Lekcja 15:
Pomiar światła

Pomiar światła

Koniec z nieprawidłowym naświetlaniem

Pomimo zaawansowanych technologicznie aparatów, ciągle jeszcze zdarzają się zbyt ciemne lub prześwietlone slajdy, mętne kolory i czarne jak smoła sylwetki w miejsce rozpromienionych twarzy. Czy jest to wina zepsutego aparatu, czy braku umiejętności fotografa?

Przejdźmy od razu do rzeczy - w produkcji filmów i technice obróbki końcowej dokonał się taki sam postęp jak w wytwarzaniu aparatów fotograficznych, więc zdjęcia odbierane z laboratorium są raczej naświetlone prawidłowo. Tym większe jest zdziwienie, gdy coś jednak pójdzie źle. Rzecz w tym, aby wiedzieć co się stało. Jednak jeszcze lepiej jest temu zapobiec. Jeżeli weźmiesz sobie do serca poniższe porady, nic już więcej nie powinno pójść źle!

Co to jest film fotograficzny?

Nic się nie zmieniło od kiedy wynaleziono fotografię na błonie srebrowej - filmy są pokrywane światłoczułą warstwą metalicznego srebra. Aby zrobić zdjęcie aparat potrzebuje światła. Pytanie tylko ile tego światła musi dotrzeć do filmu, aby rezultatem było dobre zdjęcie?

Cztery czynniki decydują o tym, jak dużo szczegółów obiektu może być uchwyconych na zdjęciu:

• ilość światła wokół obiektu

• czułość filmu (numer ISO),

• jasność obiektywu,

• wielkość przysłony i długość czasu ekspozycji.

Bazując na rodzaju filmu, zależność pomiędzy ilością światła, a parametrami ustawienia aparatu musi być prawidłowa.

W przeciwnym wypadku rezultatem będzie źle naświetlone zdjęcie. Te odchylenia od wartości optymalnych będą uwidocznione poprzez blade, wymyte kolory,
nadmierny kontrast, czy matowe odcienie szarości. Jeśli nie dość światła pada na film, to zdjęcia są niedoświetlone - szare, nieprzejrzyste.

Prawidłowa ekspozycja = Najlepsze rezultaty

Pomimo dużej tolerancji naświetlania oferowanej przez filmy kolorowe, nadal trzeba być dokładnym gdy się je używa. Ściśle mówiąc, zarówno niedoświetlenie jak i prześwietlenie zdjęcia powoduje redukcję informacji niesionej przez obraz i w konsekwencji zbyt dużą gęstość negatywów. Z technicznego punktu widzenia film może pomieścić ściśle określoną ilość informacji. Jednak zbyt mało lub zbyt dużo światła prowadzi nie tylko do zmiany gęstości poszczególnego negatywu lub slajdu, lecz także, w przypadku materiałów kolorowych, do zmiany kolorów widma, które uważamy za "normalne". Najbardziej istotne jest to, że zmniejsza się ilość widocznych szczegółów. W bardzo jasnych częściach obrazu widać tylko białe plamy. Drugim, skrajnym przypadkiem są rozmyte, czarne cienie. Negatywy ukazujące jedynie ślad informacji są bezużyteczne i stracone na zawsze. Mimo że znaczne prześwietlenie oznacza utratę ostrości oraz nieprawidłowe odwzorowanie odcieni szarości i kolorów, nadal, z reguły, możliwe jest zrobienie odbitek.

Odpowiednia ilość

Poza całkowitą ilością światła istnieje jeszcze jeden czynnik, który także ma istotny wpływ na jakość fotografii. W języku technicznym zdolność filmu do odzwierciedlania odpowiedniego zakresu wartości jasności jest nazywana zakresem kontrastu. Jednym z najważniejszych warunków uzyskania dobrej jakości fotografii jest odzwierciedlenie tylu odcieni szarości i kolorów na ile pozwala użyty film. Zakres kontrastu negatywów i slajdów jest różny. Filmy wysokoczułe różnią się od tych o niskiej czułości.
Stopień, w jakim nieprawidłowa ekspozycja wpływa na zdjęcie zależy także od typu filmu. W przybliżeniu można powiedzieć, że:

• Negatywy mają większą tolerancję naświetlania i zakres kontrastu. Tak więc mogą być lekko prześwietlane lub niedoświetlane.

• Filmy o niskiej czułości muszą być naświetlane dokładniej, ponieważ mają "twardsze" właściwości i są bardziej skłonne do ukazywania błędów.

• Filmy wysokoczułe są trochę bardziej "miękkie" tak jak specjalne filmy do portretów. Tolerują więc lekkie odchylenia od optymalnych wartości ekspozycji.

• Filmy forsowane charakteryzują się większym kontrastem. Posiadają mniejszą tolerancję naświetlania.

Slajdy zawsze muszą być naświetlane dokładnie. Późniejsze poprawki możliwe są tylko poprzez zmianę obróbki filmu.

		Porównywalność przez normalizację
		Co oznacza ISO?
		Kontrast to sedno sprawy
		Kiedy obiekt jest mało kontrastowy
		Kontrast obiektu i dopasowanie zakresu kontrastu
		Problem: bardzo kontrastowe oświetlenie
		Stosowanie filmów o niskiej gradacji
		Ustawienia korygujące

---