ADMINISTRACJA W MONARCHIACH ABSOLUT.: Francja krol RADY KROLEWSKIE(XVII w):1.stanu (tajna) 2.depesz(sprawozdan)3.stron procesowych(prywatna)4. finansow5.ds. handlowych URZEDY MINISTERIALNE: 1kanclerz 2generalny kontroler finansow 3sekretarze sranu (spraw zagranicznych,wojny,domu krolewskiego {wyznania},marynarki{kolonie}) ZARZAD LOKALNY: 1okregi generalne-intendenci 2glowne miasta okregu- subdelegaci Austria cesarz ADMIN. CENTRALNA: 1nadworna rada wojenna(XVI w) 2nadworna izba skarbowa(XVIw) 3kancelaria stanu(1742r)4najwyzsza izba sprawiedliwosci(1749)5zjednoczona kancelaria nadworna czesko-austriacka(1761):13 departamentow 1783-tzw hirtenbrief ZARZAD LOKALNY: 1gubernie-gubernator starostwa-starosta krajowy 2cyrkuly-starosta obwodowy SAMORZAD: 1miasta-wydzial miejski magistrat z burmistrzem 2dominia-wojt z przysieznikami, justycjariusz Mandatariusz Prusy krol ADMIN. CENTRALNA: 1generalny dyrektoriat(1723):5 realnych departamentow 2ministerstwo gabinetowe(1728) 3ministerstwo sprawiedliwosci(1737) system rzadow gabinetowy ZARZAD LOKALNY: 1departamenty kamer-kamery wojny i domen(na czele prezydenci) 2powiaty-landraci (starostowie) miasta-radcy skarbowi Rosja imperator ADMIN. CENTRALNA: 1senat rzadzacy(1711) -prokuratura(1722)general-prokurator 6 departamentow (1763) ober-prokurator 2kolegia(1717-1720) 9-16 glowne(panstwowe)-3 gospodarcze-3 finansowe-3 sprawiedliwosci-1 3prikazy ZARZAD LOKALNY: 1gubernie-gubernator 2prowincja-wojewoda 3dystrykt-komisarz ziemski 1775: -general-gubernatorzy 1gubernie- gubernatorzy-zarzady gubernialne 2powiaty-isprawnicy- nizszy sad SAMORZAD SZLACHECKI: gubernialne i powiatowe zgromadzenia szlachty
Reformy z lat 1764-1776: ADMIN CENTRALNA 1764 komisja skarbowa korony i w.k.l. komisja wojskowa korony i w.k.l. 1773 K.E.N. 1775: Rada nieustajaca: krol+36 czlonkow 5 depertamentow: interesow cudzoziemskich, policji czyli dobrego porzadku, wojskowy sprawiedliwosci, skarbowy Komisja Nad Szpitalami ZARZAD LOKALNY 1765-1768 komisje dobrego porzadku(boni ordis) Sejm Czteroletni 1788-1792 ADMIN CENTRALNA: Konstytucja 3 maja Odpowiedzialnosc konstytucyjn i parlamentarna ministrow Straz praw:krol, prymas,5 ministrow, nastepca tronu, marszalek sejmu! Komisje rzadowe obojga narodow: wojska, policji(8 wydz policyjnych) skarbu, edukacji narod ZARZAD LOKALNY: komisje porzadkowe cywilno-wojskowe w woj.., ziemiach i powiatach Sejm Grodziens 1793 ADMIN CENTRALNA: rada nieustajaca- krol + 24 czlonkow(te co z 1775+edukacyjny) Komisje Rzadowe Koronne i Litewskie: wojska policji skarbu edukacji narod ZARZAD LOKALNY komisje porzadkowe cywil.-woj. W wojewodztwach Insurekcja Kosciuszkowska 1794 ADMIN CENTRALNA: rada zastepcza tymczasowa, Deputacja Centralna W. Ks. Lit.// Rada Najwyzsza Narodowa( naczelnik+8 czlonkow+32 zastepcow)8 wydz.: Porzadku, bezpieczenstwa, sprawiedliwosci, skarbu, zywnosci, potrzeb wojskowych, interesow zagranicznych, instrukcji narodowej ZARZAD LOKALNY: komisje porzadkowe w woj. Dozory z dozorcami |
ZMIANY ADMIN WE FRANCJI(rewolucja i napoleon) ADMIN PL I POL XIX w Francja ADMIN CENTRALNA: 1791: krol+ ministrowie(zasada kontrasygnaty) 1793: rada wykonawcza(24czlonkow) Komitet ocalenia publicznego 1795: dyrektoriat(5dyrektorow) ministrowie(jako aparat biurokratyczny nie polityczny) 1799-1804: pierwszy konsul/cesarz+ministrowie ADMIN TERYTORIALNA: 1789: 1.83 departamenty: rady departamentalne+ dyrektoriaty+syndykowie generalni 2.dystrykty: rady dystryktu+dyrektoriaty+syndykowie 3.kantony: okregi wyborcze i sadowe 4.gminy (pow 40 000): rady municypalne+merowie(syndyk gminy,sekretarz,skarbnik) 1800:1.departamenty-prefekci 2.okregi-podprefekci 3.kantony(okr. Adm. Skarb. I sad.) 4.gminy-merowie Ksiestwo Warszawskie ADMIN. CENTRALNA krol (ks. warszawski) R. Stanu R. Ministrow Ministrowie: sprawiedliwosci, spraw wew. I religijnych, wojny, policji przychodow i skarbu, minister sekretarz stanu ADMIN TERYTORIALNA 1departamenty(10)-prefekci+ rady departamentowe 2powiaty(100)-podprefekci+rady powiatowe 3municypalnosci- prezydent+ rady municypalne 4gminy: burmistrzowie+rady miejskie wojtowie soltysi Krolestwo Polskie ADMIN CENTRAL Krol Namiestnik// Rada stanu( zgromadzenie ogolne rada administracyjna) Komisje rzadowe ( wyznan religijnych i oswiecenia publicznego, sprawiedliwosci, spraw wew. I policji, wojny, przychodow i skarbu) ADMIN TERYTORIALNA: 1.wojewodztawa(8)-komisje wojewodzkie(prezes- wydzialy) 2obwody(39)-komisarze delegowani do obwodow 3.miasta-urzedy municypalne-prezydenci+radni(burmistrz+lawnicy) 4.gminywiejskie-wojtowie+soltys Wolne Miasto Krakow ADMIN CENTRALNA: prezydenci Senat (prezes +12 senatorow{3 wydzialy} Zgromadzenie Reprezentantow Biuro Policji Posredniej/dyrekcja Policji Urzad Budowniczych Komitet Ekonomiiczny Protomedyk Intendent dobr narodowych Insp. Kopaln Komisja Wloscianska ADMIN TERYTORIALNA (podlegala senatowi) gminy polityczne(26) i admin.(2) *gminy miejskie(11) wojtowie(pozniej komisarze cyrkulowi)-zastepcy-zgromadzenia gminne *gminy wiejskie(17)-wojtowie(pozniej komisarze dystryktowi) zastepcy-zgromadzenia gminne ADMIN W DOBIE KSZTALTOWANIA SIĘ PANSTWA PRAWNEGO PRUSY: ADMIN CENTRALNA Krol(mon. Konst. Od 1850) rada panstwa(1817) kanclerz(1810-22) prezydent ministrow(1822-48) premier(1848-1918) ministerstwo panstwa(1814) Zasada jednoosobowosci(1808):mistrowie spraw zagranicznych, wojny, skarbu, sprawiedliwosci, spraw wewnetrznych po 1850:spraw zagranicznych, finansow, handlu, rolnictwa, sprawiedliwosci, wyznan, wojny, spraw wewnetrznych, domu krolewskiego, robot publicznych(1878) ADMIN LOKALNA: 1808-15 reorganizacja wladz lokalnych 1853-91 reformy samorzadowe 1.Prowincje(10):admin rzadow: nadprezydent-rada prowincjonalna/ samorzad teryt.: sejm prowincjonalny(marszalek) Wydzial prowincjonalny (dyrektor krajowy) 2Rejecnje ADMIN RZADOWA Prezydent rejencji Wydzial obwodowy Samorzad terytorialny brak |
3powiaty: ARz. Landrat ST sejmik powiatowy wydzial powiatowy 4.gminy(tylko ST.) miejskie: -rada miejska -magistrat z burmistrzem wiejskie:przedstawicielstwo gminne -przelozony(naczelnik)+lawnicy AUSTRIA: A.C. cesarz (mon. Konst. Od 1861) prezes rady ministrow (mister stanu) 1848 rada ministrow 1848 misintrowie: spraw zagranicznych i domu cesarskiego, spraw wewnetrznych, policji, wyznan i oswaity, sprawiedliwosci, wojny, finansow, skarbu, handlu i przemyslu, rolnictwa, kolei zelaznych, robot publicznych A.L. Reformy z lat 1849-1867 1kraje koronne(17)A.Rz.: gubernator (do 1849)Namiestnik (do 1861) lub prezydent krajowy Namiestnictwo S.T.: sejm krajowy-marszalek wydzial krajowy-marszalek 2powiaty: A.Rz. Starosta Staroswo powiatowe S.T. (tylko Czechy, Galicja, Styria, Tyrol) rada powiatowa, wydzial powiatowy-marszalek powiatu 3gminy (tylko S.T.) : miejskie: rada miejska, magistrat z burmistrzem lub prezydentem wiejskie: rada gminy, zwierzchnosc gminna, naczelnik gminy(wojt) ROSJA A.C.: Cesarz (wladza absolutna) Rada Nieustajaca(1801) Senat Rzadzacy(zreorganizowany w 1802) Kancelaria Cesarska(1801) Rada Panstwa(1810) Komitet Ministrow (1812) Ministrowie(1802): spraw zagranicznych, dworu cesarskiego, spraw wewnetrznych, spraw wojskowych, marynarki, finansow, handlu i przemyslu(1905), rolinictwa i dobr panstwowych, oswiecenia publicznego, sprawiedliwosci A.L. 1gubernie A.Rz. gubernator, rzad gubernialny, S.T. Zgromadzenie gubernialne Zarzad gubernialny Marszalek Szlachty 2powiaty A.Rz.: sad ziemski: naczelnik(isprawnik) asesor, 2 sielskich S.T.: Zgromadzenie powiatowe, zarzad powiatowy, marszalek szlachty 3gminy miejskie: duma miejska, zarzad miejski z prezydentem wiejskie: zgromadzenie gminne, zarzad gminy z wojtem, sad gminny gromady: zgromadzenie gromadzkie, starosta ADMIN PUBLICZNA W II RZECZPOSPOLITEJ : A.C. Rada ministrow Prezes rady ministrow Ministrowie ADMIN TERYTORIALNA
Admn szkolnictwa: okregi szkolne z kuratorami, obwody szkolne z inspektorami admin wyznaniowa admin gospodarcza Samorzad: 1.terytorialny: samorzad woj.: sejmik woj. Wydzialy woj. ( poznanskie, pomorskie, slaskie) Samorzad powiatowy: sejmiki(rady) powiatowe wydzialy powiatowe Samorzad gmin: wiejskich (rady gminne, zarzady gminne z wojtami, gromady:zebrania gromad i soltysi) i miejskich(rady miejskie, zarzady miejskie z burmistrzami i prezydentami) 2.gospodarczy: izby przemyslowo-handlowe, izby rolnicze, izby rzemieslnicze 3.Zawodowy: izby adwokackie, lekarskie, notarialne, aptekarskie ADMINISTRACJA PANSTWOWA PRL(1952) : Naczelne organy admin panstwowej: rada ministrow (prezes rady ministrow,wiceprezesi r.m., ministrowie, przewodniczacy komisji i komitetow sprawujacych funkcje naczelnych organow administracji panstwowej) TERENOWE ORGANY WLADZY PANSTWOWEJ: Terenowy organ wladzy W nawiasie podlegle im organy wykonawcze i zarzadzajace rad narodowych |
Wojewodzkie rady narodowe (prezydia woj. Rad narodowych z przewodniczacymi) Powiatowe rady narodowe (prezydia powiat. Rad narodowych z przewodniczacymi) Gromadzkie, osiedlowe, miejskie, dzielnicowe rady narodowe (prezydia gromadzkich, osiedlowych, miejskich, dzielnicowych rad narodowych z przewodniczacymi) SADOWNICTWO ADMINISTRACYJNE: 1.FRANCJA KS. WARSZAWSKIE: I instancja- rady prefekturalne II instancja- rada stanu Właściwości: (FR) spory majatkowe miedzy obywatlem a panstwem,; skargi na naduzywanie wladzy przez admin Właściwości: (K.W.) spory majatkowe wyliczone enumeratywnie 2.KROLESTWO POLSKIE: I instancja: 1815-1817-rady prefekturalne 1817-1837-komisje wojewodzkie 1837-1867-rzady gubernialne II instancja: 1816-1822-Delegacja Administracyjna 1822-1830 i 1836-1841-Rada Stanu 1842-1861-ogolne Zgromadz. Warszaw. Departamentow 1861-1867-Rada Stanu 1867-1916-I Departament Senatu Rzadzacego Właściwości: spory majatkowe 3.PRUSY: I instancja-wydzialy powiatowe-1872 II instancja- wydzialy obwodowe 1883 III instancja Wyzszy Trybunal Administracyjny 1875 Właściwości: metoda mieszana (klauzula enumeracyjna uzupelniona klauzula generakn- w sprawach policyjnych i skarbowych) 4.AUSTRIA: I instancja- Trybunal Administracyjny 1875 Właściwości: klauzula generalna 5.ROSJA: charakter quasi-sadowy I instancja- sad powszechny odpowiedniej instancji II instancja- urzedy gubernialne1890 III instancja- I departament rzadzacego senatu w Petersburgu -prisutstwje 6. II RZECZPOSPOLITA: I instancja- Najwyzszy Trybunał Administracyjny-1922: uprawnienia kasacyjne, klauzula generalna, wyroki ostateczne, skarga wnoszona po wyczerpaniu toku instancjii, kontrola legalnosci o charakterze nastepczym ZIEMIE BYLEGO ZABORU PRUSKIEGO: I instancja- wydzialy powiatowe II instancja- wojewodzkie sady administracyjne III instancja- Najwyzszy Trybunał Administracyjny -klauzula enumeracyjna |