Kiedy wprowadzać nowe pokarmy do diety niemowlęcia ?

Pytanie to zadaje wiele matek, gdy ich dzieci kończą czwarty miesiąc życia. Spory udział w tym ma mnogość przeznaczonych dla dzieci produktów, z których pierwsze przeznaczone są właśnie "od 5 miesiąca życia". Jednak i w tym wypadku ważniejsze jest obserwowanie dziecka - nie kalendarza. Karmione piersią niemowlę samo daje znaki gotowości do spożywania innych pokarmów poza mlekiem matki - czas, kiedy to następuje, zależy od wielu czynników. Wcześniej układ pokarmowy dziecka nie jest jeszcze przystosowany do trawienia innego rodzaju pożywienia.
Instytut Matki i Dziecka sugeruje obecnie, że pokarm matki może stanowić wyłączne pożywienie niemowlęcia co najmniej do ukończenia 6 miesiąca życia.

A oto sygnały wskazujące, że maluch dorósł już do rozszerzenia diety:
 

• zwiększona liczba karmień niezwiązana z ząbkowaniem lub chorobą,
   

• zainteresowanie jedzeniem spożywanym przez innych członków rodziny,
   

• umiejętność siedzenia,
   

• zdolność do brania jedzenia w ręce i wkładania do buzi.
   

W praktyce wygląda to następująco. Podczas wspólnego posiłku dziecko siedzi u kogoś na kolanach lub w wysokim krzesełku. Śledzi oczami kęsy pożywienia znikające w ustach domowników i wyraźnie domaga się własnej "porcji".

Niekiedy maluchowi udaje się wziąć odrobinę jedzenia z Twojego talerza, włożyć do ust i cieszyć nowym smakiem. Jednak później dziecko cierpi na zaparcie i ból brzucha, a w stolcu znajduje się niestrawiona resztka nowego pokarmu. Jeśli tak się stanie, odczekaj jeszcze kilka tygodni.

Pamiętaj, że Twoje mleko pozostaje idealnym pożywieniem dziecka, a jego układ pokarmowy musi dojrzeć do nowych potraw. Naturalną rzeczą jest pragnienie jak najszybszego wprowadzenia nowych posiłków, co większość osób kojarzy z kolejnym osiągnięciem w życiu dziecka. Często namawiają do tego przyjaciele i krewni.
 

Niektóre dzieci w wieku 6 miesięcy nie potrafią jeszcze dobrze połykać innych produktów - wypychają je językiem. Inne cierpią na alergię lub po prostu konsekwentnie odmawiają nowych pokarmów jeszcze przez kilka tygodni. Uspokój się i nie karm dziecka "na siłę". Spójrz na dziecko. Jeśli jest zadowolone, aktywne, najedzone, zdrowe i prawidłowo rośnie, oznacza to, że i na tym etapie rozwoju Twoje mleko w pełni zaspokaja jego potrzeby.
 

W jaki sposób wprowadzać stałe pokarmy?
Przed podaniem dziecku nowego pokarmu, przystaw je najpierw do piersi i tym samym zakończ posiłek. Pamiętaj, że w pierwsze miesiące to jedynie zaznajomienie malucha z nowymi smakami i konsystencją - upłynie sporo czasu, zanim dziecko będzie w stanie zjeść tyle zupki, aby się nią nasycić. Najlepiej zacząć od owoców lub warzyw - tartego jabłka lub papki z gotowanej marchwi i ziemniaka (można dodać odrobinę oleju).
 

Wprowadzając nowe potrawy, podawaj tylko jeden nowy pokarm i odczekaj kilka dni przed następnym - pozwoli to szybko zareagować na ewentualne objawy nietolerancji (wysypka, czerwone plamy, biegunka). Szczególnie często taka reakcja występuje po spożyciu mleka krowiego, jajek (zwłaszcza białek), owoców cytrusowych, orzechów i produktów zawierających gluten (np. pszennego pieczywa lub kaszy manny).

Kiedy wprowadzać jakie pokarmy?
Lekarze zalecają obecnie następujący rozkład posiłków w 1 roku życia dziecka (oczywiście poniższe wskazówki należy traktować w sposób orientacyjny, kierując się przede wszystkim preferencjami dziecka):

7 miesiąc

Jedno karmienie piersią stopniowo zastępujemy zupą jarzynową (przed i po podając pierś), początkowo ugotowaną z marchewki i ziemniaka, zagęszczoną kleikiem ryżowym i ewentualnie okraszoną odrobiną oleju. Zupę miksujemy i podajemy łyżeczką.

8 miesiąc

Do zupy jarzynowej dodajemy drobno pokrojone mięso (ugotowane osobno) kurczaka, indyka lub królika. Wprowadzamy owoce - najlepiej zacząć od jabłek, oraz ewentualnie soki (z jabłek, dyni, marchwi, czarnych jagód, porzeczek).

9 miesiąc

Niemowlę ma już kilka zębów, dlatego zamiast miksować, wystarczy rozdrabniać warzywa na tarce o dużych oczkach albo rozgniatać widelcem. Zamiast mięsa, zupę można wzbogacić żółtkiem (powinno być zawsze zagotowane). Wprowadzamy kaszkę na wodzie lub kisiel z owocami.

10 - 12 miesiąc

W czwartym kwartale życia następuje dalsze urozmaicenie diety, która powoli zaczyna upodabniać się do diety dorosłych. Wyodrębniają się posiłki - trzy obfitsze (śniadanie, obiad, kolacja) i dwa lżejsze, przeważnie owocowe (drugie śniadanie i podwieczorek). Jeśli maluch nie zdradza objawów alergii, można wprowadzić gluten (w postaci pieczywa i kaszki pszennej), a także krowie mleko (w postaci twarożku, jogurtu, masła).

Jeśli dziecko nadal chętnie ssie pierś, nie ma potrzeby wprowadzania mieszanek mlecznych. W tym okresie można także już podawać dziecku "prawdziwy", dwudaniowy obiad - rzadszą zupę i drugie danie (jarzyny i mięso). Można też podać inne rodzaje mięsa, także ryby.

Podstawową zasadą w diecie niemowlęcia - podobnie jak dorosłego - jest rozmaitość i równowaga produktów, które powinny być podawane w postaci najbardziej zbliżonej do naturalnej. Nie jest konieczne zatem kupowanie reklamowanych gotowych dań "słoiczkowych" (choć wiele mam bardzo je sobie chwali, ponieważ dają gwarancję jakości i oszczędzają czas), jednak w przypadku przygotowywania posiłków w domu należy zwracać uwagę na pochodzenie produktów (jeśli nie mamy zaprzyjaźnionego gospodarstwa, można zaopatrywać się w sklepach ze zdrową żywnością).

mgr Ewa Ressel

Pokarmy w diecie niemowlęcia. Co i kiedy wprowadzać?

Sprawa ta spędza sen z powiek wielu mamom.  Przez pierwszych 5 miesięcy starasz się o tym nie myśleć, ale z czasem i tak musisz zacząć karmić dziecko czymś innym niż tylko mlekiem.  Jak  wprowadzać pokarmy stałe, by nie zaszkodzić malcowi? Przez pierwsze pół roku dobrze jest karmić dziecko piersią, bądź jeśli z różnych względw jest to niemożliwe, mlekiem modyfikowanym. Następnie w kolejnych miesiącach próbować dostarczać organizmowi dziecka różnych innych doświadczeń smakowych i zacząć wprowadzać różne produkty. I tak.... 6 miesiąc Zacznij od podawania dziecku pokarmów jednoskładnikowych. Deserki (jabłko, banan) lub np. sama marchewka - skorzystaj z gotowych produktów (słoiczki) lub przygotuj sama. Oczywiście obok tego, zawsze podawaj mleko, jak do tej pory. Po prostu jedno karmienie zamień na podawanie pokarmu stałego. 7 miesiąc Zmiksowana zupka  (mogą być 2 składniki) na razie postaraj się, by były to same warzywa. Najlepiej najprostsze - marchewka i ziemniak. 8 miesiąc To okres przełomowy. Tutaj możesz wprowadzić już mięso (najlepszy jest drób ) a także i królik. Zmiksuj je razem z warzywami (marchewka pietruszka, ziemniaczki, dynia,  seler,  - UWAGA może uczulać!!), staraj się nie dodawać soli, nie przyprawiaj. Dodatkowo możesz malca uraczyć sokami z owoców.  Pamiętaj, by dobrze obserwować dziecko, czy nie reaguje alergicznie na któryś ze składników. 9 miesiąc Gdy Twoja pociecha ma już ząbki, spróbuj nie miksować zupki, ale jej składniki mocno rozdrobnić. Dodaj gotowane żółtko. Oczywiście nic na siłę, gdy malcowi nie przypadnie to do gustu, postępuj jak we wcześniejszych miesiącach. Dawaj także starte jabłko z bananem oraz kisielek. 10 - 12 miesiąc Tutaj dieta już powinna być bardziej urozmaicona, podziel karmienie na 3 posiłki - śniadanie, obiad kolacja.  Pamiętaj o tym, iż malec powinien dostawać białko. Jeśli nie ma alergii, może je otrzymywać w postaci twarożku czy jogurtu. Podawaj mu kaszki owocowe, rób kanapeczki z ekologiczną lekkostrawną wędlinką. Na deser malec może dostawać owoce, kisiel, biszkopty. Masz wiele możliwości. Tylko pamiętaj, iż wszystko musi mieć sprawdzone pochodzenie, być świeże i bez konserwantów  oraz zbędnej chemii (np. benzoesan sodu czy sorbinian potasu). Tak naprawdę wszystko zależy od Twojego dziecka. Jeśli mówi się, że niemowlaka należy karmić urozmaiconymi posiłkami  od 6 miesiąca, nie znaczy to wcale, że dotyczy to Twojego malca.  Musisz obserwować pociechę, jeśli widzisz na przykład iż wodzi wzrokiem  - gdy ty jesz  - i wręcz rwie się, żeby spróbować Twojego posiłku, to znak, że nadszedł czas na nowości w menu.  Jeśli malec zaś ma już ponad 5 miesięcy a siedzi niestabilnie, nie wykazuje zainteresowania pokarmami stałymi, nie śpiesz się i nie karm go na siłę.  Poczekaj „chwilę” na pewno  lada dzień Twój brzdąc  z chęcią skosztuje nowych smaków. Co najważniejsze, pamiętaj o pochodzeniu warzyw czy mięsa. Nie kupuj „byle gdzie”. Najlepsze są artykuły ekologiczne. Jeśli  nie masz okazji takich nabyć, skorzystaj z gotowych posiłków przeznaczonych dla niemowląt. Miej na uwadze także to, iż obojętnie czy malec przyjmuje stałe posiłki czy nie, Twoje mleko nadal pozostaje dla niego najlepszym i najzdrowszym posiłkiem.  Poza tym, próbuj i obserwuj swoje dziecko. Jeśli jest radosne, wesołe, nie apatyczne, znaczy to, że na pewno ma dobrą dietę, a Ty nie masz się o co martwić.

Model żywienia niemowląt karmionych piersią

Rozszerzanie Diety Dziecka

W dniu 15 maja 2007 obradował Zespół Ekspertów powołany przez Konsultanta Krajowego ds. Pediatrii. Celem spotkania była aktualizacja schematu żywienia opublikowanego w 2001 roku. Dokonano przeglądu piśmiennictwa oraz omówiono praktyki żywieniowe w innych krajach europejskich i USA. W wyniku dyskusji Zespół Ekspertów przyjął następujące ustalenia:

Mleko modyfikowane

W myśl Dyrektywy Unii Europejskiej z 2006 roku zaleca się, aby u dzieci żywionych sztucznie stosować mleko początkowe do czasu wprowadzenia pokarmów uzupełniających (w praktyce przez całe pierwsze półrocze), a mleko następne dopiero w 2. półroczu życia.

Wprowadzenie glutenu

Wyniki badań obserwacyjnych dowodzą, że stopniowe wprowadzanie glutenu w czasie karmienia piersią jest prawdopodobnie związane ze zmniejszeniem ryzyka rozwoju choroby trzewnej. U dzieci karmionych sztucznie wydaje się, że optymalnym okresem wprowadzania glutenu jest 4-6 m.ż..

W związku z powyższym zaleca się u niemowląt karmionych wyłącznie piersią stopniowe wprowadzanie glutenu, w małych ilościach, w 5-6 miesiącu życia. U niemowląt karmionych sztucznie zaleca się wprowadzanie glutenu nie wcześniej niż w 5. m.ż., a nie później pod koniec 6. m.ż.

Dla ostatecznego wyjaśnienia związku pomiędzy karmieniem piersią a chorobą trzewną konieczne jest przeprowadzenie badań interwencyjnych. Możliwa jest zmiana zaleceń po opublikowaniu wyników tych badań.

Eliminacja produktów potencjalnie alergizujących

W chwili obecnej nie ma wystarczających dowodów naukowych uzasadniających eliminację lub opóźnione wprowadzenie pokarmów potencjalnie alergizujących (np. ryb, jaja kurzego) u dzieci zdrowych.

Rozszerzanie Diety Dziecka

Model żywienia niemowląt karmionych piersią (2007)

Wiek (miesiące)	Rodzaj pożywienia / Żywność uzupełniająca
1-6	Karmienie piersią na żądanie	Karmienie piersią^1 Posiłki dodatkowe - w 5 - 6 miesiącu Początkowo (nie wcześniej niż w 5 miesiącu i nie później niż w 6 miesiącu): Stopniowe wprowadzanie niewielkiej ilości glutenu np. kaszka lub kleik zbożowy glutenowy w przecierze jarzynowym^2 lub zupa - przecier jarzynowy z dodatkiem kaszy manny (1x dziennie, pół łyżeczki, czyli ok. 2 - 3 g na 100 ml) .
7 - 9	Karmienie piersią na żądanie	Posiłki uzupełniające:^3 zupa jarzynowa lub przecier jarzynowy z gotowanym mięsem lub rybą (1-2 razy w   tygodniu) - bez wywaru - z kleikiem zbożowym glutenowym i z 1/2 żółtka co drugi dzień kaszka / kleik zbożowy bezglutenowy lub glutenowy^4 sok owocowy (najlepiej przecierowy) lub przecier owocowy (nie więcej niż 150g)
10	Karmienie piersią na żądanie	Posiłki uzupełniające: obiad z 2 dań: zupa jarzynowa z kaszką glutenową + jarzynka z gotowanym mięsem (rybą 1-2 razy w tygodniu), 1/2 żółtka do posiłków codziennie kaszki / kleiki glutenowe i bezglutenowe, niewielkie ilości pieczywa, biszkopty, sucharki; przecier lub sok owocowy (nie więcej niż 150 g)
11-12	Karmienie piersią na żądanie	Posiłki uzupełniające: obiad z 2 dań: zupa jarzynowa z kaszką glutenową + jarzynka z gotowanym mięsem (rybą 1-2 razy w tygodniu), ewentualnie z ziemniakiem lub ryżem i całe jajko (3 - 4 razy w tygodniu) produkty zbożowe (kaszki/kleiki glutenowe i bezglutenowe, pieczywo, biszkopty, sucharki) łączone z produktami mlecznymi (np. mleko modyfikowane, twarożek, jogurt^6, kefir - kilka razy w tygodniu) przecier lub sok owocowy (nie więcej niż 150 g)

¹ Na życzenie matki, można wprowadzić mleko modyfikowane
² Składnikiem tłuszczowym zup jarzynowych może być wysokiej jakości masło, oliwa z oliwek lub niskoerukowy olej rzepakowy.
³ Nowe produkty - np. owoce, warzywa, kasze, mięso - należy wprowadzać kolejno i osobno, obserwując reakcję dziecka. Wprowadzając posiłki uzupełniające zaczynać od małych ilości, np. 3-4 łyżeczki. Posiłek inny niż karmienie mlekiem kobiecym podawać po zakończeniu karmienia piersią - w sytuacji, kiedy dziecko odmawia jedzenia / próbowania posiłków uzupełniających można odwrócić tę kolejność.
⁴ Zaleca się, aby produkty zbożowe wprowadzane w 1 roku życia były wzbogacane w żelazo.
⁵ Konsystencja jarzyn i mięsa powinna stymulować żucie pokarmu.
⁶ Tylko naturalne składniki, bez konserwantów z ograniczeniem cukru.

Wprowadzanie produktów
stałych do diety dziecka

Zapoznawanie dziecka z produktami stałymi. Około 5-6 miesiąca życia rozwój

ruchowy i umysłowy zaczyna wymagać większej ilości substancji odżywczych

niż ta, jaką może dziecku zapewnić mleko modyfikowane lub pokarm naturalny.

Właśnie wtedy nadchodzi czas, by wprowadzić do diety pokarmy stałe.

Przed ukończeniem pierwszego roku życia nadal co najmniej połowę dziennego zapotrzebowania energetycznego niemowlęcia powinno zaspokajać mleko matki lub mleko modyfikowane.

 

Oto co powinnaś wiedzieć zanim po raz pierwszy sięgniesz po łyżeczkę:

 

 

Kiedy wprowadzać pokarmy stałe

 

Większość niemowląt osiąga gotowość do spożywania pokarmów stałych w wieku 5-6 miesięcy. W twej sprawie warto zwrócić się o poradę do pediatry, gdyż ważny jest nie tyle czas, który upłynął od narodzin, co stopień rozwoju dziecka. Innymi słowy, maluch musi umieć przesuwać pokarm językiem do tyłu jamy ustnej, w kierunku przełyku.

 

Inne sygnały wskazujące, że niemowlę jest gotowe na rozszerzenie diety:

• Mleczna dieta wydaje mu się już nie wystarczać.

• Domaga się częstszego karmienia i większych porcji.

• Mimo, iż nie choruje, wolniej rośnie i przybiera na wadze.

• Z zaciekawieniem przygląda się żywności lub stara się po nią sięgać. Interesuje się zawartością twojego talerza.

• W trakcie karmienia piersią często się dekoncentruje, a samo karmienie przedłuża się w nieskończoność.

Jeżeli dziecko skończyło 5-6 miesięcy, potrafi siedzieć z podparciem, samo trzyma główkę, umie się odwracać i przesuwać pokarm językiem w kierunku przełyku, prawdopodobnie jest gotowe na wprowadzenie do diety pokarmów stałych.

 

Od czego zacząć?

 

Wprowadzaj pokarmy pojedynczo, w niewielkich ilościach:

1. Pediatra najprawdopodobniej zaleci na początek niewielkie ilości bezglutenowego kleiku lub kaszki ryżowej z dodatkiem żelaza. Stopniowo zwiększaj porcje, aż dojdziecie do kilku łyżek stołowych podawanych kilka razy w ciągu dnia.

2. Jeżeli dziecko dobrze toleruje kaszkę, stopniowo wprowadzaj do diety warzywa i owoce. Odczekaj tydzień przed wprowadzeniem każdego nowego pokarmu. Warto sięgnąć po jednoskładnikowe dania przecierowe z jabłek, słodkich ziemniaków (batatów) lub groszku.

3. W dalszej kolejności wprowadź przetarte albo zmiksowane mięso kurczaka, indyka lub wołowinę. Na ryby i jaja przyjdzie czas później.

 

Przykłady owoców zalecanych do wprowadzenia w pierwszej kolejności:

1. 4./6. miesiąc: najlepiej przecier z jabłek - obranych ze skórki i startych na tarce lub zmiksowanych

2. 7.-9. miesiąc: maliny, jagody, czerwone porzeczki. Należy je utrzeć i przecedzić, by usunąć pestki.

3. 9.-12. miesiąc: banany, gruszki, pokrojone winogrona.

4. Po 1. roku: można wprowadzać owoce cytrusowe, kiwi

 

Przykłady warzyw zalecanych do wprowadzenia w pierwszej kolejności:

1. 4./6. miesiąc: marchew, ziemniaki, dynia

2. Później, około 7.-9. miesiąca: kalafior, brokuły, szparagi, zielony groszek, brukselka...

3. Zaczekaj do 9. miesiąca z warzywami o najwyższej zawartości azotanów, takimi jak buraki, szpinak i rzepa.

4. 1 rok: miękkie warzywa surowe jak pomidory, ogórki, sałata.

 

Około 12. miesiąca życia pokarmy stałe są już podstawą diety dziecka, zaś mleko matki lub mleko modyfikowane pełni funkcję uzupełniającą. Do 3. roku życia zaleca się podawać dzieciom 500 ml mleka modyfikowanego dla dzieci po 1. roku życia. Pamiętaj, że przekarmianie malucha niesie ze sobą ryzyko nadwagi i otyłości.

 

Na co należy uważać:

 

Alergie pokarmowe.

 

Najpowszechniejsze alergie pokarmowe występujące w pierwszym roku życia dziecka obejmują uczulenia na mleko krowie, soję i jajka.

 

Nie wprowadzaj do diety dziecka nowych pokarmów bez wcześniejszej konsultacji z pediatrą. Nowe produkty spożywcze wprowadzaj pojedynczo, by można było łatwiej zidentyfikować źródło ewentualnej reakcji alergicznej.

 

Pokarmy, których nie należy podawać niemowlętom:

-Pokarmy zawierające gluten (pszenica, żyto, jęczmień, owies) należy wprowadzać wcześniej niż w trakcie 6. miesiąca życia (w trakcie 5. w przypadku karmienia piersią).

-Pokarmy, których nie należy podawać dzieciom przez pierwszych 6-8 miesięcy. Są to:

• Orzechy i nasiona (wprowadzać po 3. roku życia ze względu na ryzyko zadławienia)

• Skorupiaki

• Owoce cytrusowe i egzotyczne (papaja, guawa, mango)

• Mleko krowie (wprowadzać najlepiej po 3. roku życia)

• Niepasteryzowany ser

• Pokarmy zawierające zbyt dużo fitynianów: chleb pełnoziarnisty, suszone warzywa, oleiste owoce

• Pokarmy zawierające zbyt dużo kwasu szczawianowego (szczaw, rabarbar).

-Pokarmy stwarzające ryzyko zadławienia:

• Niewielkie, śliskie pokarmy, takie jak całe winogrona, parówki i twarde cukierki,

• Pokarmy suche i trudne do przeżuwania, takie jak popcorn, surowa marchew i orzechy,

• Pokarmy twarde lub zwarte, takie jak duże kawałki mięsa,

• Pokarmy, które mogą się zlepiać, np. rodzynki.

 

 

Niebezpieczeństwo zadławienia

 

Przełyk niemowlęcia ma niewielką średnicę. Aby zapobiec zadławieniu, krój serwowane dziecku potrawy na małe kawałki. Unikaj popcornu, winogron, parówek i wiśni. A przede wszystkim nigdy nie pozostawiaj dziecka bez opieki.

 

»Sprawdź czego nie podawać dziecku w 1. roku życia: żywienie

 

Zdrowa dieta.

 

Choć gusta kulinarne twojego dziecka jeszcze nie raz się zmienią, nawyki żywieniowe zaczynają utrwalać się już teraz. Zachęcaj maluszka do jedzenia, zmieniając posiłki w pełną przygód zabawę.

Roztocz przed nim panoramę smaków, aromatów i kolorów.

Dawaj dobry przykład, wybierając zdrowe produkty.

I przede wszystkim nie wykorzystuj jedzenia do nagradzania i pocieszania dziecka.

 

»Wypróbuj sprawdzone przez maluchy sposoby na zdrową dietę z uśmiechem

Kubek w kubek.

 

9. miesiąc to dla wielu dzieci idealny okres na wprowadzenie kubka.

Zacznij od zakręcanego kubka niekapka z ustnikiem.

Samodzielne picie z kubka to nie lada sztuka, której twój maluch będzie się uczył głównie na swoich błędach, co dla ciebie niestety oznacza dodatkową porcję sprzątania.

 

---