ARTYKULACJA

1. W językoznawstwie - ruchy oraz układ narządów mowy (warg, języka, podniebienia miękkiego, wiązadeł głosowych) w trakcie wymawiania poszczególnych głosek. Artykulacja mowy jest podstawą melodii zdania (melodii języka).

2. W muzyce - jeden z elementów określający sposób wzbudzania dźwięków (np. legato, staccato). Wpływa na kolorystykę utworu, instrumentację, frazowanie oraz czyste i wyraźne realizowanie dźwięków (śpiew).

ARTYKULACYJNE NARZĄDY - (narządy mowy) zespół narządów będących elementami anatomicznymi organizmu ludzkiego, współdziałających bezpośrednio lub pośrednio w wytwarzaniu artykułowanych dźwięków (np. jama ustna z językiem, podniebieniem twardym, dziąsłami i zębami, wargi i krtań z wiązadłami głosowymi, podniebienie miękkie z języczkiem).

CELE ĆW. ARTYKULACYJNYCH

• Wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg i podniebienia,

• Wyczucie ruchu, i położenie narządów mowy - nauka kinestezji,

UWAGI METODYCZNE DO ĆWICZEŃ

• Prowadzenie w formie zabawy,

• Przed ćw. właściwymi , należy usprawnić narządy artykulacyjne

• Prowadzenie ćw. na samogłoskach, spółgłoskach, sylabach, wymawianie trudnych wyrazów, i trudnych grup spółgłoskowych

• Ćw. w zespołach 3-4-osobowych, dwa razy w tyg. Po 20-25 minut, w pozostałe dni poświęcić chwilę, by wiedziało, że nie jest nam obojętne,

• Najlepsze do pracy są małe zespoły/indywidualizacja, motywacja,

• Bez pospiechu,

• Powinny być poprzedzone ćw. oddechowymi, logarytmicznymi, słuchu fonematycznego, i usprawniającymi narządy mowy,

• mogą być prowadzone równolegle z ćw. pomocniczymi , stopień pomocniczych zależy od stan artykulacji dzieci,

• rozpoczynamy u 3-letnich dzieci od głosek które powinny wymawiać przechodząc do nowych

ĆWICZENIA ŻUCHWY

• opuszczenie i podnoszenie,

• ruchu poziome z otwartymi i zamkniętymi wargami na przemian,

• ruchy do przodu i do tyłu

ĆWICZENIA WARG

• wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych,

• zakładanie warg na siebie,

• cmokanie, parskanie,

• przesadna artykulacja samogłosek, odciąganie na przemian kącików warg,

• dmuchanie, przez wargi w kształcie dziubka, bokiem, z zębami górnymi na dolnej wardze,

jak przy ,,f,, ,

• nadymanie policzków, i powolne wypuszczanie powietrza ustami, nosem

ĆWICZENIA JĘZYKA

• wysuwanie i chowanie,

• wysuwanie daleko na brodę,

• oblizywanie warg i brody,

• dotykanie nosa,

• wypychanie policzków,

• spłaszczanie, zwężanie, w rureczkę,

• klaskanie końcem i środkiem języka

ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO

• ziewanie

• kaszlenie z językiem wysuniętym,

• chrapanie na wdechu i wydechu,

• wdech przez nos, wydech ustami

RODZAJE ĆW. ARTYKULACYJNYCH (Mających na celu doskonalenie artykulacji głosek)

• Ćw. w artykulacji głosek

Cel utrwalanie poprawnej wymowy głosek już wymawianych lub uzyskanie ich prawidłowej artykulacji

1. spółgłosek, które powinny się do 3 r.ż. pojawić,

2. spółgłosek trudniejszych: ś, ć, ź, dź, ń, i, j, ą, ę, h, ch, u,ó, sz, cz, dż.

Te głoski stwarzają duże trudności dzieciom z zaburzona percepcją słuchową i wzrokową,

dotyczącą wyrazów zawierających:

- głoski tracące dźwięczność,

- zmiękczenia,

- dwuznaki,

- różnicowanie pisowni - ą, ę, od em, om, on,

- różnicowanie pisowni - i, j,

- różnice ortograficzne - ż - rz; u - ó; ch - h,

Wymagają ćwiczeń słuchu fonematycznego, ćwiczeń artykulacyjnych Wskazując na prawidłowe ułożenie języka.

3. Samogłosek

Polegają na dokładnym wypowiadaniu każdej z nich: szeptem, na głos, każdą osobno i razem

Ćw. wykonuje się przed lustrem, kontrolując układ warg.

• Utrwalanie i automatyzacja artykulacji głosek

Automatyzacja - wykonywanie ruchów bez udziału świadomej kontroli, dzięki samoczynnej funkcji

ośrodków nerwowych poza korą mózgową,

Cel utrwalanie i automatyzacja ruchów narządów mowy charakterystycznych dla nowo nauczanej głoski.

Rodzaje  etapy

1. utrwalanie artykulacji głosek

2. automatyzacja głosek przez zabawę i inne formy (przykłady: trasata, dryn, dryn, drum, ćwir, prr, gruchu, frrrrrrr, brr lub domino wyrazowe - ZEGAR ROSA ARBUZ ZŁOTO OSIEM MALUTKI IGŁA AGREST TOREBKA)

• Ćw. w różnicowaniu głosek opozycyjnych

Cel ćwiczenie słuchu fonematycznego, kształcenie umiejętności różnicowania słuchowego

Ćw. rozróżniania głosek opozycyjnych

Ćw. różnicowania samogłosek

Należy łączyć je z ćw. fonacyjnymi i usprawniającymi narządy mowy o charakterze

słuchowo-gestowym.

- zabawy: PAN PYTALSKI, POKŁON KRÓLOWI

Demel G. ,,Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola,, WsiP, W-wa,1994, str.19, 46

Skorek E. ,, Z logopedia na ty- podręczny słownik logopedyczny,, IMPULS, K-ów, 2002, str.23, 37,

Chmielewska E. ,,Zabawy logopedyczne i nie tylko,, MAC , Kielce 1995 str.12,

---