ĆWICZENIA KINEZJOLOGICZNE

Opisała: Elżbieta Lisowska nauczycielka Nauczania Zintegrowanego Szkoły Podstawowej nr 15 w Zielonej Górze

Zdjęcia wykonano w klasie I a

Rok szkolny 2003/2004

1. Rozwijanie twórczego myślenia i działania poprzez „gimnastykę mózgu”

1.1. Założenia kinezjologii edukacyjnej

Wstępnym i podstawowym warunkiem zrozumienia zagadnień, które będą przedmiotem badań i analiz jest określenie pojęcia „kinezjologii”

Sformułowanie „kinezjologia” wywodzi się z języka greckiego - kinesis oznacza ruch.

Paul Dennison, szukając drogi wyjścia z własnej dysleksji i kłopotów ze wzrokiem stworzył program gimnastyki mózgu. Opiera się on na prostych ćwiczeniach ruchowych, często wywodzących się z różnych metod znanych od wieków tj.: akupresury, jogi, ćwiczeń rozluźniających opartych na osiągnięciach współczesnej neurofizjologii i dostosowanych do współczesnego odbiorcy. Ćwiczenia te przyczyniają się do zwiększenia umiejętności uczenia się całym mózgiem i ciałem, które oddziałują na siebie w sposób nierozerwalny. Uczenie się to rozwój i przeobrażenie sieci połączeń nerwowych, w dużym stopniu uzależnionych od ruchu fizycznego. Myślenie, twórczość, inteligencja to procesy nie tylko mózgu, ale i całego ciała. Wartości kojarzone z umysłem nie mogą nigdy zaistnieć w oderwaniu od ciała (o czym bardziej szczegółowo napisali A.L Zwolińscy , „O gimnastyce...tym razem mózgu” cz. II, Lider 01/2002).

Kinezjologia Edukacyjna oparta jest na trzech prostych założeniach :

• Nauka jest naturalną, przyjemną sferą działalności kontynuowaną przez całe życie.

• Blokady ukryte w naszym ciele, które przeszkadzają nam w nauce, uniemożliwiają łagodne przejście przez stresy, oraz usuwanie wątpliwości w podejmowaniu nowych zadań.

• Wszyscy, w pewnej mierze, mamy trudności w uczeniu się, lecz nie czyniliśmy żadnych starań, aby je usunąć.

Kinezjologia edukacyjna zakłada, że ciało i umysł działają na siebie wzajemnie, stąd też ściśle określony ruch, dotyk lub uścisk może przesłać do mózgu impuls wywołujący określoną, zamierzoną reakcję. Dennison za pomocą ruchu i dotyku uaktywnia różne części i obszary mózgu tworząc połączenia między nimi w celu uzyskania poprawy określonej sfery zdolności: umysłowej, ruchowej, emocjonalnej, społecznej.

Dla każdej z tych sfer twórca „gimnastyki mózgu” proponuje zestawy ćwiczeń wspierających naturalny proces uczenia się. Prowadzi to w efekcie do poprawy zapamiętywania, czytania, pisania, twórczego myślenia, rysowania, sprawności ruchowej oraz ogólnego podwyższenia umiejętności szkolnych u dzieci z trudnościami wynikającymi z wad wrodzonych.

2. Ćwiczenia kinezjologiczne, ich opis i wpływ na organizm człowieka

2.1. ĆWICZENIA AKTYWIZUJĄCE

2.1.1. ĆWICZENIA NAPRZEMIENNE

a) opis ćwiczenia

Podnosimy do góry prawe kolano i dotykamy je lewą ręką, następnie podnosimy lewe kolano i dotykamy prawą ręką, delikatnie skręcając całe ciało (w miarę możliwości przekraczamy linię środka).

b) oddziaływanie na umysł

• wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne przekraczanie linii środkowej koordynacji pracy rąk, zręczności

• ćwiczenia lewego i prawego oka

• usprawnianie narządu wzroku

c) poprawa umiejętności szkolnych

• polepszenie koordynacji lewa i prawa strona ciała

• poprawa oddychania

• poprawa gibkości ciała

• wzmocnienie zmysłów wzroku i słuchu

W ciągu ostatniego stulecia ćwiczenia te używane były w przypadkach zaburzeń neurologicznych, w celu zwiększenia potencjalnych zdolności wydajnego uczenia się. Dr Dennison dowiódł, że ćwiczenia naprzemienne doskonale stymulują chłonność półkul mózgowych, łatwość opanowania materiału i jego późniejszego odtwarzania.

2.1.2. LENIWE ÓSEMKI

a) opis ćwiczenia

Na wysokości oczu, naprzeciw nosa wyznaczamy punkt. Od niego rozpoczynamy kreślenie koła- w lewą stronę do góry. Po powrocie do punktu wyjścia rozpoczynamy kreślenie drugiego koła- w prawą stronę ku górze. Oczy podążają za ruchem ręki. Wielokrotnie powtarzamy ten ruch.

b) oddziaływanie na umysł

• wzrokowe przekraczanie linii środkowej

• koordynacja pracy narządu wzroku

• wzmocnienie zakresu pola widzenia

• poprawa ruchliwości gałek ocznych

c) poprawa umiejętności szkolnych

• proces czytania - wodzenie oczami od lewej do prawej strony

• kodowanie i odszyfrowywanie informacji pisemnej

• czytanie i rozumienie- skojarzenie pamięci długotrwałej

• zdolność odpoczynku oka podczas czytania

• umiejętność rozróżniania symboli

Ósemki możemy kreślić w przestrzeni, na plecach drugiej osoby, na ścianie, na papierze, na piasku itp.

Leniwa ósemka stosowana jest już od wielu lat w Nauczaniu Specjalnym, a jej zadaniem jest usuwanie zaburzeń typu: dysleksja, dysgrafia.

2.1.3. RYSOWANIE OBURĄCZ

a) opis ćwiczenia

Rysujemy obiema rękoma równocześnie linie, figury, kształty, z których każda rysowana jedną ręką jest lustrzanym odbiciem drugiej, rysowanej w tym samym czasie . Możemy rysować płaskimi dłońmi po dużych powierzchniach (podłogi, tablice), oburącz, symetrycznie względem linii środka.

b) oddziaływanie na umysł

• koordynacja ręka - oko w różnych polach widzenia

• przekraczanie kinestetycznej linii środka

• orientacja przestrzenna, wzrokowe rozróżnianie symboli

c) poprawa umiejętności szkolnych

• rozróżnianie kierunków

• kodowanie i odszyfrowywanie pisma

• poprawne pisanie

• poprawna wymowa

Dr Dennison dołączył ćwiczenia te do grupy wymiaru stabilności. Pomagają one w odzyskiwaniu sprawności narządu wzroku, a ponadto pobudzają naszą odwagę, oraz zwiększają koordynację ciała w grach zespołowych.

2.1.4. SŁOŃ

a) opis ćwiczenia

Ręka wyciągnięta w przód, grzbietem dłoni w górę, głowa przytulona uchem do ramienia. Pozycja stojąca, w małym rozkroku. Rysujemy ręką ( nie odrywając głowy od ramienia) leniwe ósemki, bardzo obszernie, ze skłonami tułowia i uginaniem nóg w kolanach; kilkakrotnie następnie zmiana ręki.

b) oddziaływanie na umysł

• przekraczanie linii środkowej mózgowych punktów słuchowych (łącznie z umiejętnością koncentracji uwagi w czasie słuchania, rozpoznawanie, percepcja, rozróżnianie i zapamiętywanie dźwięków).

• słuchanie własnego głosu

• nierówna praca oczu (przenoszenie wzroku z jednego punktu na inny)

c) poprawa umiejętności szkolnych

• rozumienie ze słuchu (aktywne słuchanie)

• umiejętne formułowanie myśli

• literowanie (wyodrębnianie poszczególnych słów, sylab oraz łączenie ich z powrotem w zdania, słowa wyrażając całą myśl)

• matematyka- poprawa zdolności do operowania materiałem myślowym

• zapamiętywanie cyfr

• koordynacja wzrokowo - ruchowa

2.1.5. KOŁYSKA NA LEŻĄCO

a) opis ćwiczenia

Siadamy na podłodze, dłonie opieramy za sobą na podłodze, odchylamy się do tyłu opierając na rękach . Masując biodra i tylną część ud- kołyszemy się tam i z powrotem, aż ustąpi napięcie.

b) oddziaływanie na umysł

• zdolność utrzymywania równowagi

• umiejętność uczenia się

• praca narządu wzroku przy przekraczaniu linii środkowej z lewej na prawą stronę

• koordynacja ręka - oko

c) zmiany w zachowaniu lub postawie

• wzrost koncentracji

• utrzymanie wyprostowanej postawy ciała

• przyjmowanie prawidłowej pozycji na krześle

• głębsze oddechy, większa siła głosu

• wzrost energii (zmniejszenie zmęczenia umysłu)

Dr Dennison dowiódł, że uczniowie niezdolni do koncentracji i opanowania materiału są w stanie tego dokonać właśnie po sesji ćwiczeń „kołyski”.

2.1.6. ODDYCHANIE PRZEPONOWE ( BRZUCHEM)

a) opis ćwiczenia

Ćwiczenie to wykonuje się na leżąco lub stojąco; przy wdechu wypełniamy klatkę piersiową i brzuch powietrzem; wydychamy powietrze krótkimi dmuchnięciami, jakby się chciało utrzymać w powietrzu . Dla lepszej obserwacji uwypuklania się brzucha i jego opadania, trzymamy na podbrzuszu ręce. W cyklach wdechu i wydechu palce rąk zbliżają się do siebie i oddalają. W pozycji leżącej można obserwować kartkę papieru położoną na brzuchu.

b) oddziaływanie na umysł

• odciążenie centralnego systemu nerwowego

• zdolność do przekraczania linii środkowej

• rytm czaszkowy

• stabilność

c) poprawa umiejętności szkolnych

• czytanie (kodowanie i odszyfrowywanie)

• czytanie na głos

• formułowanie wypowiedzi

• zdolność do większej koncentracji

2.1.7. ROWER NA LEŻĄCO

a) opis ćwiczenia

Ćwiczenie wykonujemy w pozycji poziomej na plecach. Kolana i głowa są uniesione, ręce założone za głowę dla jej podtrzymania. Mięśnie szyi rozluźnione, oddech rytmiczny. Dotykamy łokciem przeciwległego kolana, a następnie powtarzamy tę czynność drugą ręką.

b) oddziaływanie na umysł:

• koordynacja lewej z prawą stroną ciała

• stabilność, uziemienie

• poczucie mięśni grzbietu

c) poprawa umiejętności szkolnych:

• czytanie (kodowanie i odszyfrowywanie)

• mechanizm literowania i pisania

• ćwiczenia słuchowe

Dr Dennison dowiódł, iż „rower na leżąco” jest całkowicie bezpieczny, odpowiednio napinający i rozwijający mięśnie. Po przeprowadzonej sesji tych ćwiczeń uczniowie uzyskiwali lepsze wyniki w koncentracji obu stron ciała, a ich oddychanie stało się automatyczne, przez co łatwiejsze i poprawne.

2.2. ĆWICZENIA WYDŁUŻAJĄCE - ROZCIĄGAJĄCE (OCHRONA ŚCIĘGIEN)

2.2.1. SOWA

a) opis ćwiczenia

Chwytamy mocno ściskając jedną ręką mięśnie barku, powoli odwracamy głowę, żeby popatrzeć za siebie przez ramię, wyprostowujemy się i głęboko oddychamy. Następnie oglądamy się w tył przez drugie ramię, jednocześnie swobodnie opuszczając ramiona. Głowę opuszczamy luźno do przodu dotykając brodą klatki piersiowej i robimy głęboki wdech rozluźniając mięśnie. Ćwiczenie powtarzamy zaczynając od ściskania mięśni drugiego barku.

b) oddziaływanie na umysł

• słuchanie własnego głosu

• pamięć długo i krótko terminowa

• formułowanie myśli i zdań w pamięci

• koordynacja wzrokowo- słuchowa z pracą całego ciała

c) poprawa umiejętności szkolnych:

• rozumienie ze słuchu

• zdolność poprawnego wysławiania się

• literowanie (kodowanie i odszyfrowywanie)

• rachunki matematyczne

• zapamiętywanie cyfr

• pisanie na maszynie oraz obsługa komputera

Dzięki SOWIE rozluźniamy mięsień czworoboczny oraz jesteśmy w stanie osłabić napięcia towarzyszące pracy w bliskim polu widzenia takich jak: czytanie, pisanie rachunki matematyczne i obsługa komputera. Słuch i potencjalne zdolności naszego umysłu, pamięci ulegają znacznej poprawie.

2.2.2. AKTYWNA RĘKA

a) opis ćwiczenia

Podnosimy w górę rękę wyprostowaną i przytulamy ją do ucha. Następnie robimy łagodny wdech przez usta stulone w „ryjek”. Równocześnie pobudzając mięśnie wyprostowanej ręki, odpychamy ją drugą ręką w czterech kierunkach (przód, tył, do siebie, od siebie).

b) oddziaływanie na umysł

• koordynacja tylnej i przedniej części mózgu

• prawidłowa praca przepony, poprawa oddychania

• koordynacja ręka oko oraz w posługiwaniu się różnego typu przyrządami

c) poprawa umiejętności szkolnych:

• kaligrafia, krzywe pismo

• literowanie, ortografia

• pisanie twórcze

• wzrost stopnia koncentracji, skupienia

Poprzez oddziaływanie na jamę klatki piersiowej, współpracę z sercem „aktywna ręka” łączy umiejętność wyrażania myśli, właściwego postępowania z twórczym ośrodkiem mózgowym.

2.2.3. KOBRA

a) opis ćwiczenia

Siedząc wygodnie na krześle opieramy głowę na stole, ręce także układamy na stole na szerokość ramion. Palce skierowane lekko do środka. Przepona i klatka piersiowa są wypełnione powietrzem, ramiona pozostają rozluźnione. Głowa zwrócona w kierunku klatki piersiowej powoli odchyla się do tyłu i powraca odpocząć na stole.

b) oddziaływanie na umysł

• zdolność przekraczania linii środkowej

• odciążenie centralnego systemu nerwowego

c) poprawa umiejętności szkolnych

• widzenie obuoczne

• rozumienie ze słuchu

• zdolność wysławiania się, umiejętności językowe

• koordynacja ręka - oko

Dr Dennison wprowadził „kobrę” w swoim centrum nauczania, mając zamiar usunąć stresy wynikające z monotonnej pracy przy biurku, komputerze, czy też oglądania telewizji. Ćwiczenia te dążą do koncentracji bez użycia mięśni antagonistycznych.

2.2.4. ZGINANIE STOPY

a) opis ćwiczenia

Pozycja siedząca- prawą nogę zgiętą w kolanie kładziemy na udzie lewej. Kostka na zewnątrz kolana. Kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki naciskamy mocno punkty za kostką i poniżej niej; drugą ręką obejmujemy podudzie pod kolanem naciskając mocno kciukiem- od strony przyśrodkowej- i palcami wskazującymi i środkowymi- od strony bocznej – miejsca pod kolanem tej samej nogi. Z wdechem zginamy powoli stopę, z wydechem prostujemy ją. To samo z lewą nogą.

b) oddziaływanie na umysł

• koordynacja tylniej i przedniej części mózgu

• uwydatnienie zdolności językowych

c) poprawa umiejętności szkolnych

• rozumienie ze słuchu

• twórcze pisanie

• umiejętność wypełniania poleceń oraz rozwiązywania zadań

Podczas pracy z dziećmi opóźnionymi językowo dr Dennison odkrył związek pomiędzy ścięgnami łydki, a poprawnym wysławianiem się i rozwojem zdolności językowych. Nadmiernie ruchliwi uczniowie, i niewiele mówiący, są jednak w stanie prawidłowo skoncentrować swoją uwagę, słuchać i uczyć się.

2.2.5. PRZYCISKANIE DZWONKA

a) opis ćwiczenia

Stajemy za krzesłem, rękoma trzymając mocno oparcie krzesła, wykrok jednej nogi do tyłu. Z wdechem unosimy stopę nogi wysuniętej do tyłu na palce, z wydechem opadamy na piętę, uginając w kolanie nogę z przodu. Jeżeli nie czujemy przy tym napięcia mięśni, należy zwiększyć wykrok. Ćwiczenie powtarzamy kilka razy wolno i płynnie, a następnie zmieniamy nogę.

b) oddziaływanie na umysł

• koordynacja tylniej i przedniej części mózgu

• uwydatnienie zdolności językowych

c) poprawa umiejętności szkolnych

• rozumienie ze słuchu

• twórcze pisanie

• umiejętność wypełniania poleceń oraz rozwiązywania zadań

• poprawne zachowanie

• wzmożenie uwagi

• prawidłowa reakcja, zdolność komunikowania się

2.2.6. SIĘGANIE PO PIŁKĘ

a) opis ćwiczenia

Pochylamy się do przodu, lecz nie na siłę, poddajemy się sile przyciągania ziemskiego. Wykonując skłon klatką piersiową do nóg, staramy się nie napinać mięśni nóg i grzbietu. Sięgamy jak najdalej przed siebie, penetrując wysuniętymi rękami wszystkie miejsca, do których możemy dostać.

b) oddziaływanie na umysł

• poczucie równowagi i koordynacji ciała

• wzrost pewności siebie

• wzmożenie koncentracji wzrokowej

• głębsze oddychanie zwiększające energię ciała

c) poprawa umiejętności szkolnych

• czytanie i rozumienie

• arytmetyka w pamięci

• abstrakcyjne myślenie

Przekazując te ćwiczenia swoim uczniom dr Dennison komentował je jako zwiększające poczucie ładu wewnętrznego, lepszej organizacji ciała, a także poprawiające wyniki szkolne i umiejętności organizacyjne.

2.2.7. WYPADY

a) opis ćwiczenia

Stajemy w rozkroku- palce prawej stopy kierujemy w prawo, palce lewej stopy prosto przed siebie. Robiąc wydech uginamy prawe kolano, a następnie przy wdechu prostujemy prawą nogę. Biodra mają być obniżone- wzmacnia to biodra.

b) oddziaływanie na umysł

• przekraczanie linii środkowej ciała

• odprężenie całego ciała

• stabilność

• umiejętność sprawnej organizacji

• orientacja w przestrzeni

• poprawa oddychania

• odciążenie narządu wzroku

c) poprawa umiejętności szkolnych

• rozumienie

• długoterminowa pamięć

• umiejętność szybkiego zapamiętywania

• przeprowadzanie rozmów, prowadzenie rachunków

• wzrost poczucia własnej wartości

• obsługa komputera, maszyny do pisania

Wypady aktywizują cały układ mięśniowy, co pozwala na sprawniejsze poruszanie się, stabilizację ciała. W kinezjologii stanowią one bardzo ważny element ćwiczeń rozciągających.

2.3. ĆWICZENIA ENERGETYZUJĄCE

Przy wykonywaniu tych ćwiczeń należy pić wodę. Człowiek powinien wypijać tyle szklanek wody, ile wynosi 1/11 wagi jego ciała. Pierwszym elementem każdego równoważenia jest wyciszenie, a pierwszym punktem wyciszenia – picie wody. Aby się rzeczywiście czegoś nauczyć, należy dostarczyć organizmowi dostateczną ilość wody.

2.3.1. PUNKTY NA MYŚLENIE

a) opis ćwiczenia

Lewą rękę trzymamy na pępku, prawą masujemy punkty tuż pod obojczykiem, po lewej i prawej stronie mostka. Można też odchylić głowę i wodzić oczyma wzdłuż linii, gdzie sufit styka się ze ścianą. Kiedy się czyta, oczy szybciej przesuwają się po słowach.

b) oddziaływanie na umysł:

• przesyłanie informacji z lewej półkuli mózgu do lewej strony ciała i odwrotnie

• pozytywne działanie elektryczne i chemiczne

• zwiększenie przepływu energii elektromechanicznej ciała

c) poprawa umiejętności szkolnych

• wzrokowe przekraczanie linii środkowej w czasie czytania

• ruchowe przekraczanie linii środkowej, dla uzyskania lepszej koordynacji ciała (ułatwia to wykonywanie ćwiczeń naprzemiennych)

• wyeliminowanie przekręcania liter, przestawiania sylab

• pozostawanie w miejscu w czasie czytania

• pisanie odręczne i na maszynie

• wybiórcze oglądanie telewizji

• obsługa komputera

„Punkty na myślenie” stanowią „baterie” dla naszego organizmu. Pomagają regulować spalanie się przekaźników nerwowych, w złączach nerwowych mózgu. Sprzyjają jasności myślenia, zwiększają poziom energii, usprawniają ogólną koordynację i wzrok.

2.3.2. PUNKTY UZIEMIENIA

a) opis ćwiczenia

Trzymamy dwa palce- wskazujący i środkowy- pod dolną wargą, drugą rękę kładziemy na górnej krawędzi kości łonowej. Wzrok kierujemy w dół.

b) oddziaływanie na umysł:

• zdolność do pracy w polu środkowym

• stabilizacja

• poprawa przemiany materii

• akomodacja wzroku

c) poprawa umiejętności szkolnych

• zdolności organizacyjne (horyzontalne lub pionowe przesuwanie wzroku, bez jakichkolwiek zaburzeń; odczytywanie słupków matematycznych, literowanie)

• akomodacja wzroku w czasie zajęć wymagających pracy w bliskim, dalekim polu widzenia np.: odczytywanie z kartki papieru, książki, a odczytywanie z tablicy

• pozostawanie w miejscu, bez rozpraszających ruchów w czasie czytania

• całkowite skupienie uwagi na czytaniu

Punkty uziemienia odnoszą się bezpośrednio do stymulacji mózgu, usuwania zmęczenia umysłowego.

2.3.3. PUNKTY PRZESTRZENI

a) opis ćwiczenia

Trzymamy dwa palce- wskazujący i środkowy- nad górną wargą, drugą rękę kładziemy na kości ogonowej. Wzrok skierowany w górę lub wędruje od dołu do góry i zatrzymuje się w górze.

b) oddziaływanie na umysł:

• odświeża umysł

• poprawia trójwymiarowe widzenie

• ostrość postrzegania

• kontakt wzrokowy

• łagodne przechodzenie wzroku z dalszego do bliższego pola widzenia

c) poprawa umiejętności szkolnych:

• pomaga rozluźnić się i uspokoić przed sprawdzianami, testami

• poprawia umiejętności potrzebne do gier i zajęć sportowych

• wzrasta zaangażowanie i motywacja do działania

• 
  pozostawanie w miejscu, bez wykonywania rozpraszających ruchów w czasie czytania

Punkty przestrzeni współpracują z mózgiem, kręgosłupem oraz centralnym systemem nerwowym. Ich pobudzanie ułatwia odświeżanie umysłu, dzięki dostarczonemu przez krew i płyn rdzeniowo- mózgowy pokarmowi, który jest niezbędny zarówno w czasie relaksu, jak i wytężonej pracy.

2.3.4. ENERGETYCZNE ZIEWANIE

a) opis ćwiczenia

Wywołuje się ziewanie, masując obiema rękami równocześnie okolice stawu skroniowo- żuchwowego. Opuszczamy powoli dolną szczękę udając, że ziewamy, wydajemy głęboki, relaksujący odgłos ziewania.

b) oddziaływanie na umysł

• odciążenie mózgu

• relaks narządu wzroku i poprawę wzroku

• zdolność do relaksu ośrodków twórczego myślenia

• poprawę równowagi

c) poprawa umiejętności szkolnych

• głośne czytanie

• twórcze pisanie

• wystąpienia publiczne: przemówienia, występy wokalne, koncerty

Ponad połowa połączeń nerwowych mózgu z ciałem, przechodzi przez staw skroniowo- żuchwowy. Mięśnie żuchwy stanowią najsilniejszą grupę ze wszystkich mięśni ciała. Rozluźnienie jakie osiągnął Dennison w swoim stawie skroniowo- żuchwowym wpłynęło na narząd wzroku zwiększając jego zasięg po bokach ciała.

2.3.5. KAPTUREK MYŚLICIELA

a) opis ćwiczenia

Ćwiczenie polega na masowaniu małżowin usznych z wyciąganiem ich i wywijaniem do tyłu, do góry, do dołu. Powtarzamy kilkakrotnie. Na uchu, które ma kształt embriona, znajdują się reprezentacje całego ciała. Stymulując punkty na małżowinie usznej stymulujemy całe ciało.

b) oddziaływanie na umysł:

• rozpoznawanie dźwięków, uważne słuchanie, zapamiętywanie dźwięków

• słyszenie własnego głosu

• formułowanie zdań, myśli w pamięci

• wzrost umysłowej i fizycznej sprawności

• stymulacja ucha wewnętrznego

• krótkoterminowa pamięć używana w czasie pracy

c) poprawa umiejętności szkolnych

• rozumienie ze słuchu

• wystąpienia publiczne typu: przemowa, koncert, występ wokalny

• prowadzenie rozmów

• liczenie w pamięci

„Kapturek myśliciela” stymuluje ośrodki słuchowe rozpraszające tony w pojedyncze dźwięki oraz łączy je uzyskując słowa lub dźwięki o określonym znaczeniu. Jednocześnie tym ćwiczeniem pobudzamy naszą wyobraźnię poprzez muzykę, rytm.

2.4. ĆWICZENIA WYCISZAJĄCE - POGŁĘBIAJĄCE

2.4.1.POZYCJA COOKA

a) Ćwiczenie to składa się z dwóch części

Ćwiczenie wyciszające, relaksujące, gdy jest się zmęczonym, złym.

Opis ćwiczenia pierwszej części: nogi krzyżujemy w kostkach, splatamy ręce i przykładamy je do mostka, język umieszczamy na podniebieniu, oczy zamknięte. Jest to pozycja uznawana za najsilniej działającą. Można ją również wykonywać na siedząco.

Opis ćwiczenia drugiej części: stopy ustawiamy równolegle do siebie, ręce stykają się palcami, język na podniebieniu, oczy zamknięte, jeśli chcemy się zrelaksować. Powrót- otwieramy oczy i głęboko oddychamy.

b) oddziaływanie na umysł:

• stabilność emocjonalna

• wzrost koncentracji, skupienia uwagi

• ruchy czaszkowe

• wzrost ambicji, poczucia własnej wartości

c) poprawa umiejętności szkolnych:

• poprawne, najbardziej efektywne podchodzenie do testów, klasówek

• poprawna wymowa, umiejętność uważnego słuchania

• umiejętność dostosowania się do otaczającego środowiska ( zmniejszenie nadwrażliwej postawy)

Dr Dennison odkrył, iż to ćwiczenie może być użyte jako proces usuwający stres emocjonalny i wynikające z niego problemy z nauką. Naśladowanie kształtu ósemki za pomocą nóg i rąk, pozwala na swobodny przepływ energii. Natomiast, przez dotyk opuszkami palców odzyskujemy równowagę i łączność pomiędzy obiema półkulami mózgu.

2.4.2. PUNKTY POZYTYWNE

a) opis ćwiczenia

Lekko dotykamy palcami punktów położonych na wypukłościach czoła, między brwiami a linią włosów w połowie tej odległości. Zamykamy oczy i rozluźniamy napięcie ciała. Świadomie odczuwamy pełen relaks i wygodę.

b) oddziaływanie na umysł:

• ćwiczenie aktywizuje płaty przednie mózgu: odświeża umysł, rozluźnia i uspakaja

• zlikwidowanie niewłaściwych odruchów wykonywanych pod wpływem stresu

• łagodzenie stresu i napięć wywołanych przez nietypowe sytuacje, kontakty z ludźmi, wspomnienia, trudności z wykonywanym zadaniem

c) poprawa umiejętności szkolnych:

• likwidacja blokad pamięci np.: znam odpowiedź, mam ją na końcu języka

• zajęcia wymagające tzw. pamięciówki: ortografia, matematyka

• wystąpienia publiczne, występy sceniczne

• uprawianie sportu

• czytanie na głos

Ludzie spinają się tak, iż cały stres zatrzymany zostaje w okolicy żołądka powodując jego bóle, a nawet nerwicę. „Punkty pozytywne” kierują energię i oddziaływają na płaty przednie mózgu, gdzie możliwe jest racjonalne myślenie, bez nakładania się na nie negatywnych emocji. W ten sposób możemy uchronić się od reakcji instynktownych, niekontrolowanych przez nas (atak, ucieczka), dzięki czemu nasze podejście do danej sytuacji będzie bardziej rozumne, przemyślane.

2.4.3. PATRZENIE NA ZNAK X

a) opis ćwiczenia

Spokojnie oddychamy. Rozluźniamy się patrzymy na znak X lub go sobie wyobrażamy.

„X” jest symbolem pozytywnym „Gimnastyki mózgu” i Kinezjologii. Oznacza, przekroczenie linii środkowej, gdyż lewa półkula mózgu kieruje pracą prawej strony ciała i odwrotnie. Obie półkule mózgu współdziałają ze sobą tak, iż obydwie strony ciała mogą wykonywać te same ruchy. Większość uczniów codziennie wykonuje ćwiczenia naprzemienne, myślenie o „X” stanie się więc dla nich o wiele bardziej automatyczne i wydajne.

Opisu ćwiczeń dokonano na podstawie literatury:

1. Materiały szkoleniowe z kursu „Kinezjologia edukacyjna” cz. I i II

2. „Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł. Podstawy kinezjologii edukacyjnej”, Dr Carla Hannaford 1998r s. 117-120.

3. LIDER 9/2003 nr 151 s. 7-9.

4. „Twórcza kinezjologia w praktyce”, Praca zbiorowa pod red. J. Zwolińskiej, Warszawa 2002 s. 146-149.

5. „Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł. „Podstawy kinezjologii edukacyjnej”, Dr Carla Hannaford 1998r s. 121-128.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ ZINTEGROWANYCH - KLASA I

TEMAT BLOKU:

TEMAT ZAJĘĆ:

Serdeczne okulary - uczymy się pomagać innym. Wypowiedzi nt. zachowania bohaterów utworu „Lody waniliowe” i scenki dramowej. Utrwalenie pisowni poznanych liter. Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej.

CELE DYDAKTYCZNO - WYCHOWAWCZE:

• kształtowanie sprawności w zakresie pisania i czytania

• wdrażanie do aktywnego słuchania i oglądania scenek

• kształtowanie umiejętności udzielania właściwych odpowiedzi

• uwrażliwienie na los dzieci niepełnosprawnych

• wdrażanie do rzetelnej i sumiennej pracy własnej i współdziałania w zespole

• stwarzanie możliwości zabawy i swobodnego ruchu przy muzyce

• zachęcanie do aktywności poprzez różnorodność i atrakcyjność form i metod

KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z ĆWICZEŃ KINEZJOLOGICZNYCH:

- rozwój empatii, przeżywanie

- poprawa koordynacji wzrokowo- ruchowej

- integracja zespołu uczniowskiego

- wspieranie procesu uczenia się ćwiczeniami z Gimnastyki Mózgu

UMIEJĘTNOŚCI MOŻLIWE DO ZDOBYCIA - UCZEŃ:

- poprawnie wykonuje ćwiczenia kinezjologiczne

- w skupieniu i z uwagą ogląda scenkę dramową

- wie, jak należy zachowywać się w kontaktach z ludźmi niepełnosprawnymi

- samodzielnie tworzy wielozdaniowe wypowiedzi na dany temat

- potrafi poprawnie odpowiedzieć na zadane pytania

- czyta tekst ze zrozumieniem

- poprawnie wpisuje w ósemkę kinezjologiczną poznane litery

- układa zdania z rozsypanki wyrazowej

- akceptuje atmosferę panującą w grupie

METODY:

oparte na słowie, obserwacji, przeżyciach, działaniu

FORMY PRACY:

zbiorowa jednolita, indywidualna zróżnicowana

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

kaseta z muzyką relaksacyjną, „Lody waniliowe” Joanny Sypuły, serduszka z kartonu, rozsypanka wyrazowa, plakat z narysowanym konturem okularów, przepaska na oczy, woda i kubeczki jednorazowe, plansze z konturem leniwej ósemki

TOK LEKCJI:

1. Powitanie /RUCHY NAPRZEMIENNE/

NA DZIWNEJ PLANECIE PAULA DENNISDONA

ZABAWNI MIESZKAŃCY TAK SIĘ WITAJĄ:

JEDNĄ RĘKĄ ZA NOS CHWYTAJĄ,

DRUGĄ UCHO PO PRZECIWNEJ STRONIE DOTYKAJĄ,

POTEM RĘCE ZAMIENIAJĄ

I NAS DO ZABAWNEGO POWITANIA ZAPRASZAJĄ.

Dzieci naśladując nauczycielkę, witają się. Następnie pokazują, jak jeszcze można „witać” różne części ciała z zastosowaniem ruchów naprzemiennych, np. prawa ręka z lewym kolanem, lewa ręka z prawa piętą

2. Relaks /POZYCJA DENNISONA/

Dzieci siadają w pozycji Dennisona, z zamkniętymi oczami słuchają relaksacyjnej muzyki, próbując wyobrazić sobie miłe chwile spędzone z kolegą.

WYOBAŹ SOBIE, ŻE JESTEŚ NA WAKACJACH. ŚWIECI SŁOŃCE, OGRZEWA TWOJE CIAŁO. POWIEWA LEKKI WIATEREK, SZUMIĄ MORSKIE FALE. BAWISZ SIĘ KOLOROWĄ PLAŻOWĄ PIŁKĄ. PODRZUCASZ JĄ WYSOKO I ŁAPIESZ. PODBIEGA DO CIEBIE CHŁOPIEC PROPONUJE CI WSPÓLNĄ ZABAWĘ. RAZEM BIEGACIE PO CIEPŁYM, MIĘKKIM PIASKU, BUDUJECIE ZAMKI, ZBIERACIE MUSZELKI, SKACZECIE PRZEZ NADPŁYWAJACE FALE.

JESTEŚ SZCZEŚLIWY, RADOSNY, WESOŁY...

Po wysłuchaniu muzyki, dzieci próbują określić atmosferę spotkania i towarzyszące mu uczucia:

- Jak się czułeś?

- Co sprawiło ci największą przyjemność?

3. Przygotowanie do aktywnego słuchania i oglądania scenki dramowej /KAPTUREK MYŚLICIELA/

Nauczyciel proponuje, aby dzieci przygotowały swoje uszy do słuchania przez odpowiedni masaż:

GDY ZNUŻENIE CI DOSKWIERA

WŁÓŻ KAPTUREK MYŚLICIELA

4. Słuchanie czytanego tekstu opowiadania J. Sypuły „Lody waniliowe” i oglądanie scenki dramowej.

5. Sprawdzenie rozumienia tekstu

Rozmowa na temat spotkania dziewczynki widzącej z niewidomą:

v O czym marzyła zdrowa dziewczynka?

v Jak zachowywała się „Nowa”?

v Co wpłynęło na zmianę postępowania Ani wobec Doroty?

6. Ćwiczenie dotyku - scenka dramowa

Jedno dziecko z zawiązanymi oczami próbuje przy pomocy dotyku, angażując obydwie ręce, rozpoznać przypadkowo spotkanego partnera.

/RUCHY NAPRZEMIENNE, PICIE WODY/ Wyrażając radość z rozpoznania partnera, dzieci podskakują w ruchach naprzemiennych, potem piją wodę.

7. Wpisywanie poznanych liter w „leniwą ósemkę” z lewej strony samogłoski na czerwono, z prawej strony spółgłoski na niebiesko /LENIWE ÓSEMKI/ Czytanie wpisanych liter.

8. Prezent dla przyjaciela /ENERGETYCZNE ZIEWANIE/

Nauczyciel rozdaje dzieciom kartonowe serduszka i kartę z życzeniami dla niewidomej dziewczynki.

Życzymy Ci: zdrowia

dobrych ocen

wielu przyjaciół

dużo szczęścia

wesołych zabaw

słonecznych dni

Podczas rozdawania kart dzieci „energetycznie ziewają”

9. Życzenia /ODDYCHANIE PRZEPONOWE/

Dzieci zastanawiają się, czego pragnie niewidoma dziewczynka. Zamykają oczy i wolno wdmuchują swoje życzenia do serduszek. Następnie wybierają jedno z danej karty i naklejają na serduszku.

10. Zakończenie

Dzieci przyczepiają „zaczarowane serduszka” na plakacie w ogromnym konturze „serdecznych okularów”. Tak powstaje z małych serc, z małych czynów wielkie serce, przynoszące trwałe dobro i radość. Plakat ten towarzyszy dzieciom przez kilka dni, utrwalając uczucia towarzyszące jego powstaniu.

Scenariusz zajęć opracowały: Małgorzata Andrzejczak i Elżbieta Lisowska

Materiały z II Krajowej Konferencji Polskiego Stowarzyszenia Kinezjologów, Warszawa s.3

Rys. 3. Wiktor rysuje leniwe ósemki

Rys. 4. Kubuś, Helenka, Natalka i Kasia wykonują leniwe ósemki w powietrzu

Rys. 2. Radek wykonuje ćwiczenia naprzemienne, sięga ręką za plecami do przeciwległej stopy

Rys.1. Grzesiu wykonuje ćwiczenia naprzemienne

Rys. 5. Damian wykonuje różne rysunki oburącz

Rys..6. Agnieszka prezentuje ćwiczenie SŁOŃ

Rys. 7. Kubuś, Helenka, Natalka, Kasia ćwiczą SŁONIA

Rys. 8. Kamil ćwiczy kołyskę na leżąco

Rys..9. Maksiu wykonuje oddychanie przeponowe

Rys 10. Natalka prezentuje ćwiczenie rower na leżąco

Rys. 11. Kasia wykonuje ćwiczenie sowa

Rys. 12. Helenka prezentuje ćwiczenie aktywna ręka

Rys. 13. Sandra prezentuje ćwiczenie kobra - I część

Rys. 14. Ćwiczenie kobra - II część

Rys. 15. Asia prezentuje ćwiczenie zginanie stopy

Rys. 16. Karolinka wykonuje ćwiczenie przyciskanie dzwonka (pompowanie piętą)

Rys..17. Marta sięga po piłkę

Rys. 18. Kasia prezentuje wypady

Rys..19. Wojtuś wykonuje punkty na myślenie

Rys. 20. Karolinka pokazuje punkty ziemi

Rys..21. Kubuś pokazuje punkty przestrzeni

Rys. 22. Dagmara przy wykonywaniu energetycznego ziewania

Rys..23. Mateusz prezentuje kapturek myśliciela

Rys. 24. Patryk wykonuje pozycję Cooka - część I

Rys. 26. Michasia i Kasia ćwiczą punkty pozytywne

Rys..25. Prezentacja pozycji Cooka - część II

Rys..27. Kacper spogląda na znak X

---