Adam Mickiewicz

WIRTUALNA BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ

VIRTUAL LIBRARY OF POLISH LITERATURE

Adam MICKIEWICZ

Dr Bolesław Oleksowic

Urodził się 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu niedaleko Nowogródka lub w

Nowogródku. Na chrzcie (12 II 1799) otrzymał imiona: Adam Bernard.

Pochodził z rodziny drobnoszlacheckiej. Jego ojciec, Mikołaj, był

nowogródzkim adwokatem, matka, Barbara z domu Majewska, córk± ekonoma z

Czombrowa. W 1807 r. rozpocz±ł naukę w prowadzonej przez dominikanów

powiatowej szkole w Nowogródku. Z tego okresu pochodz± pierwsze próby

poetyckie. 16 maja 1812 r. umiera ojciec poety; jego ¶mierć spowoduje

pogorszenie warunków materialnych rodziny. Latem tegoż roku na Litwę

wkraczaj± wojska Napoleona, maszeruj±ce na Moskwę. Nowogródek go¶ci króla

westfalskiego Hieronima. Mieszkańcy uroczy¶cie ¶więtuj± rocznicę urodzin

cesarza. W kilka miesięcy póĽniej Mickiewicz obserwuje odwrót resztek

Wielkiej Armii. W szkole dominikanów, w której się uczył, urz±dzono

lazaret.

W 1815 r. wyjeżdża do Wilna, gdzie wstępuje na tamtejszy uniwersytet,

który wówczas stanowił ważny o¶rodek kultury o¶wieceniowej na Litwie.

Studiuje na Wydziale Nauk Fizycznych i Matematycznych. Uczęszcza też na

wykłady na Wydziałach: Nauk Moralnych i Politycznych oraz Literatury i

Sztuk Wyzwolonych. Równocze¶nie stara się o przyjęcie do działaj±cego przy

uniwersytecie Seminarium Nauczycielskiego. Ze względu na swoj± sytuację

materialn± ubiega się też o stypendium rz±dowe, przyznawane kandydatom

sposobi±cym się do stanu nauczycielskiego. Po skończeniu studiów będzie je

musiał odpracować w szkole wskazanej przez władze uczelni. Był jednym z

założycieli tajnego Towarzystwa Filomatów (1817), którego celem była praca

samokształceniowa i naukowa, póĽniej też działalno¶ć wychowawcza i

patriotyczna w¶ród młodzieży uniwersyteckiej. "Tygodnik Wileński" (1818,

VI, s. 254 - 256) zamieszcza na swoich łamach Zimę miejsk±, pierwszy

drukowany wiersz Mickiewicza. W 1819 r. kończy naukę, uzyskuj±c stopień

magistra. Ze studiów wyniesie dobre przygotowanie humanistyczne w zakresie

filologii klasycznej, historii, teorii poezji i wymowy. Zostaje skierowany

do pracy w powiatowej szkole w Kownie ( 1819 - 1823). W 1822 w Wilnie

ukazuje się, dedykowany przyjaciołom, pierwszy tom Poezyj (tu m.in.

Ballady i romanse ).Nowatorstwo zbioru spowoduje, że rok 1822 zostanie

uznany za datę przełomu romantycznego w Polsce. W rok póĽniej Mickiewicz

wydaje drugi tom Poezyj, w jego skład weszły: Grażyna, II i IV cz.

Dziadów.

W lipcu 1823 r., w Wilnie, rozpoczyna się ¶ledztwo w sprawie tajnych

zwi±zków młodzieży na Litwie. W nocy z 4 na 5 listopada tegoż roku zostaje

aresztowany Mickiewicz. Przebywa w więzieniu, w klasztorze bazylianów, do

maja 1824. Skazany za "szerzenie nierozs±dnego polskiego nacjonalizmu przy

pomocy nauczania" na pracę nauczyciela w "oddalonych od Polski guberniach"

jesieni± 1824 opuszcza Litwę.

Pięcioletni pobyt w Rosji odegrał ważn± rolę w życiu Mickiewicza. Najpierw

przebywał krótko w Petersburgu, potem w Odessie ( sk±d odbył w r. 1825

wycieczkę na Krym, jej owocem będ± Sonety krymskie ). Okres od grudnia

1825 do kwietnia 1828 spędził w Moskwie, zatrudniony formalnie w

kancelarii generała - gubernatora. W Moskwie i Petersburgu wszedł w

¶rodowisko elity intelektualnej i towarzyskiej. Zyskał sławę poety

romantycznego, jego improwizacje wzbudzały w salonach powszechny zachwyt.

Poznał poetów rosyjskich, m.in. Puszkina, zaprzyjaĽnił się z niektórymi

dekabrystami (K. Rylejew, A. Biestużew). Wiedzę, jak± zdobędzie na temat

imperium rosyjskiego, despotyzmu carskiego, wykorzysta w póĽniejszej

twórczo¶ci. W 1826 r. w Moskwie publikuje Sonety, w 1828 r. w Petersburgu

Konrada Wallenroda. Ostatni rok pobytu w Rosji spędził w Petersburgu.

Dzięki pomocy zaprzyjaĽnionych Rosjan uzyskał paszport i w maju 1829, na

angielskim parowcu płyn±cym do Hamburga, opu¶cił Rosję.

Podróżował po Europie: Niemcy (w Berlinie słuchał wykładów Hegla, w

Weimarze poznał Goethego, w Bonn A. W. Schlegla), Czechy (poznał V.

Hankę), Szwajcaria, Włochy. W Rzymie doszła go wie¶ć o wybuchu powstania w

Warszawie. Nie wzi±ł w nim udziału, choć z fałszywym paszportem wyruszył

do kraju (dotarł do Wielkopolski).

W marcu 1832 r. jedzie do Drezna. Tu powstaj±: III cz. Dziadów (wyd. Paryż

1832), fragmenty tłumaczenia Giaura Byrona. W lipcu tego roku wyjeżdża do

Paryża, w którym z niewielkimi przerwami spędzi resztę życia. Pocz±tkowo

wł±czył się w prace emigracji. Został członkiem Towarzystwa Literackiego,

Towarzystwa Litwy i Ziem Ruskich, w 1833 był redaktorem i głównym

publicyst± "Pielgrzyma Polskiego". Swoje przemy¶lenia na temat misji

Polski i zadań emigracji zawarł w Księgach narodu polskiego i

pielgrzymstwa polskiego (1832). W 1834 wydaje Pana Tadeusza.

Zawiedziony w nadziejach na bliski przewrót polityczny w Europie,

zniechęcony "potępieńczymi swarami" emigracji, odsuwa się od życia

publicznego. Przeżywa wówczas okres pogłębienia życia religijnego, czyta

mistyków: Boehmego, Saint-Martina.

W 1834 ożenił się z Celin± Szymanowsk±. Mickiewicz nie miał stałych

dochodów, założenie rodziny pogłębiło i tak trudn± sytuację materialn± (w

l. 1835 - 1850 urodziło się 6 dzieci). Od listopada 1839 wykładał

literaturę łacińsk± w Akademii w Lozannie, lecz jesieni± 1840 r. przerywa

działalno¶ć wykładow± , by obj±ć katedrę literatury słowiańskiej w Collége

de France. Wykłady paryskie cieszyły się żywym zainteresowaniem nie tylko

emigracji polskiej. W¶ród słuchaczy byli też m.in. Rosjanie, Włosi, Czesi,

Francuzi (J. Michelet, E. Quinet, George Sand ).

W lipcu 1841 r. Mickiewicz poznaje Andrzeja Towiańskiego. Po rozmowie z

nim uwierzy w jego posłannictwo i przyjmie głoszone przezeń nauki.

Niebawem stanie się głównym ich głosicielem i przywódc±, założonego przez

Towiańskiego, Koła Sprawy Bożej. Pogl±dy polityczne Mickiewicza, którym

daje wyraz w swoich wykładach oraz propaganda towianizmu spowoduj±, że w

maju 1844 władze zawiesz± Mickiewicza w czynno¶ciach profesora.

W marcu 1848 zorganizował Legion, walcz±cy we Włoszech do lipca 1849. Cele

ideowe walki przedstawił w Składzie zasad. Wraz z grup± emigrantów

różnych narodowo¶ci zakłada w Paryżu dziennik "La Tribune des Peuples",

głosz±cy radykalny program społeczny. Wkrótce pismo zostało zawieszone a

Mickiewicz wraz z innymi Polakami, wskutek interwencji ambasady

rosyjskiej, porzuca redakcję. W 1852 otrzymał posadę w Bibliotece

Arsenału.

W 1855, podczas wojny krymskiej, udał się do Turcji, by wesprzeć akcję

organizowania legionu polskiego do walki z Rosj±. Zmarł w Stambule,

prawdopodobnie na cholerę, 26 listopada 1855 r. Zwłoki przewieziono do

Francji i pochowano na cmentarzu w Montmorency. W 1890 trumna została

przeniesiona do katedry wawelskiej w Krakowie.Born on 24 December 1709 in

Zaosie near Nowogródek or in Nowogródek itself. He was baptised on 12

February 1799 and given the names Adam Bernard. He came from a family of

minor gentry. His father, Mikołaj, was an attorney in Nowogródek, and his

mother, Barbara (née Majewska) was the daughter of a steward from

Czombrów. In 1807 he commenced his education in the district school in

Nowogródek, which was run by the Dominicans. His first poetic attempts

came from this period. On 16 May 1812 the poet’s father died, which

brought about a deterioration in the family’s material conditions. In the

summer of the same year Napoleon’s troops, heading for Moscow, marched

into Lithuania. Nowogródek hosted Hieronim, the Westphalian king. The

citizens celebrated the emperor’s birthday with due ceremony. A few months

later Mickiewicz observed the retreat of the remnants of the Grand Army. A

field hospital was organised in the Dominican school which he used to

attend.

In 1815 he left for Vilnius where he entered the university which at that

time was an important centre of Enlightenment culture in Lithuania. He

studied at the Physics and Mathematics Faculty. He also attended lectures

at the Faculties of Moral and Political Studies and Literature and Liberal

Arts. He simultaneously applied for admission to the Teachers’ Seminary

which was also at the university. Because of his material situation he

also applied for a state scholarship which was awarded to candidates

preparing for the profession of teacher. After graduation he would have

to work off the scholarship by teaching in a school appointed by the

university. He was one of the founders of the secret society, Towarzystwo

Filomatów (Philomats’ Society) (1817). Its aim was self-educational and

scientific work, but also the patriotic upbringing and education of

university youth. "Tygodnik Wileński" (1818, VI, pp. 254-256) published

Mickiewicz’s first printed poem: Zima Miejska. In 1819 he graduated from

university with an MA degree. He received a good humanistic education in

the fields of classical philology, history, the theory of poetry and

pronunciation. He was sent to a district school in Kowno (1819-1823). In

1822 the first volume of Poezyje (including Ballady i romanse), which was

dedicated to his friends, was published in Vilnius. The novelty of this

collection meant that the year 1822 is considered as the breakthrough of

Romanticism in Poland. One year later Mickiewicz published his second

volume of Poezyje. It included Grażyna and Dziady II and IV (Parts II and

IV of "Forefathers’ Eve").

In July 1823 in Vilnius an investigation into secret youth unions in

Lithuania was commenced. On the night of 4/5 November 1823 Mickiewicz was

arrested. He was imprisoned in a Basilian monastery until 1824. He was

sentenced for "the spread of unreasonable Polish nationalism through

teaching" to working as a teacher in "provinces remote from Poland" and

left Poland in the autumn of 1824.

His five-year stay in Russia played an important role in Mickiewicz’s

life. At first he briefly stayed at Petersburg, then in Odessa, from where

he travelled in 1825 to the Crimea, which resulted in the publication of

Sonety krymskie ("Sonnets from the Crimea"). From December 1825 until

April 1828 he lived in Moscow, where he was formally employed in the

office of the governor-general. He entered the environment of the

intellectual and social élites in Moscow and Petersburg. He achieved the

fame of a Romantic poet; his improvisations evoked general admiration in

the salons. He met Russian poets, Pushkin among others; he made friends

with some Decembrists (K. Rylejew, A. Biestuzew). In his later works he

would use the knowledge which he gained here about the Russian Empire and

the tsar’s despotism. In 1826 he published Sonety ("Sonnets") in Moscow,

then in 1828 Konrad Wallenrod ("Konrad Wallenrod") in Petersburg. He spent

the last year of his stay in Russia in Petersburg. In May 1829 he received

a passport thanks to the help of Russian friends and left Russia on an

English steamboat heading for Hamburg.

He travelled around Europe: in Berlin he listened to Hegel’s lectures, in

Weimar he met Goethe, in Bonn A.W. Schlegel, in today’s Czech Republic V.

Hanka. He also visited Switzerland and Italy. When in Rome he learned

about the outbreak of a rebellion in Warsaw. He did not take part in it

although he set off for his country with a false passport (he reached

Wielkopolska) (Great Poland).

In March 1832 he went to Dresden. There he wrote the third part of Dziady

("Forefathers’ Eve" III) (published in Paris 1832), and fragments of

translations from Byron. In July he left for Paris where, apart from brief

intervals, he would spend the rest of his life. At the beginning he became

involved in the work of émigré groups. He became a member of the Literary

Society and the Lithuanian and Russian Lands Society; in 1833 he was the

editor and main journalist of "Pielgrzym Polski" ("Polish Pilgrim"). He

included his thoughts on Poland’s mission and the tasks facing the émigrés

in Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego ("Books of the Polish

Nation and its Pilgrimage") (1832).

Mickiewicz, disappointed in his hopes for an early political coup d’état

in Europe and disheartened by "the hellish arguments" among the émigrés,

separated himself from public life. He then went through a period of a

deepening of religious life, he read mystical writers: Boehme,

Saint-Martin.

In 1834 he married Celina Szymanowska. Mickiewicz did not have any regular

income, and setting up a family worsened his financial situation, which

was already bad enough (in 1835-1850 his six children were born). From

November 1839 he lectured in Latin literature at the Lausanne Academy. He

abandoned, however, his lecturing activity in the autumn of 1840 in order

to take up the Chair of Slavic literature at the Collège de France. His

Parisian lectures aroused lively interest, and not only among Polish

émigrés. His audience also included Russians, Italians, Czechs and

Frenchmen (J. Michelet, E. Quinet, George Sand), among others.

In July 1841 Mickiewicz met A. Towiański. After a conversation with him

Mickiewicz became convinced about Towiański’s mission and accepted his

teachings. He would soon become their main propagator. He became a leader

of the Divine Matter Circle, which was founded by Towiański. Mickiewicz’s

political views (which he expressed in his lectures) and the propaganda of

Towiański’s ideas brought about his suspension as a professor by the

authorities in May 1844.

In March 1848 he organised the Legion, which fought in Italy until July

1849. Mickiewicz presented the ideals of this struggle in Skład zasad.

Along with a group of emigrants of various nationalities Mickiweicz

founded in Paris "La Tribune des Peuples", which propagated a radical

social programme. Soon the paper was suspended and Mickiewicz, together

with other Poles, abandoned the editorial office as a result of the

Russian Embassy’s intervention. In 1852 he obtained a post in the Arsenal

Library.

In 1855, during the Crimean War, he went to Turkey to support the action

of the organisation of a Polish legion for the struggle against Russia. He

died, probably of cholera, in Istanbul on 26 November 1855. His corpse was

transported to France and buried in the cemetery in Montmorency. In 1890

the coffin was transferred to the Wawel Cathedral in Kraków.

BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY

- Kronika życia i twórczo¶ci Mickiewicza: M. Dernałowicz, K.

Kostenicz, Z. Makowiecka, Kronika życia i twórczo¶ci Mickiewicza. Lata

1798 - 1824, Warszawa 1957; M. Dernałowicz, Od "Dziadów" czę¶ci trzeciej

do "Pana Tadeusza". Marzec 1832 - czerwiec 1834, Warszawa 1966; M.

Dernałowicz, Paryż, Lozanna. Czerwiec 1834 - paĽdziernik 1840, Warszawa

1996; Z. Makowiecka, Mickiewicz w Collège de France. PaĽdziernik 1840 -

maj 1844, Warszawa 1968; Z. Makowiecka, Brat Adam. Maj 1844 - grudzień

1847, Warszawa 1975; K. Kostenicz, Legion włoski i "Trybuna Ludów".

Styczeń 1848 - grudzień 1849, Warszawa 1969; Z. Kostenicz, Ostatnie lata

Mickiewicza. Styczeń 1850 - 26 listopada 1855, Warszawa 1978

- A. Ł. Pogodin, Adam Mickiewicz. Jego żizń i tworczestwo. T. I -

II, Moskwa 1912

- J. Kleiner, Mickiewicz. T. I: Dzieje Gustawa, Lwów 1934;T. II (

cz. 1 - 2 ): Dzieje Konrada, Lublin 1948

- W. Wentraub, The poetry of Adam Mickiewicz, S-Gravenhage (Haga )

1954

- Adam Mickiewicz in World Literature, Berkeley and Los Angeles

1956

- W. Borowy, O poezji Mickiewicza. Przedmowę napisał K. Górski, T.

I - II, Lublin 1958

- Z. Stefanowska, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu,,

Warszawa 1976

- Cz. Zgorzelski, O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Próby zbliżeń i

uogólnień, Warszawa 1977

- A. Witkowska, Mickiewicz. Słowo i czyn, Warszawa 1983

- J. - Ch. Gille - Maisani, Adam Mickiewicz, poéte national de la

Pologne. Etude psychanalytique et caractérologique, Montreal 1987, Paris

1987

- Adam Mickiewicz aux yeux des Français. Textes reunis, établis et

présentés avec l´introduction, commentaires, et notes par Z. Mitosek.

Préfaces L. Le Guillon, D. Beauvois, Warszawa 1992

- Z. Sudolski, Mickiewicz. Opowie¶ć biograficzna, Warszawa 1995

- J. Łukasiewicz, Mickiewicz, Wrocław 1996

DZIADY WILEŃSKIEDZIADY DREZDEŃSKIEKSIĘGI PIELGRZYMSTWA

I NARODU POLSKIEGO

OBJA¦NIENIA DO "SOFIJÓWKI" PAN TADEUSZWIERSZE

BIOGRAMY

WIRTUALNA BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ

VIRTUAL LIBRARY OF POLISH LITERATURE

OPRACOWANIE: MAREK ADAMIEC

---