Irmina B.
Fizjoterapia, rok III, grupa 3

Antykoncepcja

(anti conceptio – przeciw poczęciu) –

pierwotnie wszelkie działania zapobiegające
zapłodnieniu, obecnie także środki przeciwdziałające
trwałemu zagnieżdżeniu się zarodka we wnętrzu
macicy.

Żadna z dotychczas stosowanych metod nie jest w
100% pewna ani też w każdej sytuacji możliwa do
zastosowania, nie mniej każda osoba zainteresowana
stosowaniem antykoncepcji może znaleźć środek i
metodę optymalną w swojej sytuacji. Jednym z
ważniejszych parametrów każdej metody antykoncepcji
jest jej skuteczność określana wskaźnikiem Pearla. Im
wskaźnik Pearla ma mniejszą wartość, tym
antykoncepcja jest skuteczniejsza.

Antykoncepcje dzieli się na:



Sztuczną

, w skład której wchodzą takie metody jak:

I.

Antykoncepcja hormonalna:

1.

Antykoncepcja dwuskładnikowa

•

Preparaty jednofazowe

•

Preparaty dwufazowe

•

Preparaty trójfazowe (o stoponiowanej trzykrotnie zawartości
gestagenu)

•

Preparaty normofazowe

2.

Antykoncepcja jednoskładnikowa

3.

Antykoncepcja iniekcyjna

4.

Antykoncepcja przezskórna

5.

Implanty antykoncecyjne

6.

Antykoncepcja awaryjna

II.

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna

III.

Antykoncepcja mechaniczna



Naturalną

1.

Metoda Ogino- Knausa tzw. Kalendarzyk małżeński z 1929r.

2.

Metoda termiczna

3.

Metoda Billingsa

4.

Metoda objawowo –termiczna

5.

Metoda Multiple-index

Inne:

A.

Stosunek przerywany

B.

Aborcja

C.

Pigułki RU 486

D.

Przecięcie i podwiązanie jajowodów lub nasieniowodów

Skuteczność każdej metody antykoncepcyjnej wyraża się
odsetkiem niepowodzeń w grupie 100 kobiet stosujących ją
przez 1 rok. Jest to tzw.

wskaźnik Pearla,

który jest iloczynem

całkowitej liczby nieplanowanych ciąż pomnożony przez 1200

i

całkowitej liczby miesięcy stosowania metody.

SZTUCZNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

I.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA
(wskaźnik Pearla 0,1%-5%).

Są to preparaty złożone estrogenowo- progesteronowe i preparaty

jednoskładnikowe- gestagenowe

JAK DZIAŁAJĄ TABLETKI ANTYKONCEPCYJNE (PIGUŁKI)

DZIAŁANIE NA PLUS

Przyjmowane przez kobietę hormony „oszukują”
organizm w ten sposób, że hamuje on naturalne
procesy zachodzące w cyklu miesięcznym,
przede wszystkim wzrost i uwalnianie komórki
jajowej z jajnika. Dodatkowo przyjmowane hormony
powodują zagęszczenie śluzu szyjkowego (który staje
się nieprzepuszczalny dla plemników), zmianę budowy
błony śluzowej macicy (endometrium) która przez to
nie może przyjąć zapłodnionej komórki jajowej (o ile
w ogóle dojdzie do zapłodnienia).

Właśnie te wielopoziomowe utrudnienia tak wysoko, w porównaniu do innych
metod, zapobiegają nieplanowanej ciąży.

Okazuje się, że poza typowym działaniem antykoncepcyjnym
hormony zawarte w pigułce

:

•

regulują cykl miesiączkowy,

•

zmniejszają dolegliwości zespołu napięcia przedmiesiączkowego oraz
samych miesiączek,

•

poprzez zmniejszenie wielkości krwawień, zapobiegają niedokrwistości,

-

opisuje się również zmniejszenie częstotliwości występowania raka
endometrium oraz raka jajnika,

-

mają pozytywny wpływ na cerę (pod warunkiem zastosowania
odpowiednio dobranej pigułki

DZIAŁANIE NA MINUS

Niestety, oprócz zbawiennego działania tabletki (podobnie jak każde inne

leki)

mają działania uboczne. Jest to zresztą jeden z głównych powodów, dla
których kilkadziesiąt procent kobiet rezygnuje ze stosowania pigułek już w
pierwszym roku.

Do objawów ubocznych i działań niepożądanych zalicza się:

•

zaburzenia zakrzepowe, szczególne u kobiet palących papierosy (u
palących po 35 roku życia stosowanie antykoncepcji hormonalnej jest
wręcz przeciwwskazane)

•

całkowity zanik miesiączki

•

niepożądane efekty kosmetyczne (łojotok, trądzik, obfite owłosienie),

•

bolesność gruczołów sutkowych

•

plamienia i krwawienia w trakcie przyjmowania preparatu,

•

nudności, wymioty, bóle głowy,

•

przyrost masy ciała,

•

u części kobiet obniżenie popędu płciowego

PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA ANTYKONCEPCJI HORMONALNEJ

Ze względu na obecność hormonów, działających nie tylko na narządy układu
rozrodczego, ale na cały organizm, nie każda kobieta może stosować
antykoncepcję hormonalną.

Najważniejszymi przeciwwskazaniami są:

•

palenie papierosów (szczególne po 35rż), ze względu na podwyższone

ryzyko chorób zakrzepowych

•

choroby zakrzepowe (w części przypadków także w rodzinie),

•

nadciśnienie tętnicze,

•

choroba wieńcowa (niedokrwienna serca),

•

zawał serca,

•

wszczepione sztuczne zastawki serca

•

ciąża

•

niezdiagnozowane krwawienie z dróg rodnych

•

rak sutka,

•

rak endometrium

•

laktacja

•

Brak lub skąpe miesiączki

•

Hiperprolaktynemia

•

Depresja endogenna

•

Migreny

•

Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa

•

Przewlekłe schorzenia jeit

•

Cukrzyca bez zman naczyniowych

•

Leczenie dysplazji szyjki macicy

Najważniejszymi przeciwwskazaniami są: c.d.

•

Długotrwałe unieruchomienie

•

kamica pęcherzyka żółciowego,

•

choroby wątroby,

•

choroby psychiczne,

•

znaczna otyłość,

•

nie zaleca się stosowania pigułek kobietom poniżej 21 roku życia

•

Długotrwałe unieruchomienie

•

kamica pęcherzyka żółciowego,

•

choroby wątroby,

•

choroby psychiczne,

•

znaczna otyłość,

•

nie zaleca się stosowania pigułek kobietom poniżej 21 roku życia

1.

Antykoncepcja dwuskładnikowa

Dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna ma w składzie komponentę
Estrogenową. Większość preparatów złożonych zawiera w opakowaniu

21 lub 22 tabletki przeznaczone do codziennego zażywania. Po
skończeniu stosowania opakowania u kobiety występuje krwawienie
(przerwa w zażywaniu). Chcąc uzyskać pożądaną skuteczność
metody pacjentka powinna rozpocząć doustną antykoncepcję w
pierwszym dniu cyklu.

Preparaty złożone dzieli się na:



preparaty jednofazowe – o stałej zawartości obydwu
składników we

wszystkich tabletkach



preparaty dwufazowe – o zróżnicowanej zawartości
gestagenów- do 1\4

bądź 1\3 cyklu stosuje się mniejszą zawartość gestagenu)



preparaty trzyfazowe – o stopniowanej trzykrotnie zawartości
gestagenu)

2.

Antykoncepcja jednoskładnikowa

Przeznaczona jest szczególnie dla kobiet z nietolerancją estrogenów

zawartych
w preparatach złożonych, a także kobiet starszych, palących,
chorujących na cukrzycę, nadciśnienie, karmiących.

Są to tzw. minipigułki. Których mechanizm działania polega na hamowaniu

poliferacji błony śluzowej macicy, wpływie na śluz szyjkowy,
upośledzenie funkcji ciałka żółtego.

Wadą minipigułki poza mniejszą skutecznością w porónaniu do preparatów

złożonych jest występowanie plamień, nieregularnych krwawień, a także
zaznacza się zwiększone ryzyko torbieli czynnościowych jajnika i ciąż
ektopowych. Częściej występują nudności, wymioty, bóle głowy.

3.

Antykoncepcja iniekcyjna

Są to iniekcje samych gestaegonów lub gestagenów z dodatkiem

estrogenów.

Mechanizm działania polega na hamowaniu owulacji,
zmianach w endometrium i wpływie na śluz szyjki macicy.
W przypadku samych gestagenów pojedyncze iniekcje
wykonuje się do 5. dnia cyklu. Pełny powrót płodności
następuje dopiero po 5-8 miesiącach od zastosowania środka.

4.

Antykoncepcja przezskórna

Substancje zawarte w plastrach (estrogen i progestagen) przenikają do
krwioobiegu poprzez skórę nie obciążając wątroby oraz układu pokarmowego

Plaster przykleja się na skórę raz w tygodniu. W opakowaniu znajdują się 3
plastry. Po ukończeniu ich stosowania następuje 7-dniowa przerwa, podczas
której powinno wystąpić krwawienie z odstawienia.

Plastry można porównać w działaniu do tabletki dwuskładnikowej. Zawierają
mniejszą dawkę hormonów, gdyż drogą przezskórną przenikają one
zdecydowanie lepiej do krwioobiegu. Dlatego też plastry są wskazane dla
kobiet, które nie potrzebują większej dawki hormonów.

Przeznaczona dla kobiet w wieku rozrodczym w przedziale wiekowym 18 do

45

lat. Są nieodpowiednie dla kobiet o masie ciała powyżej 90 kg.

Zalety



plastry można porównać w działaniu do tabletki dwuskładnikowej,



nie obciążają systemu pokarmowego



nie wymagają systematyczności w postaci codziennego myślenia o
zażyciu pigułki

4.

Antykoncepcja przezskórna c.d.

Wady



nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową



kłopotliwe jest używanie plastrów – mają tendencję do odklejania się,
mogą wywoływać podrażnienia skóry



zwiększają ryzyko zakrzepicy



nie mogą być stosowane przy chorobach przewlekłych



w początkowych miesiącach używania plastrów antykoncepcyjnych
mogą pojawiać się



mdłości,



plamienia z dróg rodnych,



bóle piersi,



depresja;

objawy najczęściej znikają po 3 miesiącach
stosowania tej metody antykoncepcji

5.

Implanty antykoncepcyjne

Wszczep, nazywany też implantami podskórnymi polega na
wszczepieniu pod skórę 5-6 pręcików o wymiarach
34x2,4mm, z których uwalnia się hormon zapobiegający
jajeczkowaniu i zagęszczający śluz szyjkowy w szyjce
macicy - gestagen.

Najczęściej stosowanym wszczepem jest Norplant.

Umieszczenia implantu dokonuje tylko i wyłącznie lekarz, poprzez nacięcie

skóry

skóry ramienia, powyżej stawu łokciowego.
Wszczep jest skuteczny przez 5 lat, po czym trzeba go usunąć.
Można to także zrobić wcześniej. Jeżeli kobieta chce,
możliwe jest także usuwanie pustych kapsułek

.

6.

Antykoncepcja awaryjna

Antykoncepcja „po” jest metodą antykoncepcji w nagłych przypadkach, która
może być stosowana sporadycznie po niezabezpieczonym stosunku płciowym
lub w przypadku niepowodzenia zastosowanego zabezpieczenia (np.

pęknięcia

prezerwatywy). Tę formę antykoncepcji często nazywa się "antykoncepcją po
stosunku", "antykoncepcją doraźną" lub "antykoncepcją awaryjną". Należy
podkreślić, że metoda ta nie może zastępować innych regularnych sposobów
zapobiegania ciąży.

Antykoncepcja doraźna, stosowana zgodnie z zaleceniami,
zapobiega owulacji (jajeczkowaniu) i zapłodnieniu, o ile stosunek
płciowy miał miejsce przed owulacją, gdy prawdopodobieństwo
zapłodnienia jest największe. Pigułka może również powodować
zmiany w błonie śluzowej macicy, które zmniejszają możliwość
implantacji (czyli zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej).

II.

ANTYKONCEPCJA WEWNĄTRZMACICZNA
(wskaźnik Pearla 0,3-2,1)

Zastosowanie wkładek wewnątrzmacicznych jest odmianą antykoncepcji

wykorzystującej najczęściej uwalnianie jonów miedzi do jamy macicy w
celu antynidacyjnym. W konsekwencji w endometrium dochodzi do
stanu zapalnego przy niezmienionym profilu hormonalnym.

Przeciwwskazania



podejrzenie ciąży



zapalenie przydatków



zakażenie w obrębie miednicy mniejszej



krwawienie z dróg rodnych o nieznanej etiologii



wcześniejsze epizody ciąży pozamacicznej



zmniejszona odporność organizmu np. AIDS czy leczenie
immunosupresyjne



uczulenie na składniki wkładki



przebyte bakteryjne zapalenie wsierdzia lub ciężkie zakażenia miednicy
małej u kobiet z nieprawidłowościami anatomicznymi serca lub po
wszczepieniu sztucznej zastawki.



endometrioza

II.

ANTYKONCEPCJA WEWNĄTRZMACICZNA
(wskaźnik Pearla 0,3-2,1) c.d.

Wady



nieprawidłowe krwawienia



bolesność



ryzyko przebicia ściany macicy, penetracji do jelit czy pęcherza
moczowego



zwiększone ryzyko poronienia w przypadku zajścia w ciążę

Zalety



wysoka skuteczność (Wskaźnik Pearla wynosi 0,3-2,1 a dla wkładek
uwalniających hormony nawet 0,1)



brak stwierdzonych niepożądanych działań ogólno ustrojowych



prawie 100% możliwość cofnięcia efektu antykoncepcyjnego



brak związku z aktywnością seksualną



wysoka łatwość dostępu



brak wpływu na pokarm kobiecy

III.

ANTYKONCEPCJA MECHANICZNA

Antykoncepcja mechaniczna polega na stosowaniu mechanicznych barier,
które utrudniają dotarcie plemników do macicy i jajowodów.
Bariery te tworzą:

a)

prezerwatywa męska

b)

prezerwatywa dla kobiet

c)

diafragma (błona dopochwowa)

d)

kapturek naszyjkowy

e)

gąbka dopochwowa

a)

Prezerwatywa męska

wskaźnik Pearla dla prezerwatywy męskiej to od 2 do 15

Jest woreczkiem z cienkiej gumy lateksowej, poliuretanu lub
polistyrenu, często dodatkowo pokrytej silikonem. Ma
cylindryczny kształt, długość 17 cm, średnicę około 3 cm
i grubość 0,05 mm. Powinna być zakładana przed stosunkiem,
z pozostawieniem pustej przestrzeni przed ujściem cewki moczowej dla

nasienia

i swobodnego przesuwania się napletka podczas ruchów frykcyjnych.

III.

ANTYKONCEPCJA MECHANICZNA c.d.

Zaletami prezerwatyw jest także dostępność (niepotrzebna jest recepta) i
Możliwość natychmiastowego użycia bez skomplikowanych zabiegów.

Za wady metody można uznać skuteczność zależną od staranności używania,
Możliwość wystąpienia uczulenia na lateks, podrażnienia ścianek pochwy

oraz

obniżenie doznań seksualnych.

Należy tu także podkreślić brak niepożądanych działań zdrowotnych, a

nawet

działanie ochronne, czyli zapobieganie chorobom przenoszonym drogą
płciową, m.in. infekcjom wirusami opryszczki (HSV2) i brodawczaka ludzkiego
(HPV), które są czynnikami wywołującymi raka szyjki macicy. Prezerwatywa
chroni także przed WZW typu B, a przede wszystkim przed wirusem HIV.

b)

Prezerwatywa dla kobiet

wskaźnik Pearla wynosi 3-15
Jest to metoda mechaniczna, przeznaczona dla kobiet, stosowana od 1992
roku. Stanowi połączenie prezerwatywy i błony dopochwowej. Femidon jest
szerszy i większy od zwykłej prezerwatywy, z obu stron zwilżony, dodatkowo
zaopatrzony w dwa sprężyste pierścienie, z których wewnętrzny umieszczany

jest

III.

ANTYKONCEPCJA MECHANICZNA c.d.

w sklepieniu, a zewnętrzny w przedsionku pochwy. Wytwarza mechaniczną
barierę uniemożliwiającą przedostanie się plemników do jamy macicy w

wyniku

zakrycia pochwy, a nie członka jak ma to miejsce w przypadku prezerwatywy.
Metoda zalecana u kobiet prowadzących nieregularne, okazjonalne życie
płciowe.

Zalety

o

dobra tolerancja przez stosujące femidon kobiety

o

nie ma skutków ubocznych

o

podobnie jak prezerwatywa chroni przed chorobami przenoszonymi

drogą płciową

o

w związku z wykorzystania innego materiału (guma poliuretanowa),

możliwość pęknięcia jest 10 razy mniejsze niż prezerwatywy

o

nie ulega zniszczeniu pod wpływem działania środków zwilżających

produkowanych na bazie oleju (wazeliny, oliwki dla dzieci, masła,

margaryny, emulsji do ciała i do opalania, kremów do twarzy)

Wady

o

możliwość powodowania dyskomfortu u kobiety
i mężczyzny

o

nieestetyczne wykończenie - zewnętrzna obręcz jest
widoczna

o

w przypadku wprowadzenia członka do pochwy na
zewnątrz od femidonu (gdy członek przyjmie
niewłaściwą pozycję), metoda ta staje się nieskuteczna

III.

ANTYKONCEPCJA MECHANICZNA c.d.

c)

Diafragma(błona dopochwowa)

To gumowa błona dopochwowa rozciągnięta na metalowej sprężynce, którą
należy założyć ok. 1 godziny przed stosunkiem. Usuwa się ją dopiero 8 - 10
godzin po kontakcie seksualnym. Z przodu opiera się na spojeniu łonowym, a

jej

tylna część jest umieszczona w tylnym sklepieniu pochwy. Rozmiar diafragmy
dobiera się indywidualnie przez ginekologa i weryfikuje po porodzie, poronieniu
oraz co 2 lata przy regularnym współżyciu. Również przyrost wagi powyżej 5
kilogramów powoduje konieczność zmiany rozmiaru błony dopochwowej.

Jej zaletą jest możliwość wielokrotnego użytku. Po wyjęciu z pochwy należy ją
umyć, wysuszyć i schować do pudełeczka aż do następnego użycia.

Prawidłowo założona błona powinna dość szczelnie oddzielić górną część
pochwy. Należy ja używać tylko i wyłącznie z kremami i piankami
antykoncepcyjnymi.

Wskaźnik Pearla 6- 12

III.

ANTYKONCEPCJA MECHANICZNA c.d.

d)

Kapturek naszyjkowy

Wskaźnik Pearla dla tej metody wynosi od 12 do 17.

Ma stożkowaty lub walcowaty kształt gumowego kapturka, dopasowany do
kształtu części pochwowej szyjki macicy. Ściśle odgranicza macicę i jajowody
od pochwy. Prawidłowo założony przylega doskonale do tarczy szyjki. Zakłada
się go godzinę przed, a wyjmuje co najmniej 8 - 10 godzin po stosunku przez
pociągnięcie za nitkę wystającą z pochwy.

Rodzaje kapturków:



Prentif (naszyjkowy) - w kształcie naparstka; po
założeniu przysysa się do szyjki macicy i ją obejmuje;



Dumas (sklepieniowy) – płytki, w kształcie misy; po
założeniu przysysa się do ściany pochwy;



Vimule – posiada wąską kopułę i szeroką, grubą
otoczkę u podstawy; potrafi przysysać się do szyjki
macicy lub ściany pochwy;

III.

ANTYKONCEPCJA MECHANICZNA c.d.

Zalety

•

nie wymaga ingerencji chemicznej, hormonalnej i innej

•

niemal zupełnie obojętna dla zdrowia

•

tania

•

zapobiega przed rozwojem przydatków - głównie jajowodów

Wady

•

trudności związane z prawidłowym umieszczeniem kapturka na

początku jego stosowania

•

może powodować dyskomfortu u partnerów

•

gdy kapturek pozostaje w pochwie powyżej 30 godzin, istnieje ryzyko

wystąpienia infekcji i jej powikłań

e)

Gąbka dopochwowa

Gąbka dopochwowa jest wykonana z pianki poliuretanowej, nasączonej

preparatem plemnikobójczym - nonoksynol-9 lub benzalkonium; jest

kształtu okrągłego z zagłębieniem w środku, dosyć mała

III.

ANTYKONCEPCJA MECHANICZNA c.d.

Do brzegów gąbki dopochwowej została dołączona tasiemka, która umożliwia
jej usunięcie.

Gąbka może zostać założona głęboko do pochwy przed samym stosunkiem
(powinna dokładnie przykryć szyjkę macicy) i należy ją pozostawić przez około
30 godzin. Przez ten czas metoda ta zapewnia ochronę, niezależnie od ilości
odbytych stosunków płciowych.

Zalety

•

metoda obojętna hormonalnie;

•

zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby przenoszone drogę płciową;

•

może być stosowana bez względu na fazę cyklu;

•

nie jest wyczuwalna przez partnera, co umożliwia spontaniczne
współżycie;

Wady

•

może być przyczyną uczulenia;

III.

ANTYKONCEPCJA MECHANICZNA c.d.

Skuteczność

•

wskaźnik Pearla dla tej metody wynosi od 9 do 25;

•

niska skuteczność tej metody powoduje, że stosowanie jej bez
dodatkowych metod antykoncepcyjnych zalecane jest u kobiet w okresie
przedmenopauzalnym lub tych, które w najbliższym czasie planują zajść
w ciążę;

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

1.

Metoda kalendarzowa - metoda Ogino-Knausa.

Dla metody kalendarzowej współczynnik Pearla wynosi 20 - 24

Metoda ta opiera się na następujących zasadach:

•

owulacja następuje 14 dni przed miesiączką z możliwością przesunięcia
tego terminu o 2 dni;

•

komórka jajowa żyje około 24 godziny po jajeczkowaniu;

•

plemniki zdolne są do zapłodnienia przez 72 godziny (3 dni) po
stosunku.

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

Jak stosować metodę kalendarzową?
Najpopularniejszym sposobem stosowania jest:

•

notowanie długości trwania kolejnych 6-12 cykli;

•

po wybraniu najkrótszego odejmuje się 18 dni od długości jego trwania,
określa się w ten sposób tzw. pierwszy dzień płodny, czyli pierwszy
dzień, w którym należy powstrzymać się od stosunków płciowych o ile
nie planuje się ciąży;

•

po wybraniu najdłuższego cyklu odejmuje się od jego długości 11 dni -
określa się w ten sposób ostatni dzień okresu płodnego - ostatni dzień
wstrzemięźliwości płciowej

Przykład:
cykl najkrótszy - 27 dni
27 -18 = 9
Jeżeli nie planuje się ciąży można współżyć do 8 dnia cyklu miesiączkowego.
cykl najdłuższy - 29 dni
29-11 = 18 dni
Jeżeli nie planuje się ciąży można współżyć od 18 dnia cyklu. Pomiędzy 8 a

18

dniem cyklu miesiączkowego obowiązuje wstrzemięźliwość płciowa.

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

Wady metody kalendarzowej:

•

mała skuteczność, szczególnie:

•

u kobiet młodych

•

u kobiet z dużymi wahaniami długości cyklu

•

po porodzie - właściwie brak możliwości skutecznego zastosowania
metody;

•

długi okres wstrzemięźliwości płciowej;

Zalety:

•

Łatwość obliczania okresu płodnego i niepłodnego.

2.

Metoda termiczna

Metoda określenia dni płodnych i niepłodnych oparta na pomiarach
termperatury ciała.

Codzienne pomiary temperatury ciała umożliwiają określenie dnia
jajeczkowania. Od dnia jajeczkowania dochodzi bowiem do podwyższenia
podstawowej temperatury ciała.

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

Dzieje się tak dlatego, iż w jajniku, w miejscu powstawania komórki jajowej
(pęcherzyku jajnikowym) po wystąpieniu owulacji (uwolnieniu jaja), komórki
rozpoczynają produkcję progesteronu - hormonu utrzymującego ciążę, który
odpowiada również za podwyższenie temperatury ciała. Dokonując
codziennych pomiarów temperatury ciała i nanosząc uzyskane wyniki na
przygotowany wykres uzyskujemy w przybliżeniu następującą krzywą:

O wystąpieniu jajeczkowania świadczy występowanie w drugim okresie cyklu
(patrz wykres) temperatury podwyższonej o ok. 0,5 stopnia C w stosunku do
najwyższej temperatury z pierwszego okresu cyklu. Podwyższenie

temperatury

często poprzedza krótkotrwałe jej obniżenie.

l okres - przed jajeczkowaniem
- faza niskich temperatur
II okres - po jajeczkowaniu -
faza wysokich temperatur

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

Zastosowanie metody:
Pomiary temperatury powinny być wykonywane codziennie, tym samym
termometrem, o tej samej porze. Temperaturę mierzy się przez 10 minut w

jamie

ustnej lub pochwie. Czynność tę należy wykonywać rano, po przebudzeniu, po
co najmniej 5 - 6-cio godzinnym śnie, przed wstaniem z łóżka. A zatem
termometr należy wieczorem, przed snem położyć przy tóżku !

Wszelkie przeziębienia, katar, bóle glowy, odbyty stosunek płciowy należy
również zaznaczyć na wykresie. Określenia okresu niepłodności poowulacyjnej
można dokonać w następujący sposób: Należy wykreślić linię 0,5 C wyższą od
najwyższej temperatury pierwszego okresu - fazy niskich temperatur.

Ułatwi to stwierdzenie 3 kolejnych dni, w których temperatura jest wyższa o
okoto 0,5 C od najwyższej wartości temperatury występującej w okresie 6-ciu

dni

przed zwyżką ciepłoty ciała. Dokonanie takiego odczytu jest dowodem, że
wystąpiło jajeczkowanie.

Podwyższenie temperatury jedynie przez 1 lub 2 dni nie jest dowodem
wystąpienia owulacji

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

Przykład wyliczenia:
Najkrótszy cykl 28 dni
28 - 19 = 9 Można współżyć do 8 dnia cyklu.
Cykl 28 dni - najkrótsza faza niskich temperatur 14 dni
14 - 6 = 8 Można współżyć do 7 dnia cyklu.
Wybieramy zawsze ten wynik, który jest "bezpieczniejszy" - w tym przypadku

drugi

(7 dzień cyklu miesiączkowego).

Wady metody termicznej:

•

wymagana jest duża samodyscyplina kobiety,

•

konieczny jest uregulowany tryb życia,

•

pomiary zakłócone zostają przez choroby gorączkowe i uniemożliwiają

prawidłową ocenę jajeczkowania,

•

niska skuteczność, szczególnie metody rozszerzonej;

•

zakłócanie wyników przez występowanie cykli owulacyjnych z

jednofazową krzywą temperatury ciała, tzn. występowanie takich cykli,

podczas których temperatura ciała nie zmienia się - nie można więc

określić dnia jajeczkowania. Częstość występowania takich przypadków

ocenia się na około 20%.

Wskaźnik Pearla dla metody termicznej ścisłej - 0,8 - 1,4
termicznej rozszerzonej - 4,0 - 17,3

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

3.

Metoda Billingsów

Metoda obserwacji śluzu szyjkowego. Wskaźnik Pearla: 1 – 25

Billingsowie wyróżnili dwa rodzaje śluzu:

•

estrogenny (charakterystyczny dla okresu okołoowulacyjnego),

•

i gestagenny (pojawiający się już po owulacji).

Śluz estrogenny (okołoowulacyjny)

Śluz gestagenny

(poowulacyjny)

przejrzysty

nieprzejrzysty

szklisty mętny, kłaczkowaty,

gęsty

elastyczny

przyczepny

ciągnący się

nie ciągnący się

daje uczucie wilgotności w pochwie nie ma uczucia wilgotności w

pochwie
śliski lepki, nieśliski
czasami z domieszką krwi białawy lub żółtawy

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

Jak to zrobić?
Podobnie jak podczas zakładania tamponu lub gry wstępnej (może to zrobić
sama kobieta lub jej partner) należy włożyć jeden lub dwa palce głęboko do
pochwy i dotknąć szyjki macicy (uwaga: ocena cech śluzu pobranego z
przedsionka pochwy jest niemiarodajna!). Następnie obejrzeć wydobyty śluz i
określić jego cechy. Kłopoty ze stosowaniem tej metody mogą się pojawić
następnego dnia po stosunku, gdy dochodzi do zjawiska tzw. lubrykacji śluzu
szyjkowego (jego upłynnienia). Problemy mogą mieć też kobiety po

poronieniu,

porodzie, w okresie okołomenopauzalnym, z przewlekłymi stanami zapalnymi
pochwy.

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

4.

Metoda objawowo- termiczna

W metodzie tej dla wyznaczenia dni płodnych opieramy się na codziennej
obserwacji śluzu szyjkowego (metoda Billingsa), mierzeniu podstawowej
temperatury ciała (metoda termiczna Ogino-Knausa), obliczaniu okresu
płodnego (metoda kalendarzowa).

Początek okresu niepłodności przedowulacyjnej wyznaczamy na podstawie
metody rytmu oraz na podstawie metody Billingsów. Jeśli wyliczone terminy
różnią się od siebie, to dla większej pewności należy przyjąć dzień

wcześniejszy.

Koniec okresu płodności a początek okresu niepłodności absolutnej
wyznaczamy również przy pomocy metody rytmu i metody Billingsa. Jeśli
wyliczone terminy różnią się między sobą to jako dzień początku okresu
niepłodności należy przyjąć dzień późniejszy.

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

Zalety

•

większa skuteczność w związku z oceną wielu czynników

Wady

•

metoda ta jest najbardziej skomplikowana ze wszystkich pozostałych

metod naturalnych

Wskaźnik Pearla dla tej metody wynosi 3,3 - 35 w zależności od

prawidłowego opanowania zasad, zrozumienia i sumienności stosowania

metody.

5.

Metoda Multiple-index

Zasadą w tej metodzie, czyli wielowskaźnikowej podwójnego sprawdzenia,

jest używanie do wyznaczania zarówno początku, jak i końca fazy

płodności co najmniej 2 wskaźników.

Ustalenie początku fazy płodności jest możliwe po 6 cyklach. Od najkrótszego

z nich należy odjąć liczbę 21.

Następny, po uzyskanym wyniku dzień, jest pierwszym dniem fazy płodnej.
Przy obserwacjach powyżej 12 cyklów, od najkrótszego z nich należy odjąć

liczbę 20

NATURALNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

Drugim wskaźnikiem na oznaczenie początku płodności jest objaw śluzowy,

podobnie jak w metodzie Billingsów, pojawienie się jakiegokolwiek śluzu
lub przynajmnie jego odczucia.

Ostatecznie początek fazy płodnej wyznacza się w zależności od tego, który

wskaźnik (śluz czy kalkulacji) jest wcześniejszy)

Ponadto uwzględniane są, zauważane na podstawie samobadania

palpacyjnego zmiany w szyjce macicy.

INNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

A.

Stosunek przerywany

Stosunek przerywany polega na wycofaniu członka z pochwy tuż przed
wytryskiem nasienia. Skuteczność tej metody zależy od refleksu partnera, ale

nie

tylko, plemniki są bowiem obecne w tak zwanym preejakulacie, czyli
wydzielinie, która pojawia się jeszcze przed wytryskiem.

U wielu mężczyzn znajduje się w niej niewielka, lecz całkowicie wystarczająca
do zapłodnienia liczba plemników.

Skuteczność jest niewysoka (wskaźnik Pearla 10), a wśród młodzieży jest

jeszcze

niższa – 20.

B.

Aborcja

1)

Tzw. „skrobanka”

2)

Metoda ssania

3)

Metoda zatrucia solą

4)

Tzw. „częściowy poród”

INNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

C.

Pigułki RU 486

Jedyny rzeczywiście wczesnoporonny preparat, niedostępny w Polsce. Może
być stosowany do siódmego tygodnia ciąży. W krajach, gdzie można go
stosować, lekarze podkreślają, że gdyby odmówili pacjentkom RU, to i tak
usunęłyby one ciążę. A tak przynajmniej unika się drastycznego zabiegu
mechanicznego łyżeczkowania macicy i związanych z nim powikłań

INNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

D.

Przecięcie i podwiązanie jajowodów lub nasieniowodów

W Polsce zabieg ten wykonywany jest tylko i wyłącznie w przypadku, gdy
kolejna ciąża stanowi dla kobiety poważne zagrożenie zdrowia lub życia

lub

w przypadku zaistnienia możliwości przekazywania potomstwu ciężkich
Chorób uwarunkowanych genetycznie. Nie można go wykonać „na
życzenie” pacjentki.

Zabieg ten wykonuje się na drodze laparotomii lub laparoskopii.
Najczęściej sterylizacji u kobiet dokonuje się w trakcie cięcia cesarskiego.

Ma ona zarówno wiele zalet jak również wad. Przede wszystkim należy
Pamiętać o tym, że zarówno sterylizacja kobiet jak również mężczyzn są
Zabiegami nieodwracalnymi. Płodności nie da się już przywrócić. Zabiegi
sterylizacji nie powodują zmian hormonalnych, jak również nie mają
żadnego wpływu na stan libido i nie ograniczają możliwości seksualnych.

INNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

Tego nie ma w Polsce:

-

Seasonale-

pigułka antykoncepcyjna, którą bierze się przez kwartał bez

dnia przerwy. Po 84 dniach łykania tabletki robi się pauzę na miesiączkę.

-

Lunella-

wydzielający hormony krążek, który raz w miesiącu zakłada się

na szyjkę macicy. Zmienia śluz, by utrudnić plemnikom wędrówkę do
jajeczka, i zmienia śluzówkę macicy.

Dziękuję za uwagę

Bibliografia:

•

Ginekologia- podręcznik dla położnych, pielęgniarek i fizjoterapeutów
pod redakcją Tomasza Opali, Wydawnictwo Lekarskie

•

Wychowanie do miłości. Materiały dla nastolatków, ich rodziców i
nauczycieli , Urszula Dudziak

•

Metody planowania rodziny, a zdrowie kobiety, Urszula Dudziak

•

Poradnik gazeta.pl /zdrowie

•

http://www.poradnikmedyczny.pl/mod/archiwum/6072_naturalne_metod
y_antykoncepcji.html

•

http://www.agnieszka.com.pl/antykoncepcja_metoda_kalendarzykowa.h
tm