieci, mąż-żona).

Stan cywilny jest przedmiotem tzw. Praw stanu cywilnego. Cechy stanu cywilnego:

Ujęcie szerokie: Zalicza się także ściśle osobiste cechy człowieka, jak wiek, płeć, stan zdrowia psychicznego, itp.

Ujęcia formalne: Stan cywilny to wszelkie dane wpisywane do ksiąg stanu cywilnego.

O stanie prawnym osoby decydują różnego rodzaju zdarzenia prawne:

Stan cywilny jest dobrem osobistym w rozumieniu art. 23 k.c. Podlega ochronie przewidzianej w art. 24 k.c. Ochrona specjalna polega na ustaleniu stanu cywilnego tak, żeby nie było żadnych wątpliwości.

Dochodzenie stanu cywilnego - postępowanie zmierzające do ustalenia praw stanu cywilnego (może polegać na ustaleniu pozytywnym lub zaprzeczeniu, deklaratywnym stwierdzeniu lub konstytutywnym ukształtowaniu). Powództwo może wytoczyć tylko osoba osobiście i bezpośrednio zainteresowana. Specjalny tryb procesowy.

W sposób specjalny stan cywilny jest chroniony w aktach stanu cywilnego (prawo o aktach stanu cywilnego) - szczególny sposób dokumentacji zdarzeń wpływających na stan cywilny. Akty stanu cywilnego mają szczególną moc dowodową - wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, ich niezgodność z prawdą może być udowodniona tylko w postępowaniu sądowym.

  1. Stan osobisty

Stan osobisty - cechy człowieka o charakterze ściśle osobistym, np. wiek, płeć(problem transseksualizmu-po zmianie płci może być zmieniony akt stanu cywilnego), stan zdrowia. Prawa stanu osobistego nie mają charakteru wzajemnego, tylko dotyczą jednego określonego podmiotu. Są chronione na zasadach ogólnych.

  1. Dobra osobiste

W k.c. nie ma definicji. Art. 23. k.c. przykładowe wyliczenie.

Dobra osobiste - uznane przez system prawny wartości ściśle związane z jednostką ludzką; indywidualne wartości świata uczuć, stanu psychicznego człowieka; dobra niemajątkowe, co nie wyłącza ich znaczenia w strefie majątkowej.

Nie ma jednego prawa osobistego. ISTNIEJE TYLE RÓŻNYCH PRAW OSOBISTYCH, ILE JEST DÓBR OSOBISTYCH KORZYSTAJĄCYCH Z ICH OCHRONY.

Cechy praw osobistych jako PRAW PODMIOTOWYCH:

Art. 23 k.c. dobra osobiste pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Ochrona dóbr osobistych jest WSZECHSTRONNA. Może mieć charakter:

Dozwolona krytyka, tzn. podjęta w interesie społecznym i dokonana w sposób rzetelny i rzeczowy nie jest naruszeniem cudzego dobra.

W razie dokonania naruszenia uprawniony może żądać, aby ten, kto się go dopuścił, usunął jego skutki, w szczególności, żeby złożył odpowiednie oświadczenia. Bezprawność działania jest konieczna do powstania roszczenia. Nie jest konieczna wina - ochrona obiektywna.

OCHRONA CZCI (także cześć pracownicza) - dotyczy jej większość orzeczeń z zakresu praw osobistych. Naruszenie może nastąpić przez pomówienie o ujemne postępowanie w życiu rodzinnym i osobistym, a także przez zarzucenie niewłaściwego postępowania w życiu zawodowym (lub w szkole).

SZKODA MAJĄTKOWA - w wypadku, gdy powstała na skutek naruszenie dobra osobistego, uprawniony może dochodzić jej naprawienia na zasadach ogólnych (art. 24 §2 k.c.). Podstawą odpowiedzialności jest wina sprawcy szkody.

ZADOŚĆUCZYNIENIE - przyznanie ekwiwalentu pieniężnego w zamian za naruszenie dobra osobistego, cierpienie moralne (art. 448 k.c.). Przysługuje pokrzywdzonemu tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie:

Niektóre dobra osobiste chronione są także przez przepisy szczególne, odnoszące się do tzw. praw na dobrach niematerialnych. Art. 23 §3 k.c. przepisy paragrafów poprzedzających nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, np. w prawie autorskim.

  1. Zamieszkanie

Miejsce zamieszkania ma wiele istotnych następstw w prawie cywilnym (np. miejsce zawarcia umowy wg. miejsca zamieszkania oferenta). Jest to miejscowość, a nie konkretny adres. Decydują przesłanki faktyczne (nie mylić z zemeldowaniem -prawo adm.).

Art. 25 - 28 k.c. zasady ustalania miejsca zamieszkania osoby fizycznej.

Art. 25 k.c. miejscowość, w której dana osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu:

Osoba fizyczna może mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.

POCHODNE MIEJSCE ZAMIESZKANIA - ustawa określa miejsce zamieszkania niektórych osób poprzez miejsce zamieszkania innej osoby:

  1. Koniec bytu osoby fizycznej

Zdolność prawna osoby fizycznej ustaje wraz z jej śmiercią i z tą chwilą wygasają jej prawa i obowiązki niemajątkowe, a majątkowe przechodzą na spadkobierców.

Dokumentem stwierdzającym fakt śmierci jest akt zgonu wpisany do ksiąg stanu cywilnego.

Możliwe jest sądowe stwierdzenie zgonu gdy:

Postanowienie wydaje sąd rejonowy. Orzeczenie ma charakter deklaratoryjny - jedynie stwierdza stan faktyczny.

ZAGINIONY - ten, o którym nie wiadomo czy żyje, czy zmarł.

UZNANIE ZA ZMARŁEGO - wymagane:

  1. wypadki normalne - bez szczególnych okoliczności zwiększających prawdopodobieństwo śmierci:

- od końca roku, w którym wg. istniejących wiadomości jeszcze żył, upłynęło 10 lat

- 5lat, jeżeli w chwili uznania za zmarłego skończyłby 70lat

- nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym ukończyłby 23 lata

b) wypadki kwalifikowane - wyższe prawdopodobieństwo śmierci:

- podróż morska lub powietrzna, katastrofa okrętu lub samolotu - 6m-cy od dnia katastrofy; lub gdy statek zaginął - od dnia, w którym miał przypłynąć do portu; albo - 2lata od ostatniej informacji o nim

- inne bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia (np. pożar, powódź) - po upływie 1 roku od dnia ustania niebezpieczeństwa

- wojna lub działania wojenne

Orzeka sąd rejonowy po przeprowadzeniu postępowania. Charakter konstytutywny - tworzy nowy stan prawny. Chwila najbardziej prawdopodobna; jeżeli nie da się ustalić - pierwszy możliwy dzień uznania za zmarłego. Na podstawie orzeczenia sporządza się akt zgonu.

DOMNIEMANIE ŚMIERCI - zaginiony żył do chwili ustalonej jako data śmierci. Skutki są takie same jak w przypadku rzeczywistej śmierci, np. otwarcie spadku, ustanie małżeństwa, wygaśnięcie praw i obowiązków niemajątkowych.

Domniemanie równoczesnej śmierci - komorienci.

Może się zdarzyć, że osoba uznana za zmarłą w rzeczywistości żyje albo zmarła w innej chwili niż ustalona. Domniemanie śmierci jest nieusuwalne, ale może być usunięta jego podstawa (orzeczenie sądu).



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Osoby fizyczne zdolność do czynności prawnych konspekt wykładu z 26 10 2015
4 )Firma osoby fizycznej
063 Ustawa o zrycza towanym podatku dochodowym od niekt rych przychod w osiaganych przez osoby fizyc
Osoby fizyczne i osoby prawne 3
Ekonomia - Podstawy prawne oraz proces tworzenia jednostek gospodarczych, Spółki osobowe: (tylko oso
POJĘCIE OSOBY FIZYCZNEJ, PRAWO OGÓLNE
2io 8cwiadczenia+o+uczestnictwie+w+sp d3 a3ce+przekszta a3conej+osoby+fizycznej XZXRSLL7U3J3XNQLHTEL
OSOBY FIZYCZNE, NAUKA, Studia, Ekonomia
ArsLege zdolno prawna osoby fizycznej
Podejmowanie dzialalnosci gospodarczej przez osoby fizyczne
269 Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyc
Przedsiębiorstwo osoby fizycznej wniesione aportem do, Gazeta Podatkowa
ZUS SR3 Oświadczenie o dochodzie osiąganym przez osoby fizyczne, O)świadczenie o dochodzie osiąganym
badanie i ocena zdolnosci kredytowej osoby fizycznej (3 str
Ustawa o zryczatowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
BAS Posiadanie broni strzeleckiej przez osoby fizyczne

więcej podobnych podstron