STANDARD ŻYCIA W EUROPIE WSCHODNIEJ I ZACHODNIEJ PO 1945 ROKU.
Standard życia na Wschodzie na przykładzie Polski:
W Polsce PKWN-owskiej ludzie uruchamiali swoje fabryki, elektrownie, szpitale, szkoły, naprawiali tory kolejowe, budowali mosty, odgruzowywali ulice, otwierali domy kultury, łaźnie, kina. Nie pytali o pieniądze. Dostawali przydział chleba i pracowali.
Po wejściu Mikołajczyka do rządu sporo emigrantów zaczęło wracać do kraju. Powołano Centralny Urząd planowania i stworzono 3-letni plan odbudowy. Dzięki temu w roku 1947 poziom dochodów zaczął zbliżać się do stanu sprzed wojny. Ponieważ zmniejszyły się różnice zarobków, już dwa lata po wojnie wielu ludziom zaczęło się lepiej żyć niż w II RP. Żywność staniała, sklepy były pełne.
Władza bardzo starała się o pozyskanie inteligencji, twórców. Dla literatów zakładano stołówki, dawano mieszkania, w wysokich nakładach drukowano książki i dzieła Prusa, Orzeszkowej a nawet Mickiewicza.
W końcu lat 40. dokonywał się ogromny awans społeczny. Przedwojenny robotnik miał szansę zrobienia urzędniczej kariery. Ogromny wpływ na awans miał plan 6-letni. Ludzie ze wsi zaczęli przychodzić nie tylko do policji, wojska, UB, ale budowali społeczeństwo socjalistyczne (Państwo zapewniało im wykształcenie, np. przez stworzenie Dwuletnich Studiów Przygotowawczych. Każdy chłop, mógł zdobyć fach inżynierski). Każdy młody chłopak ze wsi mógł pracować w Nowej Hucie i mieszkać w hotelu młodego robotnika. Budował bloki, w których sam miał dostać mieszkanie, zdobywał zawód i dość dużo zarabiał.
Za czasów sowietyzacji (stalinizmu) struktura organizacyjna całego społeczeństwa została możliwie podporządkowana (a nawet likwidowana), żeby ułatwić zarządzanie. Dotyczyło to nie tylko polityki ale wszystkich sfer życia: spółdzielczości, sportu, stowarzyszeń kulturowych, rolnictwa, które poddano kolektywizacji.
Oprócz tego stalinizm w Polsce objawiał się donosami, represjami, unicestwianiem opozycji, terrorem, masowymi aresztowaniami, itp.
Komuniści toczyli bój o:
Umysły - stworzono wielki program przekształcania wyższych uczelni w kuźnię kadr socjalistycznych. Z uczeli usuwano wszystkich najwybitniejszych polskich uczonych. (w Czechosłowacji profesorów wysyłano do hut, na budowy, do pracy w kotłowniach)
Sztukę - stalinizm zabiegał o zdolnych artystów w celach propagandowych. Wystarczyło napisać dwie książki, wydrukować kilka wierszy, żeby jadać w tanich stołówkach, zażywać snobistycznego wypoczynku w Domach Pracy Twórczej w Sopocie, Zakopanem, a nawet można było dostać od państwa mieszkanie w lepszej dzielnicy miasta. Z czasem ograniczano swobody twórcze i od 1949 roku obowiązywał kurs na podporządkowanie sztuki propagandowych potrzebom partii.
Wieś - egzekwowano od chłopów obowiązkowe dostawy zboża dla państwa. Czasem zabierano wszystko, sadzano chłopów na rozgrzanych piecach, grożono rewolwerami, straszono,że jak nie oddadzą zboża, to dom pójdzie z dymem. Z czasem celem presji była kolektywizacja, żeby chłopi nie gospodarowali samodzielnie, tylko zespołowo, kolektywnie. W tym czasie nastąpiła elektryfikacja wsi i walka z analfabetyzmem.
Dusze - Walka z kościołem, represje wobec księży, aresztowania. Walka z wiarą - zabraniano chodzenia do kościoła, chrzczenia dzieci, chodzenia na religię.
Opór młodzieży na sytuację w kraju objawiał się tworzeniem nowych trendów młodzieżowych: babanowa młodzież, bikiniarze tańczący Boogie-Woogie i „noszący się” po amerykańsku
Odwilż po śmierci Stalin charakteryzował się liberalizacją. Zaczęto organizować teatrzyki, kabarety. Dokonywała się rehabilitacja prywatności. Festiwal Młodzieży (1955 w Warszawie) obudził świadomość młodzieży polskiej, że można być postępowym a jednocześnie cieszyć się życiem.
Za czasów Gierka, sytuacja poprawiła się. Pojawiło się więcej żywności, trochę zachodnich towarów konsumpcyjnych (Pewex). Zaczął się szał inwestycyjny, kupowano fabryki, wielkie ilości maszyn, budowano drogi, domy. Wszystko za zaciągane kredyty z zagranicy.
Transformacja gospodarki i wprowadzenie mechanizmów rynkowych po 1989roku spowodowały wzrost inflacji i bezrobocia. Spadła stopa życia ludności, rosło niezadowolenie z kosztów reform. Wprowadzone podatki i prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych miały stabilizować rynek. Pojawiła się nostalgia i tęsknota z bezpieczeństwem socjalnym, standardem opieki społecznej i oświaty.
STANDARD ŻYCIA NA ZACHODZIE:
Po II wojnie światowej spadło zaufanie do instytucji publicznych, wobec sił zbrojnych, nie zmieniło się natomiast zaufanie do policji, do systemu oświaty
Standard opieki społecznej był wyższy- efektywność ta była z uwagi na zamożność państw zachodnich
Dość wysokie tempo wzrostu gospodarczego krajów Europy Zachodniej, wyrażający się realnym wzrostem PNB, wzrostem realnego eksportu towarów, a jednocześnie niewielkim wzrostem cen konsumpcyjnych, wpłynęło na wzrost dobrobytu społeczeństw zachodnich.
Zmiany w obyczajowości widoczne w emancypacji kobiet i w ruchach feministycznych. Nie było barier w pracy ani rozróżnienia na prace męskie i żeńskie. Kobiety miały dostęp do życia politycznego.
Zmiany w moralności - swobody obyczajowości
Kryzys religijności, postępująca laicyzacja w społeczeństwie zachodnim, moralność świecka.
Jedną z miar wzrostu poziomu życia oprócz liczby samochodów czy lodówek, również liczba telefonów, telewizorów i aparatów radiowych, zmywarek i odkurzaczy.
Po wojnie europejczycy zaczęli lepiej się ubierać, choć wydawali teraz mniej pieniędzy na odzież niż dawniej.
Nowy styl życia, zwłaszcza wprowadzenie nowych towarów, zrodziło nowy egalitaryzm (np. domy wyposażone były w takie same meble i urządzenia niezależnie od statusu społecznego właściciela mieszkania)
Rozwój Europy Zachodniej zmierzał ku większemu zrównaniu społeczeństw - wszęzie rosły płace i ceny, podczas gdy dochody z włąsności (biznes, zyski, najem) malały. Polityka finansowa uprzemysłowionych krajów europejskich miała na celu uczciwszą redystrybucję dochodów i własności.
Deproletaryzacja klasy robotniczej w europie zachodniej i wschodniej przebiegała bardzo szybko mimo dużych różnic w dochodach.