Poezja modopolska bliska czy daleka wspóczesnemu odbiorcy ?
W poezji modopolskiej znalazy odzwierciedlenie modne wówczas kierunki artystyczne; impresjonizm, symbolizm, naturalizm, ekspresjonizm. Wszystkie te rodki artystyczne suyy do ukazania czowieka, jego odczu i problemów u schyku wieku XIX. Poezja operujca tak bogatymi rodkami artystycznymi pobudzaa równie such, tworzya obrazy. Bya równie odbiciem stanów psychicznych poety, który nie mogc si odnale ucieka si do rónych form zapomnienia.
Tetmajer to jeden z najwybitniejszych liryków tego okresu. K. Przerwa-Tetmajer urodzi si na Podhalu. Dziecistwo i modo spdzi wród ukochanych gór, którym powici cz swojej twórczoci. Sztuka i mio, zachwyt nad piknem przyrody i upojenie czarem tatrzaskich wierchów, nirwana i rozpacz istnienia to najczstsze tematy tetmajerowskich wierszy. Poeta w swoich utworach ukazuje czowieka sabego, nie mogcego da sobie rady z otaczajc go rzeczywistoci, poddajcego si losowi.
Wiersz "Fasz, zawi..." mówi o postawie czowieka wobec ycia. Podmiot liryczny stworzony do wspaniaych celów musi przepyn przez "ycie mtre i cuchnce boto". W jego wdrówce towarzyszy mu wiadomo beznadziejnoci wobec tego zbrukowanego wiata, poddaje si wic i biernie oczekuje tego, co mu los przyniesie. Ma wiadomo utraty tego wspaniaego i kuszcego wiata, lecz woli pómartwie i obojtnie egzystowa. Oprócz poddania si losowi poeta poddaje w zwtpienie podstawowe prawdy takie jak: Bóg, mio, sens istnienia. W wierszu "Niewierny" poeta opisuje stan zwtpienia w Stwórc.Poddaje w wtpliwo nie tylko mio i miosierdzie Boga, ale równie jego istnienie i wadanie. Podmiot liryczny jest rozdarty pomidzy wiar i mczarni. Ma wiadomo, e wraz z wiar umiera jego dusza, a zwtpienie jest okropn mk. Jest jednak jaka cz jego, która wierzy, lecz jest to wiara krucha, potrzebujca wsparcia i dowodów. "Wszystko umiera..." W tym wierszu pojawia si problem przemijania i wiecznoci. Podmiot liryczny wie, e nic nie jest wieczne, a mier jest tylko przejciem gdzie tam i oczekiwaniem na zmartwychwstanie. Jest jednak pewien, e po zmartwychwstaniu nie bdzie ju sob. Po pewnym czasie zaczyna ju wtpi w ogóle w swoje zmartwychwstanie. Zastanawia si nad dusz i jej losem po mierci. Wiersz "Nie wierz w nic..." jest programowym wierszem dekadentów.
Wszelkie ideay, pragnienia, denia s niczym w yciu. Jest to wiersz ukazujcy bezsilno i pogodzenie si z losem "I jedna mi ju wiara pozostaa, e konieczno jest wszystkim, wiara ludzka niczym". Jedynym stanem, który pozwala uciec, jest stan Nirwany.
Ten wiersz w sposób do okrutny pokazuje kondycj czowieka koca XIX w. Czowieka zagubionego w wiecie, nie mogcego si odnale, czowieka sabego psychicznie podupadajcego moralnie, któremu ulg przynosz tylko dwie rzeczy, stan niewiadomoci i obcowanie z piknem tatrzaskiej przyrody.
Wiersz "Widok ze winicy..." jest prób odnalezienia spokoju i poczucia ukojenia, jakie daje przebywanie wród gór. Pikno przyrody oddane jest tu za pomoc impresjonicznych obrazów, zamglonych. Ale nawet w ten wspaniay krajobraz wkrada si smutek i melancholia.
O podobnej tematyce jest wiersz Tetmajera "Melodia mgie nocnych". Tetmajer we wspaniay sposób ukaza przebywanie wród górskiej przyrody, jak gdyby jego dusza uleciaa z niego i lataa wraz z mg bawic si i taczc. Wiersz ten jest przyciszony i panuje w nim cakowite oddalenie sie od smutków i rzeczywistoci. Jest w nim wspaniale uchwycona atmosfera, jaka panuje o zmroku nad Stawem Gsienicowym. Tetmajer by zreszt mistrzem nastroju. Najwikszy jednak talent ujawni w caej peni w swoich erotykach. Liryka miosna poety, burzliwa i zmysowa nie jest jednak wolna od smutków pyncych z poczucia przemijalnoci wszelkiej rozkoszy na ziemi.
Z inn tematyka moemy si spotka w wierszach J. Kasprowicza. Kasprowicz by synem biednego chopa i najstarszym dzieckiem z 16-ciorga rodzestwa. W swoich wierszach i sonetach porusza problemy ludzi wród których sie wychowa. Wiersz "W chaupie" ukazuje w sposób naturalistyczny biedot wsi. Bezuczuciowy opis brudnej i zatchej chaupy oraz mieszkajcych w niej dwóch kobiet uderza brzydot. Okno przez które poeta zaglda do rodka stanowi zapowiedz tego, co znajduje si we wntrzu. Dopeineniem caego obrazu jest obraz resztek posiku, jaki zosta zjedzony niedawno. To wszystko dopeniaj równie myli jednej z koibet, która marzy o chopcu z fabryki. Przez cay utwór przewija si obraz ndzy i beznadziejnoci losu. Wiersz "W chaupie" jest wstpem do cyklu sonetów "Z chaupy" ukazujcych problemy egzystencjalne wsi. Sonet XV ukazuje losy biednej winiarki, która traci rol, umiera jej m, a swoje nieletnie córki zmuszona jest odda na sub. Sama opuszcza dom i najmuje si do pracy. Gdy ju jej si nie starcza tua si po wiecie i ebrze. W kocu umiera gdze w polu.
Sonet XXXIX jest w duej wierze utworem utworem autobiograficznym. Opisany w nim biedny chopiec pasc krowy uczy si, czyta ksiki klasyków, nie baczy na drwinyi kpiny namiewców. Wkrótce chopiec dorasta i wyjedza do stolicy by dalej si uczy. Rodzice przesyaj mu czasem wiadomo i oczekuj powrotu. Chopiec wkrótce przeciony nauk umiera na suchoty. Cykl sonetów wraz ze wstpem ukazuj obrazki z ycia wsi bliskiej bardzo Kasprowiczowi.
Oprócz sonetów "Z chaupy" Kasprowicz napisa cykl IV sonetów "Krzak dzikiej róy". Poeta dla utrzymania odpowiednie wymowy sonetów posuy sie technik symboliczn i impresjonistyczn. Krzak dzikiej róy-symbol ycia rozwija si i zmienia. Niemiao tuli si do skay. Jedynie o przemijaniu przypomina mu zwalona przez wichur spróchniaa limba. Oprócz ukazania w warstwie symbolicznej problemu przemijania i egzystencji, w sonetach ukazane s opisy tatrzaskiej przyrody. Tak jak Tetmajer, równie Ksprowicza fascynoway Tatry. Oprocz sonetów i wierszy pisa równie hymny. Przykadem wspanaego hymnu jest "Piase Irae". Nie jest to utwór biblijny, cho s w nim nawizania do wtków biblijnych. Utwór nasycony jest symbolik apokaliptyczn i katastrofizmem. Sam tytu w tumaczeniu brzmi "Dzie gniewu". Wystpuj w nim obrazy zagady i gniewu oraz sdu ostatecznego. Poeta w tym utworze podj problem wiary i odpowiedzialnoci za zo, które zostao stworzone jak wszystko przez Boga. Pojawia si pytanie o wiar i odpowiedzialno czowieka za grzech, który jest nieodcznym elementem ycia.
Postaw dekadentyzmu w swoich utworach próbowa przeama Leopold Staff. W sonecie "Kowal" poeta przeciwstawia si powszechnemu poczuciu bezradnoci. W utworze ukazany jest czowiek ksztaltujcy swoj osobowo, dcy do równowagi i siy. Wana jest sia duchowa, sabo wic poeta odrzuca. Nie uwolni si Staff do koca z dekadentyzmu. W wierszu "Deszcz jesienny" opsuje smutny, szary i deszczowy krajobraz. Podmiot liryczny myli o osamotnieniu i przemijaniu. Dookoa panuje mier i zniszczenie, nawet szatan biegncy przez ogród jest smutny i zapakany. Wszystkie te obrazy s przeplatane monotonnym padaniem deszczu, który Staff wspaniale wyrazi za pomoc onomatopei. Jedna Staff pozosta wierny "sile ducha". Wiersz "Przedpiew" jest podzieleniem si podmiotu dowiadczeniem z czytelnikiem. Podmiot liryczny opisuje swoje dowiadczenia yciowe. Pomimo poraek i upadków pochwala on ycie, uczy mioci i radoci. Poeta przekazuje nam cz filozofii fraciszkaskiej , mówi o roli przyrody w yciu i uczy, e dziki silnemu umysowi moemy uniewraliwi si na zo i tragedi.
W wierszach Tetmajera, Kasprowicza, Staffa obecny jest wszechogarniajcy kryzys dotyczcy codziennego ycia, wartoci moralnych, czy religijnych. Sytuacja czowieka koca XIX w. jest tragiczna. Jest on skazany na dekadentyzm .......... jego duszy mog da stany niewiadomoci, otoczone piknem górskiej przyrody, albo w przypadku jednostki silne duchowe ksztatowanie swojej osobowoci. My równie yjemy u schyku wieku. Tematyka wierszy jest nam, cho w niepenym wymiarze, bliska. Rónice s w innej sytuacji politycznej i gospodarczej. Kondycja psychiczna czowieka koca XX w. moe nie jest a tak tragiczna, ale pewne zjawiska s powtarzalne. Najbardziej jednak ceni sobie wiersze o tematyce górskiej. Mam tu na wzgldzie wspaniae opisy Tetmajera, chocia poezja jako cao te jest wspaniaa, a przede wszystkim ta która holdowaa haso "sztuka dla sztuki".