1. Przyczyny zimnej wojny
Przyczyny pośrednie:
-Dążenie grup państw europejskich szczególne Niemiec do rewizji traktatu wersalskiego.Chęć powrotu do dawnego znaczenia i wielkości.
-Powstanie faszyzmu jako zaborczej i rasistowskiej ideologii w Niemczech i we Włoszech głoszenie tezy o wyższości rasy germańskiej i konieczności likwidacji ras niższych (Żydów, Cyganów i Słowian)
-Strach przed komunizmem w Europie apetyty kolonialne nowych mocarstw (Japonia -wojna z Chinami, dążenie do opanowania Indochin). Oraz dążenie do odzyskania utraconych kolonii (Niemcy). Zaostrzenie się sprzeczności kapitalistycznych w gospodarce, odzyskanie dawnych, wysokich wskaźników produkcji przemysłowej, szukanie nowych rynków zbytu.
-Słabość Ligi Narodów - międzynarodowej organizacji powołanej do ochrony i utrzymania pokoju światowego.
przyczyny bezpośrednie:
-Realizowanie przez Niemcy polityki łamania postanowień traktatu wersalskiego w sposób przyspieszony w latach 1938-39 zdrada monachijska mocarstw i zajęcie Sudetów, ostateczne zajęcie Czechosłowacji, przyłączenie litewskiej Kłajpedy, okrążenie Polski. Fiasko polityki „pokojowych podbojów”.
-Wystosowanie roszczeń terytorialnych wobec Polski w 1939 r. Włączenie Gdańska do Rzeszy, przeprowadzenie eksterytorialnej autostrady przez Pomorze do Prus Wschodnich, i ich zdecydowane odrzucenie przez stronę polską.
-Dążenie Rosji Radzieckiej do czwartego rozbioru Polski
-Wypowiedzenie przez Niemcy 29 kwietnia 1939 r. polsko-niemieckiego paktu o nieagresji.
-Fiasko rozmów francusko-angielsko-rosyjskich w Moskwie o wzajemnym bezpieczeństwie sygnał dla Hitlera o braku jedności sprzymierzeńców wobec Niemiec
2. Broń nuklearna
zwana też bronią masowego rażenia lub masowej zagłady, jest najbardziej destruktywną technologią, jaką kiedykolwiek rozwinięto.
1938 - odkrycie istoty rozszczepienia
Broń o niekonwencjonalnym ładunku rażącym (A - atomowym, B - biologicznym, C - chemicznym), do której zalicza się broń jądrową, biologiczną i chemiczną, o wielkiej sile rażenia, co do której użycia obowiązuje bezwzględny zakaz
Podczas zimnej wojny wiodące imperia starały się stworzyć jak najdoskonalszą broń.
pierwsza bomba atomowa powstała w USA w ramach tzw. Projektu Manhattan.
Broń jądrową dzielimy ze względu na rodzaj wykorzystywanej w niej reakcji jądrowej, na jedno -, dwu- i trójfazową.
Eksplozje jądrowe wytwarzają zarówno bezpośrednie jak i opóźnione w czasie skutki destrukcyjne. Efekty bezpośrednie (fala uderzeniowa, promieniowanie cieplne czy jonizujące) powodują poważne zniszczenia w ciągu sekund lub minut po wybuchu nuklearnym. Efekty opóźnione (opad radioaktywny oraz inne efekty środowiskowe) działają przez dłuższy okres - począwszy od godzin, aż do wieków - oraz mogą spowodować straty nawet na obszarach bardzo oddalonych od miejsca detonacji.
3. Pierwszy okres zimnej wojny;
Zimna wojna była konfliktem ideologicznym, politycznym i wojskowym pomiędzy blokiem kapitalistycznym - zachodnim - ze Stanami Zjednoczonymi na czele, a blokiem komunistycznym, wschodnim - pod wodzą Związku Radzieckiego. Trwała od rozpadu koalicji antyhitlerowskiej w drugiej połowie lat czterdziestych XX wieku do upadku komunizmu na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Często za najważniejszy okres zimnej wojny uważa się jej pierwszy, najbardziej napięty okres do lat sześćdziesiątych i pierwszych negocjacji dotyczących ograniczenia zbrojeń. Zasadniczą cechą zimnej wojny był wyścig zbrojeń, napięcie ideologiczne oraz unikanie bezpośredniej konfrontacji przy jednoczesnym wspieraniu konfliktów i wojen peryferyjnych.
Szczytowym okresem zimnej wojny były lata 1950-1953, kiedy nastąpiła pierwsza zbrojna konfrontacja (wojna koreańska), na obszarze peryferyjnym, między blokiem radzieckim a Zachodem (oddziały amerykańskie pod flagą ONZ wystąpiły przeciwko "ochotnikom" z Chińskiej Republiki Ludowej), gwałtownie wzrosły zbrojenia i apogeum osiągnęła wojna psychologiczna (m.in. utworzenie Radia Wolna Europa).
Po śmierci J.W. Stalina (1953), XX zjeździe KPZR i przemówieniu N.S. Chruszczowa w 1956 nastąpił długoletni okres zmiennego napięcia w stosunkach Wschód-Zachód. Początkowo wystąpiły tendencje odprężeniowe (rozejm w Korei, powstanie ruchu państw niezaangażowanych), ale jednocześnie 1955 powołano Układ Warszawski, 1956 miała miejsce radziecka interwencja na Węgrzech (rewolucja węgierska 1956), 1959 - rewolucja na Kubie.
W latach 60. sytuacja międzynarodowa ponownie się zaostrzyła (m.in. 1961 budowa muru berlińskiego, 1962 kryzys kubański - świat stanął w obliczu wojny jądrowej, 1965-1973 wojna w Wietnamie, 1968 interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji).
W latach 70. nastąpiło odprężenie, odbyła się Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, zakończona 1975 podpisaniem Aktu Końcowego w Helsinkach, podpisano Układy SALT I i SALT II (rozbrojeniowe układy), Chiny weszły do ONZ. Mimo to nasilała się ekspansja radziecka w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej.
4. Detente;
(francuskie - odprężenie), określenie używane w odniesieniu do złagodzenia napięcia między stronami zimnej wojny w latach 70. W związku z rozpoczęciem procesu KBWE, podpisaniem Aktu Końcowego KBWE nastąpiła faza pokojowej koegzystencji i dialogu pomiędzy mocarstwami. Główną ideą détente była gotowość do współpracy i negocjacji. Zakończeniem okresu détente była Radziecka interwencja w Afganistanie. ( Wiki - bo nic innego nei mogłam znaleźć)
5. Wojna domowa w Grecji
Konflikt pomiędzy wojskami rządowymi a komunistyczną partyzantką w latach 1946-1949. W 1944, gdy w Grecji wylądowały wojska brytyjskie, komunistyczna partyzantka (Grecka Armia Ludowo-Wyzwoleńcza, ELAS) panowała nad znacznymi obszarami kraju. Potem utworzono w Atenach rząd z udziałem komunistów. W wyborach komuniści ponieśli klęskę, a król Jerzy II powrócił z emigracji w wyniku plebiscytu i restytucji monarchii w 1946.
Nie mając szans na przejęcie władzy zorganizowali w górach północnej Grecji partyzantkę tzw. Demokratyczną Armię Grecji gen. Vafiadisa Markosa. Otrzymywali pomoc, pośrednio od Związku Radzieckiego, a bezpośrednio od Albanii, Bułgarii i Jugosławii. Do 1947 inicjatywę mieli komuniści, którzy utworzyli nawet Tymczasowy Rząd Wolnej Grecji. W 1948 J. Tito w wyniku polityki z Moskwą zamknął granicę z Grecją i wstrzymał pomoc dla partyzantów. W 1949 doszło do ofensywy armii rządowej gen. A. Papagosa, w wyniku której komunistyczna partyzantka złożyła broń w październiku 1949. Zdelegalizowano partię komunistyczną.
6. Plan Marshalla;
Program Odbudowy Europy amerykański program pomocy gospodarczej dla Europy po II wojnie światowej. Sformułowany został przez generała, ówczesnego sekretarza stanu G.C. Marshalla. Uchwalony przez Kongres jako ustawa i zatwierdzony przez prezydenta Stanów Zjednoczonych 3 kwietnia 1948, realizowany do lipca 1951.Istota programu sprowadzała się do udzielenia pomocy finansowej wszystkim krajom Europy w formie bezzwrotnych pożyczek oraz nisko oprocentowanych pożyczek . Związek Radziecki odmówił udziału w programie uznając go za formę podporządkowania krajów europejskich Stanom Zjednoczonym, co zagrażało ich suwerenności. Wymógł także podobne stanowisko na innych krajach obozu sowieckiego (w tym i na Polsce).W dniach od 12 lipca 1947 do 16 kwietnia 1948 obradowała w Paryżu konferencja 16 krajów europejskich, które ostatecznie podpisały konwencję o utworzeniu). Pomoc doprowadziła do szybkiego rozwoju gospodarczego państw europejskich, a szczególnie Niemiec. Plan przyczynił się do rozwoju wolnego handlu, zmniejszenia interwencji rządowych, powrotu do zasad wolnej konkurencji. OEEC została przekształcona w 1960 w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
7. Doktryna Trumana
Program polityki zagranicznej USA, sformułowany przez prezydenta Harry'ego S. Trumana i przedstawiony 12 marca 1947 roku w orędziu do Kongresu. Doktryna głosiła, że USA powinny pomagać narodom, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej lub próbom przejęcia siłą władzy nad nimi przez uzbrojone mniejszości. Choć nie było to powiedziane wprost, doktryna odnosiła się do Związku Radzieckiego .Odnosiła się pierwotnie do Grecji i Turcji - 22 czerwca 1947 roku Truman podpisał akt, przekazujący 400 mln dolarów na ekonomiczną i wojskową pomoc dla tych krajów (250 mln dolarów dla Grecji i 150 mln dolarów dla Turcji).Doktryna stała się trwałą zasadą polityki zagranicznej USA, oznaczała ostateczne zerwanie z odradzającą się po wojnie polityką izolacjonizmu USA.
8. Kryzysy berlińskie;
wydarzenia związane z podziałem Berlina po II wojnie światowej między dwa przeciwstawne obozy ideowo-polityczne.
Pierwszy kryzys berliński w latach 1948-1949 spowodowany był zawieszeniem spotkań w ramach Sojuszniczej Rady Kontroli (1948), w związku z konfliktem między zachodnimi mocarstwami a ZSRR. Było to przyczyną wprowadzenia przez administrację radziecką nakazu kontroli ruchu międzystrefowego, dotyczącego także wojskowych transportów; objęcia zachodnich sektorów Berlina, wbrew ZSRR, reformą walutową zarządzoną przez aliantów w ich strefie okupacyjnej (1948). W efekcie ZSRR wprowadził blokadę w ruchu naziemnym między Berlinem Zachodnim a strefami okupacyjnymi zachodnich mocarstw. Odpowiedzią na to było utworzenie przez aliantów “mostu powietrznego” i zaopatrywanie Berlina Zachodniego w niezbędne towary drogą lotniczą, aż do 1949.
Kolejny kryzys (1958) wiązał się z odrzuceniem przez aliantów propozycji ZSRR przekształcenia Berlina Zachodniego w wolne, zdemilitaryzowane miasto.
Masowa emigracja obywateli NRD do Berlina Zachodniego spowodowała zamknięcie przejść w Berlinie (1961) i powstanie muru berlińskiego. Alianci zachodni zareagowali tylko notą protestacyjną (1961). Napięcie polityczne wokół Berlina trwało do momentu rozpoczęcia procesu jednoczenia Niemiec w 1989.
9. NATO
Pakt Północnoatlantycki, sojusz polityczno-wojskowy państw Europy Zachodniej, Stanów Zjednoczonych i Kanady powołany w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 na podstawie uchwalonej przez Senat amerykański w czerwcu 1948 tzw. rezolucji Vandenberga, która wzywała do tworzenia bloków militarnych w celu zapobiegania sowieckiemu zagrożeniu.
Układ podpisało 12 państw: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy, a także Kanada i Stany Zjednoczone. 18 lutego 1952 do Paktu przystąpiły Grecja i Turcja, 5 maja 1955 przyjęto RFN, natomiast w 1982 Hiszpanię. W lipcu 1966 Francja opuściła wojskowe struktury Paktu, pozostając jedynie w strukturach politycznych. Grecja wycofała się ze struktur wojskowych po kryzysie cypryjskim w 1974, powróciła jednak do nich w 1980.
Konsekwencją podpisania Paktu było zerwanie przez Stany Zjednoczone z polityką izolacjonizmu. Zgodnie z 51 artykułem Karty Narodów Zjednoczonych, na który powołują się sygnatariusze, układ ma charakter obronny. Treść jego przewiduje wzajemną pomoc wojskową na wypadek ataku na jednego z uczestników porozumienia, traktując ją jako wspólną obronę. Uznano także, że wspólna obrona będzie obowiązywała również wtedy, gdy taki atak nastąpi na obszarze na północ od zwrotnika Raka. Siedzibą władz NATO były kolejno Londyn (do 1952) i Paryż (do 1966), następnie Bruksela.
Pierwszą samodzielną akcją zbrojną NATO była interwencja w Kosowie (24 marzec 1999 - 10 czerwiec 1999).
29 marca 2004 członkami NATO zostają: Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia.
10. Sojusze militarne w okresie zimnej wojny
Plan Marshalla, Traktat Brukselski (1948, ustanawiający UZE - Unię Zachodnioeuropejską, pierwszy militarny sojusz w obrębie kapitalistycznych państw Europy Zachodniej), NATO, ANZUS (1951, Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku łączący USA, Australię i Nowa Zelandię), SEATO (1954, sojusz Stanów Zjednoczonych, Australii, Nowej Zelandii, Francji, Wielkiej Brytanii, Pakistanu, Tajlandii i Filipin), Traktat Bagdadzki (1955) i jego organizacja CENTO (Organizacja Paktu Centralnego, sojuszu USA, Turcji, Iranu i Pakistanu), Układ Warszawski (1955, sojuszu wojskowego o deklarowanym obronnym charakterze, w rzeczywistości mającego być narzędziem zbrojnym dla ekspansji komunizmu i przede wszystkim - sowieckiej strefy wpływów) RWPG (1949, Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (miała za zadanie prowadzenie centralnej polityki gospodarczej państw bloku wschodniego)
z wykładów hollywooda: 1955 - przyjęcie RFN do NATO
- 1955 - utworzenie Układu Warszawskiego - ZSRR, Albania, Bułgaria, CSRS, NRD, Polska, Rumunia, Węgry
- 1951 - ANZUS
- 1954 - SEATO - Australia, Bangladesz (Pakistan Wsch.), Filipiny, Francja, Wlk. Brytania, USA…
- 1955 - Pakt Bagdadzki i CENTO
11. Kryzys kubański
Wybuchł w momencie, gdy Kuba pod przywództwem F. Castro weszła w sferę wpływów ZSRR, otrzymując pomoc, również wojskową.
Bezpośrednią przyczyną było uzyskanie przez wywiad amerykański informacji o rozmieszczaniu na terenie Kuby 42 wyrzutni radzieckich rakiet balistycznych ziemia-ziemia średniego zasięgu, 144 wyrzutni rakiet ziemia-powietrze, myśliwców bombardujących oraz tysięcy radzieckich żołnierzy.
W 1962 prezydent J. Kennedy zarządził kontrolę wszystkich statków, również handlowych, płynących na Kubę, wzmocnił siły stacjonujące w bazie marynarki wojennej na Guantanamo i zażądał usunięcia rakiet z terenu Kuby. Radzieckie statki zatrzymały się na granicy strefy wyznaczonej przez USA, ale ZSRR twierdził, że rakiet na Kubie nie ma i żądał przerwania blokady. Oba kraje postawiły swe siły jądrowe w stan pełnej gotowości.
USA zaczęły przygotowania do inwazji na Kubę. Świat stanął w obliczu nuklearnego konfliktu. Przywódca radziecki N. Chruszczow zadecydował jednak o wycofaniu statków i usunięciu rakiet z Kuby, w zamian za rezygnację USA z interwencji w tym kraju oraz usunięcie z terenu Turcjirakiet amerykańskiego średniego zasięgu. Zgodził się także na inspekcję amerykańską podczas demontażu wyrzutni. Eskalacja konfliktu w czasie kubańskiego konfliktu uświadomiła potrzebę zapewnienia w przyszłości bezpośredniego kontaktu przywódców obu nuklearnych supermocarstw, została wtedy zainstalowana tzw. gorąca linia.
12. Druga zimna wojna i upadek ZSRR
Druga zimna wojna - rozpoczęta wraz z interwencją ZSRR w Afganistanie (1979) i trwała do połowy lat 80. (m.in. kryzys 1980-1981 w Polsce, 1983 rozmieszczenie rakiet w europejskich krajach NATO).
1989 zaczął się upadek rządów komunistycznych w Europie.
Rozpad Związku Radzieckiego - to proces trwający w latach 1988-1991, podczas którego wszystkie republiki związkowe uzyskały autonomię w obrębie państwa radzieckiego, a następnie oderwały się od ZSRR i stały się niepodległymi państwami. W ten sposób Związek Radziecki zniknął z mapy świata, a za datę jego upadku oficjalnie uważa się 26 grudnia 1991 roku.
6 września rząd rosyjski uznał niepodległość Litwy, Łotwy i Estonii. 8 grudnia prezydenci Rosji, Ukrainy i Białorusi (państw założycieli ZSRR) podpisali układ białowieski o likwidacji ZSRR i utworzeniu w jego miejsce organizacji międzynarodowej w formie luźnej konfederacji- Wspólnoty Niepodległych Państw. Dwa tygodnie później w Ałma-Acie do paktu dołączyły się kolejne republiki. Zdecydowano się na podział państwa według granic dotychczasowych republik związkowych, zaś republice rosyjskiej przyznano następstwo prawne po byłym ZSRR.
13. USA-Chiny - zmiany we wzajemnych stosunkach
Po zwycięstwie komunistów w chińskiej wojnie domowej i proklamacji Chińskiej Republiki Ludowej 1 października 1949 roku USA nie uznały władzy komunistycznej w Chinach, a wkrótce powstrzymywanie rozprzestrzeniania się komunizmu stało się głównym celem polityki USA w regionie Azji i Pacyfiku.
Zasadnicza zmiana w stosunkach chińsko-amerykańskich nastąpiła za prezydentury Richarda Nixona w USA. Waszyngton dostrzegł strategiczną szansę wynikłą z rozłamu chińsko-radzieckiego i postanowił znormalizować stosunki z ChRL. Sygnałem zbliżającego się przełomu było przybycie amerykańskiej drużyny tenisa stołowego do Chin 10 kwietnia 1971 roku; 14 kwietnia Waszyngton zniósł ponad 20-letnie embargo handlowe wobec Chin. 9-11 lipca 1971 roku tajną wizytę w ChRL złożył doradca prezydenta USA ds. bezpieczeństwa narodowego Henry Kissinger, 15 lipca Nixon ogłosił, że jako pierwszy prezydent USA złoży wizytę w ChRL. 21 lutego 1972 roku Nixon przybył do ChRL; na zakończenie wizyty 28 lutego wydano tzw. komunikat szanghajski w którym obie strony zadeklarowały wolę normalizacji stosunków bilateralnych i redukcji ryzyka wybuchu konfliktów międzynarodowych oraz wyparły się dążeń hegemonicznych w regionie Azji-Pacyfiku, zaś USA „przyjęły do wiadomości, że wszyscy Chińczycy po obu stronach Cieśniny Tajwańskiej utrzymują, że istnieją tylko jedne Chiny i że Tajwan jest częścią Chin” i wyraziły zainteresowanie pokojowym rozwiązaniem kwestii Tajwanu przez samych Chińczyków. W grudniu 1975 roku Chiny odwiedził kolejny prezydent USA Gerald Ford.
15 grudnia 1978 roku ChRL i USA ogłosiły communique o ustanowieniu stosunków dyplomatycznych z dniem 1 stycznia 1979 roku, w którym USA uznały rząd ChRL za jedyny legalny rząd Chin.
Masakra na placu Tienanmen w czerwcu 1989 roku wywołała głęboki kryzys w stosunkach chińsko-amerykańskich.
Z obawami przyjęto w Pekinie objęcie urzędu prezydenta USA w styczniu 1993 roku przez Billa Clintona, który w trakcie kampanii wyborczej obiecywał twardszą politykę wobec Chin mającą na celu zmuszenie władz chińskich do poprawy sytuacji w sferze praw człowieka.
Kwestia Tajwanu ponownie popsuła stosunki chińsko-amerykańskie w 1995 roku, gdy 22 maja rząd amerykański zezwolił na „osobistą” wizytę prezydenta Tajwanu Lee Teng-hui w czerwcu w USA. Chiny złożyły ostry protest przeciw tej decyzji i przyjęły konfrontacyjną politykę wobec oskarżanych o „separatyzm” władz Tajwanu: 21 lipca chińska armia rozpoczęła testy broni rakietowej w pobliżu tajwańskiego wybrzeża, a potem w marcu 1996 roku przeprowadziła kolejną serię testów rakietowych w pobliżu głównych portów tajwańskich, co miało miejsce na zaledwie dwa tygodnie przed pierwszymi bezpośrednimi wyborami prezydenckimi na Tajwanie. W odpowiedzi USA wysłały w rejon Cieśniny Tajwańskiej 2 lotniskowce.
14. Indochiny przed II WŚ
1885 - traktat w Tianjin między Francją (Indochiny) a Chinami (Formoza)
1887 - związek indochiński (A,T,K, Kambodża)
Rywalizacja Wietnamu i Syjamu w Laosie (1828 - Vientian dla Syjamu, Luang Probang wasal Bangkoku)
1893 - Laos dla Francji (1899 - protektorat Laosu)
1855 - układ Syjamu o GB
- kres administracji francuskiej:
22.09.1940 - porozumienie z rządem Vichy - Azja dla Azjatów, wojska w Indochinach, adm. Francuska i Japonia (wsparcie adm. Fr. Dla Japończyków)
marzec 1955 - kres adm. Francuskiej
15. Pierwsza wojna indochińska
Od 1946 - pierwsza wojna - USA wspierają Francję
Vo Ngujen Giap - działania partyzanckie na prowincji i oddanie większych miast
1947 - Bollaert proponuje negocjacje (rozbić Viet Minh)
Bao Dai żąda władzy - rządy nad suwerennym Wietnamem
VIII 1950 - Military Assistance and Advisory Group
X 1950 - terytorium przygrniczne w rękach Viet Minh
Jean de Littre - umocnienie wzdłuż Rzeki Czerwonej
1952 - operacja Lorraine
7.05.1954 - klęska pod Dien Bien Phu
1954 - konferencja w Genewie (podział wzdłuż 17 równoleżnika, 30 dni, brak obcych baz, wybory 20.07.1956, Indie, Kanada, Polska)
16. Wojna wietnamska (II wojna indochińska)
Wojna Wietnamska obejmowała swym działaniem półwysep Indochiński. Toczyła się w latach 1957-1975. Po jednej stronie konfliktu stała komunistyczna Demokratyczna Republika Wietnamu wraz z komunistami z Południowego Wietnamu, Laosu, Kambodży. Komuniści byli wspierani przez sojuszników z ZSRR i Chin. Po stronie Południa - czyli Republiki Wietnamu - stało USA i ich sojusznicy: Korea Płd., Tajlandia, Australia Nowa Zelandia i Filipiny.
Konflikt narastał od lat 60-tych. Ideologia komunizmu uzyskiwała coraz większą popularność krajach Trzeciego Świata, gdyż sądzono, że to najlepsza droga do szybkiego wyjścia z biedy. Ponadto ideologia ta podnosiła nastroje narodowo- wyzwoleńcze. Komunistyczna Partia Indochin dążyła więc do zrzucenia jarzma francuskiego. W 1945 roku powstała Demokratyczna Republika Wietnamu pod przewodnictwem Ho Chi Minh'a. Francja nie chcąc oddać kolonii, wszczęła działania wojenne, z amerykańskim poparciem. Po ich zakończeniu podpisano traktat pokojowy. Wietnam podzielono wzdłuż siedemnastego (17) równoleżnika. Na demokratyczną Północ oraz Południe.
Od 1957 roku toczyły się działania przeciw rządowi w Sajgonie, czyli stolicy Południa. Amerykańskie interesy w Wietnamie były minimalne, ale obawiano się, że komuniści stopniowo opanują cała Azję i wtedy staną się zagrożeniem.
Walki toczyły się w okolicach zalotki Tonkińskiej. 7 sierpnia 1964 roku senat USA zatwierdził rezolucję sprawie zatoki. Na jej mocy nastąpiła eskalacja działań zbrojnych przeciwko Północy.
W marcu 1965 roku rozpoczęła się operacja Rolling Thunder. Były to zmasowane bombardowania Północnego Wietnamu.
17. Wietnam po 1975 r.
Z wykładów: 1976 - plan pięcioletni - ocena zniszczeń, budowa gospodarki socjalistycznej
Skomplikowane stosunki z Chinami
1986 - Doi Moi - przebudowa gospodarki
1992 - nowa konstytucja - socjalizm i wolny rynek
1994 - koniec embarga USA, a rok później pełne st. Dyplomatyczne
1995 - Wietnam w ASEAN
18. Laos po II wojnie światowej
Z wykładów: Działalność partyzantki athet Lao (po obaleniu Premiera Souvanny Phamy)
A.Schlesinger i teoria domina (Tajlandia)
1962 - porozumienie w Genewie - Laos krajem neutralnym
Phatet Lao - występują z rządu, wsparcie Wietnamu Płn. I Chin, szlak Ho Szi Minha
Od 1964 - bombardowania amerykańskie
Po wojnie Laos znalazł się pod panowaniem Francji lecz tylko do 1954 roku gdyż laotańscy nacjonaliści zwani Pathet Lao połączyli swoje siły z komunistami walczącymi o niepodległość Wietnamu-a że ich walka zakończyła się sukcesem, Francuzi zwrócili Laosowi niepodległość. Zwycięstwo nie było jednak zupełne gdyż z powodu wojny amerykańsko-wietnamskiej Laos został wciągnięty do tego konfliktu w połowie lat 60-tych, gdyż Wietnamczycy używali Laosu jako szlaku transportowego żołnierzy i broni. Przez to Amerykanie zrzucili więcej bomb na sam Laos niż w ciągu całej II wojny światowej. W roku 1973 gdy walki zostały zakończone, Laos był podatny na to co działo się w sąsiednim Wietnamie. W tamtym czasie pierwszy rząd laotański był stworzony przez silne wpływy Wietnamu a pierwszy człowiek u władzy był w połowie Wietnamczykiem. Wielu nie było zadowolonych ze zwycięstwa komunistów i dlatego wielu uciekło do Stanów i do sąsiedniej Tajlandii.
Dziś Laos ciągle jest krajem komunistycznym i rozwija się w bardzo wolnym
19. Kambodża po II wojnie światowej
Po klęsce Japonii w 1945 roku w Kambodży powołano Komitet Narodowy. Ogłoszono następnie konstytucję oraz zdetronizowana miejscową dynastię. Po zakończeniu II wojny światowej partyzantka niepodległościowa nadal prowadziła wojnę, tym razem z Francuzami.
W 1947 roku państwo zostało przekształcone w monarchię konstytucyjną, jednak pod protektoratem Francji. W toku walk z Francuzami w 1953 roku oddziały narodowowyzwoleńcze Wolnych Khmerów wkroczyły do Phnom Penh, w konsekwencji ogłoszono niepodległość Kambodży. Konferencja genewska z 1954 roku uznała niepodległość Kambodży, powołano jednocześnie Międzynarodową Komisję Nadzoru i Kontroli nad nowo utworzonymi wówczas państwami.
W 1960 roku Kambodża przeszła kolejna zmianę ustrojową - zaprowadzono republikę.
20. Kambodża Czerwonych Khmerów
Ekstremistyczne ugrupowanie kambodżańskich komunistów.
Jego przywódcy (Pol Pot, Khieu Samphan oraz Ieng Sary) utworzyli na początku lat 60. oddziały partyzanckie zwalczające rządy księcia Norodoma Sihanouka.
1970 - utworzenie wspólnego frontu z ugrupowaniami zbrojnymi pod przewodnictwem księcia Sihanouka (po objęciu władzy przez reżim marszałka Lon Nola
Po opanowaniu Phnom Penh 1975 Czerwoni Khmerowie odsunęli księcia Sihanouka od władzy i przejęli rządy w Kambodży, realizując maoistowską ideę przeniesienia życia społecznego do komun wiejskich.
Stosowano praktyki ludobójcze, zlikwidowano pieniądze, wprowadzono kompleksowy system przydziałów żywności i raz do roku ubrań, zamknięto szkoły i uniwersytety, zlikwidowano telewizję, ograniczono audycje radiowe, zamknięto świątynie, zniszczono miasta jako "wylęgarnie pasożytów", a ludność przesiedlono na wieś, pozbawiając ją wszelkich praw, łącznie z prawem wyboru małżonka.
1979 wyparci przez wojska wietnamskie z Phnom Penh, podjęli działania partyzanckie przeciwko prowietnamskiemu reżimowi w Kambodży.
21. Wojna chińsko-wietnamska
Zwana również wojną czterotygodniową lub III wojną indochińską
Krótkotrwały konflikt zbrojny o charakterze lokalnym pomiędzy Chińską Republiką Ludową a Socjalistyczną Republiką Wietnamu, który miał miejsce w 1979.
Działania zbrojne rozpoczęte przez Chiny były odpowiedzią na incydenty w spornej strefie granicznej oraz inwazję i okupację Kambodży (wojna kambodżańsko-wietnamska), która położyła kres dyktaturze Czerwonych Khmerów popieranej przez Chińczyków.
15 lutego 1979 ChRL ogłosiła zamiar odwetowego uderzenia na Wietnam. Dwa dni później około 200 000 żołnierzy Chińskiej Armii Ludowo przy wsparciu 200 czołgów i artylerii frontalnie wkroczyło na teren sąsiedniego państwa.
Chińczycy ogłosili osiągnięcie zakładanych celów, a więc zwycięstwo, i rozpoczęli wycofywanie, zakończone 16 marca.
22. Birma/Myanmar od odzyskania niepodległości do czasów współczesnych
Niepodległość od Wielkiej Brytanii - 4.01.1948r.
Jej pierwszym prezydentem został Sao Shwe Taik, a premierem U Nu (właściwie Thakin Nu). U Nu w 1958 r. został wybrany na prezydenta.
W przeciwieństwie do innych byłych kolonii brytyjskich Birma nie przystąpiła do Wspólnoty Narodów.
1962 - skończenie się demokratycznych rządów
W 1982 r. ogłoszono prawo o obywatelstwie, które dzieliło obywateli na trzy kategorie. W trzeciej, ostatniej kategorii, znalazły się liczne mniejszości narodowe m.in. Szanowie (8,5% ludności kraju) i Karenowie (6,2%), pozbawione dostępu do stanowisk publicznych, wciąż stawiające opór birmańskim władzom w Rangunie i domagające się równego traktowania i poszanowania swoich praw.
Partia Socjalistycznego Programu Birmy, ogłosiła plan zwany "birmańską drogą do socjalizmu". Polegał on m.in. na nacjonalizacji przemysłu, odcinaniu się od wpływów zagranicznych (zniechęcano turystów do przyjazdu do Birmy) i represjonowaniu mniejszości narodowych.
W 1989 r. wojskowi zdecydowali się na przemianowanie państwa z Birmy na Myanmar, a nazwę jego stolicy z Rangunu na Yangon.
W 1990 r. w Birmie odbyły się demokratyczne wybory.
7 listopada 2005 r. junta przeniosła rząd do nowo budowanej stolicy Naypyidaw leżącej ok. 30 km od miasta Pyinmana.
W 2007 r. w Rangunie doszło do manifestacji mnichów buddyjskich przeciwko rządom junty.
23. Malezja od odzyskania niepodległości do czasów współczesnych
Niepodległość od Wielkiej Brytanii - 31.08.1957r.
16 września 1963 przyłączono północne Borneo i zmieniono nazwę kraju na Malezję. W 1965 od Malezji odłączył się Singapur, który stał się suwerennym państwem.
1963-66 trwała zbrojna konfrontacja między Indonezją i Malezją na Borneo.
Od 1971 rząd realizował programy poprawy położenia ekonomicznego ludności malajskiej.
W polityce zagranicznej głównym celem działań dyplomatycznych pierwszych lat niepodległości było nawiązanie poprawnych stosunków z nieprzychylnie nastawionymi sąsiadami, Filipinami i Indonezją. W końcu lat 80. miały miejsce napięcia społeczne dotyczące sposobu sprawowania rządów, szczegółowych rozwiązań konstytucyjnych.
1994 - w stolicy Malezji wybuchły zamieszki wywołane wyrokiem 6 lat więzienia wydanym na byłego wicepremiera kraju I. Anwara, rzecznika reform gospodarczych i liberalizacji życia politycznego, który w 1998 został zdymisjonowany i oskarżony o korupcję.
24. Indonezja od odzyskania niepodległości do czasów współczesnych
Niepodległość od Holandii - 17.08.1945
nastąpił wybuch walk niepodległościowych przeciw Holandii, na skutek którego w 1949 Holandia uznała niepodległe państwo indonezyjskie. Stolica Indii Holenderskich - Batawia została przemianowana wówczas na Dżakartę i została stolicą republiki. W 1961 ponadto armia indonezyjska zdobyła od Holandii zachodnią część wyspy Nowa Gwinea, która weszła w skład Indonezji jako prowincja Irian Zachodni.
W maju 1963 przyłączono do Indonezji ostatni skrawek posiadłości holenderskich w tym regionie - Irian Zachodni, położony w zachodniej części Nowej Gwinei.
W 1966 władzę w kraju przejął generał Suharto wprowadzając system rządów autorytarnych.
W listopadzie 1991 wojska indonezyjskie dokonały masakry demonstrantów domagających się niepodległości dla anektowanego przez Indonezję Timoru Wschodniego.
5 V 1999 Indonezja i Portugalia podpisały porozumienie przyznające Timorowi Wschodniemu prawo do samostanowienia. Od tej pory Timor znajdował się pod administracją ONZ. 30 sierpnia 2001 odbyły się pierwsze w historii Timoru Wschodniego wybory parlamentarne. W maju 2002 oficjalnie ogłoszono niepodległość Timoru Wschodniego.
2002 rząd indonezyjski podpisał porozumienie pokojowe z Ruchem Wolnego Acehu (GAM), kończące wojnę domową w północnej Sumatrze
2004 po raz pierwszy w historii przeprowadzono bezpośrednie wybory prezydenckie
25. Filipiny od odzyskania niepodległości do czasów współczesnych
Niepodległość od USA - 4.07.1946
Prezydentem wybrano F. Marcosa, który sprawował swe rządy w sposób dyktatorski (dyktatura). Jego przeciwnikiem politycznym był przywódca demokratycznej opozycji B. Aquino oraz przedstawiciele muzułmańskiego Frontu Wyzwolenia MORO i komunistycznej partyzantki (Nowa Armia Ludowa). W 1983 przywódca demokratycznej opozycji, B. Aquino, zginął zamordowany przez zamachowców.
W 1986 miał miejsce popierany przez Stany Zjednoczone przewrót, w wyniku którego obalono dyktaturę F. Marcosa. Nowym prezydentem kraju została C. Aquino, wdowa po B. Aquino.
11 V 1998 odbyły się wybory prezydenckie, połączone z wyborami wiceprezydenta, posłów do parlamentu i władz lokalnych. Zwyciężył Joseph "Erap" Estrada. 20 stycznia 2001 prezydent został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska po oskarżeniu go o malwersacje finansowe. Urząd prezydenta objęła jego zastępczyni Gloria Macapagal-Arroyo.
2003 władze filipińskie zaangażowały się w wojnę z terroryzmem i otrzymały wsparcie zbrojne Stanów Zjednoczonych w walce z bojówkami
W styczniu 2006 doszło do starć komunistycznych rebeliantów z wojskami rządowymi.
26. Konflikt na Morzu Południowochińskim
Terytoria sporne:
- Wyspy Paracelskie, okupowane przez Chiny, pretensje do nich roszczą również Tajwan i Wietnam. Możliwość występowania surowców mineralnych.
- Wyspy Spratly, położone w centralnej części morza, o dużym znaczeniu strategicznym i gospodarczym, możliwość występowania złóż gazu ziemnego i ropy naftowej. Przedmiot sporu między wszystkimi okolicznymi państwami, które utrzymują na nich swoje garnizony wojskowe.
Na Morzu Południowochińskim ścierają się roszczenia terytorialne Chin i innych krajów regionu: Wietnam, Filipiny, Tajwan, Malezja i Brunei domagają się praw do - co najmniej - części morza, a napięcia między rywalami okazjonalnie przeradzają się w morskie starcia.
27. ASEAN - powstanie i rozwój
Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej
Organizacja polityczno-gospodarcza. Założona 8 sierpnia 1967 w Bangkoku. Jej siedzibą jest Dżakarta. Członkami są (w kolejności przystępowania): Filipiny, Indonezja, Malezja, Singapur, Tajlandia (państwa założycielskie), Brunei (od 8 stycznia 1984), Wietnam (od 28 lipca 1995), Laos i Birma (od 23 lipca 1997), Kambodża (od 30 kwietnia 1999).
Do 1983 w działalności ASEAN wyróżnia się 3 okresy:
- 1967-74 dominacja problematyki politycznej (m.in. w 1971 Deklaracja ZOPFAN - strefa pokoju, wolności i neutralności)
- 1974-79 dominacja problematyki ekonomicznej (szybki rozwój form integracyjnych, współpraca gospodarcza z rozwiniętymi krajami Pacyfiku - Japonią, Australią i Nową Zelandią)
- od 1979 ponownie dominacja problematyki politycznej związanej z ekspansją komunizmu na Półwyspie Indochińskim.
Cele:
- Przyspieszanie wzrostu ekonomicznego, rozwoju socjalnego i kulturalnego w regionie: fundacja ma budować pokojową i dobrze współpracującą wspólnotę narodów południowoazjatyckich.
- Promowanie regionalnego pokoju i stabilizacji poprzez trwałe respektowanie sprawiedliwości i reguł prawa w stosunkach między krajami w regionie i dochowywanie zasad Karty Narodów Zjednoczonych.
28. Azjatycki kryzys gospodarczy
rozpoczął się w czerwcu 1997
Katalizatorem była decyzja rządu Tajlandii o upłynnieniu kursu bahta, który był wcześniej powiązany z dolarem amerykańskim. Spowodowana ona była niemożliwością dłuższej obrony waluty przed atakami spekulantów. Gwałtowny spadek kursu bahta, a tym samym zwiększenie kosztów obsługi długu zagranicznego, doprowadziło kraj na skraj bankructwa. Kryzys szybko rozprzestrzenił się na inne kraje regionu. Najbardziej oprócz Tajlandii ucierpiały: Malezja, Filipiny, Indonezja, Singapur, Korea Południowa.
29. Szczyt Azji Wschodniej
XI szczyt - spotkania przywódców 16 krajów regionu, w którym do udziału zaproszeni zostali przywódcy Rosji i Ameryki
spotkania przywódców 16 krajów regionu, w którym do udziału zaproszeni zostali przywódcy Rosji i Ameryki
30 Forum Regionalne ASEAN
zostało powołane 25 czerwca 1994r. w Bangkoku jako inicjatywa a nie instytucja, która skupia się na budowie wzajemnego zaufania i pokojowym rozwiązywaniu sporów. ARF, do którego należą Australia, Bangladesz, Brunei, Chiny, Filipiny, Indie, Indonezja, Japonia, Kambodża, Kanada, Republika Korei, Korea Północna, Laos, Malezja, Mongolia, Myanmar (Birma), Nowa Zelandia, Pakistan, Papua-Nowa Gwinea, Rosja, Singapur, Stany Zjednoczone, Tajlandia, Timor Wschodni, Unia Europejska, Wietnam - jest jedyną płaszczyzną spotkań, na której spotykają się państwa Azji Południowo-Wschodniej, Południowej i Wschodniej oraz główne mocarstwa światowe w celu dyskusji nt. wrażliwych kwestii regionalnych. Rola ARF jest tym większa, że w regionie nie istnieje żaden zinstytucjonalizowany system bezpieczeństwa.Działalność ARF opiera się na regularnych spotkaniach ministerialnych, wysokich przedstawicieli i dwóch między sesyjnych grupach roboczych, których tematyka dotyczy m.in. regionalnych sił pokojowych, nieproliferacji broni masowego rażenia, bezpieczeństwa morskiego i prawa morza, wymiany jawnej informacji wojskowej, zwiększenia przejrzystości działań w sferze polityki obronnej, zmniejszenia potencjału konfliktów oraz innych zagadnień związanych z dyplomacją prewencyjną
31. Korea do II WŚ
dawne zjednoczone państwo obydwu Korei: Północnej i Południowej (do 1945r.)
W roku 1897 Korea ogłosiła się cesarstwem, co było deklaracją suwerenności wobec Chin, na żądanie Japonii.
Kwestia wpływów rosyjskich w Korei była głównym powodem wybuchu w r. 1904 wojny Rosji z Japonią. Rosja poniosła klęskę w tej wojnie. Klęska Rosji w wojnie z Japonią wywołała w roku 1905 rewolucję w Cesarstwie Rosyjskim. W konsekwencji cała Korea po klęsce Rosji w wojnie z Japonią i traktacie z Portsmouth (1905) była okupowana przez Japończyków, a w roku 1910 została anektowana przez Japonię.
W roku 1943 na konferencji kairskiej Winston Churchill, Franklin Delano Roosevelt i Czang Kaj-szek ustalili, że po zakończeniu II wojny światowej Korea będzie niepodległym państwem.
32. Wojna koreańska
1950 - 1953
konflikt międzynarodowy wywołany napaścią Korei Północnej na Koreę Południową
Wojna rozpoczęła się 25 VI 1950 atakiem armii północnokoreańskiej
Do połowy września prawie całe państwo południowokoreańskie zostało zajęte. Organizacja Narodów Zjednoczonych zdecydowała się udzielić wojskowej pomocy zaatakowanej Republice Korei. Pod sztandarami tej organizacji na Półwysep Koreański wysłano 380 tysięcy żołnierzy, głównie amerykańskich. Głównodowodzącym został mianowany amerykański generał, bohater walk na Dalekim Wschodzie z okresu II wojny światowej, dowódca sił okupacyjnych w Japonii - Douglas MacArthur.
Przeprowadzona ofensywa wojsk amerykańskich (udział wojsk innych państw był symboliczny) doprowadziła do przyparcia armii Kim Ir Sena do granicy chińskiej.
Po okresie dwuletnich walk pozycyjnych podpisano 27 VII 1953 układ w Panmundżonie, w myśl którego aktualna linia frontu uznana została za rozgraniczenie obu państw koreańskich w formie neutralnego pasa o szerokości 4 km.
33. Republika Korei po wojnie koreańskiej
Czyli Korea Południowa.
W 1950 KRL-D najechała na Republikę Korei wywołując 3-letnią wojnę koreańską. W 1953 ogłoszono zawieszenie broni. Od 1979 odbywają się okresowo rozmowy w sprawie zjednoczenia.
25 lutego 1998 nowym prezydentem został Kim De Zdung
Rozpoczął przemiany gospodarcze - prywatyzację i stworzenie warunków dla zagranicznych inwestycji. Początkowo w kraju wzrosła inflacja i bezrobocie, lecz w 1999-2000 w gospodarce Korei Południowej zanotowano tendencje wzrostowe.
13 czerwca 2000 przywódcy obu Korei, Kim Dzong-il oraz Kim De Dzung, spotkali się w Phenianie. Podpisali tam układ, według którego obydwa kraje zobowiązują się do podjęcia niezależnych starań, dążących do zjednoczenia kraju, oraz połączenia rozdzielonych (przez konflikt polityczny) rodzin.
34. KRLD po wojnie koreańskiej
Czyli Korea Północna.
W październiku 1994 USA i Korea Północna zawarły w Genewie porozumienie dotyczące zamrożenia północnokoreańskiego programu jądrowego w zamian za dostawy oleju opałowego i sfinansowanie (głównie przez Koreą Południową) budowy elektrowni atomowej.
5 września 1998 północnokoreański parlament wybrał przez aklamację Kim Dzong-ila na przewodniczącego Komitetu Obrony Narodowej
We wrześniu 2002 Kim Dzong-il i japoński premier J. Koizumi podpisali porozumienie dotyczące normalizacji stosunków pomiędzy Koreą Północną a Japonią.
W październiku 2002 USA wykazały, że Korea Północna pracowała nad rozwojem programu jądrowego łamiąc w ten sposób układ z 1994 i inne międzynarodowe postanowienia. W listopadzie 2002 USA, Korea Południowa i Japonia wstrzymały dostawy oleju opałowego dla Korei Północnej, doszło do zerwania genewskiego porozumienia z 1994.
W grudniu 2002 konflikt się zaostrzył, Korea Północna nie zezwoliła na inspekcje Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA). W styczniu 2003 Korea Północna wycofała się z Układu o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej zastrzegając, że na obecnym etapie nie zamierza produkować tej broni.
35. Północnokoreański program nuklearny
W grudniu 1952 roku założono Instytut Badań Energii Atomowej przy Akademii Nauk. W 1956 roku podpisano porozumienie z ZSRR w sprawie szkolenia naukowców północnokoreańskich w Instytucie Badań Nuklearnych pod Moskwą, a w 1959 roku - porozumienie o pokojowym wykorzystaniu energii jądrowej. W 1964 roku przy pomocy ZSRR powstało Centrum Badań nad Energią Jądrową w Yongbyon, w którym roku później uruchomiono niewielki radziecki reaktor badawczy. W 1974 roku Korea Północna przystąpiła do Międzynarodowej Energii Atomowej (IAEA), a w 1977 roku podpisała porozumienie o gwarancjach IAEA, którego stroną był też ZSRR jako dostarczyciel paliwa jądrowego.
12 grudnia 1985 roku Korea Północna podpisała traktat o nieproliferacji broni jądrowej
W czerwcu 1994 roku były prezydent USA Jimmy Carter wynegocjował w Phenianie zasady porozumienia ramowego rozwiązującego kryzys, które podpisano 21 października 1994 roku w Genewie.
10 stycznia 2003 roku Korea ogłosiła wycofanie z traktatu NPT
10 lutego 2005 roku Phenian oświadczył po raz pierwszy, że posiada broń atomową.
25 maja 2009 roku Korea Północna przeprowadziła drugą próbną eksplozję bomby atomowej
36. Problem Tajwanu do lat 90. XX w.
W 1895 po zakończeniu wojny chińsko-japońskiej (1894-1895) władzę nad Tajwanem przejęła i utrzymała do zakończenia II wojny światowej Japonia.
W 1945 na mocy ustaleń alianckich Japonia zwróciła Tajwan Chinom, co znalazło potwierdzenie w traktacie pokojowym podpisanym 8 września 1951 w San Francisco.
1972 Tajwan zerwał stosunki dyplomatyczne z Japonią po nawiązaniu przez Tokio stosunków dyplomatycznych z Pekinem.
Do 1987 na Tajwanie obowiązywał stan wyjątkowy, w 1989 przywrócono demokrację.
37. Problem Tajwanu od lat 90. XX w.
W grudniu 1992 odbyły się pierwsze wielopartyjne wybory
1996 - Pierwsze powszechne wybory prezydenckie
2003 Tajwan dotknęła epidemia nietypowego zapalenia płuc (SARS), co poważnie odbiło się na kondycji gospodarczej kraju.
W marcu 2005 Narodowe Zgromadzenie ChRL uchwaliło tzw. prawo "antysecesyjne" - umożliwia ono Chinom zbrojną interwencję jeśli Tajwan ogłosi niepodległość.