TEATR W PRZEDSZKOLU
„Dziecko nie jest aktorem ,ono bawi się w teatr”
Zabawy teatralne to ważny element pracy pedagogicznej przedszkola. Teatr, będący z natury rzeczy syntezą sztuk, wykorzystuje wszystkie środki wyrazu artystycznego charakterystyczne dla różnych rodzajów twórczości. .Kontakt dzieci z teatrem to nie tylko oglądanie spektakl, ale przede wszystkim zabawa w teatr.
Dziecko w wieku przedszkolnym ma naturalną potrzebę wyrażania się w różnych formach ekspresji: w mowie, ruchu, geście, rysunku, śpiewie. Z uwagi na to, że w przedszkolu prowadzone są zajęcia aktywizujące spontaniczną kreatywność dzieci, zabawa w teatr może być najbardziej interesującym i wyrazistym efektem tej pracy ujawniającym doświadczenia i osiągnięcia dzieci.
Teatr jest dla dzieci rzeczywistością wyjątkową, w której wszystko może się zdarzyć a odtwórca roli ma okazję realizować swoje marzenia, by stać się kimś innym. Wprowadzenie dzieci w świat sztuki poprzez zabawy teatralne przynosi im wiele korzyści, rozwija wyobraźnie, doskonali mowę, która staję się wyrazista i melodyjna, sprzyja umuzykalnieniu, rozwija płynność ruchów oraz zwiększa poczucie własnej wartości Jest również okazją do wspaniałej zabawy, dającej wiele satysfakcji. Udział dzieci w odtwarzaniu treści utworu skłania je do zapamiętywania, koncentrowania uwagi na określonej działalności, kulturze mówienia i zachowania się. Podczas zajęć z tej dziedziny przedszkolak maże dowiedzieć się, jak powstaje sztuka teatralna i wzbogacić swój słownik o takie pojęcia jak np. reżyser, rekwizyty, dekoracja, kostiumy, ruch sceniczny, drama czy pantomima.
Zabawy w teatr wywierają duży wpływ na postawy moralne dzieci, wyostrzają zmysł obserwacji, kształtują osobowość i rozładowują nagromadzone emocje. Każde dziecko w wieku przedszkolnym pragnie sukcesu i uznania. Właśnie przedszkolne zajęcia teatralne stwarzają ku temu najlepsze warunki.
W wychowaniu dziecka trzeba kłaść duży nacisk na przeżycia emocjonalne - uczyć je cieszyć się i smucić, dostrzegać dobro i zło. Dziecko wcielając się w postać przeżywa losy bohaterów literackich, utożsamia się z nimi, często naśladując ich postępowanie. Pozytywny bohater, z którym dziecko spotyka się na spektaklu teatralnym, zdobywa jego uznanie, pomaga w zrozumieniu, dlaczego takie zachowanie jest dobre. Występowanie negatywnych bohaterów- bo i tacy istnieją w bajkach- ma także duże znaczenie uspołeczniające.
Tworzenie w przedszkolu mini spektaklów pomaga zrealizować
zadania dydaktyczno- wychowawcze, służy uatrakcyjnieniu zajęć. Dobra ,radosna zabawa dzieci, w której można dostrzec przekazywane im wartości wychowania teatralnego może być źródłem satysfakcji tak dla dzieci rodziców jak i nauczyciela.
W toku pracy pedagogicznej w przedszkolu wyłonił się pomysł pracy opartej na edukacji teatralnej dzieci. Wieloletnie doświadczenia w przygotowywaniu dziecięcych przedstawień, teatrzyków, inscenizacji i rożnego występów utwierdzają nas w przekonaniu, iż teatr w przedszkolu to doskonała forma pracy. Pozwala on być dziecku aktorem, scenarzystą, choreografem, dekoratorem a nawet reżyserem. Mając na uwadze to, jak wiele walorów posiadają zabawy teatralne i fakt, iż sprawiają ogromną radość i przyjemność postanowiłyśmy opracować program pozwalający na szerokie wykorzystanie tej dziedziny sztuki w przedszkolu. Program autorski pozwoli na takie przybliżenie teatru, aby małe dzieci 3,4,5- letnie mogły poznać tajniki tej dziedziny sztuki.
Sądzimy, że realizacja tego programu przyczyni się również do pełniejszego zaangażowania rodziców życie przedszkola i umożliwi prezentację zdolności dzieci w środowisku lokalnym.
„Często sama zabawa w teatr jest większym sukcesem
niż sam występ przed publicznością”.
Rola inscenizacji:
kształcenie uczuć, kształcenie postaw,
kształtowanie wrażliwości estetycznej,
kształtowanie świadomej dyscypliny,
rozwijanie mowy i twórczego myślenia,
ćwiczenie pamięci,
rozwijanie zainteresowań czytaniem i teatrem,
kształtowanie spostrzegawczości i umiejętności koncentracji.
Rodzaje inscenizacji:
teatr wycinanek (sylwety),
teatr lalek (kukiełki, pacynki, marionetki),
teatr chiński - cieni,
sąd nad negatywnym bohaterem,
żywy plan - dzieci układają scenariusz,
żywy teatr - improwizacja,
inscenizacja utworów literackich.
Tok metodyczny - inscenizacja utworu literackiego.
Wybór utworu.
Kilkakrotne czytanie w celu zrozumienia treści.
Ćwiczenia w mówieniu z wyodrębnieniem wydarzeń.
Ćwiczenia z podziałem na role.
Podział ról z uwzględnieniem cech charakterystycznych przedstawionych postaci.
Zapamiętanie ról poprzez ćwiczeń (ćwiczenia emisji głosu - magnetofon, płyta z nagraniami).
Samodzielny wybór rodzaju inscenizacji.
Zaprojektowanie dekoracji i wykonanie jej.
Dobór odpowiednich rekwizytów.
Przygotowanie piosenek i tańców.
Opracowanie ostateczne scenariusza i wykonanie inscenizacji przez dzieci.
Formy pracy przygotowujące do wystąpień teatralnych:
Wzbogacanie słownictwa;
rozmowy o codziennych sprawach,
omawianie konkretnych sytuacji, ilustracji, przedmiotów,
poznawanie synonimów wyrazów,
układanie krótkich opowiadań.
Inscenizowanie sytuacji:
np. rozmowa o modzie lub pogodzie
rozmowa o kłopotach z dziećmi,
dyskusja panów o samochodach.
Ruch:
spontaniczne zabawy taneczne.
Metody dydaktyczne:
-werbalna( słowna): rozmowa
słuchanie utworów literackich
nauka tekstów
-czynna: gra dramatyczna ( drama)
-oglądanie spektakl teatralnych
wystąpień rówieśników
książek ,czasopism, ilustracji, zdjęć
Formy pracy
-grupowa
-zespołowa
-indywidualna
Rodzaje aktywności
-literacka
-polonistyczna
-ruchowo-plastyczna
-muzyczna
-językowa
-społeczna
Środki dydaktyczne:
Literatura dziecięca
Gry dydaktyczne
Kasety magnetofonowe z nagraniami piosenek i krótkimi tekstami literackimi
Kasety video
Materiały plastyczne
Płyty CD
2. DRAMA W PRZEDSZKOLU
Drama jest metodą, która umożliwia dzieciom poznawanie świata poprzez działanie. Pozwala na uwzględnienie możliwości psycho- ruchowych dzieci w wieku przedszkolnym, szczególnie dużą potrzebę ruchu..
Drama nie jest aktorstwem, odbywa się bez scenariusza.. Udział w dramie jest możliwy dla wszystkich, jedynym warunkiem jest emocjonalne wczucie się w rolę. Wszystko dzieje się jeden raz i jest wynikiem sytuacji improwizowanej. W dramie nie chodzi o uzyskanie efektów artystycznych . Niekiedy mało efektownie odegrana rola jest silnie przeżywana i przynosi głębokie efekty wychowawcze. Drama jest sposobem poznawania świata. Jest metodą pedagogiczną, w której wchodzenie w określone role, pozwala kreować rzeczywistość.. W dramie dziecko musi wczuć się w postać, działać a nie grać (jak w teatrze).
Zajęcia dramowe:
Proste doświadczenia szczególnie przydatne na poziomie nauczania przedszkolnego rozwijające wrażliwość zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku, węchu oraz wyobraźnię.
-wprawki dramowe
-ćwiczenia dramowe
-gry
2.Gry dramowe: doświadczenia oparte na improwizacji i życiu fikcją. Mają swoje miejsce akcji, sytuację wyjściową , uczestnicy wchodzą w rolę. Całość ma charakter dramowy ( np. na lotnisku oczekują rodziny na lecący samolot, który się spóźnia)
Teatr: zajęcia zorientowane na przedstawienia - spektakle, uczące poszukiwania)
4. Drama właściwa: zdarzenie, w skład którego wchodzą w/w trzy zajęcia. Jej celem jest zmiana nastawień i przekonań życiowych uczestników w wyniku odkrycia prawdy zawartej w sytuacjach improwizowanych.
Techniki dramowe
Rozmowa - najprostsza (bycie w roli). Polega na dawaniu i przyjmowaniu odpowiedzi
Ćwiczenia pantomimiczne - stosowany w pracy z małymi dziećmi. Sprzyja rozwijaniu plastyki ciała, koncentracji, fantazji np. rozwijanie kwiatu, mycie się, zmaganie z wichrem.
Improwizacje -ma miejsce, gdy uczestnicy otrzymują role, temat i próbują działać zgodnie z postawionym zadaniem, jednak bez scenariusza. Oparte są często na opowiadaniu, utworze literackim.
Inscenizacja - ma miejsce gdy zachodzi wyraźny podział na aktorów i publiczność .
Rzeźba - zastygnięcie w bezruchu, naśladowanie
jakiejś postaci, wymowa ciała, mimika ma komunikować uczucie lub sytuację.
Żywe obrazy - najważniejsze wydarzenie zostaje
uchwycone w bezruchu, np. las i śmieci.
Film - stanowi kontynuację stop - klatki, akcja przebiega w tempie zwolnionym w najbardziej dramatycznym momencie.
zwolnionym i przyspieszonym.
Rysunek - rysunek bohaterów, wyrażanie uczuć za
pomocą technik plastycznych.
Ćwiczenia głosowe - np. odgłosy przedmiotu, szelest kartek, skrzypienie butów, przesuwanie krzeseł.
List. - dla dzieci starszych- forma pisemna
Dziennik lub pamiętnik. - dla dzieci starszych- forma pisemna
BIBLIOGRAFIA
1. A. J.Rychel: Jak tworzyć programy autorskie?
J. Awulgowa: Dziecko widzem i aktorem. Inscenizacja dla klas przedszkolnych, świetlic i domów dziecka.
Jurkowski i inni: Teatr lalek.
Cybulska i inne: Inscenizowanie zabaw na podstawie literatury dziecięcej.
E.Bełczewska, A.Łada-Grodzicka : ABC...Program XXI wieku
M. Giermakowski: Propozycja modelu konstruowania programu autorskiego
J. Dorman: Zabawa dzieci w teatr.
M.Świecka: Drama w edukacji”
K. Pankowska: ,,Edukacja przez dramę
Way Brian: Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży.
J. Awulgowa, Świątek: Inscenizacje w klasach I - III
J. Awulgowa, Świątek: Małe formy sceniczne w pracy przedszkola.
K. Lenartowska: Praca z tekstem w kl. I - III.
A. Misiurska: Zrobimy teatrzyk lalkowy.
T. Kudliński: Maska i oblicze teatru.
H. Piaścik: Nasz teatrzyk.
A. Szymańska: Drama w nauczaniu początkowym.
Z. Wójcik: Zabawa w teatr. 1 i 2 część
Praca zbiorowa Edukacja w przedszkolu, Wyd. Raabe (C.1.1 s. 38, 19, 22)
Wychowanie w przedszkolu 7/95, 8/2001, 11/2000
Forum nauczycieli - moja szkoła nr 1. Teatr przy okazji
Dziecko 11/2000 - Domowy teatrzyk.
L. Rybotycka: Gry dramatyczne.
24. K. Panakowska: Drama, zabawa, myślenie
B.Wag: Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży
Opracowała: mgr Ewa Kamer
Nauczyciel Przedszkola nr 15
w Dąbrowie Górniczej