Drogi Uczestniku Konkursu!

Przed Tobą zadania konkursowe przeznaczone dla etapu rejonowego. Na rozwiązanie zestawu masz 120 minut. Maksymalnie możesz uzyskać 80 punktów. Czytaj uważnie polecenia i używając pióra lub długopisu udzielaj odpowiedzi po zastanowieniu. Pisz wyraźnie, nie stosuj skrótów, zapisuj słowa w pełnym brzmieniu.
Nie używaj korektora. Jeżeli się pomylisz, skreśl pomyłkę i zapisz obok wyraźnie poprawną odpowiedź. Nie rób tego w zadaniach, w których musisz coś podkreślić! Wówczas sprawdzający będzie miał wątpliwości, co podkreśliłeś i nie otrzymasz za to zadanie punktu. Nazwiska zapisuj wraz z imieniem bez błędów ortograficznych. Błąd w nazwisku jest traktowany tak jak błąd w dacie, powoduje brak punktu. Życzymy Ci satysfakcji przy rozwiązywaniu zadań.

Materiał dla ucznia

Czas wykonania testu 120 minut.

Zad.1. Test wyboru. Przeczytaj uważnie zdania, a następnie wybierz i podkreśl wszystkie prawidłowe odpowiedzi (może być ich więcej niż jedna). (0-15 pkt.).

1. W Polsce do końca XIV w. panowali przedstawiciele dynastii:

a. Piastów b. Habsburgów c. Przemyślidów d. Andegawenów e. Rurykowiczów

2. Wymieni przez Galla Anonima poprzednicy Mieszka I z dynastii Piastów to:

a. Wacław b. Siemowit
c. Bolesław d. Siemomysł
e. Lestek f. Sławnik

3. Bruno z Kwerfurtu udał się z misją do:

a. Duńczyków b. Prusów c. Galindów d. Jaćwingów

4. W 1001 r. w Polsce istniały arcybiskupstwa i biskupstwa:

a. w Gnieźnie b. w Płocku c. w Kamieniu Pomorskim d. w Kołobrzegu e. w Krakowie f. we Wrocławiu g. w Poznaniu

5. W 1018 roku Polska uzyskała:

a. Milsko b. Łużyce c. Miśnię d. Grody Czerwieńskie

6. Bracia Mieszka II to:

a. Kazimierz b. Bolesław c. Otto d. Bezprym

7. Podkreśl syna (synów) Bolesława Krzywoustego, który sprawowali władzę wielkoksiążęcą:

a. Władysław Wygnaniec b. Bolesław Kędzierzawy c. Mieszko Stary
d. Henryk Sandomierski e. Kazimierz Sprawiedliwy

8. W bitwie pod Legnicą brali udział książęta:

a. Mieszko Stary b. Leszek Czarny c. Leszek Biały d. Henryk Pobożny e. Konrad Mazowiecki

9. Założycielem krakowskiej linii Piastów był:

a. Leszek Biały b. Konrad Biały c. Bolesław Wstydliwy d. Kazimierz Sprawiedliwy

10. Zasadźca zostawał zwykle:

a. sołtysem b. przewodniczącym sądu wiejskiego c. właścicielem wioski

11. Kontrolę nad Pomorzem Zachodnim utracił

a. Bolesław Krzywousty b. Bolesław Kędzierzawy c. Mieszko Stary

12. Kazimierz Wielki był:

a. ostatnim królem z dynastii Piastów b. ostatnim przedstawicielem linii brzesko-kujawskiej Piastów c. ostatnim Piastem

13. Króla Ludwika Węgierskiego podczas nieobecności w Polsce zastępowała:

a. Elżbieta Łokietkówna b. Jadwiga Andegaweńska c. Jadwiga Żagańska

14. Klasztor bernardynów powstał w Krakowie w połowie :

a. XIII w. b. XIV w. c. XV w.

15. Likwidacja dużej części uprawnień krakowskich wójtów nastąpiła w wyniku:

a. afer korupcyjnych b. awantur studentów uniwersytetu
c. zamordowania Jędrzeja Tęczyńskiego d. buntu wójta Alberta

Zad. 2. Prawda czy fałsz? Przeczytaj uważnie zdania w tabeli i określ, czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe. Wpisz w pole tabeli obok zdania cały wyraz „prawda” (jeżeli zdanie jest prawdziwe) lub cały wyraz „fałsz” (jeżeli jest fałszywe). (0-15 pkt.).

Dokładna data powstania kopców Krakusa i Wandy w Krakowie jest nieznana
Chrześcijaństwo pojawiło się w Krakowie przed 966 rokiem
Kraków należał w XI w. do grodów zwanych „siedzibami głównymi”
Bolesław Wstydliwy pochowany został u krakowskich franciszkanów
Tatarzy podczas najazdu w 1241 roku spalili w Krakowie wszystkie kościoły
W Krakowie drukarze pojawili się przed końcem XV stulecia
Kopalnia soli w Bochni należała do władcy
Krakowskie księgi miejskie prowadzone były w języku niemieckim do połowy XV w.
Czterech synów Elżbiety Rakuszanki zostało królami
Główną rezydencją Bolesława Krzywoustego był Płock
Na Drzwiach Gnieźnieńskich wyobrażono sceny z życia św. Wojciecha
Kazimierz Wielki wykupił luksemburskie prawa do polskiej korony
Najważniejsze wydarzenia państwowe już od czasów Bolesława Chrobrego rozgrywały się w Krakowie
Żydzi w Krakowie pojawiają się w XIV wieku
Kraków należał do związku miast nadbałtyckich, zwanego Hanzą

Zad. 3. Połącz postacie i wydarzenia lub zjawiska historyczne. Zrób to wpisując do tabeli obok postaci związane z nią wydarzenie. Nie wszystkie wydarzenia ze spisu musisz wykorzystać, z jednym wydarzeniem może być związanych jedna lub nawet kilka postaci i odwrotnie, z jedną postacią więcej niż jedno wydarzenie (0-10 pkt.).

Piotr de Lusignan
Rycheza
Jaksa Gryfita
Kazimierz Sprawiedliwy
Konrad Mazowiecki
Otto Witelsbach
Henryk II Pobożny
Karol IV Luksemburski (cesarz)
Przemysł II
Biskup Nanker

początek przebudowy katedry wawelskiej w stylu gotyckim, sprowadzenie do Krakowa ciała św. Floriana, fundacja klasztoru Norbertanek na Zwierzyńcu, interwencja na rzecz wygnanego księcia zwierzchniego, uczta u Wierzynka, bitwa pod Legnicą, oślepienie palatyna Piotra Włostowica, przekazanie Pomorza Gdańskiego Piastowi wielkopolskiemu, sprowadzenie do Ziemi Chełmińskiej Krzyżaków, pierwsza koronacja królewska w Polsce w XIII w., wywiezienie do Niemiec pierwszych polskich insygniów koronacyjnych

Zad. 4. Z podanych poniżej wydarzeń wybierz te, które pasują do dat w tabeli. Następnie wpisz je obok dat. (0-10 pkt.).

Data	Wydarzenie
1000
1025
1102
1241
1251
1257
1399
1400
1424
1480

II pokój w Toruniu, chrzest Polski, wielki przywilej lokacyjny Krakowa, śmierć Bolesława Chrobrego, pokój w Budziszynie, odkrycie soli kamiennej w Bochni, koronacja Kazimierza Wielkiego, śmierć królowej Jadwigi Andegaweńskiej, przywilej odnowienia uniwersytetu w Krakowie, zamach na książąt piastowskich w Gąsawie, założenie uniwersytetu w Krakowie, najazd tatarski na Małopolskę i Śląsk, podejście Tatarów pod mury Krakowa odparte przez Leszka Czarnego, koronacja królowej Zofii Holszańskiej (Sonki), śmierć Jana Długosza, śmierć Władysława Hermana, zjazd w Gnieźnie.

Zad. 5. Przeczytaj uważnie tekst źródłowy i wykonaj polecenia pod nim. Skorzystaj zarówno ze źródła, jak i wiedzy pozaźródłowej. (0-7 pkt. za całość, punktacja za poszczególne odpowiedzi podana obok pytania).

(…) Wszystkim pospołu i każdemu z osobna przyrzekamy i dobrą wiarą zaręczamy, iż niżej spisane artykuły, zawarte w piśmie niniejszym, nie­naruszone strzec i zachowywać bę­dziemy. W szczególności zaś dla rektorów uniwersytetu, doktorów, mistrzów, scholarów, pisarzów, sprzedawców ksiąg, bedelów oraz ich domowników (...) chcemy być panem łaskawym i tak dla wszyst­kich, jak i dla każdego z osobna praw, przywilejów, swobód i statu­tu i wszystkich innych zwyczajów w studiach generalnych bolońskim i padewskim przestrzeganych i za­chowywanych, chronić, bronić i ni­mi się opiekować pragniemy (...)

Urządzamy odtąd szkoły potrzebne dla czytania prawa kanonicznego, cywilnego, nauk lekar­skich i umiejętności wyzwolonych i wyznaczamy mieszkania przyzwoite dla doktorów, mistrzów, scholarów, pisarzy, księgarzy i bedelów (...)

Chcemy także, aby scholarzy własnego mieli rektora, który by ich sądził w sprawach cywil­nych i miał jurysdykcję zwyczajną nad wszystkimi, którzy by w mieście Krakowie dla studiów mieszkali. Wszyscy więc pomienionemu rektorowi przysiąc i jego słuchać mają (...)

Wspomnianym scholarom naznaczamy jednego kampsora, czyli Żyda w mieście Krakowie, który by miał wystarczające pieniądze do pożyczania ich w potrzebie na pewne zastawy i który by za usługę swoją nie wyciągał więcej jak grosz od jednej grzywny na miesiąc (...) Działo się w Krakowie w dzień Zielonych Świątek (12 maja) roku Pańskiego 1364 (...).

Cyt. za: J. Dąbrowski, Utwierdzenie państwa polskiego (1321-1384). Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 21, Kraków 1923, s. 23-24.

5A. Podaj jaki rodzaj szkoły zakładano powyższym dokumentem (0-1 pkt.).

……………………………………………………………………

5B. Wymień imię i przydomek króla, który wystawił cytowany w tym zadaniu dokument.(0-1 pkt.)

…………………………………………………………………………………

5C. Napisz, jak nazywało się stanowisko przełożonego zakładanej tym dokumentem szkoły. (0-1 pkt.)

…………………………………………………………………………………

5D. Wyjaśnij pojęcia: (0-2 pkt.)

scholar …………………………………………………………………

bedel ………………………………………………………………

5E. Napisz, jakie wydziały wymieniono w dokumencie. (0-1 pkt.)

………………………………………………………………………………………………

5F. Napisz, na jakich szkołach zagranicznych wzorowano przywileje osób związanych ze szkołą (wystarczy podać jedną). (0-1 pkt.).

………………………………………………………………………………………………………………………

Zad. 6. Obejrzyj uważnie poniższą ilustrację i wykonaj związane z nią polecenia. Przeczytaj teksty źródłowe towarzyszące ilustracji, wyciągnij z nich wnioski i wykorzystaj je do odpowiedzi. Skorzystaj też z wiedzy pozaźródłowej. (0-13 pkt. za całość, punktacja za poszczególne odpowiedzi podana obok pytania).

Scena z Legendarium andegaweńskiego. Źródło: Kubis B., Maresz T., Olczak E., Spotkania z historią. Atlas z komentarzami źródłowymi dla gimnazjum, WSZPWN, Warszawa 2007.

6A1. Napisz, jakiego świętego dotyczą przedstawione na ilustracji sceny . (0 -1 pkt.)

……………………………………………………………………

6A2. Napisz imię i przydomek króla przedstawionego na ilustracjach (0 -2 pkt.)

…………………………………………………………………………………

6A3. Napisz, w którym wieku rozgrywały się przedstawione na ilustracji wydarzenia (0 -1 pkt.)

…………………………………………………………………………………………

6A4. Napisz, w którym wieku powstało przedstawione na ilustracji dzieło sztuki. Podaj krótko, na jakiej podstawie określiłaś/określiłeś wiek powstania dzieła (0 -2 pkt.)

…………………………………………………………………………………………

6A5. Poniżej zestawiono dwa teksty źródłowe. Przeczytaj je uważnie, a następnie napisz, na której z wersji wydarzeń wzorował się artysta, tworząc dzieło przedstawione na ilustracji. Uzasadnij swój wybór.

6A5a. Artysta wzorował się na wersji ………………………………… (0 -1 pkt.)

6A5b. Uważam, że na wersję wydarzeń opisaną przez ………………………….. wskazują następujące szczegóły: …………………………………………………………… (0 -1 pkt.)

Wersja wydarzeń podana przez Galla Anonima:

Jak zaś doszło do wypędzenia króla […] z Polski, długo byłoby o tym mówić; tyle wszakże można powiedzieć, że sam będąc pomazańcem [Bożym] nie powinien był [drugiego] pomazańca za żaden grzech karać cieleśnie. Wiele mu to bowiem zaszkodziło, gdy przeciw grzechowi grzech zastosował i za zdradę wydał biskupa na obcięcie członków. My zaś ani nie usprawiedliwiamy biskupa-zdrajcy, ani nie zalecamy króla, który tak szpetnie dochodził przez swych praw - lecz pozostawmy te sprawy, a opowiedzmy, jak przyjęto go na Węgrzech.

Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przekład R. Grodecki,, Wrocław 1996.

Wersja wydarzeń podana przez Mistrza Wincentego Kadłubka

A gdy prześwietny biskup krakowski […] nie mógł odwieść go od tego okrucieństwa, najpierw grozi mu zagładą królestwa, wreszcie wyciąga ku niemu miecz klątwy. […] [Król] Rozkazuje więc przy ołtarzu, pośród infuł […] porwać biskupa! Ilekroć okrutni służalcy próbują rzucić się na niego, tylekroć […] na ziemię powaleni łagodnieją. Wszak tyran, lżąc ich […] sam podnosi świętokradcze ręce [...] biskupa niewinnego najokrutniejszy świętokradca rozszarpuje, poszczególne członki na najdrobniejsze cząstki rozsiekuje […]. Po tym wydarzeniu ów okrutnik ojczyźnie […] obmierzły uchodzi na Wegry.

Mistrz Wincenty Kadłubek, Kronika Polska, przekład B. Kürbis, Wrocław 2003.

6A6. Napisz, czy dzisiaj możemy z całą pewnością ustalić przebieg wydarzeń opisanego w wyżej przedstawionych źródłach sporu? (0 -1 pkt.)

…………………

6A7. Jan M. Małecki w książce Historia Krakowa dla każdego podaje charakterystyczne szczegóły, związane z kultem przedstawionego na ilustracji świętego. Przypomnij sobie, jakie obyczaje były z nim związane i uzupełnij zdania.

6A7a. Męczennika tego czci się dzisiaj szczególnie w dwóch krakowskich świątyniach: na …………. i na …………… (0 -2 pkt.)

6A7b. Przyszli królowie Polski odbywali pielgrzymkę pokutno-błagalną do miejsca męczeństwa świętego w przeddzień ……………… (0 -1 pkt.)

6A7c. Ogólnopolskie uroczystości związane z kultem świętego odbywają się w miesiącu ………… (0 -1 pkt.)

Zad. 7. Obejrzyj uważnie poniższe ilustracje i wykonaj związane z nimi polecenia. Skorzystaj też z wiedzy pozaźródłowej. (0-10 pkt. za całość, punktacja za poszczególne odpowiedzi podana obok pytania).

7A. Płyta nagrobna z sarkofagu.

Źródło: Kubis B., Maresz T., Olczak E., Spotkania z historią. Atlas z komentarzami źródłowymi dla gimnazjum, WSZPWN, Warszawa 2007.

7A1. Podaj imię i przydomek władcy przedstawionego na sarkofagu. (0 -1 pkt.)

…………………………………………………………………………

7A2. W której dzielnicy Polski znajdowało się księstwo, którym władał? (0 -1 pkt.)

…………………………………………………………………………

7A3. Jeden z orłów na sarkofagu (posiada koronę), co może świadczyć o tym, że władca, którego portret znajduje się na sarkofagu miał ambicje zjednoczeniowe. Napisz, czy udało mu się choć na krótko zająć Kraków. (0 -1 pkt.)

…………………………………………………………………………

7B. Insygnia grobowe jednego z władców

Źródło: Kubis B., Maresz T., Olczak E., Spotkania z historią. Atlas z komentarzami źródłowymi dla gimnazjum, WSZPWN, Warszawa 2007.

6B1. Napisz imię i przydomek władcy, którego insygnia grobowe przedstawiono na reprodukcji. (0 -1 pkt.)

………………………………………………………………………………

6B2. Wymień nazwy poszczególnych insygniów. (0 -3 pkt.)

………………………………………………………………………………

6B3. Wyjaśnij, czy władca do którego insygnia należały był królem czy księciem. Podaj przynajmniej jeden argument (0 -2 pkt.)

…………………………………………………………………………………………………………………

6B4. Podaj datę śmierci tego władcy. (0 -1 pkt.)

………………………………………………………………………………………………

---