Recepty na sieciowe kłopoty

W tym artykule:

Jeśli sieć nie działa i jesteś bezradny, szybko sprawdź, gdzie leży źródło kłopotów. Może to wcale nie Twoja wina, a Twój komputer pracuje jak najbardziej poprawnie. Jak bez wielkiego nakładu pracy zlokalizować problem? Przeczytaj poniższy tekst.

::::: REKLAMA :::::

IPCONFIG w Windows XP.

Jeśli pewnego niedzielnego ranka obudzisz się i okaże się, że nie ma wody ani gazu, najprawdopodobniej machniesz ręką i powiesz: trudno, zęby i śniadanie mogą poczekać! Gdybyś jednak nie miał dostępu do Internetu, to już byłaby solidna katastrofa. Gdy sieć komputerowa nie działa i w "Quake'a" możesz pograć tylko z komputerem, na pewno nie jesteś zadowolony. Co zrobić w takiej sytuacji? Przede wszystkim sprawdź, czy problem leży po Twojej stronie, czy po stronie usługodawcy. Jeśli sprawa dotyczy małej sieci komputerowej, musisz szybko ustalić przyczynę problemu, by łatwo było go rozwiązać. Na użytek dalszej części artykułu załóżmy, że pracujesz w małej sieci (10-15 komputerów) z dostępem do Internetu przez współdzielone łącze (np. SDI).

Źródła stresów

Sieć komputerowa to grupa wzajemnie połączonych komputerów, mogących wymieniać informacje. Do poprawnego działania niezbędna jest współpraca takich elementów, jak okablowanie, urządzenia aktywne, karty sieciowe i oprogramowanie. Każde z nich to potencjalne źródło awarii.

Awarie okablowania zdarzają się sporadycznie. Najczęściej nie jest to fizyczna usterka nośnika, ale np. rozłączenie kabla czy przypadkowe wyjęcie wtyczki z komputera.

W takim przypadku naprawa jest szybka i łatwa. Gdy jednak dochodzi do uszkodzenia bądź przerwania kabla, możesz mieć poważniejszy problem. Urządzenia aktywne sieci komputerowych, takie jak koncentratory, przełączniki czy routery, również rzadko ulegają uszkodzeniu. Nie należy ich jednak pomijać podczas diagnozowania sieci.

Pozostałe źródła braku komunikacji, czyli awarie kart sieciowych oraz wadliwie skonfigurowane oprogramowanie, zdarzają się najczęściej. W celu odnalezienia przyczyny kłopotów należy się posłużyć prostą techniką eliminującą kolejno każde z wyżej wymienionych źródeł.

Pierwsze kroki

Pierwszym i najważniejszym zadaniem jest rozpoznanie symptomów awarii. Należy odpowiedzieć na następujące pytania: Co działa, a co nie? Czy na przykład nie działa tylko poczta internetowa, czy nie możesz również otwierać stron WWW? Jakie pojawiły się komunikaty o błędach? Czy zmieniłeś jakieś ustawienie, zanim sieć przestała działać? Jak jest skonfigurowany firewall (jeśli znajduje się w sieci)? Pytania te mogą dotyczyć pracy Twojego komputera, ale również komputerów użytkowników zgłaszających problemy.

Z udzielonych odpowiedzi musisz wyciągnąć odpowiednie wnioski. Jeśli na przykład nie możesz odebrać wiadomości z jednego konta pocztowego, a bez kłopotu pobierasz strony internetowe i kopiujesz dane z komputera obok, to problemy powoduje raczej serwer poczty lub niewłaściwe ustawienie konta e-mail. Ponieważ możesz skopiować dane ze stacji obok, problemy z okablowaniem czy kartą sieciową nie wchodzą w grę. Poprawne funkcjonowanie pobierania stron WWW wskazuje, że "wyjście na świat" jest również sprawne.

Dalsze działania będą zależeć od otrzymanych odpowiedzi. Poniżej przeczytasz, jak testować komunikację z Internetem i siecią pracującą z użyciem protokołu TCP/IP.

Ustawienia lokalne

Rezultat działania polecenia PING.

Regułą jest, że diagnostykę sieci zaczyna się od wykorzystania polecenia IPCONFIG (systemy NT, W2K, XP) albo WINIPCFG (dla Windows 9x). IPCONFIG działa z poziomu wiersza poleceń, wypisując aktualną konfigurację protokołu TPC/IP, WINIPCFG zaś to mały program wyświetlający podobne informacje w osobnym oknie w Windows. Rozpoczęcie procedury testowania od tych poleceń daje możliwość zapoznania się z aktualnymi ustawieniami protokołu TCP/IP. Ma to niebagatelne znaczenie wtedy, gdy komputer wykorzystuje adresowanie dynamiczne, czyli oparte na protokole DHCP lub - rzadziej - BOOTP.

W wypadku adresowania statycznego, gdy komputer ma przypisane adresy na stałe, możesz je łatwo znaleźć we właściwościach TCP/IP. Jeśli otrzymujesz adresy przez DHCP, może się zdarzyć, że przydzielający je komputer z różnych powodów nie spełnił swojego zadania (np. był wyłączony lub wyczerpał limit adresów do przydziału). W takim przypadku stacje albo nie będą miały przypisanych adresów (w Windows 95 i NT w polu adres IP pojawi się 0.0.0.0), albo przydzielą sobie te adresy same (w Windows 2000, XP i 98 adres IP będzie zawierał wartość rozpoczynającą się od 169.254.xxx.yyy).

Jeśli wydanie polecenia IPCONFIG wyświetli tylko napis "Konfiguracja IP systemu Windows" i nic poza tym, sprawdź, czy są i zostały włączone połączenia sieciowe w folderze Połączenia sieciowe.

We właściwościach każdego ze zdefiniowanych połączeń znajduje się bardzo przydatna opcja (system XP i W2K) Pokaż ikonę w obszarze powiadomień podczas połączenia. Po zaznaczeniu pola wyboru przy tej opcji na pasku zadań pojawia się ikona opisująca stan połączenia. Oszczędzi Ci czołgania się po podłodze, żeby sprawdzić, czy kabel jest prawidłowo przyłączony do karty sieciowej komputera.

Podsumowując: jeśli po IPCONFIG lub WINIPCFG zobaczysz 0.0.0.0 lub np. 169.254.2.154, to należy sprawdzić działanie i możliwość komunikacji z komputerem przydzielającym Ci adresy IP (w przypadku SDI i udostępniania połączenia internetowego w sieci lokalnej będzie to maszyna, do której podłączony jest modem).

PING to podstawa

Po ustaleniu własnego adresu IP możesz rozpocząć kolejne testy. Teraz pora na polecenie PING. Dzięki niemu szybko się zorientujesz, w którą stronę powinny zmierzać dalsze działania. PING wysyła do wskazanego w parametrze komputera żądanie odpowiedzi (echa). Potwierdzenie otrzymania lub nieotrzymania echa jest wyświetlane użytkownikowi.

Ważniejsze parametry polecenia PING

Najczęściej przekazywane przez PING komunikaty to: "Odpowiedź z adresu IP...", "Upłynął limit czasu żądania" lub "Host docelowy jest nieosiągalny". Każda z odpowiedzi zawiera cenne dane. Rezultat typu: "Odpowiedź z 212.191.200.48: bajtów=32 czas=17ms TTL=122" informuje, że pingowany host działa i odpowiedział w ciągu 17 milisekund (wartość TTL określa, jak długo pakiet może krążyć w sieci; dla systemów Windows NT/2000/XP domyślnie wynosi 128). Z kolei: "Upłynął limit czasu żądania" oznacza, że testowany host nie odpowiedział w określonym czasie (dla Windows XP domyślnie to 4 sekundy). Taki komunikat wskazuje najczęściej, że komputer, który był odbiorcą pakietu, nie jest obecny w sieci lub połączenie z nim nie może zostać nawiązane (np. przerwa w okablowaniu). Jeśli chcesz zwiększyć czas odpowiedzi, wydaj polecenie PING z parametrem -w. Komunikat "Host docelowy jest nieosiągalny" oznacza, że nie można określić trasy (drogi) pakietu do celu. W tym wypadku przyjrzyj się polu Domyślna brama (w parametrach protokołu TCP/IP) i sprawdź, czy jest tam wpisany poprawny adres routera. Potem należałoby ustalić poprawność wpisów w tabelach routingu komputera lokalnego oraz routera.

Pełną listę komunikatów, które mogą być przenoszone przez protokół ICMP wykorzystywany na potrzeby polecenia PING, zawiera dokument RFC 792, dostępny np. na stronie http://www.rfc-editor.org/ .

Przepis krok po kroku

Aby ułatwić sobie życie, można się posłużyć pewnym algorytmem zastosowania polecenia PING. Jest to ciąg pingów, które należy wykonać w określonej kolejności, by określić dalsze postępowanie.

Najpierw wykonaj PING z nazwą komputera spoza swojej sieci (np. PING www.pcworld.pl). Gdy uzyskasz prawidłową odpowiedź, test jest zakończony, ponieważ wiesz, że z TCP/IP, rozwiązywaniem nazw (usługa DNS) i łącznością jest wszystko w porządku. Jeśli nie otrzymasz odpowiedzi, testuj dalej.

Drugim krokiem jest PING z adresem 127.0.0.1. To adres tzw. pętli zwrotnej, a otrzymanie poprawnej odpowiedzi wskazuje na brak awarii stosu protokołu TCP/IP. Jeśli 127.0.0.1 nie odpowie, przeinstaluj TCP/IP. Dalej wykonuj test własnego adresu IP, a gdy wynik jest poprawny, kolejny PING dotyczy adresu IP domyślnej bramy. Jeśli lokalny adres nie odpowie, należy sprawdzić poprawność instalacji i konfiguracji karty sieciowej. Jeżeli z kolei nie odpowie domyślna brama, to może oznaczać, że masz problem z okablowaniem, z urządzeniami aktywnymi lub urządzenie będące "wyjściem na świat" jest wyłączone. Żeby dokładniej zlokalizować problem, należy wykonać PING pod dowolny adres w sieci lokalnej. Jeśli zadziała, trzeba sprawdzić poprawność działania routera.

Powyższa procedura pomaga szybko określić, które elementy sieci są sprawne. Jest podstawą do dalszych poszukiwań rozwiązania problemów. Pamiętaj jednak, że coraz więcej komputerów może mieć zainstalowane firewalle (np. Windows XP). Jedna z funkcji takiego oprogramowania to blokowanie działania polecenia PING i wówczas cała procedura testowa jest mało wiarygodna.

Recepta na okablowanie

Odblokowanie odpowiadania na PING-i w Windows XP.

Gdy wskaźnik połączenia pokazuje brak łączności z siecią, należy sprawdzić okablowanie. Diagnoza poprawnego działania kabla łączącego poszczególne komputery nie jest niczym trudnym, jeśli masz odpowiedni tester. Najczęściej, niestety, nie dysponujesz takim urządzeniem, a jego zakup na potrzeby małej sieci jest nieuzasadniony ekonomicznie. W takim wypadku pozostaje Ci niezbyt skuteczna metoda prób i błędów.

Są dwa rodzaje testerów okablowania. Pierwszy to drogie i zaawansowane technicznie urządzenie, które nie tylko weryfikuje możliwość przesyłania danych, ale również określa wszelkie parametry pracy kabla. Uzyskane dzięki niemu informacje dokładnie charakteryzują dowolne odcinki sieci. Drugi typ testera to proste urządzenie, które pozwala jedynie sprawdzić, czy kabel na określonym odcinku nie został fizycznie uszkodzony. W wypadku kabla koncentrycznego do tego celu wystarczy zwykły omomierz, w wypadku skrętki bardziej przydatne będzie urządzenie sprawdzające poprawność połączeń poszczególnych par okablowania.

Jak sobie poradzić bez testera? Jak już wspomnielismy, dla kabla koncentrycznego wystarczy omomierz, a do sprawdzenia, czy kabel nie został przerwany - zwykła żaróweczka i płaska bateria. W przypadku skrętki pozostaje kontrola, czy kabel został wykonany poprawnie. W sieciach 10 i 100 Mb/s do przenoszenia informacji służą dwie pary drutów: 1 i 2 oraz 3 i 6. Należy sprawdzić, czy ktoś się nie pomylił i nie "zacisnął" kabla inaczej.

Najprostszym testem skrętki jest szybka zamiana jednego kabla na inny, wcześniej dokładnie sprawdzony. Będzie możliwa tylko w wypadku kabla łączącego stację z gniazdkiem w ścianie oraz, ewentualnie, gdy kable nie leżą w korytkach i odległości między stacjami są niewielkie.

Na koniec pamiętaj o kilku podstawowych zasadach. Jedynym pewnym sposobem sprawdzenia okablowania jest zastosowanie dobrego testera. Bez niego nie możesz w pełni określić poprawności działania nośnika. Dotyczy to na przykład sytuacji, w której nie występuje uszkodzenie nośnika, lecz istnieje silne źródło zakłóceń. Większość kart sieciowych jest wyposażona w diodę sygnalizującą poprawne połączenie (tzw. LINK). Jeśli dioda świeci, to prawie na pewno kabel łączący komputer z aktywnym urządzeniem jest sprawny. Jeśli jednak źle wykonano kabel, np. niewłaściwie połączono tylko jeden drut z ośmiu, wówczas LINK może świecić, a komunikacji w dwie strony nie będzie. W takim przypadku musisz wymienić przewód lub użyć testera, który pokaże uszkodzoną parę.

Monitorowanie karty sieciowej.

Podsumowując: najszybciej sprawdzisz, że kabel nie jest źródłem błędów, obserwując diodę na karcie sieciowej lub urządzeniu aktywnym. Najpewniejsze jednak będzie zawsze sprawdzenie okablowania testerem.

Karty sieciowe i urządzenia aktywne

Usterki urządzeń aktywnych nie są częste, ale należą do trudniej wykrywalnych. Jeśli masz mało sprzętu do testów, pozostaje wykorzystać wbudowany w niektóre z tych urządzeń SELF-TEST lub dostarczany przez producenta program monitorujący pracę. Gdy masz prosty, niezarządzalny koncentrator, możesz go na próbę wymienić lub przełożyć kabel do innego, niebudzącego wątpliwości gniazda. Na pocieszenie pozostaje informacja, że tego typu sprzęt najczęściej albo działa, albo nie. Jeśli działa częściowo, to masz solidnego pecha.

Karty sieciowe są bardziej zawodne, a czas bezawaryjnej pracy w dużej mierze zależy od producenta. Warto mieć pod ręką zapasową kartę, wówczas usunięcie awarii potrwa krócej. Pamiętaj jednak, że karta sieciowa jest sprzętem ściśle współpracującym z oprogramowaniem i brak komunikacji nie musi być spowodowany jej fizycznym uszkodzeniem. Od czego zacząć testy? Po pierwsze,sprawdź, czy na karcie świeci dioda LINK. Jeśli tak, to sama karta działa. Po drugie, koniecznie zastosuj oprogramowanie diagnostyczne dostarczone przez producenta. Znajduje się ono na nośniku dołączonym do karty (najczęściej dyskietka). Gdy nie masz nośnika, musisz pobrać program ze strony internetowej producenta.

Działanie takich programów nie ogranicza się do sprawdzenia, czy karta pracuje poprawnie. Większość z nich pokazuje również parametry i właściwości urządzenia, dzięki nim można zmienić tryb pracy karty, wykorzystywany nośnik (dla kart combo), lub przerwanie (dla kart ISA). Dane przekazane przez program niejednokrotnie przydadzą się podczas sprawdzania, czy w systemie operacyjnym nie występują konflikty adresów lub przerwań.

---