Definicja prawa- nie ma jednorodnej definicji prawa, gdyż np. sędziowie maja intuicyjne podejście do prawa. Dlatego orzecznictwa są różne.

Doktryna - poglądy ,założenia z określonej dziedziny myślicieli.

EGIPT- cywilizacja, III tysiąclecie przed narodzinami Chrystusa.

Tamte czasy były w pewien sposób specyficzne, dlatego ze dzisiejsi myśliciele chcą jakby ożywić tamtych, ożywić tamte poglądy to co wtedy wyznawano. Mianowicie:

czas w którym żyjemy jest najdoskonalszy ze wszystkich, więc wszelka zmiana jest zmianą na gorsze czyli złe.

świat jest jednością tzn. świat jest jednorodną materią -MONIZM, nie ma podziału na ducha i ciało.

W Egipcie mamy do czynienia z takim pojęciem jak PANETEIZM, co oznacza ze wszystko jest w Bogu, czyli Bóg jest więcej niż Kosmos Świata. Czyli tym samym nie ma wielobóstwa.

Boska istota składa się z 3 części:

1 część intelektualna- Neczru- Serce Ptaha,

2 części pośredniczącej- Haiku- Język Ptaha,

3 część wykonawcza- Natchu- Członki Ptaka.

Ta wizja istoty boskiej wpływa na podział w życiu społecznym państwa. Odpowiednikiem części umysłu / energii człowieka/ jest : dusza-Bar, członków- dusza- Ka,

Odpowiednikiem części intelektualnej jest Król - Faraon,

Odpowiednikiem części pośredniczącej są urzędnicy,

Odpowiednikiem części wykonawczej jest lud.

Społeczeństwo stanowi jedność, współdziałają razem, każdy wykonuje swoje zadanie.

Rolą społeczeństwa jest utrzymać stan taki jaki jest, nie wolno dopuścić do zmiany bo ona prowadzi do zniszczenia czyli REGES.

Stan równowagi ujmowany jest terminem MAAT czyli ład ,zasada, sprawiedliwość, prawo, słuszność.

Stan jaki jest ,jest stanem najlepszym ze wszystkich.

Egipcjanie uważają, że czas płynie, że na początku był Chaos-zwany Nu i z tego nieładu wyłania się Ptah, który tworzy plan uporządkowania i to on tworzy wszystko i to od tego właśnie momentu tworzy się HISTORIA. I w tym to momencie tworzy się MAAT czyli 4 etapy ,a po nim nastąpi 5 - zlikwidowanie Maat.

Każdy człowiek w społeczeństwie miał jakieś zadania do wykonania, ale bez przesady bo wtedy narusza się MAAT. Czyli nie wolno leniuchować ani być nadgorliwym.

Egipcjanie uważają że , życie powinno być przyjemne, dobre po to by istniał MAAT.

Historia Egiptu ma 3000 lat, były momenty rozpadu, bo źle się łączyli ze sobą, np. matka z synem itd. Ale zawsze udawało im się zjednać.

ROLA FARAONA- jest on Bogiem, tym co bezpośrednio wie jaka jest rola Ptaka. To na Faraonie ciąży odpowiedzialność za pomyślność całego społeczeństwa. To znaczy, że jeśli są klęski, plagi, Nil nie wylewa, to jest to jego wina, czyli tym samy robi się REGES czyli trzeba go zmienić gdyż nie spełnia wymagań. Bo skoro on jest istotą boską to jest odpowiedzialny za wszystko. Faraon by funkcjonować musi mieć urzędników by wykonywali jego rozkazy.

Urzędnicy są ważni, bo Egipt to gospodarka CENTRALNIE STEROWANA.

Kapłani nie odgrywają żadnej ważnej, istotnej roli, są zwykłymi urzędnikami, gdyż jedynym KAPŁANEJ jest FARAON.

Kapłan to część klasy urzędniczej, by móc być urzędnikiem trzeba było się nauczyć pisać znaki. Urzędnikiem zostawało Się za zasługi tj. za ciężka pracę, a nie za pochodzenie. Z tego względu to rodziny zapożyczały się, żyły biednie by tylko wykształcić swoje dzieci. Tak więc jeśli ktoś się starał, uczył, pracował ciężko mógł zajść wysoko, wiele osiągnąć.

Egipcjanie na grobach swoich mieli napisy takie oto: uczyłem się , pracowałem… Nie znajdziemy tam napisu że pochodzę z takiej a to takiej rodziny.

W Egipcie nie było niewolnictwa, ktoś kto pracował dostawał za to płacę. Nie była to jednak zapłata w postaci waluty, ale płacono towarem. Jeśli nie pracował to nie płacono mu, tak samo jeśli nie zapłacono mu to nie pracował.

HEBRAJCZYCY- ŻYDZI

Myśl polityczna hebrajska ksztaltuje się między 1) tradycją, a 2)wzorcami napotkanymi przez wędrówki.

tradycja- tzw. Demokracja pustynna czyli wszyscy mają równy głos, ale wszyscy mamy tu na myśli mężczyźni czyli ojciec rodu. Przykazanie 9 - nie pożądaj żony bliźniego swego,10- ani żadnej rzeczy jego, kiedyś to było jako jedno przykazanie, potem zostało rozdzielone, tak więc żona była częścią majątku rodziny.

Chrześcijaństwo wprowadza dopiero równouprawnienie. Czyli tu elitaryzm dotyczy głównie rodziny. Ta demokracja pustynna rozwija się i jest to Szafe, czyli co jakiś czas trzeba rozwiązywać problemy, władza to była władza autorytetu. Żydzi widzą że ich organizacja się ………wiec chcą zmiany, ….monarchia.

TEOKRACJA- Królem Izraela jest Jahwe to on bezpośrednio rządzi, bo to on Mojżesz zawarł umowę z Bogiem. Znamieniem teokracji jest Arka Noego-przymierze.

Idea TEOKRATYCZNA a MONARCHIA :

Następują spięcia, bo jedni chcą Boga a drudzy monarchii. Przewagę ma jednak monarchia i pierwszym królem Izraela jest SAUL. Punkt kulminacyjny monarchia osiągnie u Salomona a moment przełomowy u Dawida w trakcie poznawczym ….jest nazywany rosą……………

Lecz nie są mu przypisywane cechy boskie.

Spór między teokracją a monarchia pojawia się w XVI wieku.

GRECJA

Początki myśli politycznej to Homer i Heliod.

Homer- prawdopodobnie nie istniały: Iliada i Odysea. Obie opisują przeszłość, jak funkcjonuje państwo i społeczeństwo.

Idee monarchii - jedyny sposób funkcjonowania to powinien rządzić jeden którego wybrał Dzeus.

Zasady THEMISTES to zasady dobrego rządzenia. Zakłada ze mamy trzy grupy ludzi:

władcy,

arystokracja,

lud.

Homer podkreśla ze jedynym szlachetnym jest władca i arystokracja.

Lud u niego pojawia się w epitetach, opisuje go wręcz brzydko. Lecz lud nie jest bierny, odgrywa istotna rolę. Rozbieżność jak jest a jak by chciał by było. Bunt ludu opisuje ze to kreatura ale ma swoje miejsce w społeczeństwie.

Idea demokracji plemiennej w Iliadzie, lecz dąży się do jej likwidacji.

U Homera nakładają się dwa obrazy, obraz monarchii mykeńskiej a obraz tego co funkcjonuje w jego czasach.

Monarchia Agamemnona jest magiczna: od zachowania się monarchy zależy pomyślność ludu, jak dobrze funkcjonuje to lud tez dobrze funkcjonuje i bogowie są przychylni, są zbiory. Zaś chory król to chore społeczeństwo. Władza musi być zdrowa. Idea władzy magicznej - Agamemnon jest jedyny, ale nei ma on władzy nad innymi władcami. Jest to element arystokratyczny. Grecja wiec jest zbudowana o system oligarchiczny arystokracji.

Tę przemianą widać w Odysei bo mianem króla mianuje się arystokrację, ród królewski ma pochodzenie boskie. Ten świecki przełom prowadzi do mysli zamachu na państwo, jest ono świeckie.

HEZJOD - dzieło „ Prace i Dnie”, widać tu obraz społeczeństwa gdyż Hezjod skupiał się na ludziach, dla nie go najważniejszy jest ROLNIK, pogardza rzemieślnikami. To co uszlachetnia to praca ale na roli. I część HEZJODA spór ojcowizny miedzy nim a bratem, ojcowizna trafia do brata i to go denerwuje, uważa ze jest to niesprawiedliwe.

Tu pojawia się pojęcie sprawiedliwości. Świat w którym żyje Hezjod to świat kolonizacji, handlu. Hezjod tego nie lubi, bo to świat rozpadów wspólnot, świat indywidualizacji, świat rozpadu struktur arystokratycznych. Pojawiają się pożeracze podatków.

HOMER- Themistes- reguły rządzenia/ rozstrzygnięcia/, dla Homera te zasady są dobre bo dane przez Boga.

Hezjod dostrzega rozbieżność między rozbieżnościami.

DIKE- sprawiedliwe rozstrzygnięcie . Część orzeczeń wydawana przez królów są niezgodne, ze wśród ludzi dominuje prawo pięści-siła.

Hezjod potępia i pierwszy raz mamy myśl, że to co odróżnia społeczność zwierzęca od ludzkiej to istnienie prawa. I tak np. ptaki pożerają się bo nie ma między nimi prawa.

Złoty wiek opisuje i ukazuje róznicę między ludźmi i zwierzetami

Jednym z podstawowych cech prawa jest zakaz kanibalizmu.

Wegetarianizm= Bogowie.

SOFIZM -nurt filozoficzny

PROTAGORAS z Abwery, V wiek przed narodzinami Chrystusa. Abdera miasto greckie, gdzie mieszkali ociężali umysłowo ludzie .

Protagoras zdobył sławę w 451r. bo poznał Peryklesa i był nadwornym intelektualistą.

Protagoras napisał pismo „O Bogach” ,o Bogach mogę powiedzieć tyle ze nie wiem czy istnieją, czy nie istnieją. Pogląd ten nazywa się AGNOCYSTYZM- niepoznawalności.

Protagoras został oskarżony o bezbożność, skazany ucieka z Aten do Sycylii, statek tonie a on wiadomo umiera. Na rynek kazano znieść jego pisma i spalili je.

Jego najważniejsze dzieła to „ O Bogu”, „Antylogie”, „o pochodzeniu życia społecznego”,„ o państwie”, „sztuka erystyczna”.

Przewrót Sofistów- myśl grecka do czasów sofickich- skupienie na badaniu kosmosu, poszukuje się tego co pierwsze, co jest źródłem bytu. Jak funkcjonuje świat.

W Grecji nie ma podziału jak rozpatrują o kosmosie i państwie. Sofiści uważali ze nie jest ważne jak kosmos funkcjonuje ale jak człowiek.

Przewrót antropologiczny dla sofistów -ważne to jak funkcjonuje państwo.

Rozdzielenie tego co fizyczne/Kosmos/ a tego co państwowe/ludzie/.

Sofiści w swym zewnętrznym działaniu skupiają się na nauczaniu ale za pieniądze. Grecy wkurzali się na nich za to. Pierwszym nauczycielem takim był Protagoras. Sofiści uczą jak masz się zachowywać w domu, aby Ci się dobrze powodziło i jak w państwie aby dobrze działać dla jego dobra. Protagoras uczy jak innych przekonać do swoich racji „ Antylogie”, ”sztuka erystyki”.

Protagoras związany jest z eleatami- szkoła, która mówi ze wszystko jest STAŁE, lecz dzieje się coś dziwnego bo Protagorasa zafascynował HERAKLIT ;-), a wiadomo u Heraklita jest tak ze wszystko płynie, przemija, nic nie jest stałe, …nie wchodzić dwa razy do tej samej rzeki…Tak więc znajdujemy dwa przeciwstawne sądy.

Tak wiec nauczanie powinno polegać na tym aby opanować sposób argumentacji pozwalający na uczynienie poglądu słabszego poglądem silniejszym.

Każde słowo można tak obrócić aby obrócić je na swoją korzyść, rację. Zarzucona Protagorasowi relatywizm moralny- to znaczy ze uczy oszukiwać w sposób moralny. Ale Protagoras nie chce tego, on tylko uczy techniki. W jego opinii każdy z nas ma, nosi w sobie zdolność rozróżniania dobra i zła. Każdy posiada CNOTE- ARETE.

Według Protagorasa cnota -arete jest nauczana, tzn. gdy widzimy ze ktoś jest garbaty to nie powiemy mu żeby się wyprostował, bo nie jest w stanie tak. Zaś gdy widzimy ze ktoś robi źle, to możemy nauczyc go aby czynił dobrze.

Na początku był chaos i z niego bogowie utworzyli świat i został on zaludniony, gdyż Dzeus ulepił z ognia i ziemi człowieka. Człowiek jest ułomny bo nie umie przetrwać, bo nie ma pazurów itd. Nad ludźmi ulitował się Prometeusz bo wykradł Atenie rozum i ogień. To dzieki rozumowi nauczyli się mówić, domy budować, ubrania robić itd.tworzyć początki cywilizacji, ale nie byli w stanie tworzyć trwałych związków bo ludzie lubią się krzywdzić. I to by doprowadziło do wymarcia gatunku ludzkiego i aby tak się nie stało to Dzeus dał ludziom :

AIDOS- wstyd ]

DIKE- sprawiedliwość ] są to predyspozycje do wstydu i sprawiedliwości. Dopiero podczas nauczania do tego dochodzi, Aidos i Dike wyrażają się w sprawiedliwości, rozsądku i pobożności. To oto Dzeus daje ludziom za pośrednictwem Heliosa i kaze przekazac wszystkim bo wszyscy jesteśmy jednakowi. Dzięki Aidos-(wstyd) i Dike-( sprawiedliwość) ludzie mogą ograniczyć zło a to doprowadza do łączenia się tj. POLIS-Państwo.

Polis to umowa(konwencja)- Nomos.

Polis to nie twór ludzki Dzięki temu rodzi się fizis a nomos. Konwencja jest podstawą funkcjonowania a nie fizys(natura).

Podstawowe zadanie panstwa to : wymuszanie na ludziach aby się nie krzywdzili. Wszystkie elementy państwa są podstawą umowy, wszystko jest względne.

SOFISCI relatywiści I pokolenie

SOFIŚCI naturaliści II pokolenie

SOFIŚCI politycy III pokolenie

Idea względności relatywizmu brała się z tego jak postrzegamy coś, wniosek: człowiek jest miarą wszechrzeczy istniejących ze istnieją i nieistniejących ze nie istnieją. Człowiek to każda poszczególna jednostka, każdy jest miarą wszechrzeczy.

Po to by zobiektywizować to jak postrzegamy musi istnieć państwo i te nasze postrzeżenia są weryfikowane przez państwo. Państwo decyduje o losie człowieka( to rozwinie się w czasach nowożytnych).

Pojawiają się nam twórcy SOFIŚCI :

Gorgiasz z Leontinoj - grecki filozof, retor, jeden z najwybitniejszych mówców Starożytnej Grecji, żył w V, IV w przed Chrystusem w Atenach potem ucieka i umiera w 375r. , zwany Logos Dyndali (Dedal słowa). Jest retorem, uczy wyrażać swoje poglądy.

Poglądy Gorgiasza z Leontinoj możemy podzielić na trzy okresy pierwszy to:

filozofia przyrody - Dzieło o optyce, postrzeganie-czyli przyczyna wrażeń zmysłowych jest to ze od przedmiotów odrywają się cząsteczki i odbijają w naszym umyśle,

w drugim okresie łączy się z filozofią eleatów i powstaje praca „O niebycie” czyli „ O Naturze” :

a) Nie ma nic- skoro wśród filozofów przyrody są podzielone zdania na temat bytu, czym jest i jaki jest to oznacza ze go nie ma.

b) Gdyby nawet coś było to byłoby to nie poznawalne- wg . ówczesnych myślicieli myśl o bycie była sprowadzona do tego ze można było uznać ze myśl i byt to to samo. Gorgiasz mówi zaś ze można pomyśleć sobie latającego człowieka choć taki nie istnieje. I tak myśl zostaje oddzielona od bytu i przestaje być wiarygodnym źródłem poznania.

c) Gdyby było poznawalne to i tak wiedzy o tym nie udałoby się przekazać- Swoje odczucia zmysłowe takie jak kolor, zapach czy barwę możemy przekazać innemu za pomocą słów, które te odczucia symbolizują. Lecz nie mamy żadnej gwarancji, że drugi rozumie nasze sformułowania tak, jak my. Nie wiemy też czy te same bodźce powodują u niego takie same uczucia.

Wobec takich racji Gorgiasz neguje zarówno prawdę absolutną (ἀλήθεια aletheia) jako niepoznawalną, jak i prawdę subiektywną (δόξα doksa) jako nie mającą sensu.

Chodzi o to ze jest rozłam między rozumem(eleaci), a tym co widzimy (doksa) -zmysły postrzegania.

Zenon z Elei udowodnił ze pogląd odmienny jest absurdem. Przykład Achilles i żółw-wyścigi. Chodzi o to ze Achilles nigdy nie dogoni żółwia, bo musi zawsze dojść do miejsca żółwia, a tamten idzie dalej. Kolejny przykład : strzała i łuk, ruch nie istnieje, ruch jest złudzeniem. Do XVII w nie było nikogo kto by wykazał ze się myli, potem dopiero doszli do nieprawidłowości .

w trzecim okresie Gorgiasz miał jakby całkiem zerwać z filozofią i poświęcić się retoryce w aspekcie teoretycznym jak i praktycznym. Jego nowatorską działalność na tym polu docenił PLATON i nazywa go DEDAL LOGOS. Jest to najciekawszy jego okres (3) bo przedmiotem zainteresowania stał się człowiek (charakterystyczna dla sofistyki),oraz jego zdolności do komunikowania się i współdziałania z innymi ludźmi.

Gorgiasz przyjął ze percepcja (zmysł wzrok i sluch) ludzka jest dwojakiego rodzaju: mniemanie i wiedza. W opinii Gorgiasza [nie jak eleaci- mniemanie = wprowadzenie w błąd, fałszujące rzeczywistość spostrzeżenia zmysłowe ,wiedze =oderwanie od doświadczenia] mniemanie to międzyludzka komunikacja werbalna(językiem ,słownie),wiedza wynika z doświadczenia zmysłowego wspartego przez rozum.Modyfikuje swoje wcześniejsze stanowisko i mówi ze byt jest, ze można przekazać o nim informacje. Dlatego człowiek powinien dążyć do poznania obiektywnej prawdy poprzez obserwację, współuczestnictwo bo tylko w taki sposób zdobyta wiedza dawała podstawę do właściwego postępowania.

Gorgiasz uważał ze retoryka odgrywa istotną rolę w relacjach międzyludzkich i trzeba uważać jak go używać.

Logos wg. Gorgiasza ma szczególne znaczenie na płaszczyźnie etyczno-politycznej, może być wykorzystana w niegodziwy sposób. Stad Ci którzy posługują się językiem, czyli demagodzy, nauczyciele, osoby sprawujące władzę i rozstrzygające spory winni cechować się posiadaniem CNOTY =ARETE czyli zdolnością do zdobywania wiedzy i rozpatrywania na tej podstawie co dobre a co złe. Gorgiasz uważa ze inna jest Cnota męska a inna kobiety i inne dziecka, inna niewolnika, starca. Zatem zadaniem nauczyciela retora nie jest przekazanie technik, ale kształtowanie umysłów i moralności aby każdy z adeptów był w stanie samodzielnie określić co jest dobre a co złe, co właściwe a co nie w danych okolicznościach. Techniki czyniły człowieka silnym a na silnych ciążyła odpowiedzialność za sprawy publiczne. Mówił ze każdy może być silny i mieć cnotę, bo wszyscy jesteśmy do siebie podobni na poziomie biologicznym.

Gorgiasz uznawał prawo stanowione przez wspólnotę polityczną.

Gorgiasz, utwory :Pochwała Heleny. G.zastanawia się skąd bierze się niesława Heleny.

I stwierdza ze winna jest potęga słowa. Czemu ona była przyczyną tego zamieszania.

I wychodzi z założenia ze to pokłosie….. Czyli o naszym postanowieniu decydują rzeczy, które nazywa „mniemaniem”. Uznaje ze mniemanie to cała wiedza która pochodzi ze słów, zaś wiedzę uzyskujemy z postrzeżenia zmysłowego , czyli rzeczy mają obiektywna naturę.

By posiąść prawde nie możemy opierać się tylko na słowach,

Stawia postulat dobrego obywatela, a dobry obywatel to ten co sam bada rzeczywistość nie przestaje na opiniach innych.

G. jest zwolennikiem demokracji, ale uważa ze ludzie są leniwi. Ale skoro są leniwi to zauważa niezwykłą rolę retoryki, po wypoć. Na agorze stwierdza że można sterować zachowaniami ludzkimi.

Obronę sofistyki podejmuje w OBRONIE Palamedesa, Palamedes bohater wojny trojańskiej, oskarżony o zdradę, bezpodstawnie go oskarżyli. Post. sądowe się odbyło. G.broni palemenidesa. Broni, przestrzega sędziów przed mniemaniem, ze muszą poznać prawdę, ze jeśli chcesz być świadkiem to musisz sam być świadkiem, uczestnikiem w wydarzeniu. I tylko wtedy można się zbliżyć do prawdy , sprawiedliwy- zgodny z naturą rzeczywistości tj. obiektywnymi zjawiskami.

W Obr.palamenid. pojawia się obrona sofistyki, obrona polega tez na tym ze ludzie którzy uczą się retoryki to oni są przygotowani i można ucznia tylko doszlifowac. Nie ma jednej definiowalnej cnoty. G. uważa ze każde okoliczności wymagają odmiennego zachowania.

Kaidom moment okoliczności, które są tu i teraz, są nie powtarzalne. Inna cnotę ma kobieta która jest matką ,inny rolnik ma cnotę [mądrość].

W prawie karnym jest badanie czynów jak wynikły w danych okolicznościach. Kairom- tj. okazjonalizm. Czyli nie nastąpiło zagrozenie danego czynu, wykroczenia.[np. przechodzenie w nocy na czerwonym mimo ze nic nie jedzie]..

W obronie Parmenidesa to celem nauczenia retoryki jest to aby ten co jest silniejszy[ intelekt] nie fizycznie, miał przewage nad słabszym. A ta siła intelek. Bierze się z technik przemowy. G. interesuje się sposobem funkcjon. Obywatela w państwie. Państwo jest tworem konwencji a nie tworem naturalnym. Człowiek natury jest to istota która kieruje się popędami, strachem przed śmiercia. Ale przejscie do stan państwowego= społecznego [ grupa w państwie] powoduje ze my nie możemy kierowac się popędami, i stan społeczny powoduje ze te popędy są czymś negatywnym i zaczyna dominować cnota = mądrość = wiedza.

G. uważa ze prawo pisane jest nad prawami natury. Czyli cywilizacja jest czyms dobrym a natura czymś złym.

Diogenez zaś uważa ze natura jest lepsza a konwencja jest zła, wróćmy do natury, odrzućmy gotowanie, ludożerstwo jest dopuszczalne.

Trzeci myśliciel PRODIGOS z Keos

P- chętnie go Platon go ścigał, uważał ze Protigos to symbol pędu do majątku, podkreśla ze za wszystko kase bierze, dusigrosz.

O zyciu jego to mało 399r. był na procesie Sokratesa, ale chyba skazany na śmierć, prace: Pory, O naturze człowieka, o sztuce wymowy,

Dzieło „Sztuka wymowy”- Protigos twórca synonimów - technika poleg.na przekonywaniu rozmówcy za pośrednictwem synonimów[ nie sa tożsame, krzyżują się ze sobą, punkt wyjścia nie jest taki sam jak punkt koncowy]. P- powraca do badań nad strona fizyczną ludzi, co jedzą ,jakie mają cechy. Robi to po to czemu ludzie mają zyc w demokracji i dochodzi do wniosku ze ludzie na poziomie fizycznym sa podobni. Przejmuje twierdzenie Protagorasa umowy społecznej ze ludzie biedni nie maja pazurów i tede. I to co uratowało ludzi to praca, a ta praca pierwsza to praca na roli. PRACA jest źródłem cywilizacji i panstwa. Opanow. Technik rolniczych doprowadziło ze ludzie nauczyli się budować, tworzyc narzędzie i to dzieki ucywilizowaniu. I w pewnym momencie ludzie dochodza do załoz. Panstwa. Ale to dzialanie spowodowało ze to co jest jądrem tym najważniejszym jest MESOII POLITAI czyli pracą.czyli praca. Czyli ci którzy są średni =ci co pracują, są najważniejsi i celem panstwa jest zapewnienie ładu, i obrona pracowników.

OBYWATEL : mit Heraklesa na rozstajach drogi- mit ten mowi o tym ze Herakles rozmysla jaką drogę obrać, dochodzi do rozst. Drógi i spotyka dwie personifikacje:. Z jednej KAKIA= występek[ nie cnota] z drugiej strony ARETE[cnota]. Wybór między dwoma hedonizmami[ kakia- nie przejmuj się, jedz pij…] zaś Arete[ cnota] musisz pracowac bo to przyniesie Ci szczęście. Protigosowi chodzi o to by trzymac umiar w czynach, by samodzielnie sterować sobą bo tylko takie panowanie daje szczęście a to to przychylnośc bogów, miłosc przyjaciol, czesc w ojczyźnie, pamięc potomnych. TO daje człowiekowi szczęście. I to jest cel istnienia dobrego obywatela i to się składa na cnote=arete.

Dusza intelektualna nie istnieje, wg Prodigos. człowiek nie ma duszy jak umiera to go nei ma…..opowieśc jak pociesza P. umierającego: no mam pocieszenie ze może zrobic za 2 drahmy albo 4, syn wybrał za 2, i umieraj sobie tu jest zle, a za 4 drahmy to śmierc nie istnieje…wiec czym się będziesz przejmował….

Nie ma życia pośmiertnego, nie mam nagrody wobec tego trzeba to życie przeżyć tu i teraz przyjemnie.

Religia to wynik działalności człowieka, powstała z przyjazni ludziom i drugi wynik powstania Religi to uwielbienie dla rzeczy wymyslonych przez ludzi.

Czyli relegia jest pozyteczna bo uczy opanowania.

II POKOLENIE SOFISTÓW

HIPIASZ- samochwała, najmądrzejszy, najlepszy, ale dzieki temu świetnie się reklamował.

H dązy do autarkii tzn. uwaza ze człowiek powiniem mieć wszechstronną wiedzę i tylko dzieki temu może podejmować właściwą decyzję. I on zmuszał swoich uczniów do zapamiętywania dużych ilości materiałów. Tylko dzieki zgromadzonej wiedzy można podejmować wiedzę. A to jest po to by być aktywnym uczestnikiem w panstwie.

H. uzwaz ze fizys i homo to co z kultury i fizyczności prowadzi do wypatrzen i musimy wrócić do natury. I zacyna badac jak ludzie się zachowują na całej ziemi i dzieki tym badaniom mzona zbadac trwałe zachowania ludzkie.

Rzeczy maja obiektywną naturę.

Badając zachow. Ludzkich widzi ze ludzie boja się śmierci. Podst. Metodą zachow. Gat ludzkiego to potomstwo,ale to prymitywne ale uważa ze po śmierci nie ma nas i jedyna podstawa bycia nieśmiertelności jest działalność ale literacka, moc słowa.

H - podział na fizys i homos. Z nim związana jest pierwsza definicja : prawo stanowione a to jet to co ogół obywateli uchwala i podaje w formie rozporządzenia do wiadomości co czynić trzeba a unikać trzeba.

H zastanawia się jakie są reguły, prawa i stwierdza ze ono ulega ciagle zmianie, i to go uderza, ze prawo jest w każdym panstwie inne. I dziwi się jak dziś prawo jest takie a jutro takie to jak to może być prawdziwe . Wiec jest przeciwnikiem zmienności, wiec szuka trwałości. Szuka sprawiedliwości, przeciwstawia prawa niepisane prawom natury. Podstawia regułą prawa niepisanego jest zasada równości wszystkich ludzi. Nierówności są wynikiem konwencji co prowadzi do tyrani. Uważa ze prawa natury są lepsze.

H uważa ze po to się uczymy by postępować zgodnie z prawami natury po to by wszyscy ludzie sie…

ANTYFONT

Żyje w V w., prace : o zgodzie, prawda.

Antyfont zwolennik eleatów, byt jest jednostkowy, skupia się na działalności rozumu.

Rozum daje prawdę, ludzie działają dla własnej korzysici a ta korzysc realizowana jest tu i teraz bo bogów nie ma a jak są to nie interesują się tym co się dzieje z człowiekiem. Nie ma zycia po śmierci , jesteśmy zamknięci miedzy ramami zycia i śmierci. Wiec musimy wykorzystac to Zycie.

Działanie dla własnych potrzeb nie może być przesadzone, działania muszą być słuszne, tzn. pojęcia są bardzo róznie rozumiane a przeciez rozum kaze nam pojmowac w jeden sposób. Wiec prawa ludzkie,tworzone przez ludzi są sprzeczne z naturą, np.opieka dzieci nad rodzicami, a jak byli krzywdzeni przez rodziców, a bycie świadkiem i mnie zniszczy, i zastanawia się czy to jest dalej słuszne? NIE.

Miernikiem Sprawiedzliwśi jest korzćć konkretnego człowieka, państwo powstało ze względu na te kozysci bo panstwo zapewnic ma łąd demokratyczny[ bo ludzie są równi z natury],ale ład demokratyczny został wypatrzony. Wypatrzenie nast. Przez kategoryzację ludzi przez prawo. Krytykuje wiec ustrój demokracji ateńskiej. Bo on ten ustrój nei zap. Równości.

Pochwala system Spartański czyli obywatele w pełni równi, tyle samo ziemi, taki sam wpływ na działalnośc w panstwie. Jednakowości, jednorodności taki system chwali. I dlatego to potem zaciukali….

Prawo równości a prawo stanowione, ludzie winni przestrzgac prawo natury gdy obywatelom przynosi to korzysc.

KALLIKLES[ Charykles ], Trazymach, Kritiasz.

Charykles - trzeci sofiści politycy, przejmując konc fizys i nomos i uważaja ze prawo NATURY to prawo silniejszego.

K. tw. Ze państwo powstało w wyniku zmowy słabych, bo oni nie są w stnie realizować swych potrzeb i nie chcą aby inni się wybijali.Wiec prawo państwowe służy do tyranizowania wybitnych jednostek.

K. postuluje by ludzie zyli zgodnie ze swoimi potrzebami, nie hamuj ich, jak ktoś Ci stoi na drodze to pokonaj go. Działanie po za regułami prawnymi.

TRAZYMACH- O Naturze, O Państwie. On twierdzi ze panstwo powstało w wyniku działania silniejszych, bo słabi nie byli w stanie tego zrobić, to silniejsi są w stnie to zrobić. To kazde panstwo jest tworem które stosuje przemoc, i wyraza wole elity tej co jest najsilniejsza. I to nie zalzy od ustroju. To ci silniejszi tworzą reguły w danym panstwie.

Aby to uswiadomoć czytelnikom to ze to jest fałsz, przyrównuje panstwo do pasterza i stada baranów. Bo po co on ten pasterz dba o te owce, po to by wilk nie zjadł. Czyli własne potrzeby.

KRITIASZ- przywódca 30 tyranów, był oczytanym intelektualistom, duza wiedza polityczn…,uważa ze siła podstawowym elementem. natury i egoizmu. EGOIZM jest motorem natury ludzkiej, słaby nie potrafi, silny tak.

Państwoe jest tworem działań egoistycznych na potrzebę zapanowania nad słabymi.

Tworzenie prawa ma na celu powstrzymania złych działań.

Srach wobec prawa państwowego występuje gdy ktoś może zobaczyc ze zle czynimy. A gdy nie widzimy ze ktos popełnił przestępstwo? To by uniknąc tego to mąż mądry i przebiegły wymysla bogów, Istoty wszechwiedzące .

Religia to wytwór konkretnej jednostki jako narzędzie panowania nad ludzmi. Bo dzieki temu człek nie czyni nieczego w tajemnicy. I wtedy może pojawi się łąd w panstwie. Czyli religia to cos dobrego bo tworzy ład w państwie.

SOKRATES- poszukuje odpowiedzi jak świat jest zbudowany. Poszukuje u innych, nie uczy się.Około 40 roku zycia stwierdza ze nic nie wie. Przejmuje dogmat sofistów, ze wazne jest to co dotyczy człowieka.

Szaleństwo filozofów polega na tym że wszyscy się kłócą i nic z tego nie wynika. Dlatego Sokrates zaczyna sam poszukiwać. Przewrót soficki- oni nigdy nie definiuja człowieka. Skupiają się na technikach życia w wspólnocie.

Ale Sokrates powie ze człowiek to jego dusza!!! To jest przewrót. Termin dusza=psyche miała znaczenie : zjawa która sobie krąży po śmierci, albo dusza to duch, taki demon co zyje w człowieku, jest on w nas, ktoś obcy, ten demon dąży do wyzwolenia.

Dla Sokratesa dusza to siedlisko myślącej i działającej świadomości. To nasze świadome Ja. Czyli duszę utożsamia z naszym intelektem. W ten sposób przewraca wszystko co było do tej pory, czyli cnota jest to co jest dobre dla duszy. Oznacza to ze cnota to wiedza, poznanie, a wada to ignorancja.

Aby ta cnota mogła się rozwijać potrzebne są trzy elementy:

ENKRATEIA- to znaczy wg. Greckiego oznacza prawo do dysponowania do pewnych rzeczy, wg. Sokratesa to panowanie nad sobą. Dla Sokratesa znaczy to zdolność panowania nad swoja zwierzęcą duszą, czyli panowanie rozumu nad pożądaniem. Uniezależnienie się od impulsów jakie nasze ciało wysyła.

ELEUTHERIA- wolność, wg.greckiego wolność do bycia uczestnikiem życia publicznego, uwolnienie się od podniet ciała

AUTARKIA- samowystarczalność w znaczeniu intelektualnym, ze człowiek jest w stanie osiągnąć szczęście dzięki swojemu rozumowi.

Sokrates nie chciał brac udzialu w bierzącym zyciu publicznym, bo to jest rozdrabnianie się wg.niego. Bo jego celem jest Panstwo jako całość, dobro Aten, dobo dalekosiężne. Nie chciał by go utożsamiano z daną frakcją. Krytykuje demokracje, bo uważa ze losowanie urzędników to sprawia ze do władzy dochodzą ci co są nieprzygotowani. Krytykuje tez oligarchię bo co bogaci mają rządzić,nie!

Rządzić państwem winien ten co poznał swoją dusze. Sokrates chce wychować dobrego polityka, obywatela, czyli taki co dba o rozwój intelektualny, o tę duszę.

Jego ingerencja /Sokratesa/ zakończyła się tragicznie, bo zostaje oskarżony o bezbożność, bo naucza tego młodych ludzi a to godzi w interes państwa.

DAIMONIO to bóg wewnątrz niego co mowi co ma robić, Sokrates pojmuje boga jako jednego boga, wszechmocny, przejawem boga jest ta dusza. Ten bóg mówi unikaj bierzącej polityki.

Sokrates jest świadomy rewolucyjnego charakteru nauczania, ale jest świadomy ze nie może siłą przeciwstawiać się prawom ateńskim. Tu pojawia się pojęcie rewolucji bez przemocy, czyli nie siłą ale przekonywaniem.

Sokrates był nielubiany, wynika to z metody. Sokratejska niewiedza : WIEM ZE NIC NIE WIEM. Sokrates ma sposób nauczania czyli ironia/maskować cos ukrywac/, Sokrates ukrywa swoją wiedzę przed rozmówcą. Przyjmuej postawę człowieka który nie wie. Rozmowy jego to sprawiedliwość, dobro to terminy ogólne, i on tak podchodzi innych. Ta ironia ma aspekt maietyczny i elektyczny (destrukcyjny) polega na tym ze rozmówca mu mówi ze to polega na tym i tym, Sokrates zaczyna dopytywać o szczegóły i zaczyna doprowadzac do absurdów i ten rozmówca stwierdza ze nic nie wie.I to doprowadziło ze nie lubili go za to, ale inni chcieli kontynuować i tu Sokrates mowi ze tu jest jego rola i on pomoze ludzią w tej wiedzy(aspekt majeutyczny).

Kontynuator Sokratejskiej mysli to PLATON:

Przejmuje tę naukę w całości i dochodzi do wniosku i przechodzi przewrót umysłowy. Nazywa się to drugim żeglowaniem. Pierwsze żeglowanie to jak jest wiatr, drugie zeglowanie to etap gdzie trzeba się wysilać przy wiosłowaniu.

I to co on proponuje teraz to nie jest proste, tu trzeba się wysilić intelektualnie.

Polegało to na odkryciu świata idei.

Platon ojciec obiektywizmu idealnego. Taki świat dualistyczny czyli dostępny za pomocą zmysłów i rozumu czyli świat idei. Te dwa światy są od siebie oddzielone.

SOKRATES nie zostawił pism, naucza ustnie, to co wiemy o nim to z przekazów Platona, Ksenofon. Nie ma dokumentów .

Platon zostawił pisma po sobie, dialogi, to są zapisy rozmów różnych ludzi, takie fikcyjne, bohateram rozmów jest Sokrates. TO co Platon pisze nei jest tym co ma na mysli. Dlaczego? Bo uważa ze pismo nie oddaje prawdy, pismo nie odda tego co chce się powiedzieć. Komunikacja ma charakter pozawerbalny. Platon uważa ze aby przekazac cos to trzeba to robić ustnie, trzeba mówić.

To jego odkrycie drugie żeglowanie odkrywa jeszcze stwórce tego wszystkiego jest DEMIURG nad tymi ideami.

Idee ten termin jest z greckiego co znaczy widzieć jak coś wygląda zewnętrznie. Platon temu pojęciu nadaje inne znaczenie. On mówi ze idea to jest co się się widzi wewnątrz tego przedmiotu, co jest naturą tej rzeczy. Rzeczy zmysłowe są w ideach , a te idee pozwalają nam rozróżniać rzeczy rózne.

Cechy idei :

inteligibilne tzn. ze są obiektem poznania rozumowego tylko i wyłącznie,

niecielesne czyli nie są złożone z materii

idee są bytem w pełnym słowa tego znaczeniu czyli są bytem prawdziwym

idee są niezmienne, ani nie powstają ani nie giną a ulegają zmianie,

idee są samoistne, tzn. istnieją przez siebie i dla siebie czyli maja charakter obiektywny

idee sa jednością czyli inne rzeczy partycypują w idei

Platon aby pokazać jak świat istnieje przedstawia mit jaskini. Mamy jaskinie w której żyją ludzie, ale są przykuci do ściany i nie mogą się ruszyć i widzą tylko ścianę tą przed sobą. Ale jest tez i wyjście, tam chodzą sobie ludzie, jakieś ognisko, słonko. Platon pyta co ten człowiek z jaskini będzie wiedział, bo ten człowiek przykuty do jaskini widzi tylko cienie. Przyrównuje nas do tych ludzi z jaskini. Mówi ze to co my widzimy za pomocą zmysłów to to co widzą Ci ludzie przykuci do ściany. Potrzeba naprawdę dużego wysiłku aby się odwrócić aby zobaczyć co jest ponad tym murem. Ale człowiek sam nie potrafi. Musi ktoś pomóc człowiekowi uwolnić się z tych kajdan. Jeśli ktoś wyjdzie z jaskini to już nigdy nie będzie chciał wrócić do tej jaskini, on nie będzie chciał pomoc tym z jaskini. Obowiązkiem jego jest pomóc tym biedakom co zostali.

Platon uważa ze władzę muszą przejąć filozofowie albo niech rzadzący….zrezygnują?

Gdy Platon zakłada szkołę to jego celem jest wykształcenie kadry rządzącej. Ten filozof musi poznac idee, pojęcia ogólne, jak sprawiedliwość. To jest dla niego bardzo ważne. Pojęcie sprawiedliwości :

TEKSTY PLATONA : PAŃSTWO-poszukiwanie terminu sprawiedliwość, punktem wyjscia jest to ze pomiedzy człowiekiem a państwem nie ma różnicy, należy rozpatrzec co to jest polis to zobaczymy co to jest sprawiedliwość. Państwo to byt konieczny, po to ze człowiek nie jest samowystarczalny, nie jesteśmy sobie sami zapewnic wszystkich elementów koniecznych do bytowania, musimy współdziałać z innymi. Potrzebujemy różnych ludzi, bo każdy zajmuje się czym innym bo każdy jest do czego innego stworzony. Platon podkreślał wyraźnie ze ludzie mają się zajmowac jedną rzeczą bo potem nei jest się dobrym w niczym. Ale taka wspolnota musi meic zapewniony lad, i ktos kto będzie to pilnował. Czyli potrzeba jest strażników, tych którzy będą pilnowali i bronili. Aby być strażnikiem trzeba mieć predyspozycje do tego „trzeba być dobry jak dobrej razy pies” łagodny i odpowiednio agresywny. Wobec tego w idealnym panstwie grupa strażników będzie podlegała specyficznemu procesowi edukacyjnemu. Edukacji muzyczno-gimnastycznej. Czyli rozwój duchowy, matematyka, astronomia itd.ale nei tradycyjna grecka pajdeja czyli nauczanie, ale muszą być wyeliminowane np. w myzyce dźwięki miękkie aby nie uległ nam zniewieścieniu .Maja być wykształceni dobrze, intelektualnie,maja być twardzi. Nauczanie muzyczne tez jest wazne i jest ono nadrzędne nad gimnastycznym. W gronie strażników jest tez podział na tych co wydają rozkazy i słuchają. Bierze się on z predyspozycji bo nauczyciele mogą zaobserwować podczas nauk fizycznych. Ten dobór odbywa się w modym wieku miedzy 10-12 roku życia. Przez matematyke się odbywa to, bo nie każdy jest zdolny, Platon uważał ze przez zabawę najłatwiej się matematyki nauczyć. Około 20 roku zycia widać kto do czego się nadaje, po 20 r. zycia do 30 ucznieowie będą przystosowywani do tego czy potrafi uogólniać wiedzę. I potem zostaje poddany dialektyce , dzięki której osiaga się zdolnośc poznania świata idei. I w tym momencie, musi nastąpić moment otrzeźwienia i w wieku 35 roku trzeba zostać urzędnikiem, by zaobserwować świat idei i świat i tak się dzieje do 50 r. i potem poznajemy świat najwyższy boga, i potem znów wracamy do świata ale rządzimy i zostajemy filozofami.

Ten podział państwa to na grupy trzy:

Ten typ nauczania muzyczno-fizycznego nei dotyczy kupców, rolników. Bo to -nie wymagane jest od nich. Oni nie podlegają temu systemowi,

-W tym panstwie strażnicy nie posiadają własności

-Filozofowie

I tak filozofowie odpowiadają cz.intelektualnej człowieka

Strażnicy cz. Emocjonalnej człowieka

Kupcy, rolnicy części wegetatywnej

Platon twierdzi ze ten podział odpowiada duszy :duszy popędliwej - to emocje, gniew i pragniemy rzeczy, pożądliwa dusza cześć to wypływa z potrzeby jedzenia i płodzenia dzieci ,dusza intelektualna nas wyróżnia to rozum.

Tym trzem elementomo duszy odpowiadaja trzy cnoty:

rozum- oznacza zdolność panowania nad sobą/ filozofowie/

męstwo-odwaga to zdolność nie bycia pod wpływem zewnętrznych elementów,/strażnicy/

umiarkowanie to zdolność do ograniczania swoich potrzeb /rzemieślnicy, rolnicy/

Te trzy cnoty są podstawą dla 4. cnoty kardynalnej SPRAWIEDLIWOŚCI- która oznacza - zajmowanie miejsca w społeczeństwie takie jakie mu się należy z natury oraz wykonywanie tych rzeczy do których się jest predysponowanym. Sprawiedliwe jest to do czego jesteś przeznaczony, a jak robisz co innego to jest to niesprawiedliwe.

Platon jest rewolucjonistą bo podkreśla ze nie ma istotnej rózncy miedzy kobietą a mężczyzną. Stad mówi się o nim jako ojciec feminizmu. Dla greków to było nie do pomyślenia. Bo grecy uważali ze kobiety są gorsze.

Platon uważa ze bycie strażnikiem obejmuje na równi kobietę i mężczyznę.

Państwo jest traktowane państwo jako całość, mówi ze panstwo to taki duży człowiek, oznacza to ze nie może być zadnego aspektu funkcjonowania państwa po za granicami państwa i muszą być kontrolowane przez państwo. Człowiek jest bo jest państwo, człowiek jest tylko cząstką organizmu, interes zbiorowości jest nadrzędny nad interesem jednostkowym. To świetnie widać w rozrodczości bo kwestia narodzin to nie jest kwestia indywidualna, ludzie się dobierają przez losowanie ale to nie jest tak do końca bo jest to pod kontrolą filozofów. Dobór następuje przez świadomy dobór ludzi, bo skoro choduje się konie rasowe i psy to i ludzi bo wtedy będzie dobry strażnik. Ale jak ktoś nie posiadł wiedzy idei to trzeba to zachować w tajemnicy. A innym trzeba wbić mit metali. To jest dla tych z niższych sfer, czyli nie można łączyć metali różnych. Jest to tylko mit który ma funkcjonować w umysłach za pomocą przypowieści, wszystko po to by łatwiej rządzić. A co się dzieje gdy dojdzie do poczęcia dziecka z mieszanego związku, to zostawiano je na umarcie.

Dzieci które się rodzą to nie mają rodzin, to panstwo sprawuje władzę nad nimi, po to by przez przypadek nie nauczyło się złych rzeczy, trzeba sobie wyhodować dobrego strażnika. Platon dąży do tego by tą małą atomistyczną rodzinę zastąpić dużą i tą rodziną ma być państwo. Państwo ma być rodziną.

Platon nie twierdzi ze to będzie można zrealizować on opisuje tylko idee. Jemu chodzi o to żeby pokazać sprawiedliwość .

Elementy rzeczywistych ustrojów to :

TIMOKRACJA jest to ustrój gdzie dominują honory, zaszczyty, taki ustrój zdegenerowany, ona prowadzi do degeneracji, a to prowadzi do przekształcenia się w (tu jedni są bogaci a inni biedni)

OLIGARCHIE czyli elity finansowej, tu jest rozwarstwienie biednych i bogatych, biedni podporządkowani bogatych, dzieci bogatych są złe, gnuśnieją i następuje regres intelektualny objawia się słabość intelektualna, i gdy biedni zauważą tą słabość to wzniecają bunt w imię równości i pojawia się kolejny ustrój

DEMOKRACJA zasadą jej jest równość ale nie wprowadza równości majątkowej, pojawia się dążenie do braku odpowiedzialność, konflikt pokoleniowy, niechęć do starszych, kwestionowanie tradycji, pojawiaja się demagodzy, którzy za pomocą słów sprowadzają na manowce młodych ludzi. Dochaodzi do takiego rozpasania ze jeden z demagogów w imię przywrócenia porządku staje się władcą i powstaje ostatni najgorszy ustrój

TYRANIA , Tyran musi podnieść entuzjazm bo przez entuzjazm został wypchany na góre, będzie chciał to podtrzymać przez wojny, jak ktoś się nie zgadza z nim to będzie go chciał zabić, Tyranem jest całe społeczeństwo bo eliminuje każdego kto próbuje

I powstaje ANARCHIA

JESTO TO SYSTEM SPADANIA, DEGNERACJI SYSTEMU!!! NIE MAMY DO CZYNIENIA Z ROZWOJEM TYLKO Z REGRESJĄ.

Czyli zadaniem strażnika jest zachowanie tego co jest, bo każda zmiana prowadzi do złego.

, POLITYK dialog gdzie Platon sugeruje iż dobre państwo winno być mieszanką różnych elementów, przedstawia inny podział ustroju niż w PAŃSTWIE.

I tu 6 ustrojów :

Monarchia,arystokracja,demokracja,te są dobre ,demokracja zepsuta,oligarchia,tyrania

To co odróznia demokrację dobrą od złej to to

Wśród dobrych ustrojów najlepsza jest monarchia a najgorsza

PRAWA w dziele tym postuluje by powstało Polis o kształcie koła, mieszkało by tam 50milionów 40 obywateli którzy jednocześnie rolnikami i żołnierzami. W tym państwie są kupcy i rzemieślnicy ale oni nie mają praw obywatelskich ponieważ bycie obywatelem to uprawianie techniki politycznej a taką może posiąść ten co nie pracuje fizycznie. Tylko u rolnika jest odstępstwo bo on sam nie pracuje ale ma niewolników. Kupcy są ciałem obcym, mogą być określoną ilośc lat, rzemieślnicy mogą dłużej przebywać , ich dzieci mogą zostać jako rzemieślnicy. Platon uważa ze kupiec to najgorszy a rzemieślnik to jeszcze jeszcze. Ci obywatel podlegają szkoleniu, jest to specyficzny system bo to teokratyczny system bo Ci filozofowie spotykają się w świątyniach bo tam się skupia życie społeczne, a element demokratyczny to decyduje cała wspólnota .

DOKTRYNA UTOPIJNA stworzona przez Platona.

Charakterystyka d.utopijnej po pierwsze mamy optymizm antropologiczny czyli przekonanie ze człowiek z natury jest dobry lub bylby dobry gdyby nie warunki zewnętrzne,

Człowiek jest istotą rozumną i ten rozum jest nieograniczony jest w stenie poznać wszystko

Człowiek ma naturę plastyczną tzn. o naszym zachowaniu bycia decyduja warunki zewnętrzne, ulegamy zmianie pod wpływem,

Nie ma sprzeczności której nei da się pokonac miedzy interesem jednostki a interesem zbiorowości

Istnieją prawa rozwojowe historii czyli są mechanizmy przemian zbiorowości ktre są poznawalne dzieki którym jestemsmy w stnie przewidzieć przeszłość

Można znaleźć sprawiedliwych władców taką elitę która będzie sprawowała władzę

Czaęśc destrukcyjna doktryny utopijnej opisuje to co zastane, pokazane w złym świetle

Część projektująca doktryny utopijnej to :czyli jak wszystko powinno wyglądać

Charakterystycznym elementem jest to ze nie ma koncepcji jak przejść od tego co jest i dojść do świata idealnego. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Sam termin utopia nie pochodzi od Platona ale od T.Moroua zaczynamy następny wykład.

ARYSTOTELES

Arystoteles wprowadza realizm, metodę indukcyjną, ojciec logiki.

Arystoteles charakteryzuje się dużą systematyką, posegregować, poukładać. Przez to lepiej go zrozumieć.

Arystoteles rozdziela nauki na

nauki teoretyczne- pozyskujemy wiedzę dla niej samej( filozofia pierwsza czyli metafizyka, fizyka, matematyka),

celowe - ukierunkowane na konkretny zawód, garncarz.

poetyczne- j.w.

praktyczne pozwalają na uzyskanie wiedzy moralnej, występuje tu pojęcie polityka i pod tym pojęciem występują pojęcia : polityka jako sztuka zarządzaniem państwem.

Etyka- celem działalności moralnej jest osiagnięcie szczęścia, ale co pod tym względem rozumiemy :szczęście było ujmowane jako najeść się, napić, zabawa. Ale Arystoteles mówi że zaspakajanie swych potrzeb nie jest dobre, on je odrzuca, kwestia szacunku- mówi że jestem uzależniony od oceny innych że mnie oceniają, wiec to nie jest też szczęściem, bogactwo- jest zawsze środkiem na pozyskanie celu, ale jest ono złe z zasady.

Powstaje pytanie co jest szczęściem? To dbanie o dusze przez uprawianie cnoty.

Cnoty są słuszną miarą po miedzy skrajnościami a wszelkie skrajności są wadą dla niego. Słuszną miarą jest męstwo bo ona jest najlepsza bo nie jest się tchórzem, ani nie jest się zbyt sprawiedliwym, Sprawiedliwość, słuszność.

Ale skąd wiedzieć ze coś jest słuszną miarą? I tu pojawia się koncepcja Duszy, która składa się z 3 części : dusza wegetatywna, zmysłowa, rozumna.

Arystoteles uważał ze wszelki ruch jest ukierunkowany na coś, istnieje pewien cel i wszystko do czegoś zmierza i musi być coś co będzie popychało to do celu. Ten cel ostateczny nazywa naturą rzeczy. Tę siłę można nazwać Duszą wegetatywną, ona odpowiada za to ze spożywany pokarmy, oddychamy, staramy się przetrwać.

Dusza zmysłowa jest odpowiedzialna za odbieranie wrażeń, za kontakt ze światem zewnętrznym i ona jest wspólna wszystkim zwierzątkom i ludziom.

Dusza rozumna i tylko człowiek ja posiada, to jest element kóry pozwala nam rozmawiac, odróżniać dobro od zła. Ona decyduje o naszym człowieczeństwie. Tego nei maja ludzie.

To właśnie dusza rozumna jest w stanie określić

Są to cnoty etyczne.

Cnoty Diano-etyczne: rozsądek- decyduje co jest dobre co złe, mądrość (Sophia)- pozwalać nam poszukiwać tej wiedzy samej dla siebie.

Jak wiemy jak człowiek wygląda to teraz co to jest Polityka:

Polityka,Ustrój polityczny Aten, etyka nikomachejska.

Jak wygląda Państwo:

Zdaniem Arystotelesa człowiek nie żyje sam, on musi żyć z innymi, ludzie od początku łączyli się w grupy, tworzą rodziny, ważne jest to ze rodzina to jest twór wielopokoleniowy, ale rodzina ma niewolnika. Rodziny łączą się tworząc wieksze wspólnoty i wsie. Wieś jest w stanie zaspokoić materialne potrzeby człowieka, ale nie jest w stanie zadbać o rozwój duszy. Wsie wiec łączą się i tworzą Państwo. I to jest celem Państwa.

Arystoteles mówi że Państwo jest tworem natury, to wynika z samej natury rzeczywistości. Państwo w porządku chronologicznym jest ostatnie, ale jego interesuje aspekt ontologiczny - bytowy jest pierwsze. Wsie, rodziny tylko się składają na Państwo.

Jak funkcjonują części składowe 4 funkcje

relacja mąż żona- zakłada podporządkowanie kobiety mężczyźnie, bo dusza rozumna jest silniejsza w mężczyźnie niż kobiecie, a to co słabsze musi być podporządkowane silniejszej, stąd zasada posłuszeństwa.

relacja ojciec dzieci - j.w. jak w relacji mąż żona.

relacja pan niewolnik- chce uznania niewolnictwa, niewolnictwo jest z natury bo jak ktoś pracuje fizycznie to on nie umie myśleć stąd u niego niedostatek wiedzy dlatego jest niewolnikiem. Ale Grecy z natury są panami, barbarzyńcy z natury są niewolnikami.

relacja crematistyka - reguły pozwalające na zaopatrzenie materialne rodziny- trzy sposoby zaspakajania potrzeb: wprost przez uprawianie roli, wymiana bezpośrednia, czyli wymieniamy się jakimiś dobrami, wymiana za pośrednictwem pieniądza.

Tworzymy Państwo;

Filarem funkcjonowania Państwa są obywatele. Nie każdy mieszkaniec państwa jest obywatelem, nie wystarczy mieszkać, pochodzenie. Decyduje o tym czy możesz rządzić i sądzić. Czyli możliwość poświęcenia wolnego czasu. Musisz mieć na tyle duży majątek by zatrudnić niewolników by oni na Ciebie pracowali a Ty możesz się zajmować państwem. Wiec rzemieślnik, rolnik nie może być obywatelem.

ZOONPOLITIKON -ZWIERZE POLITYCZNE, PAŃSTWOWE znaczy to że człowiek nie może żyć po za państwem!!!!!!!!!!!!!!!!

USTRÓJ PAŃSTWA: jest to ujęcie w pewien porządek wszystkich władz a przede wszystkim naczelnej z nich wszystkich ta która jest centralna, decydująca, najwyższa. I z tej władzy centralnej wyróznia : jednostka, mała grupa osób, duża grupa osób. Drugie kryterium to czy one działają na rzecz dobra wspólnego czy na rzecz dobra własnego. Tam gdzie władza działa na rzecz dobra wspólnego to jest to władza dobra, a jak władza działa na rzecz dobra jednostki to jest zła.

Ustroje dobre : monarchia - jednostka sprw.władzę, arystokracja- wąska grupa spraw. Władzę. Politeja- ustrój gdzie władzę sprawuje większość w interesie ogólnym. On ma dwa znaczenia gdzie ma znaczenie dobre, ale tym terminem oznacza Państwo.

Ustroje złe: demokracja- gdzie większość sprawuje władzę, oligarchia- wąska grupa sprawuje władzą, tyrania- władzę sprawuje jednostka.

Na poziomie konkretnym -tym jakie ustroje są dobre to zależy od warunków klimatycznych.

Na poziomie abstrakcyjnym najlepszym ustrojem będzie monarchia bo jest jeden człowiek, idealny i on może pokierować całą wspólnotą. Ale taka osoba idealna to półbóg i dlatego szuka czegoś pośredniego tj. Politeja

Politeja to zwykli obywatele którzy uprawiają cnotę, oni są w stanie odkryć cnotę. Jest to najlepszy ustrój bo ona jest słuszną miarą miedzy 2 ustrojami oligarchią i demokracją. W politeji rządzi większość ale nie biedaków ale obywateli ludzi którzy mają majątek, tak jak w oligarchii ta wąska grupa bogatych, a skoro maja majątek to nie będą jak w demokracji ograbić innych. Czyli jest to najlepszy ustrój bo wypośrodkowany.

Arystoteles wiec wprowadza idealne Państwo : warunki by Państwo było idealne:

Liczba ludności czyli ani za duzo ani za mało bo państwo musi być samowystarczalne by można było wytwarzać wszystkie dobra. Nie może być za dużo bo by Panstwo dobrze funkcjonowało to ludzie muszą się dobrze znać, bo nie możemy na ślepo wybierać np. przy wyborach.

By można było ująć wzrokiem Państwo bo jak będzie za duze nie będzie można go objąc,

Ludność ma to być Grecka bo oni są najbardziej doskonali, bo oni są słuszną miarą meidzyludami północy - barbrzyńcy, oni kochają wolność, ale są głupi. Ludy wschodu oni mają rozwiniętą duszę rozumną ale oni nie chcą wolności. Wiec Grecy łączą te dwie i dlatego są idealni.

Struktura - funkcje państwa, wyodrębnia ich sześć: wyżywić- rolnictwo, zaopatrzyc w narzędzia- rzemiosło, wymiana towaru- kupcy, wojsko, władcy- bo ktos musi zarządzac, bogowie- tj. kapłani- ktoś musi dac pomyślność.

Część z tych funkcji uznaje za niegodziwe: rolnictwo, rzemiosło, kupiectwo, te lepsze to wojsko, władcy, kapłani.

Arystoteles mówi ze trzy funkcje będą sprawowali te same osoby, za młodu - wojsko, potem władztwo, kapłani.

Prawo składa się z dwóch podsystemów normatywnych:

Prawo naturalne a Prawo natury. Odróżnia te dwie kwestie. Kodyfikuje zasady odróżniające od zas Pr nat.Normay Naturalne prawa natury są wieczne ,niezmienne, uniwersalen, niezależne od woli człowieka.

Reguły prawa stanowionego są zmienne w czasie i przestrzeni i są wynikiem świadomego działania człowieka.

Jest to teoria statycznego prawa natury.

Wyraźne połączenie prawa i moralności: naczelna norma prawa brzmi : czyń to co jest dobre, unikaj tego co jest złe jak o podstawa systemu prawnego.

Arystotelesa interesuje wychowanie, ze cnoty uczymy się przez jej praktykowanie, ona staje się drugą naturą, przy długim praktykowaniu staje ona się tak intuicyjna, tak automatyczna. I to jest celem cnoty tj. wytresowanie ludzi w tych cnotach.

Kultura europejska znów go zachwyca. Recepcja Arystotelesa: dwa nurty: antychrześcijański -awerroizm łaciński,

Arystoteles chrześcijański lub Arystotelis Tomaszowoalbertyński.

Nurt pierwszy antychrześcijański- stąd że grupa myślicieli znajdowała się pod wpływami …., prawdziwy mędrzec zajmuje się czymś lepszym. Studiując Arystotelesa doszedł do wniosku ze świat jest wieczny, nie było początku, czas jest wieczny, Areoes doszedł do wniosku ze istnieje intelekt ogólnoludzki, rozwój kosmiczny, który jest prawdziwym rozwojem, a poszczególni ludzie są takimi echami, rozpryskami tego rozumu kosmicznego. Te poglądy podobały się myślicielom : Siger z Rabantu i Boecjusz z Dacji. Dodają do poglądów Areosa zaprzeczenie neismiertelności duszy indywidualnej, my istniejemy miedzy chwilą narodzin i śmierci, nie ma nic po, i nasza dusza wraca do duszy ogólnoludzkiej. Ta dusza ogolnoludzka jest nieśmiertelna. Konsekwencja jest taka ze osiągnięcie szczęścia jest możliwe tu i teraz. Szczęście można osiągnąć tylko gdy się działa zgodnie z naturą. Ale nie możemy działać zgodnie z naturą , bo jest ona determistyczna. Pogodzenie się z rzeczywistością da nam szczęście. Widzimy tu u nich wyrażny antyindywidualizm, i wyrażny determinizm bo jesteśmy podporządkowany naturze.

Koncepcja podwójnej prawdy to jest próba znalezienia sposobu funkcjonowania , usprawiedliwienia ich postępowaia, i mówili że są dwie prawdy rozumu, wiary. Te dwie prawdy mogą się uzupełniać ale róznic miedzy nimi ze prawda rozumu ze można udowodnić zas prawda wiary to nie da się udowodnić.

Averoizm łaciński był jednym z najbardziej wpływowych kierunków.

DANTE 13,14 wiek , poeta. Uczta, Monarchia, Boska Komedia.

Był człowiekiem polityki, bierze udział w życiu swego miasta Florencji, bierze udział w bitwach. Doświadczenia osobiste sprawiły ze politycy są źli, ocenia tak wszystkich władców. Mowi ze są źli, trzeba zreformować ten świat, strukturę polityczną.

Wiec wymyślił ze błędem jest twierdzenie ze człowiek ma tylko jeden cel. Człowiek ma dwa cele : szczęście obecne i szczęście wieczne. Jeden cel drugiego celu nie pochłania, te cele są niezależne, autonomiczne. Znaczy to ze kościół który dba o nasze zbawienie jest autonomiczny do państwa i odwrotnie kościół nie może podporządkowywać sobie państwa i są autonomiczne, kazda z nich ma odmienny cel. Są autonomiczne ale nie odseparowane od siebie. I tak duchowni nie mogą być urzędnikami.

Szczęście obecne jest to takie szczęście gdzie człowiek będzie miał zapewniony dobrobyt materialny gdy na świecie będzie panował pokój, pełna harmonia, gdzie ludzie się nie krzywdzą. Taki stan pokoju można osiągnąć gdy będzie istniała sprawna władza polityczna. Władcy są egoistami bo chcą uzyskać wiecej kosztem innych, wniosek jest taki ze władca ma mieć wszystko. A to jest możliwe gdy władca będzie władcą ogólnoświatowym. Imperator ogólnoświatowy będzie mogł zapewnic pokój. I w ten spokój nie będzie wojne. Istnienie tego państwa da ramy tego ze zostanie stworzona wspólnota ludzka. Bo wszyscy jesteśmy do siebie podobni. I ta wspólnota ludzka przyczyni się do dobra. Jądrem tego cesarstwa będzie Italia , jest ona ogrodem tego państwa. Dante dopuszcza żeby były inne państwa, ale nie ma władców, oni są sługami imperatora. Wszyscy w imperium są podporządkowani imperatorowi, jest on jedynym podmiotem nie związanym z prawem. Czyli król jako twórca prawa nie jest związany z prawem .Jest ponad wszystko.

Ale Dante mówi że skoro jest taki idealny to jest sługą wszystkich, uniża się przed wszystkimi, całe życie służy.

MARSYLIUSZ Z PADWY: dzieła: Obrońca pokoju, Obrońca mniejszych. I połowa 14 wieku, pod wpływem awerroizmu łacińskiego zaczyna przebudowywać myśl Arystotelesa. Przejmuje ze celem człowieka jest dążenie do szczęscie ze to szczęście dzieki państwu można osiągnąć, zaczyna rozpatrywac państwo jako narzędzie czysto- socjotechniczne czyli czymś co dotyczy naszych zachowań zewnętrznych. I Państwo jest mechanizmem które kontroluje te nasze zachowania. Przejmuje od Arystotelesa tych 6 funkcji i ze jedna jest ważna- rządzący bo to oni mają w ręku wszystko. Celem państwa jednym jest zapewnienie pokoju. I w tym zakresie państwo jest nieograniczone. Państwo ma pełen monopol na rządzenie, administracja musi być podporządkowana władzy. Jedynym kryterium pozwalającym oceniać władzę jest skuteczność. To co jest dobre to jest skuteczne.

Mówił ze nei wprowadza tyrani bo nad rządzącymi jest prawodawca, a tym prawodawcą jest lud, do obywateli zalicza wszystkich. Ta gromada, to społeczeństwo jest Suwerenem.

Lud jest Suwerenem- po tym kto jest najwyższym prawodawcom ten jest suwerenem.

Dlaczego bo :

ludzie jak Se ustanowią prawo będą go przestrzegać, -rozum indywidualny jest słabszy niż rozum większości.

Projekt by stał się prawem to musi go przyjąć większość, czyli ludzie mądrzy, muszą go poprzeć znacząca większość ludu.

Marsyliusz jest wiec prekursorem nurtu prawniczego. Odrywa prawo od innych systemów np. moralność, i zredukowanie aktów do aktów normatywnych do norm pochodzących wyłącznie od uprawnionego prawodawcy ludzkiego. Norma musi posiadać sankcję wtedy jest normą prawną.

Marsyliusz mówi ze prawo Boskie jest doktryną, poglądem, może się stać prawem ale dopiero na tamtym świecie, prawo kościelne tez nie jest prawem bo nie pochodzi od prawidłowego ustawodawczy bo kościół nie jest suwerenem.

Ludwik Bawarski chciał rządzić światem, bo był cesarzem i ściągnął Marsyliusza. Tam Marsyliusz pisze ze lud może delegować uprawnienia, i lud delegował je na cesarza, stąd cesarz jest najwyższym prawodawcą, kościół jest podporządkowany prawodawcy. Marsyliusz mówi ze kościół jest częścią składową, funkcje kościoła przejmuje państwo. Nie mówi chrześcijanin, ale obywatel.

JEAN BODIN-ojciec nowożytnego pojęcia suwerena. „6 ksiąg o Rzeczypospolitej” (o państwie). Stosował metodę indukcyjną. To co on głosi to wnioski konieczne wypływające z analizy zdarzeń. Postawił sobie za cel poszukiwanie zasad ustroju politycznego. Kiedy państwo może funkcjonować dobrze- sprawnie. Państwo to sprawiedliwy rząd nad wieloma rodzinami i nad tym co jest wspólne z władzą suwerenną na czele. Sprawiedliwy rząd- struktura zaporządkowana, zasada subordynacji, podporządkowanie sprawiedliwe. Podstawową komórką społeczną jest rodzina 9conajmniej 3 rodziny żeby wiele), rzecz wspólna: drogi, administracja, podatki, organy samorządowe, mury miejskie, sądy. Przeciwnik własności wspólnej, musi być prywatna. Publiczna oddzielona od prywatnej. Suwerenna władza- uprawnienia monarsze są pochodną suwerenności. Bo suwerennośc to nieustająca i najwyższa władza państwa 9nie jest ograniczona zewnętrznie, ani wewn ani czasowo). Danie władzy na jakiś czas stanowi urząd administracji. Wyłącznym znamieniem suwerena jest możliwość prawodawcza. Prawo to sprawiedliwy rozkaz suwerena. Sprawiedliwe nie jest sprzeczne z prawem bożym i prawem natury. Prawo Boże jest nam dane w Piśmie Świętym. Prawo natury to nakaz rozumu. Dwa obostrzenia dla suwerena- nie może złamać umowy rozkazem który wydał. Prawa fundamentalne- zakaz zbywania domeny królewskiej. Obywatel- naturalny poddany.

MACHIAVELLI Książe (co zrobić teraz), rozważania nad dziesięcioma pierwszymi księgami historii Rzymu Tytusa Juliusza (plan co zrobić na przyszłość).

Człowiek jest z natury istotą złą. Musi istnieć prawo bo ono powstrzymuje nas od czynienia zła. Musi istnieć bat żeby panować nad ludźmi. Na życie ludzkie rzutują 2 sfery- los niezależny od człowieka (fortuna), wirtu- energia, inicjatywa, nasze wolności. O naszym życiu decyduje walka miedzy tymi 2 sferami. To co dotyczy człowieka dot też całych narodów. Tam gdzie jest dużo wirtu to narud potężny jest. Wirtu odchodzi narud upada. Historia toczy Się kołem to co na górze - upada. Co na dole- podnosi się. Obraz powodzi, rzeki która wzbiera. Jak nic nie zrobimy to wyleje- o tym że ktoś jest zdolny decyduje to że umie dostosować się do dziejów epoki a nie stanie okoniem. W księciu musi pojawić się człowiek który wykonać dzieje epoki- koncepcja dyktatury księcia. Lis (podstępny wyrachowany) i lew (silny, mocny)- te rzeczy muszą iść z sobą w parze bo nie ma nic głupszego niż łączenie moralności i polityki, polityka ma być skuteczna. Zasada skuteczności decyduje o działaniu. Dyktator Książe musi doprowadzić aby ludzie się go bali ale nie nienawidzili. Musi mieć dozorców aby w jego imieniu robili złe rzeczy, aby można było na nich zrzucić winę. Złe robimy szybko. Dobre rozciągamy w czasie. Chojność z podatków- ale nie można przesadzać. Książe nie może wiązać sam siebie regułami. Jeśli to konieczne może łamać. Religia musi być podporządkowana władzy. Religia to narzędzie w ujarzmianiu ludzi. Książe nie może nastawać na majątek swojego przeciwnika, nie może nastawać na cześć żony przeciwnika.- bo ci którzy są wierni nie pójdą obstawać za gnębionymi. Jak się wychowa społeczeństwo to można przejść do projektu 2. stworzyć republikę. Właściwa jest republika mieszana. Republika gwarantuje wolność. Wolność to wyłączenie arbitralności władzy publicznej. Fundamentem republiki jest prawo. Prawo musi być poparte zawsze siłą. Siłę stanowi armia. M. postuluje powstanie armii narodowej. Armia będzie instrumentem wychowania obywatelskiego i będzie bitna. Obywatel to warstwa średnia (ci którzy mają średni majątek- najlepsza część społeczeństwa). Oni będą stanowili trzon przyszłej republiki.

---