Lista pojęć z części ogólnej prawa cywilnego (do pojęć należy podawać przykłady)
Stosunek cywilnoprawny (wg Woltera) - więź między podmiotami prawa wynikająca z przepisów prawa cywilnego i mająca charakter powinnościowy, tzn. wynikają z niej prawa i obowiązki. Może być zabezpieczony sankcją, a podmioty są równorzędne np. najem
Elementy - podmiot/ przedmiot/ treść
Stosunki cywilnoprawne jednostronnie zindywidualizowane - tylko jedna strona jest oznaczona np. własność
Stosunki cywilnoprawne dwustronnie zindywidualizowane - między dwoma lub więcej podmiotami od razu określonymi indywidualnie np. najem, umowa sprzedaży
Stosunek cywilnoprawny prosty - tylko jednej stronie przysługuje prawo podmiotowe (pp), z którym sprzężony jest obowiązek lub obowiązki drugiej strony np. współwłaściciele rzeczy skradzionej żądają jej zwrotu od złodzieja lub złodziei
Stosunek cywilnoprawny złożony - każdej stronie przysługuje pp skuteczne wobec drugiej strony. Podmioty odgrywają podwójną rolę - osób uprawnionych i zarazem zobowiązanych. Ich prawa i obowiązki są treściowo sprzężone
Prawo podmiotowe (wg Woltera) - sfera możności postępowania w określony sposób, wynikająca ze stosunku cywilnoprawnego, przyznana przez normę prawne w znaczeniu przedmiotowym, na ogół dodatkowo przez tę normę zabezpieczonego, służy ona ochronie interesów podmiotów uprawnionych np. własność
Prawo podmiotowe bezpośrednie - uprawnione wynikające z pp polegające na bezpośrednim korzystaniu z przedmiotu, bez udziału osób trzecich np. własność
Roszczenie - uprawnienie kierujące się do ściśle określonej osoby. Możność żądania określonego zachowania się.
Na tle prawa bezpośredniego może powstać roszczenie, gdy ktoś naruszy czyjeś prawo
Prawo (uprawnienie) kształtujące - możność doprowadzenia własnym działaniem, bez udziału osób trzecich do zmiany lub ukończenia lub powstania stosunku cywilnoprawnego np. wypowiedzenie umowy pracy, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem podstępu, błędu lub groźby
Zarzut - odmowa spełnienia czyjegoś roszczenia przez przeciwstawienie mu swojego pp
PEREMPTORYJNY (trwały) np. przy potrąceniu roszczenia lub jego przedawnieniu / DYLATORYJNY (przejściowy) np. w razie niezaoferowania świadczenia wzajemnego
Prawa bezwzględne - skuteczne erga omnes. Ich treść musi być wyznaczona przepisami prawnymi rzędu ustawy. Naruszenie powoduje konkretyzację i indywidualizację korelatywnego obowiązku, co powoduje przysługiwanie roszczenia podmiotowi uprawnioneu, by chronić jego prawo np. jeżeli ktoś bezprawnie zawładnie cudzym przedmiotem, to właścicielowi przysługuje roszczenie windykacyjne o zwrot rzeczy
Prawa względne - skuteczne inter partes, przy stosunkach zobowiązaniowych. Zwykle wraz z jego powstaniem przysługuje uprawnionemu roszczenie. Np. nie podlega przedawnieniu pp do renty
Pojęcie rozszerzonej skuteczności praw względnych (wg Woltera i Ignatowicza) - prawo względne nie tracąc swojego względnego charakteru doznaje ochrony wobec osób trzecich np. najem
Zdolność prawna - możność bycia podmiotem praw i obowiązków
Zdolność do czynności prawnych - możność nabywania praw i obowiązków w drodze czynności prawnych
Ułomna (niepełna, ustawowa) osoba prawna - jednostki niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Stosuje się do nich odpowiednio przepisy o osobach prawnych np. spółka komandytowa, komandytowo - akcyjna, partnerska, jawna
Rzecz - tylko przedmioty materialne, wyodrębnione z przyrody. Wg polskiego PC rzeczami są tylko istniejące części przyrody, które występują w stanie pierwotnym lub przetworzonym - wartość majątkowa nie jest ważna. Np. butla tlenowa
Rzecz ruchoma - brak def. Wszystko co nie jest nieruchomością np. półka w szafie
Nieruchomość - grunty (części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności), budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności np.
Nieruchomość gruntowa (grunty)- części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności
Grunty rolne - nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie, w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej
Nieruchomość budynkowa (budynki) - budynki trwale z gruntem związane wyjątkowo są odrębnymi nieruchomościami - wtedy gdy na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny przedmiot własności. Na mocy art. 235 KC budynki wzniesione na gruncie SP lub na gruncie należącym do gminy przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność - czyli są odrębną nieruchomością
Nieruchomość lokalowa (części budynków) - wyjątkowo części budynków trwale z gruntem związanych mają charakter samodzielnych nieruchomości, gdy na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu lub budynku przedmiot własności.
Część składowa - wszystko co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całośći lub bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego
Co jest w szczególności częścią składową nieruchomości? Art. 48 KC
z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, od części składowych gruntu należą w szczególnośći budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania
Przynależność - samoistna rzecz ruchoma, która pozostaje w związku z inną rzeczą ruchomą lub nieruchomą, nazwaną rzeczą główną
Pożytki naturalne rzeczy - płody i inne odłączone od niej części składowe, jakie wg zasad prawidłowej gospodarki są normalnym dochodem z rzeczy np. zboże z pola, owoce zerwane z drzewa
Pożytki cywilne rzeczy - dochody, jakie rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego. Postać pieniężna lub niepieniężna np. czynsz z dzierżawy gruntu
Pożytki prawa - dochody, które prawo przynosi zgodnie ze swym społeczno - gospodarczym przeznaczeniem
Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym\- zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej
Składniki np. tajemnice przedsiębiorstwa, własność nieruchomości i ruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa, posiadanie
Zdarzenie cywilnoprawne (wg Woltera) - orzeczenia sądowe o charakterze konstytutywnym. Wyróżniamy orzeczenia stwierdzające obowiązek złożenia oświadczenia woli zastępujące to oświadczenia, orzeczenia wydawane na podstawie szczegółowych upoważnień ustawowych w sprawach określonych w przepisach. Np. Ubezwłasnowolnienie całkowite, uznanie za zmarłego
Def. Radwańskiego - tylko takie fakty, z którymi hipotezy norm wiążą określone w dyspozycjach norm konsekwencje prawne.
Czynność prawna (wg Woltera, optymalną definicję omawialiśmy na zajęciach) - takie zdarzenie prawne, które polega na świadomym zachowaniu się osoby fizycznej/ organu osoby prawnej, w którym przejawia się dążenie do osiągnięcia określonych skutków cywilnoprawnych. Np. Przeniesienie własności
Oświadczenie woli - z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również prze ujawnieni woli w postaci elektronicznej
Czynność prawna zobowiązująca - polega na zobowiązaniu się jednej strony (dłużnika) do świadczenia na rzecz innej strony (wierzyciela) np. umowa sprzedaży
Jednostronnie/ dwustronnie zobowiązujące (dzielą się na odpłatne i nieodpłatne)
Czynność prawna rozporządzająca - polegają na przeniesieniu, obciążeniu, ograniczeniu lub zniesieniu pp np. przeniesienie własności rzeczy
Czynność prawna kauzalna - (przysparzająca) jej ważność uzależniona jest od istnienia prawidłowej kauzy
Causa obligandi vel acquirendi - nabycie prawa lub innej korzyści przez dokunującego cp
Causa solvendi - zwolnienie z istniejącego zobowiązania, ciążącego na dokonującym przysporzenia
Causa donandi - przysporzenie następuje nieodpłatnie
Ew causa ustalająca i zabezpieczająca
Czynność prawna abstrakcyjna - wywołuje skutki przysparzające nawet bez prawidłowwej kauzy. Np. przekaz, weksel, czek, bezpodstawne wzbogacenie
Czynność prawna realna - poza oświadczeniem woli potrzebne jest działanie powodujące zmianę faktycznego władztwa nad rzeczą np. porzucenie rzeczy
Oferta - oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, określające istotne postanowienia tej umowy
Przyjęcie oferty - oświadczenie woli wyrażające woę zawarcia umowy o treści określonej w ofercie
Warunek - z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków cp można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego .
potestatywny/ kauzalny, dodatni/ ujemny, zawieszający/ rozwiązujący np. jeśli A się ożeni
Termin - zastrzeżenie w wyniku, którego powstanie lub ustanie skutku cp uzależnia się od zdarzenia przyszłego i pewnego. Początkowy/ końcowy np. śmierć człowieka
Przedstawicielstwo (chodzi o pojęcie) - ktoś (przedstawiciel) dokunuje z jakąś osobą trzecią cp, która ma bezpośrednio wywrzeć skutek w cudzej sferze prawnej, a mianowicie reprezentowanego
Konsument - osoba fizyczna dokonująca cp niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową
Przedsiębiorca - osoba fizyczna, prawna i jednostka organizacyjna o której mowa w art. 33 § 1 prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową