ANTYKONCEPCJA U SUK

I KOTEK

Kastracja chirurgiczna

•W fazie anoestrus

•Ovariectomia

•Ovariohysterectomia
•NIE: hysterectomia

•NIE: podwiązanie/przecięcie
jajowodów

Komplikacje po kastracji:

•Komplikacje „pooperacyjne”:
Nieodwracalne
Zrosty otrzewnej
Przetoki szwów
Zakażenie kikuta macicy
Rozejście się szwów
Anestezja

•Wystąpienie cieczki –

„odpryski” tkanki jajnika wbudowują się w
błonę surowiczą otaczających narządów

Leczenie to ponowny zabieg lub hormony
(tylko po ovariohysterektomii)

•Nietrzymanie moczu – do 20 % suk
predysponowane: boksery

, bobtaile, bouvier des Flandres,

dobermany, owczarki niemiecki, setery irlandzkie, sznaucery olbrzymie

Leczenie:
α-agoniści: efedryna, fenylpropanolamina
imipramina (Imipramin)
chlorowodorek oksybutyniny (Ditropan)
estrogeny: walerianian estradiolu, benzoesn
estradiolu
kuracja małymi dawkami estrogenów
homeopatia, akupunktura
zabieg przyszycia kikuta macicy do ścięgien
mięśni odchodzących od spojenia łonowego

•pozostałe komplikacje:
otłuszczenie
ropne zapalenie skóry okolicy krocza
zmiany pokrywy włosowej: nadmierny wzrost
włosów wełnistych u ras długowłosych,
obustronne, symetryczne wyłysienia na
grzbiecie i bokach u suk gładkowłosych
ciąża rzekoma – w przypadku kastracji
przeprowadzonej w fazie lutealnej

komplikacje u kotek:

•ponowna ruja

•nadwaga

•ospałość
•wyłysienia

•komplikacje „pooperacyjne”

Antykoncepcja hormonalna:

1) Długotrwałe blokowanie cyklu rujowego

2) przesunięcie cieczki

3) przerwanie cieczki

4) zapobieganie implantacji

5) hormonalne przerywanie ciąży

Antykoncepcja hormonalna:

1) Długotrwałe blokowanie cyklu rujowego

2) przesunięcie cieczki

3) przerwanie cieczki

4) zapobieganie implantacji

5) hormonalne przerywanie ciąży

Preparaty progestagenowe w iniekcji o
przedłużonym działaniu, zawierające:
•proligeston (PLG) (Delvosteron, Convinan),

20-30 mg/kg m.c., s.c.

najlepiej podawać po drugiej cieczce
 I dawka w anestrus, 3 mies. po cieczce, 2 mies.
po porodzie lub min. 1 mies. przed cieczką
 II dawka po 3 miesiącach
 III dawka po 4 miesiącach
IV i kolejne dawki co 5 miesięcy

•octan medroksyprogesteronu (MAP)
(Depo-Promone, Depogeston),

50 mg/zwierzę, jeśli suka >

45 kg – 75 mg/zwierzę s.c.

iniekcje powtarza się co 5-6 miesięcy

!!!

NIE STOSOWAĆ PROGESTAGENÓW

U SUK Z:

•NOWOTWORAMI GRUCZOŁU MLEKOWEGO
•METROPATIAMI
•CUKRZYCĄ

Komplikacje blokowania cyklu progestagenami:

•wystąpienie rui – w ciągu 3-4 miesięcy po pierwszym
podaniu, jeśli podano preparat krótko przed rują lub nie
został on prawidłowo wymieszany przed iniekcją
ruja może też pojawić się na skutek przebywania suki
z samcami – wtedy należy skrócić odstępy czasowe
między iniekcjami

•metropatie – gdy podano progestageny w fazie
proliferacji lub regeneracji błony śluzowej macicy
torbielowaty przerost endometrium,
mucometra,
pyometra

• nowotwór gruczołu mlekowego – głównie MAP
• ciąża rzekoma – po zakończeniu podawania leku
• wyłysienia lub odbarwienia włosów w miejscu iniekcji
• otyłość i ospałość
• zaburzenia endokrynalne:
 progestageny→ ↑wydzielanie hormonu wzrostu:

powiększenie głowy, łap, chrapiacy oddech, zgrubiała skóra,
zwiększone odstępy między zębami, wydzielanie mleka

 odstawić hormony
 ↑wydzielanie hormonu wzrostu → ↓receptorów insuliny w

tkankach →wzrost produkcji insuliny →spadek produkcji
insuliny na skutek zmęczenia komórek B trzustki →cukrzyca

 duże dawki progestagenów → niedoczynność kory

nadnerczy

Po 3 latach zaleca się przerwę w podawaniu
progestagenów, po czym wznawia się kurację po
wystąpieniu cieczki.

!!!

Po zaprzestaniu podawania progestagenów cykl
płciowy wraca po ok. 6 miesiącach, przy czym
może to trwać do 3 lat, a przy długotrwałym
podawaniu cykl może nie powrócić już nigdy.

Blokada cyklu płciowego u kotek:

•Podawanie hormonów rozpoczyna się przez sezonem
rozrodczym (wrzesień – styczeń) lub 7 dni po porodzie

•MAP tabletkach (Provera) – 5mg/zwierzę 1x w
tygodniu

•MA (megestrol) w tabletkach (Pillkan 5) – 2,5
mg/zwierzę 1x w tygodniu

•PLG – 100 mg/zwierzę s.c., kolejne iniekcje jak u suki
•MAP w inekcji (Depo-Promone) – 50 mg/zwierzę co 4
miesiące

Po 18 miesiącach przerwać podawanie hormonów na 2-
3 miesiące.

Powikłania po hormonalnej blokadzie cyklu
płciowego u kotek:

•gdy nie stosuje się zalecanych przerw w
podawaniu hormonów: schorzenia macicy i gruczołu
krokowego

•otyłość i osowiałość
•biegunki i intensywny zapach moczu
•cukrzyca
•niedoczynność kory nadnerczy

Antykoncepcja hormonalna:

1) Długotrwałe blokowanie cyklu rujowego

2) przesunięcie cieczki

3) przerwanie cieczki

4) zapobieganie implantacji

5) hormonalne przerywanie ciąży

Przesunięcie cieczki:

•MAP (Provera, tabletki 5 mg) – podawać od 10. dnia
przed spodziewaną cieczką, 5 mg/zwierzę/dzień.
Ruja występuje po 4-5 dniach od zaprzestania
podawania

•MA (Pill`kan 20, cukierki zawierające 20 mg MA) –
od 7. dnia przed cieczką, 0,5mg/kg/dzień. Ruja
występuje po kilku dniach od odstawienia leku

•PLG – podanie jednorazowe 2-3 tyg. przed cieczką,
ruja pojawia się po ok. 6 miesiącach

!!!

Przy zbyt późnym podaniu progestagenów może
dojść do wystąpienia cieczki.

Przesunięcie rui u kotek:

•Rozpocząć podawanie poza okresem rui
•MAP (Provera) – 2,5 mg/zwierę/dzień
•MA (Pill`kan 5) – 2,5 mg/zwierzę 3x w
tygodniu

W zależności od sezonu i długości leczenia
ruja może wrócić po kilku dniach lub
miesiącach od zaprzestania kuracji.

Antykoncepcja hormonalna:

1) Długotrwałe blokowanie cyklu rujowego

2) przesunięcie cieczki

3) przerwanie cieczki

4) zapobieganie implantacji

5) hormonalne przerywanie ciąży

Przerywanie cieczki:

•możliwe w ciągu pierwszych 3 dni proestrus, przy
późniejszym podaniu może wystąpić ruja mimo kuracji

•nie zaleca się podwania preparatów w iniekcji,
poza PLG (podobnie u kotki)

•MAP (Provera) – przy m.c. <25 kg – 10 mg/zwierzę przez
3 dni, potem 5 mg/zwierzę przez 12-14 dni. Przy m.c. >25
kg stosować podwójne dawki.
Objawy rui zanikają po 3-4 dniach od pierwszego podania
leku.

•MA (Pill`kan 20) 1,5 mg/kg przez 3 dni, a następnie
połowę dawki przez 7 dni. Ruja ustępuje po 3-8 dniach od
pierwszego podania.

Po zaprzestaniu podawania MAP lub MA ruja wraca po ok.
4 miesiącach, jednak może pojawić się w znacznie
krótszym czasie.

•PLG – 20-30 mg/kg s.c., jeśli objawy nie ustąpią po 8
dniach, podać ponownie połowę dawki. Ruja pojawia
się po 3-12 miesiącach.

!!!

PLG wchłania się powoli, więc do 7 dni po
podaniu suka może być jeszcze płodna.

Przerwanie rui u kotek:

•MAP (Provera) – 5 mg/zwierzę codziennie lub 10-20
mg/zwierzę przez 3-4 dni, potem połowa dawki przez
2 tygodnie

•MA (Pill`kan 5) 5 mg/zwierzę dziennie przez 5 dni,
potem 2,5 mg/zwierzę 1x w tygodniu. Objawy rui
zanikają po 3-6 dniach od rozpoczęcia podawania.

•PLG – inj. s.c. 100mg/zwierzę

Antykoncepcja hormonalna:

1) Długotrwałe blokowanie cyklu rujowego

2) przesunięcie cieczki

3) przerwanie cieczki

4) zapobieganie implantacji

5) hormonalne przerywanie ciąży

zastosowanie ESTROGENÓW, które:

•opóźniają transport komórek jajowych przez
jajowody

•działają embriotoksycznie
•zmieniają środowisko macicy

duże ryzyko metropatii
możliwość uszkodzenia szpiku kostnego

•benzoesan estradiolu (Mesalin) – I iniekcja najpóźniej 3
dni po pokryciu, kolejna lub kolejne dwie co 48 godzin.
Dawkowanie0,1 mg/10 kg m.c. i.m. lub s.c. (niektórzy
zalecają w I dawce podać 0,2 mg/10 kg m.c.)

•walerian estradiolu (Oestradiol-Depot) – jednorazowo
1. lub 2. dnia po pokryciu, 0,5 mg/zwierzę i.m. lub s.c.

•cypionian estradiolu (ECP, Depo-Estradiol)jednorazowo
w fazie rui właściwej, 0,044 mg/kg m.c., i.m.

Po podaniu może wystąpić przedłużenie cieczki lub jej
ponowne wystąpienie, jednak ewentualne krycie nie
prowadzi do zapłodnienia

•aglepriston (Alizine) - antygestagen, blokuje
receptory progesteronu. Można go podać do 20. dnia
od krycia,

20 mg/kg s.c., 2x w odstępie 24 h

•Zastosowanie aglepristonu po zagnieżdżeniu
zarodka wywołuje poronienie.

Zapobieganie implantacji u kotek:

• benzoesan estradiolu (preparat Mesalin nie jest

zalecany przez producenta dla kotek) – podawać
przez 3 kolejne dni, pierwsza dawka 2. lub 3.
dnia od krycia, o,5 mg/zwierzę

• MAP lub MA – podać w ciągu 24 h po kryciu

Antykoncepcja hormonalna:

1) Długotrwałe blokowanie cyklu rujowego

2) przesunięcie cieczki

3) przerwanie cieczki

4) zapobieganie implantacji

5) hormonalne przerywanie ciąży

Hormonalne przerwanie ciąży u suk i kotek:

•aglepriston – najskuteczniejszy. Podany do 45. dnia
ciąży – otwarcie szyjki macicy i wyparcie płodów
Po 45. dniu – aby płody zostały wydalone należy
podać też prostaglandynę F2α (Dinolytic, Lutalyse,
Enzaprost)

•w II połowie ciąży - prostaglandyna F2α ,
kabergolina lub kombinacje ich obu
prostaglandyna F2α – powoduje luteolizę ciałek
żółtych, pobudza rozwarcie szjki macicy, zwiększa
motorykę jej mięśniówki
kabergolina – blokuje uwalnianie PRL, która
odpowiada za podtrzymanie funkcji ciałka żółtego, w
efekcie spadek progesteronu

Inne możliwości przerwania ciąży:

•deksametazon przez 10 dni
•epostane – inhibitor syntezy steroidów
•bromokryptyna
•operacja (szczególnie ryzykowna w II połowie ciąży)

Efekty uboczne zastosowania prostaglandyny F2α:
ślinienie
biegunka
wymioty
hipotermia
letarg
niepokój (kotki)
drżenia mięśni (kotki)

BIBLIOGRAFIA:

•Zaburzenia rozrodu psów i kotów, Sławomir
Zduńczyk,
Tomasz Janowski.  Olsztyn : Wydawnictwo
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2007

•Uwagi na temat wyboru metody antykoncepcji u
suk i kotek, Dejneka, Grzegorz, Medycyna
Weterynaryjna vol. 12, nr 81`2003

•Rozród psów : praca zbiorowa pod red. Andrzeja
Dubiela. - Wyd. 2 popr. - Rozdz.: Ginekologia i
położnictwo. - Wrocław : Wydaw. Akademii
Rolniczej, 2004.

•Antykoncepcja i przerywanie ciąży u suk i kotek,
Ingarden Jacek, Dejneka, Grzegorz, Mag. Wet. Vol.
3:1994 nr 2

•Sposoby ograniczania zdolności rozrodczych
kotek, Dejneka, Grzegorz, Życie Wet. 1999 R.74 nr
2

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ