13 października 2005 r.

Mastitis u suk i kotek

Gruczoł mlekowy

• 2 listwy mleczne, u kotek wyraźnie zaznaczone u płodów; przewody mleczne, zatoka mlekonośna itp.

• gruczoł mlekowy suki zbudowany z 4-6 kompleksów, najczęściej 5

• 2 kompleksy piersiowe

• 2 kompleksy brzuszne

• 1 kompleks pachwinowy (najbardziej czynny)

Poszczególne gruczoły u suki są ułożone asymetrycznie. Na końcu sutka znajduje się 7-20 przewIdów sutkowych, połączone są one z zatokami mlekonośnymi (więc nie ma możliwości wprowadzenia antybiotyku bezpośrednio do gruczołu mlekowego).

• u kotek najczęściej 4 kompleksy, przewodów sutkowych: -14

Okres laktacji u kotek to okres ciszy hormonalnej, spokoju hormonalnego; PRL u kotki osiąga b. wysoki poziom, a spada w momencie odsadzania kociąt. U suki: po porodzie wszystkie hormony na b. wysokim poziomie, oprócz PRL wzwyżka PRL już od połowy ciąży, a spada z chwilą odsadzenia.

Skład mleka

• u kotki b. wysoki poziom białka

• u suki b. wysoki poziom tłuszczu

• laktoza na podobnym poziomie

Laktacja - jej długość zależy od okresu karmienia szczeniąt/kociąt. W laktacji b. szybko spada poziom Igg (najwyższy poziom w siarze, w mleku b. mało)

Skład zastępczego mleka suki

	M I	M II	M III	M IV
mleko krowie (ml)	71		86	36
mleko skondensowane (ml)		42
woda (ml)		42
śmietana 12% (ml)	18
żółtko (g)	5	10	8	5
olej kukurydziany (g)	2	1	2	4
serek twarogowy (g)				53
kazeina (g)	2,9	4,6	3,6
kwas cytrynowy (g)	0,4
wit. i mikroelem. (g)	0,7	0,4	0,4	1,0

Skład zastępczego mleka kotki

	I	II	III
mleko krowie (ml)	80	62	120
mleko skondensowane (ml)	62	60	42
śmietana 30% (ml)			13
serek twarogowy (g)	10
ser (g)	29	60	75
wapno (g)	3	2
woda (ml)	50	50

Choroby gruczołu mlekowego u suki i kotki

• ostre stany zapalne

• podkliniczne stany zapalne

• lactatio sine graviditate (suka)

• hypogalactia, agalactia

• fibroadenomatoza (kotka)

• nowotwory gruczołu mlekowego

• ginekomastia

• uszkodzenie gruczołu mlekowego

Ostre stany zapalne

• u suko dotykają najczęściej pojedynczego kompleksu, rzadziej całej listwy

• u suk występują częściej niż u kotek (u tych b. rzadko)

• przebieg może być b. gwałtowny, z objawami ogólnej toksemii, u suk będących w stadium początkowego okresu laktacji, może wystąpić u suki z objawami pseudociąży

• może kończyć się zejściem śmiertelnym

• padają też szczenięta

• u suk stwierdza się gł. obecność gronkowców, paciorkowców, E.coli bez symptomów stanu zapalnego; do tych zakażeń może dochodzić w okresie okołoporodowym

• czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu ostrego stanu zapalnego są zaburzenia okresu okołoporodowego, zastój mleka, np. po padnięciu lub uśpieniu miotu, mechaniczne podrażnienia i skaleczona w czasie ssania skóra, próby przed porodem na obecność mleka, niska higiena środowiska, dermatitis na tle gronkowcowym

• szczególne powinowactwo do tkanki gruczołowej ma Staphylococcus aureus

• Objawy:

• apatia

• odruchy obronne przed szczeniętami

• szukanie chłodnych miejsc

• u szczeniąt szybko dochodzi do hipoglikemii i hipotermii

• objawy ogólne - 40^OC

• chore kompleksy - znaczne powiększenie, silna bolesność, gorące, niebieskawe do ciemnoczerwonego zabarwienie chorej części gruczołu, szybko przebiegające procesy zgorzelinowo-martwicze z wyraźną demarkacją na granicy zajątego kompleksu

• Diagnoza:

• wywiad i badanie

• dodatkowe potwierdzenie to charakter wydzieliny oraz znacznie podwyższona liczba komórek (norma 400 tys)

• w rozmazie widoczne bakterie i neutrofile

• Leczenie:

• antybiotyki: półsyntetyczne penicyliny, chloramfenikol przez co najmniej 5 dni po ustąpieniu gorączki

• maści p-zapalne na gruczoł, okłady schłodzone, po demarkacji tkanki przepłukanie rany roztworem akrozyny lub wody utlenionej

• środki p-gorączkowe i p-bólowe

• nawadnianie i sztuczne odżywianie szczeniąt

• miejscowa terapia jest tylko możliwa u b. dużych suk cienkie kaniule (ale raczej się nie stosuje)

Lactatio sine graviditate - w ciąży urojonej

• występuje często u suki jako zjawisko fizjologiczne w środku do końca metoestrus

• występuje łagodny obrzęk listew mlecznych, symptomy nerwowe

• przyczyna: to hormonalne zmiany w sterowaniu cyklem

• nasilenie b. różne - od łagodnego do b. silnego, wymagającego postępowania terapeutycznego

• częściej u jamników

• Etiologia i patogeneza ciąży urojonej:

• wylew PRL od 1,5-4,0 ng, również u suk nieciężarnych utrzymujący się do 10 tyg cyklu

• zmiany w bł. śluzowej macicy, zmiany w gruczole mlekowym spowodowane działaniem progesteronu proliferacja przewodów mlecznych i tkanki gruczołowej

• leczenie: Gala - stop (bromokryptyna

• Obraz kliniczny:

• powiększenie listew mlecznych (bez bolesności)

• płyn od wodnistego do mleka

• objawy psychiczne „adopcja”

Fibroadenomatoza u kotek (włókniakogróczolak)

• to nadmierny guzopodobny rozrost tkanki gruczołowej gruczołu mlekowego u młodej kotki, hormonozależny

• niezłośliwy

• można leczyć poprzez kastrację, ale tylko wtedy, gdy kotka nie dostawała długodziałającego gestagenu

• Etiopatogeneza:

• występuje u młodych kotek od roku lub powyżej 1 roku życia, w czasie ciąży lub pseudociąży po sterylnej kopulacji

• ten rodzaj hiperplazji tkanki gruczołowej spowodowany jest domieszką progesteronu

• szczególnie sprzyjającym czynnikiem jest stosowanie wcześniej blokowania cyklu gestagenami

• Objawy:

• gwałtowne pojawienie się obrzęku obu listew mlecznych, o zabarwieniu niebieskawo-czerwonym

• na początku obrzęk nie powoduje podwyższenia temperatury gruczołu, później temperatura wzrasta

• brak bolesności

• zahamowanie wydzielania

• ograniczenie ruchu

• Rozpoznanie:

• badanie kliniczne

• różnicować z mastitis

• Leczenie:

• antygestageny (gdy kotka dostała i.m. gestageny)

• gdy nie dostała gestagenów lub dostała tygodniowe Provera

• antygestagen: Alizin (też dla poronienia, leczenia ropomacicza, ma mało działań niepożądanych, ale drogi)

Rozrost gruczołu mlekowego pojawia się po rujce, w trakcie trwania ciąży fizjologicznej lub pseudociąży lub przy stosowaniu gestagenów długodziałających.

Alizin - substancja czynna: aglepriston wybiórczy bloker receptorów progesteronowych w tk. docelowych (macica, gruczoł mlekowy).

stosowanie: 2 x po 10 mg/kg w odstępie 24 h, stężenie terapeutyczne utrzymuje się do 7 dni; w przypadku, gdy kotka miała podany krótkodziałający gestagen, to należy powtórzyć podanie po 2 tyg.

---