1. Różnica miÄ™dzy chlorofilem a i b i hemem- a- pierÅ›cieÅ„ czteropirolowy z centralnie zwiÄ…zanym koordynacyjnie jonem Mg, w poz. 3 gr. metylowa, 4 -CH2-CH3,6 karboksylowa, 7- fityl . b- pierÅ›c. czteropirol. z centralnie zwiÄ…zanym koordynacyjnie jonem Mg , w poz. 3 gr. aldehydowa, 4 -CH2-CH3, 6-karboksy.,7- fityl hem- pierÅ›cieÅ„ czteropirolowy z centralnie zwiÄ…zanym koordynacyjnie jonem Fe, w poz. 4 -CH=CH2, 6-7-reszta propionylowa 2. Mech. Å‚Ä…czenie zasad- DNA wystÄ™p. w postaci dÅ‚. Podwójnych nici, zwiniÄ™te spiralnie i trwale ze sobÄ… zespolone. W DNA sÄ… pary zasad z których każda pochodzi z innego Å‚aÅ„cucha i które poÅ‚Ä…czone sÄ… ze sobÄ… mostkami wodorowymi. Guanina z cytozynÄ… poÅ‚Ä…czone trzema most. wodor. , majÄ…cymi strukturÄ™ mocniejszÄ… i zwartÄ… niż poÅ‚Ä…czenie miedzy miÄ™dzy adeninÄ… a tyminÄ… dwoma mostkami wodor.,- sÅ‚absze spotykane modyfikacje struktury, prowadzÄ…ce do mutacji w zakresie okreÅ›l. genów. 3. WiÄ…zania diestrowe- wiÄ…z. WystÄ™p. miÄ™dzy poszczególnymi nukleotydami powiÄ…zane poprzez kw. fosforowy, który jednÄ… gr. -OH Å‚Ä…czy siÄ™ z C`3 cukru jednego nukleotydu, a drugÄ… gr. -OH z C`5 cukru nastÄ™pnego.4. Barwniki o bud. Glikozydowej i od czego zależy ich barwa- antocyjaniny majÄ… charakter jonowy dlatego barwa zależy od pH -kwaÅ›ne Å›rod.(od pomar-czerw. Do fioÅ‚kowo-czerw.) pH ok. 7 (bezbarwne), pH zasadowe(formy bezwodnikowe o zabarw. Intensyw. Niebieskim), minimalny wpÅ‚yw na zabarwienie ma różnica w udziale i rozmieszczeniu reszt cukrowych. 5. Rola w kom. Karotenoidów-karotenoidy nienasycone wÄ™glowodory rozp. W tÅ‚uszczach np. karoteny(pomaraÅ„czowa), ksantofile(żółte) biorÄ… udziaÅ‚ w fotosyntezie(w absorpcji energii kwantów Å›wietlnych np. β-karoten) 6. WiÄ…zanie koordynacyjne- wiÄ…z . chem. ,które tworzy para elektronów pochodzÄ…ca od jednego atomu(donora- daje elektrony)wiążącego siÄ™ z drugim atomem(akceptorem- bierze elektrony) takie wiÄ…zanie wystÄ™p. np. w budowie chlorofilu miÄ™dzy koordynacyjnym jonem magnezu a pierÅ›cieniem czteropirolowym.glukozydowymi, amylopektyna- zbud. z krótkich prostych Å‚aÅ„cuchów zÅ‚ożonych z ok. 30 jednostek glukozy, poÅ‚Ä…czonymi wiÄ…z. 1-4α- glukozydowymi, zaÅ› miÄ™dzy sobÄ… poÅ‚Ä…czonych wiÄ…zaniami 1-6 α-glukozydowymi typu izomaltozy- stanowi twór rozgaÅ‚Ä™ziony.WÅ‚aÅ›.optyczne sacharydów- czynność opt.zwiÄ…zana jest z obec.asymetr. atomu wÄ™gla.Subst.których wzory rózniÄ… siÄ™ jak przedm. Jego lustrzane odbicie majÄ… róznÄ… skrÄ™calność optycznÄ…, wyróżniamy formy D i L.Przy sacharydach Np.glukozie gr. OH przy drugim C leży po prawej (D) lub po lewej(L),stronie C., alfa i beta - α oznacz a formÄ™ w której gr.OH przy nowo powstaÅ‚ym i ostatnim atomie C asymetr. znajduje siÄ™ we wzorze rzutowym po tej samej stronie. β - oznacza formÄ™ w której gr.OH przy tych samych atomach C znajdujÄ… siÄ™ po przeciwnych stronachPodob i różni. W bud.maltozy .laktozy i celobiozy-SÄ… to dwucukry ,majÄ… wiÄ…z.glikozydowe typu 1-4.Maltoza - dwie czÄ…st. α-D glukozy,laktoza - α-glukoza i β-galaktoza celobioza - dwie czÄ…ste.β -glukozy..Bud.chityny - szeroko rozpowszech. hemoglikan zbud. z reszt N - acetylo-2-amino-D-glukopiranozy. Jest polisachar. szkiel., wystÄ™p m.in. u Bud. Skrobi- zbud. z 2 Å‚aÅ„cuchów strukt.- amylozy i amylopektyny, amyloza- stanowi proste dÅ‚. nierozgaÅ‚Ä™zione Å‚aÅ„cuchy utworzone z jedn Strukt. typu maltozy, reszty glukozydowe sÄ… poÅ‚Ä…czone wyÅ‚Ä…cznie wiÄ…z. 1-4 α-grzybów . Chityna przy ogrzewaniu z kw.mineral. ulega hydrolizie na glukozaminÄ™. Glikogen- podobny do amylopektyny,jednakże ma czÄ…st. Bardziej rozgaÅ‚Ä™zionÄ…,Å‚aÅ„ boczne sÄ… krótsze(10-20 reszt glukozy).Mniejsze frakcje sÄ… rozp. w H20. Jest to zapasowy wielocukier wyst. W drożdzach i tk.zwie.Gliokozydy α i β - sÄ… to prod. PrzyÅ‚Ä…czania alkoh. Do asymet. atomu C monosach.(rzadziej do c. zÅ‚ożon.). Glikozydy nie wykazujÄ… zdol. do mutarotacji .α i β glikozydy nie znajdujÄ… siÄ™ ze sobÄ… w równowadze,bo jej ustalenie w glikozydzie jest niemożliwe. Izomaltoza - wchodzi w skÅ‚ad skrobi dziÄ™ki obec. WiÄ…z. Typu 1-4 i 1-6 ,jednym z prod. Hydrolizy amylopektyny jest izomaltoza.Epineny - cukry różniace siÄ™ konfig. W podstawników przy C sasiadujÄ…cym z gr. karboksylowÄ… np. glukoza.Pólacetale- wiÄ…z.pomiÄ™dzy gr.aldeh. lub ketonowÄ… a hydroksylowÄ… Osazony - zasady org. powodujÄ… otwarci pierÅ›cienia i reagujÄ… z grupÄ… aldehydowÄ… i ketonowÄ…, tworzÄ… siÄ™ dobrze krystalizujÄ…ce poÅ‚Ä…czenia zw. osazonami Laktoza- wÅ‚. reduk., obficie w mleku ssaków, ludzkie ok. 6% laktozy, krowie 4,5%, duża wart. Odżywcza, posiada stosunkowo niewielkie iloÅ›ci sÅ‚odyczy i nierozpuszczalnoÅ›ci , w przem. farmaceut jako skÅ‚. tabletek, polepsza ich smak, prod. Odżywek dla niemowlÄ…t, do karmienia tuczników Heparyna- znacz. biol. polega na dziaÅ‚. antykoagulacyjnym, wykorz. w lecznictwie, wystÄ™p. w wÄ…trobie, pÅ‚ucach, mięśniach, w maÅ‚ych iloÅ›ciach w sercu, nerkach, krwi. .LAKTOZA A CELOBIOZA- celob.-( 4-0-beta-D-glukopiranozylo-D-glukopiranoza), laktoza( 4-0-beta-D-galaktopiranozylo-D-glukopiranoza ) Cykl Krebsa, cykl kwasu cytrynowego, cykl kwasów trójkarboksylowych, drugi etap oddychanie komórkowego zachodzÄ…cy w mitochondriach, koÅ„cowa droga spalania metabolitów powstaÅ‚ych z rozkÅ‚adu cukrów, tÅ‚uszczów i biaÅ‚ek. Cykl ten polega na caÅ‚kowitym utlenianiu czynnego octanu powstaÅ‚ego w procesie glikolizy w szeregu przemian od kwasu octowego do kwasu szczawiooctowego. W przebiegu tych reakcji odÅ‚Ä…czane sÄ… czÄ…steczki dwutlenku wÄ™gla (CO2) oraz atomy wodoru, które Å‚Ä…czÄ… siÄ™ z NAD. W jednym przebiegu cyklu nastÄ™puje spalanie dwóch atomów wÄ™gla, w wyniku czego powstajÄ… dwie czÄ…steczki CO2, odÅ‚Ä…cza siÄ™ 8 protonów i 8 elektronów. IstotÄ… cyklu jest to, że jednostka dwuwÄ™glowa, czyli acetylokoenzym A (acetylo-CoA) Å‚Ä…czy siÄ™ z jednostkÄ… czterowÄ™glowÄ… (kwas szczawiooctowy) dajÄ…c zwiÄ…zek szeÅ›ciowÄ™glowy (kwas cytrynowy), który ulega dwukrotnie karboksylacji i czterokrotnie odwodorowaniu i w rezultacie przeksztaÅ‚ca w kwas szczawiooctowy, dziÄ™ki czemu może nastÄ…pić kolejny obrót cyklu. W szczególnoÅ›ci cykl kwasu cytrynowego zachodzi nastÄ™pujÄ…co: acetylo-CoA Å‚Ä…czy siÄ™ z kwasem szczawiooctanowym, z czego powstaje kwas cytrynowy oraz wolny koenzym A (CoA). Kwas cytrynowy w wyniku reakcji kondensacji zostaje przeksztaÅ‚cony w kwas izocytrynowy, a ten w wyniku odwodorowania i dekarboksylacji w alfa-ketoglutaran, który po kolejnej dekarboksylacji i odwodornieniu daje bursztynylo-CoA. ZwiÄ…zek ten po odÅ‚Ä…czeniu ATP i wolnego CoA daje bursztynian, natomiast po odÅ‚Ä…czeniu FADH2 daje fumaran. NastÄ™pnie w reakcji hydratacji (przyÅ‚Ä…czania wody) powstaje jabÅ‚czan, który OddajÄ…c wodór przeksztaÅ‚ca siÄ™ w szczawiooctan zamykajÄ…cy cykl.Sumarycznie równanie cyklu Krebsa przedstawia siÄ™ nastÄ™pujÄ…co:acetylo-CoA + 3NAD + FAD + ADP + Pi + 2H2O = 2CO2 + 3NADH+ + FADH2 + ATP + 2H+ + CoAGlikoliza, wieloetapowy, beztlenowy proces enzymatycznego rozszczepienia glukozy zgodnie z sumarycznym schematem: D-glukoza + 2HPO4 2- + 2ADP- + 2NAD → 2CH3CH(OH)COO- (pirogronian) + 2 H2O + 2ATP + 2NADH + 2H+. Glikoliza stanowi głównÄ… drogÄ™ przemian glukozy w komórkach. DziÄ™ki glikolizie organizm uzupeÅ‚nia niedobór energii oraz otrzymuje szereg ważnych metabolitów, zużywanych w innych reakcjach. U ssaków glikoliza jest stymulowana przez adrenalinÄ™ i glukagon.Kolejne etapy cyklu przedstawiajÄ… siÄ™ nastÄ™pujÄ…co:glukoza → glukozo-6-fosforan (+ ADP) → fruktozo-6-fosforan → fruktozo-1,6-bifosforan + ADP → aldehyd 3-fosfoglicerynowy + NADH + H+ → 1,3-bifosfoglicerynian → 3-fosfoglicerynian + ATP → 2-fosfoglicerynian → fosfoenolopirogronian + H2O → pirogronian + ATP.
Mocznikowy cykl Krebsa, cykl ornitynowy, cykl reakcji prowadzÄ…cych do syntezy mocznika (substancji nietoksycznej) z toksycznych produktów metabolizmu: amoniaku (powstaje z przemiany materii aminokwasów i dwutlenku wÄ™gla z cyklu Krebsa).Proces ten zachodzi w mitochondriach komórek wÄ…trobowych w sposób cykliczny, z tym że trzy aminokwasy wystÄ™pujÄ… w nim stale: cytrulina, arginina i ornityna. Kolejne etapy cyklu mocznikowego przedstawiajÄ… siÄ™ nastÄ™pujÄ…co → ornityna + NH3 + CO2 → cytrulina → cytrulina + NH3 → arginina → mocznik + ornityna → cykl siÄ™ zamyka.Ornityna powstaje z metabolizmu kwasu glutaminowego i równoczeÅ›nie jest substratem dla produkcji kwasów orniturowych jako produktów detoksykacji w ptaków. Arginina może zawówno być produktem jak i substratem cyklu mocznikowego, natomiast u owadów i skorupiaków powstaje z niej fosfoarginina, która jest fosfagenem tych bezkrÄ™gowców. Mocznik jest substancjÄ… wydalanÄ… przez niektóre bezkrÄ™gowce, ryby chrzÄ™stnoszkieletowe, pÅ‚azy i ssaki.Koenzymy, substancje niebiaÅ‚kowe, drobnoczÄ…steczkowe, bÄ™dÄ…ce jednym z dwóch komponentów enzymów zÅ‚ożonych, zawierajÄ…ce zazwyczaj w swym skÅ‚adzie fosfor. SÄ… bardzo luźno zwiÄ…zane z częściÄ… biaÅ‚kowÄ… enzymu (apoenzymem) i mogÄ… Å‚atwo od niej oddysocjować. Sam koenzym, jak i apoenzym nie przejawiajÄ… katalitycznego dziaÅ‚ania, enzym wykazuje aktywność tylko wtedy, gdy oba komponenty sÄ… poÅ‚Ä…czone ze sobÄ…. PrzykÅ‚adem koenzymów sÄ… koenzymy dehydrogenaz, które mogÄ… katalizować zarówno reakcje uwodornienia, jak i odwodornienia - zależnie od apoenzymu. Należą NAD, NADP, FAD (dinukleotyd flawino-adeninowy). Dekarboksyliazy-potrzebujÄ… gr.prostetycznej PLP.Jedynie dekarboksyliaza 5 -adenozynometionina jest syntetyzwana z udziaÅ‚em poirogronianu jako kofektora.Oterzymujemy aminy biogenne,jest to jedyna droga ich otrzymania,sÄ… niezbÄ™dne do zycia .DzielÄ… siÄ™ na Enzymy-Dekarboksylaza glutaminianowa,D.histydynowa, D.DSPA(dihydroksyfenylo alaninowa) ,D.cysteino- sulfinianowa, D. Ornitynowa, D.5- adenozylometioninowa.RozkÅ‚adany Aminokwas- Glu, Cys, cysteinosulfinian,/ His/dihydroksy -fenyloalanina,His, Tyr, Trp, Phe/ cysteinian, cysteinosulfinian, /alfa ornitynna/ %-adenozynometinina Aminokw-Lizyna- Kadaweryna - stabilizuje struk. bÅ‚on kom.,Ornityna-putrescyna-stab.struk.bÅ‚on wewnÄ…trz.Kondensuje z dekarboksylowanÄ… %- adenozynometioninÄ….Proces przyczynia siÄ™ do powstawania spermininy, i spermidyny, Seryna-Kolamina-skÅ‚.tÅ‚.żłożonychm.in kefarin, Treonina- alfa -aminopropanol, Cysteina-cysteamina-skÅ‚ CoA, Asparaginian- beta-alanina-skÅ‚.CoA,kw.pentenowego, anseryny, kanzoryny.Glutaminian-alfa-aminomaÅ›lan- współ.z central.ukÅ‚adem nerwowym, koordynuje prace mózgu i hamuje synaptyczne przekaz.bodzców, w cent.ukÅ‚adzie nerwowym,Histydyna-histamina- charak. Hormonalny, rozszerza nacz krw.,powoduje obniżenie cis krwi. Dihydroksyfenyloalanina-hydroksytyramina-prekursor powstawania adrenaliny i noradr ,Tryptofan- tryptamina, 5-hydroksytryptofan- serotonina-charak.hormon. ,skurcze nacz.krwio.,i mięśni gÅ‚adkich, Fenyloalanina-fenyloatyloamina, Cysteinosulfinian-tauryna-wchodzi w skÅ‚.kw.tÅ‚uszczowych .I etap-poÅ‚.aminokw.z fosforem pirydoksalu i wytworzenie zasady Schiffa II etap-dekarboksylacja zasdy schiffa z wydzieleniem CO2 i powstaniem poch.aminowej zasady sChiffa, III etap- hydroliza pochodnej aminowejzasady sChiffa z odÅ‚Ä…czeniem aminy, IV etap- regeneracja fosforanu pirydoksalu KATABOLIZM-Leu, Jle, Val (dezaminacja)ketokwas (+CoA -CO2 -dekarboksylacja)nienasycone tioestry acetylo CoA ANABOLIZM- substratami sÄ… produkty fotosyntezy( kw.-3 -fosfoglicerynowy- aminokw.endogenne sÄ… syntetyzowane w procesach transaminacji,- dawcami azotu mogÄ… być Glu. Gly, Asp, Asn,.-substratem ważnym w syntezie aminokwasów aromat. Jest kw.szikimianowy - zw.który może być bezpoÅ›rednio przeksztaÅ‚cony w Trp jest kw.antrymitowy - niektóre aminokw. MogÄ… być przeksztaÅ‚cone w drugie np.seryna w cysteine.- duże znaczenie w biosyntezie aminokw. ma reakcja metylacji,- duże znaczenie ma reakcja alfa hydroksylacji. GLIKOLIZA- a) przeniesienie fosforanu ( 1,3,7, 10 ) b) zmiana poÅ‚ożenia reszty fosforanowej ( 8 ) c) izomeryzacji ( 2,4,5 ) d) odwodnienie (dehydratacja) ( 9 ) e) rozszczepienie aldowe f) fosforylacja sprzężona z utlenianiem ( 6 ).Oksydacyjna dekarboksyl.,alfa ketokw.pirogronian NAD + CoA komp.dehydrogenazy pirogroniowej acetylo-CoA + CO2 + NADH + H. Przeksz.pirogronianu w CoA - I etap- dekarboksylacja pirogronianu II etap- gr.hydroksyetylowa jest utleniona do acetylowej (powst.acetylopoamid) III etap- przeniesienie gr.acylowej na CoA i wyt. AcetyloCoa, IV etap- regenacja lipoamidu przez dehydrogenazÄ™ kw.liponowego.Cykl Kw.Cytrynowego- kondensacja ( 1 ), odwodnienie( dehydratacja)- (2 ), uwodnienie (hydratacja)- (3,8), dekarboksylacja (4 ), utlanianie (4, 7, 9),fosforylacja substratowa (6 ).Od 4-ej reakcji rozpoczyna siÄ™ degradacja acetylo-CoA, od 6- ej degenaracja szczawiooctanu.Podsumowanie acetylo- CoA + 3NAD + FAD + GDP+Pi +2H2O 2CO2 + 3NADH + FADH2 + GTP + 2 HAminokw.glukogenne- pirogronian(treonina, alanina, glicyna, cysteina, seryna)-alfa ketoglutaran (glutaminian, histydyna, glutamina, prolina, arginina) - szczawian (asparagina, asparaginian), -fumaran (tyrozyna, fenyloalanina, asparaginian) - bursztynylo- CoA (izoleucyna, metionina, treonina, walina) Cykl KREBSA-drugi etap oddychanie komórkowego zachodzÄ…cy w mitochondriach, koÅ„cowa droga spalania metabolitów powstaÅ‚ych z rozkÅ‚adu cukrów, tÅ‚uszczów i biaÅ‚ek. Cykl ten polega na caÅ‚kowitym utlenianiu czynnego octanu powstaÅ‚ego w procesie glikolizy w szeregu przemian od kwasu octowego do kwasu szczawiooctowego. W przebiegu tych reakcji odÅ‚Ä…czane sÄ… czÄ…steczki dwutlenku wÄ™gla (CO2) oraz atomy wodoru, które Å‚Ä…czÄ… siÄ™ z NAD. W jednym przebiegu cyklu nastÄ™puje spalanie dwóch atomów wÄ™gla, w wyniku czego powstajÄ… dwie czÄ…steczki CO2, odÅ‚Ä…cza siÄ™ 8 protonów i 8 elektronów. Podsumowanie- acetylo-CoA + 3NAD + FAD + ADP + Pi + 2H2O = 2CO2 + 3NADH+ + FADH2 + ATP + 2H+ + CoA. KOMPLEKS DEHYDROGEN. PIROGRONOWEJ - dehydrogenaza pirogronianowa, acetylotransferaza dihydrolipinianowa, dehydrogenaza dihydroliponianowa.KOMPLEKS DEH.ALFA-KETOGLUTARANOWEJ- kofaktory enzymu TPP, lipoamid, CoA, FAD, NAD,-Enzymy - dehydrogenaza alfa - ketoglutaranowa, bursztynylotransferaza (transacytaza bursztynianowa)- rdzeÅ„ , dehydrog. amidu kw.liponowego Podklasy hydrolaz(np.amylaza)-katali.reak.hydrolizy,nie wymagajÄ… zwykle współdziaÅ‚ania koenzymów.-estrazy(rozkÅ‚.wiÄ…z.estrowe),glikozydazy (dziaÅ‚.na wiÄ…z.glikozydowe) peptydazy(kat.rozkÅ‚.biaÅ‚ek do pepty.aminokwasowych), amidazy .Koenzymy oksydoreduktaz -KatalizujÄ… reakcje przebiegajÄ…ce ze zmianÄ… wartoÅ›. skÅ‚ad lub stop.utlenienia zw.org.zmiany te sÄ… zwiÄ…zane z przeniesieniem at.wodoru, tlenu oraz samych elektronów.dinukleotyd nikotynoadeninowy(NAD) i jego fosforan(NADP),dinukleotyd flawinoadeninowy(FAD),mononukleotyd flawinowy(FMN),kwas liponowy(LipS2),koenzym ku,gr.prostetyczne cytochromów.ATP-przenoÅ›nik energii,nukleotyd zb.z adeniny (zasada)rybozy i kw.ortofos(zw.z gr.estrowÄ… w poz5)funkcje-przenosz.reszt ortofos.i odczep.ADP,przeno.reszt pirofos.i odczep.AMP,przen.adenozynofos. i odczep.pirofos.,przenosz. adenozyny i odczep.azoto- i pirofos .Koenz.transferaz-ATP,koenzym A,kw.tetrahydrofoliowy(THF),difosforan tiaminy(DPT),fosforan pirydiksalu(PLP),biotyna.Enzymy te katal.reakcjÄ™ przeniesienia gr.pomiÄ™dzy poszcz.zwiÄ…zkami zwykle z udziaÅ‚.specyf.enzymów.-aminotransf.-katal.przeniesienie gr.aminowej,-fosfotran.-kat.przen.gr fosfor.z udziaÅ‚em ATP-acetylotran.-przen. grupy acylowej-glikozylotran-kat.przen.gr.glikozydowej.Proenzym -trypsynogen, pepsynogen, chymotrypsynogen, Prowitaminy-prekursor wit.z których org.może wyt.wit.A(wpÅ‚yw enz.jelitowych) i wit.D(wpÅ‚.prom.UV)Specy.absolut.-enz.majÄ… zdol. Do przyspieszania reakcji wyÅ‚Ä…cznie jednego substr. np.ureaza hydrolizacjÄ™ tylko mocznika.Kw.liponowy-to koenzym oksyreduktaz.wys.w wÄ…tr i droż.. Jest to disulfidowa poch. kw.oktanowego.wystÄ™p.w poÅ‚Ä…. z biaÅ‚kiem.Kw.foliowy(kw.pteroiloglutaminowy)-u zw.niezbÄ™. do wytwarzania czerwonych krwinek w szpiku kostnym,konieczna do syntezy kw,nukleinowych.StaÅ‚aMichaelisa-jest to stÄ™z.substratu(mol/dm3),przy którym szybkość reakcji enzym. jest równa jej szybk.max.pH na enzymy-skrajne wart,pH dziaÅ‚ajÄ… denaturujÄ…co na bialka enz.,niewielkie odchylenia od wart.optymal.(przy której obserwuje siÄ™ najwiÄ™kszÄ… szyb.kataliz.reakcji)mogÄ… nieznacznie denaturować biaÅ‚ko,a mimo to wpÅ‚.na zmiejszenie szyb.reakcji.alfa i beta amylaza-alfa-atakuje wiÄ…z. znajdujÄ…ce siÄ™ w Å›rodku ,nastÄ™p.rozpad wielkiej czÄ…st.amylozy.beta-atakuje co drugie wiÄ…zanie poczynajÄ…c od nieredukujÄ…cego koÅ„ca Å‚aÅ„.wielocukru.Enzym-ma bud.biaÅ‚kowÄ…-Apoenzym-częśc biaÅ‚kowa enzymu,warunkuje specy.substratowÄ… dziaÅ‚ania enz.gdyż wykazuje powinowactwo do substratu.-Koenzym-cześć niebiaÅ‚.okresla typ katalizowanego procesu, decyduje o tym jakiej przemianie ulega substrat. Ener.aktywacji-okreÅ›lona porcja energi ,którÄ… ukÅ‚ad musi pobrać w celu przezwyciÄ™zenia bezwÅ‚adnoÅ›ci chemicznej czÄ…stek.E akt. Może być wydatnie zmiejszona w r. katalizowanej.Wit. A- powst. z karotenów,tworzy siÄ™ wit. A w procesie enzymatycznego,symetrycznego,oksydacyjnego rozpadu czÄ…stki karotenu.Rozpad symetr. odbywa siÄ™ jedynie w przew.pokar,a w innych org.prowadzi do wielu reakcji ubocznych.Funkcje koenzymu CoQ-zespala komplek. 1 i 2 dokonujÄ…ce pierwot.utlenianiaNADH(lub bursztynianu)z kompl. 3i4 na które przekazujÄ… elektrony-przenosi protony i elektronysÅ‚uży jako bogaty mag.elektronów użyteczny przy dużych obciążeniach Å‚aÅ„.oddech.-bierze udziaÅ‚ w metabolizmie jako poÅ›rednik w trans. elektronów.-strukt.bardzo podobna do wit.rozp. w tÅ‚.Specyficzność grupowa-enzymy mogÄ… wykorzystywać w char.substratu okreÅ›lonÄ… gr.podobnych do siebie substancji Np.oksydaza aminokwasowa katalizuje oksydacyjnÄ… deaminacjÄ™ wielu aminokwasów.Kofaktor-drobno czÄ…st. zw.o funkcji aktywatora,jego dziaÅ‚anie polega na współ.z biaÅ‚kiem enzymu. SÄ… to liczne witaminy lub ich pochodne wiÄ…z.rozczepianego-izomerazy(okr.typ izomeryzacji)-ligazyokr.typ wiÄ…z.wytwarzanego)