Gry i zabawy dydaktyczne mają duże znaczenie w procesie kształcenia dzieci, a zwłaszcza dzieci upośledzonych umysłowo. Treść, przebieg i zasady gry, które obowiązują wszystkich uczestników, wywołują wśród bawiących się podobne przeżycia psychiczne, co zespala grupę, wpływa na wytworzenie się w niej różnych więzi, budzi i rozwija poczucie solidarności i koleżeńskości.
Gry uczą poszanowania przepisów bez potrzeby stosowania przymusu zewnętrznego. Każde dziecko bez sprzeciwu przyjmuje zawarty w grze układ, bo wyraźnie dostrzega jego celowość. Przestrzeganie zasad gry uczy poczucia sprawiedliwości i uczciwości.
Wprowadzając do nauki szkolnej gry i zabawy stwarzamy sytuacje, w których dzieci angażują się w to, co robią, często chętniej pracują, ale również osiągają lepsze wyniki. Udział w zabawach i grach jest dla każdego dziecka okazją do uwierzenia we własne możliwości, pozbycia się lęków, nieśmiałości i ujawnienia zdolności oraz zaprezentowania nowych umiejętności. Nauczyciel zaś, obserwując uczniów w zabawie może lepiej ich poznać. Nauczyciele pracujący z dziećmi upośledzonymi umysłowo często w swojej pracy wykorzystują gry i zabawy dydaktyczne, gdyż wiedzą, że zabawa nie przeszkadza w nauce, ale pomaga w odkrywaniu i poznawaniu świata, a towarzysząca jej radość wzbogaca proces nauczania i rozwija psychikę dziecka.
Gry wywierają pozytywny wpływ na rozwój umysłowy dzieci upośledzonych umysłowo, ponieważ:

•  rozwijają szybkość orientacji,

•  rozwijają spostrzegawczość,

•  pobudzają pomysłowość,

•  uczą logicznego myślenia,

•  rozwijają pamięć,

•  rozwijają mowę,

•  sprzyjają uspołecznieniu,

•  umożliwiają współdziałanie,

•  uczą dyscypliny,

•  rozwijają samodzielność,

•  poszerzają i utrwalają wiadomości z różnych dziedzin.

Gry dydaktyczne mogą mieć dowolną treść. Ze względu na treść możemy wyróżnić następujące rodzaje gier i zabaw:

•  utrwalające wiadomości przyrodnicze np. dobieranie liści z takich samych drzew, składanie pod drzewem odpowiednich owoców, kto tu mieszka itp.,

•  kształtujące pojęcia matematyczne np. domina liczbowo-obrazkowe, gry kierunkowe kształtujące pojęcia: na, pod, nad, za, obok,

•  zaznajamiające z podstawowymi figurami geometrycznymi,

•  ćwiczące mowę np. powiastki obrazkowe, zagadki ruchowe, uzupełnianki, historyjki obrazkowe,

•  ćwiczące spostrzegawczość,

•  zaznajamiające z różnymi rodzajami pracy i narzędziami,

•  mające na celu utrwalenie poznanych barw,

•  towarzyskie.

Jaka jest rola wychowawcy, nauczyciela organizującego zabawę dydaktyczną?
Wychowawca musi:

•  starannie dobierać repertuar zabaw i gier w zależności od potrzeb wychowawczo-dydaktycznych,

•  znać możliwości psychofizyczne dzieci,

•  wspólnie z dziećmi przygotowywać przybory, miejsce do zabawy, omówić funkcje i zadania, które im powierzy w czasie zabawy,

•  ściśle formułować przepisy oraz ich przestrzegać,

•  dbać o higienę i bezpieczeństwo,

•  obiektywnie i sprawiedliwie oceniać uczniów.