ELBLĄSKA UCZELNIA
HUMANISTYCZNO-EKONOMICZNA

Rozwój koncepcji i metod fizjoterapii od 1800 roku
profesor Jan Talar

„Ludzkość kroczy stale naprzód,
jednak człowiek pozostaje ten sam”
JohannWolfgang Goethe

JChr Guts-Muths 1759-1839
„Gymnastik fur die Jugend” systematyka ćwiczeń cielesnych -
„wy uczycie religii,
wy uczycie obowiązków obywatelskich,
ale dla tworzenia zdrowia ciała
nie widzicie niczego

Henryk Ling 1776-1839
twórca podstaw rozwoju gimnastyki leczniczej. Jako szermierz zauważył, że ćwiczenia zmniejszają ból.
W 1813 roku został powołany na stanowisko nauczyciela gimnastyki w Centralnym Królewskim Instytucie Gimnastycznym w Sztokholmie.

Szwedzki system gimnastyki leczniczejLinga:
1 gimnastyka podlega analizie i kontroli nauk medycznych.
2. ćwiczenia fizyczne powinny rozwijać ciało i umysł
3. należy dążyć do harmonii i piękna
w postawie i ruchu Gimnastykę Linga prowadzono w:
szkołach powszechnych, sierocińcach, zakładach dla obłąkanych,
szpitalach i w armiigimnastyka pedagogiczna - ciało staje się posłusznym narzędziem woli,
gimnastyka wojskowa - wolę jednostki podporządkowujemy swojej woli siłą fizyczną i bronią,
gimnastyka lecznicza - ruchem zmniejszamy lub usuwamy cierpienie
gimnastyka estetyczna - ruchem wyrażamy nastrój przeżycia, myśli, uczucia

Podział ćwiczeń fizycznych Linga:
-aktywne, pasywne, opory
-ćwiczenia wolne,
z podparciem,

Podział ćwiczeń fizycznych Linga:
ćwiczenia wolne:
1 - ćwiczenia nóg, 2 - skłony napięte,
3 - ćwiczenia w zwisach, 4 - ćwiczenia równoważne, 5 - ćwiczenia karku grzbietu i barków, 6 - ćwiczenia mięśni brzucha,

7 - ćwiczenia

naprzemienne tułowia, 8 - marsze i biegi, 9 - skoki, 10 - ćwiczenia głowy, ćwiczenia z przyrządami

Wskazówki metodyczne ćwiczeń Linga:
stopniowanie wysiłku,dobór ćwiczeń gwarantujący harmonijny rozwój,
różnorodność grup ćwiczących,
pokaz wykonywanych ćwiczeń,
stosowanie komend podczas ćwiczeń,
poprawianie źle wykonanych ćwiczeń,
tempo ćwiczeń: nóg-wolne, ramion-szybkie, tułowia - zawsze wolne,
zmienność ćwiczeń,
urozmaicenie ćwiczeń tańcem, śpiewem,
przy zeskoku uginać kolana,
współpomoc osobom słabym,
swobodne oddychanie podczas ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne ćwiczeń Linga:
ćwiczenia ramion - szybkie i zdecydowane
ćwiczenia nóg - wolne,
ćwiczenia głowy i tułowia - zawsze wolne

Daniel Schreber 1801-61
Schreber traktował człowieka „dwoiście” - ducha i ciała zatem zadaniem ćwiczeń jest rozwijanie i wykorzystywanie sił w obu kierunkach.
Brak ruchu i bezczynność dwoista powoduje przytępienie w funkcjonowaniu narządów i zaniki. Każda „siła żywotna” wzrasta jeśli jest ćwiczona.
Gimnastyka wynika z potrzeb życiowych.

Gimnastka lekarska i higieniczna-zdrowotna
autor książki Aertzliche Zimmer-Gymnastik
Wprowadził zasady leczniczych ćwiczeń gimnastycznych bez przyrządów i pomocy wykonywanych dla każdego

Gustav Zander 1835-1920
metoda mechanoterapii
zastosował dźwignie mechaniczne, stosował ćwiczenia czynne z dawkowanym oporem

Podział aparatów Zandera:
aparaty do ruchu aktywnego,
aparaty do ruchu pasywego,
aparaty do masażu,
aparaty ortopedyczno-korekcyjne
aparaty pomiarowe

Zasady mechanoterapii Zandera:
ćwiczenia z danej grupy wykonywać jedno po drugim z 5-min przerwą na końcu,
w pierwszych dniach ćwiczenia `lekkie”
bez przeciążeń i stresów,
stopniowanie obciążenia daje przyrost siły,
ćwiczenia kilka razy dziennie,
ścisłe wykonywanie zaleconych ćwiczeń

J Wagner 1860
autor książki Gimnastyka domowa
cz I. Ćwiczenia pokojowe z hantlami
Hantle u Greków halteres
hantle dla dzieci i kobiet 1 do 3 funtówPrzepisy ćwiczeń z hantlami Wagnera:
do ćwiczeń ubranie luźne,
ćwiczyć powoli, łagodnie, stopniowo,
dla pocz. mężczyzn hantle 10- 12 funtowe,
nie przeciążać mięśni,
po ciężkiej pracy umysłowej nie ćwiczyć bezpośrednio hantlami,
hantle stosować kilka godzin po jedzeniu,
wiosna i jesień są dobrymi okresami na ćwiczenia hantlami,
ograniczyć ćwiczenia hantlami w upały,
ćwiczyć hantlami obustronnie dwa x w tyg,

hantle dla mężczyzn 3 do 5 funtów
hantle dla siłaczy 50 do 100 funtów
1 funt - 0,46 kg

Ludwik Seeger 1878
kierownik Zakładu Gimnastyki Ortopedycznej w Wiedniu
autor książek „Gimnastyka pokojowa z okrągłą laską, hantlami i rzutkami”,
„Dietetyczna i lekarska gimnastyka”.

Ludwik Seeger zajmował się:
wartości gimnastyki,
zastosowanie laski okrągłej,
ćwiczeniami wolnymi z laską okrągłą, hantlami, na przyrządach, ćwiczenia na trapezie, kole, drabinkach, huśtawce, poręczach, równoważni, na pomoście, rusztowaniu gimnastycznym,

Seeger przedstawił zasady stosowania ćwiczeń dla:
dzieci w wieku 5 - 7 lat,
dziewcząt i chłopców w wieku 8-12 lat,
obu płci w wieku do 18 lat,
dorosłych mężczyzn do wieku sędziwego,
kobiet aż do wieku podeszłego.

Josef Schreiber 1844
twórca mechanicznych manipuacji:
masaż, pchnięcia, rąbania, oklepywania, szczypania, oklepywanie przyrządem Klemma.

Bernard Froom 1886
autor książki „Zimmer-Gymnastik”
berliński lekarz, lekarz uzdrowiska
w Norderney
książka zawiera ćwiczenia aktywne, oporowe zalecane w zapobieganiu
bocznym skrzywieniom kręgosłupa.

J. Grunfeld 1889
gimnastka pokojowa-domowa
ma zastosowanie w:
- utrzymaniu organizmu w zdrowiu i „czerstwości” do późnego wieku, wzmocnienia i ożywienia dotkniętych chorobami,
- higienie -ćwiczenia są potrzebne w każdym wieku do utrzymania ciała w świeżości i młodości, profilaktyka przed chorobami, dają poczE. Anderstei, B. Edler 1892
profesorowie wydali książkę „Haus Gymnastik fur Gesunde und Kranke”
Stosowali gimnastykę w:
zaparciach i hemoridach,
otyłości,
astmie,
anomaliach postawy- zgarbiona postawa, kręczu szyi, bocznym skrzywieniu kręgosłupa, obracaniu nóg do wewnątrz, przepuklinach w drgawkach.

ucie pewności siebie,
- leczeniu zapobieganie otyłości, pobudzaniu pracy serca, płuc, ukł. nerw.
w leczeniu skrzywień kręgosłupa, przywraca stan normalny

H. Hughes 1893
autor książki
`Lehrbuch der Atmungsgymnastik”
gimnastyka poprawiająca oddychanie,
od prawidłowego oddychania zależy skuteczność ćwiczeń gimnastycznych

Largiader 1894
rektor Wyższej Szkoły w Bazylei
autor patentu „wzmacniacz piersi i rąk”

E. Bilz 1900
założył w Dreźnie Zakład lecznictwa sposobami naturalnymi
autor ksiązki „Anatomia ciała ludzkiego, leczenie naturalne, pielęgnowanie zdrowia”
-gimnastyka lecząca,mięsienie, leczenie przyrodnicze

Rudolf Klapp 1873-1949
autor ćwiczeń niskich na kręgosłup
/na czworakach, czołganie/.

Założenia metody Klappa:
1. pozycje niskie ciała eliminują szkodliwe działanie sił ciężkości.
2. Na czworakach-klęk podparty, łatwiej oddziaływać na kręgosłup.
3. Pozycja na czworakach daje właściwą funkcję klatki piersiowej w skoliozie.
4. Łatwo dokonać korekcji szczytu wygięcia kręgosłupa.
5. Istnieje zależność stopnia nachylenia kręgosłupa w klęku a umiejscowieniem szczytu wygięcia kręgosłupa.

J. Thulin 1920
dyrektor Południowo-Szwedzkiego Instytutu Gimnastyki w Lund, autor książki „Atlas gimnastyczny-Podręcznik gimnastyki”

Kenny 1933
australijska pielęgniarka pracująca w Australii a od 1933 roku w Stanach Zjednoczonych w związku z epidemią choroby ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego /choroba Heinego-Medina-poliomyelitis/. Opracowała postępowanie terapeutyczne w tej chorobie:
1. Kocowanie
2. Ćwiczenia bierne

Oliva Smith 1943
fizjoterapeutka, przełożona Instytutu Szwedzkiego w Szpitalu St. Mary's
w Londynie
wprowadziła ćwiczenia w podwieszeniu w oparciu o ramę typu „bałkan” z leżanką do ćwiczeń z zastosowaniem
bloczków, linek i ciężarków,
pozycje drenażowe,
ćwiczenia w odciążeniu.

Zasady wykonywania ćwiczeń w podwieszeniu wg Smith:
1. Ćwiczenia wykonywać wolno, spokojnie. Stosować początkowo ruchy prowadzone.
2. Kontrola instruktora ruchów chorego.
3. Pomoc instruktora w wykonywaniu ćw.
4. Ruchy w pełnym zakresie na komendę.
5. Powtarzać ćwiczenia od 1-10 minut.
6. Wykonywać ćwiczenia w leżeniu tyłem, na boku w siadzie.
7.Podwieszki taśmowe nad stawem.
8. Dostęp do chorego z każdej strony.
9. Ruchy łączone od i przywodzenia np.

Berta i Karel Bobath 1944
Berta pracowała w Princess Louise Hospital w Londynie i tam zastosowała u chorego sparaliżowanego specyficzne metody relaksacji i rozluźnienia.
Spastyczność po wylewie i porażeniu mózgowym
jest stanem zmiennym
stworzyła specjalistyczny ośrodBerta i Karel Bobath 1951
-działalność człowieka jest odruchowa w kształtowaniu jedne odruchy ustępują drugim, usprawnianie polega na rozwijaniu odruchów fizjologicznych i hamowaniu odruchów patologicznych.
Zaburzenia motoryki ciała dziecka są spowodowane wadliwym działaniem OUN
Teoria integracyjnej roli mózgu-reakcje autonomiczne pozwalają na utrzymaniu dowolnej pozycji mimo sił grawitacji

-3 strefy wspomagania:
głowa, obręcz barkowa i miednica
-wczesne rozpoczęcie usprawniania przed 6 miesiącem życia.

ek rehabilitacji dzieci z porażeniem mózgowym -Centrum Lecznictwa Porażeń Mózgowych.

Stosowanie metody Bobath daje
- Sprawny OUN
- Prawidłowy mechanizm odruchu postawy
- Odpowiednie napięcie mięśniowe
należne wzorce motoryczne
- Poprawne unerwienie
- Prawidłowy rozwój dziecka

Metoda Kabata 1945-51 początki PNF proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie /proprioceptive neuromuscular facilitation/
-wzorce ruchów w płaszczyznach skośnych
ułatwianie ruchów przez rozciąganie i opór ,
ruch w pełnym zakresie, kontrolowany, z elementami rotacji, płynny, opór początkowo mały, większy i mniejszy,
ćwiczenia zaczynano od głowy, jej stabilizacja
a następnie tułów i kończyny,
głośne polecenia, komponowanie jedzenia, oddychania

Kabat - Kaiser 1946 - 1951
Stworzyli Instytut Kaisera w Kaliforni
do leczenia, rehabilitacji, reedukacji chorych:
z zaburzeniami ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego
w stanach pourazowych, przykurczach, bocznym skrzywieniu kręgosłupa.

Główne założenia metody Kabat-Kaiser
1. Stosuje się ruchy globalne, zgodne z pracą mięśni z elementami rotacji w płaszczyznach skośnych.
2. Stopniowo narastający opór ręczny terapeuty z wykonywaniem ruchów skompl
3. Wykorzystanie synergizmów mięśniowych w celu pobudzenia słabszych grup mięśniowych.

Proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie jest zgodne z zasadą Scheringtona
Zasada Scheringtona funkcjonowania układu nerwowego:
-wyładowanie następcze - pobudzenie jednostek motorycznych trwa dłużej niż działający impuls pobudzający,
-sumacja czasowa- wiele bodżców podprogowych sumuje się dając impuls progowy,
-sumacja przestrzenna- bodżce podprogowe z różnych kierunków dają odpowiedź progową,
-promieniowanie pobudzenia- zwiększanie siły odpowiedzi na bodźce aferentne - odruchowe pobudzenie lub hamowanie
-kolejne wzbudzanie- wzrastające pobudzenie agonistów występuje po stymulacji antagonistów,
-unerwienie przeciwstawne-reciprokalne- skurcz m. agonistów hamuje m. antagonistyczne.

Schemat ruchu /7 schematów/
zespół ruchów wykonywanych z pozycji wyjściowej -np. z przywiedzenia do
odwiedzenia i odwiedzenia do przywiedzenia.
-dwa schematy dla ćwiczeń kończyn górnych
-dwa schematy dla ćwiczeń kończyn dolnych
-jeden schemat dla głowy i szyi
-jeden schemat dla górnej części tułowia ćwiczony wspólnie z kończynami górnymi
-jeden schemat dla dolnej części tułowia ćwiczony wspólnie z kończynami dolnymi

Wzorzec ruchu
rodzaj i sposób wykonywanego ruchu w danym schemacie ze względu na pozycję stawu pośredniego. Ruch kończyny może być wykonywany z:
wyprostowanym stawem pośrednim
od wyprostu do zgięcia w stawie pośrednim
od zgięcia do wyprostu w stawie pośrednim

De Lorm i Al. Watkins 1948
Metody treningu siłowego z progresywnie wzrastającym opoprem.
Początkowo ustalili program ćwiczeń oporowych obejmujący 70-100 powtórzeń, po 10 powtórzeń w 7-10 setach po każdym wymagany był odpoczynek i wzrost obciążenia.
W 1948 roku nowa wersja obejmowała 30 powtórzeń w trzech setach z obciążeniem: ½ siły maksymalnej,
¾ siły maksymalnej,
i obciążenie maksymalne

Andreas Peto 1948-1949
dyrektor Międzynarodowego Instytutu Peto w Budapeszcie metoda usprawniania dzieci z mózgowym porażeniem -nauczanie kierowane jako przygotowanie do samodzielnego życia. Łączy usprawnianie lecznicze, terapię psychopedagogiczną i adaptację społeczną. Przez pierwsze trzy lata usprawniają rodzice a przez następne 2-3 lata pobyt w Instytucie. Warunek -kontakt z dzieckiem

Metoda Peto:
Realizacja programu zależy od:
1. Osoby prowadzącej
2. Pracy w grupie.
3. Przestrzenności i wyposażenia.
4. Rytmicznego celowego kierowania.
5. Długofalowego programu z ustalonym planemMetoda Peto:
1. osoba prowadząca - po studiach -równocześnie pielęgniarka, kinezyterapeutka, pedagog, logopeda.

2-3. Przydział grup - rodzaj schorzeń, stopień ciężkości uszkodzenia mózgu, wieku. Grupa liczy 12-22 osoby.
Jedną grupę prowadzi zespół 5-6 terapeutów, w tym 2-3 osoby uczące się.
Każda grupa żyje w jednym pomieszczeniu- sypialnia, sala gimnastyczna, sala do nauki.
Każde dziecko ma łóżko-stół, matę, krzesło z oparciem, drabinkę.Meble szczebelkowe.

Metoda Peto:
4. Rytmiczne celowe kierowanie:
wyliczanie opis ruchu i powtarzanie
wyliczanie: 1,2,3,4,5,6,7
powtarzanie - powtarzanie opisu ruchu
i dziecko liczy 1,2,3,4,5,6,7 .
Osoba prowadząca nie dotyka dzieci, pokazuje dane ćwiczenie i wylicza a następnie dzieci wykonują ćwiczenie i liczą na tempa, też w rytm muzyki.
5. Program zajęć całodzienny.

Metoda Zinovieffa 1951
Trening siłowy będący odwróceniem metody De Lorme'a.
100 powtórzeń w 10 setach 5 x w tygodniu, każdy set o 1 funt mniejod 100 funtów do 91.

Margaret Rood 1952
Usprawnianie dzieci z porażeniem mózgowym. Istota metody polega na pobudzaniu antagonistów i rozluźnianiu agonistów poprzez mechaniczne drażnienie: pędzlowanie, pocieranie lodem, dotykanie, pocieranie, klepanie, wibrowanie.

Gardner Murphy 1952
metoda biofeedback powstała w USA i polega na dostarczaniu człowiekowi informacji o biologicznym stanie organizmu za pomocą urządzeń technicznych: termometr, dynamometr, urządzenia elektrofizjologiczne, np. pracy serca, oporność skóry, fale EEG, napięcie mięśniowe w postaci sygnału i poddanie tych reakcji woli człowieka a więc dokonanie zmiany funkcji. - trening biologicznego sprzężenia zwrotnego.

Gardner Murphy 1952 metoda biofeedback
Rodzaje biofeedbacku:
wzrokowy,
słuchowy,
termalny,
siłowy
elekktromiograficzny
elektrokardiograficzny
elektroencefalograficzny
elektrokinezjologiczny.
Ćwiczenia 5x w tygodniu czas od 10 do 30-45 minut

Metoda Hettingera i Mullera 1953
Zastosowanie ćwiczeń izometrycznych
z obciążeniem 1/3 do 2/3 siły maksymalnej w treningu maksymalnej siły mięśniowej.

1. Skurcz mięśnia powinien być wykonany
1x dziennie.
2. Skurcz mięśnia wykonany mniej niż 7x
w tygodniu nie daje efektów.
3. Skurcz mięśnia wykonany częściej niż
1x dziennie nie daje efektów.
4. Przerost mięśnia wiąże się z rozwojem siły.
5. Wynik treningu zależy od jego czasu
trwania

Metoda Mac Queena 1953
Metoda treningu siłowego:
rozwija głównie siłę mięśni
rozwija przerost mięśni.

Aby uzyskać maksymalną siłę mięśni należy:
-obciążenie nieco mniejsze od maksymalnego,
- obciążenie wzrasta z seta na set,
liczba powtórzeń wzrasta wraz
z obciążeniem

Metoda Mac Queena 1953
Aby uzyskać maksymalny rozwój mięśni należy:
- obciążenie maksymalne,
-ilość setów 3-4
-ilość powtórzeń w secie 8-10,
-ćwiczenia codziennie

Metoda Mac Queena 1953
Wersja ostateczna metody:
- Trening 3 x w tygodniu przez miesiąc,
- Cztery sety z obciążeniem maksymalnym,
- W każdym secie 10 powtórzeń.

Metoda Faya 1954
Usprawnianie dzieci z porażeniem mózgowym etapowe wykorzystując prymitywne wzorce ruchowe.
Kluczem do leczenia usprawniającego jest poziom psychomotoryczny rozwoju dziecka.
1. homologiczny wzorzec poruszania się.
żaba
2. homolateralny wzorzec poruszania się
salamandra,
3. heterolateralny wzorzec poruszania się
gady.

Metoda Phelpsa 1956
Usprawnianie dzieci z porażeniem mózgowym oparte na edukacji mięśniowej wychodząc z założenia że dzieci opanowują proste czynności /jedzenie, picie, ubieranie się stanie, chodzenie/ automatycznie niezależnie od ich rozwoju psychicznego.
Istotą jest rozluźnienie po 4-5 sekundowym napinaniu mięśni.
Do leczenia stosuje: masaż, ćwiczenia bierne, ćwiczenia czynne prowadzone, ruchy automatyczne, naprzemienne, zręcznościowe, gry i zabawy, meble.

Metoda Phelpsa 1956
Meble - pomoce techniczne:
szczebelkowe urządzenia do usprawniania:
1. Pomoce w siadzie i staniu:
stoły pionizacyjne i krzesła z blatami.
2. Pomoce ułatwiające czynności samoobsługi: grube trzonki, przybory do pisania.
3. Urządzenia do nauki chodzenia-barierki, narty, kijki.
4. Zabawki -układanki

Metoda Phelpsa 1956
W rehabilitacji stosował:
masaż, ćwiczenia bierne, czynne prowadzone, czynne właściwe, oporowe, ruchy automatyczne, kombinowane, naprzemienne, spokój , czynności manualne, zabawa - indywidualnie do potrzeb.
Stosował urządzenia do ćwiczeń:

Metoda Liberson, Asa i innych
met. krótkich ćwiczeń izometrycznych
w treningu siłowym:
1. Opór submaksymalny -90% maks. siły.
2. Czas trwania 5 sekund.
3. Czas odpoczynku między powtórzeniami 5-10 sek.
4. Ilość powtórzeń dziennie: 1 set=10 powtórzeń, ilość wzrasta do 3 setów.
5. 5 dni treningu w tygodniu

Metoda Rochera 1958
Metoda ćwiczeń czynnych w odciążeniu - podwieszeniu, ćwiczeń czynnych w odciążeniu z oporem oraz czynnych z oporem w systemie bloczkowo-ciężarkowym w kabinie do ćwiczeń UGUL
UGUL: 210 x 210 x 200cm,
siatka o wymiarach 10 x 10 cm
kozetka- stół
system bloczków, linek i podwieszek

Metoda Rochera 1958
Zasady mechaniczne:
1. Odcinek kończyny ćwiczonej umieszczony w płaszczyźnie poziomej, równolegle do podłoża.
2.Podwieszenie zaczepione dokładnie nad osią stawu, w którym ma się odbywać ruch.
3. Ruch kończyny w płaszczyźnie poziomej odbywa się po łuku koła

Metoda Rochera 1958
zasady fizjologiczne:
1. Każdy segment ruchowy oddzielnie podwieszony.
2. Wszystkie podwieszenia w rzucie stawu.
3. Podwieszki odpowiednio szerokie.
4. Nieskrępowane ruchy końcxzyn.
5. Ułożenie ciała w rozluźnieniu.
6. Ruch w stawie we wszystkich płaszczyznach.
7. Kontrola wykonywanego ruchu

Metoda Domana Delcato 1960
Metoda fizjoterapeutyczna w usprawnianiu dzieci z porażeniem mózgowym opracowana w Instytucie Osiągnięć Ludzkich Możliwości.
Podstawą prawidłowego rozwoju dziecka jest zachowany, funkcjonujący łuk odruchowy: analizator, drogi aferentne, ośrodek scalania oraz drogi eferentne.

Czterostopniowy program:
Program pierwszy - szkolenie w domu
Program drugi- co robić z dzieckiem z uszkodzeniem mózgu
Program trzeci - program konsultacyjny
Program czwarty - program intensywnego leczenia

Program pierwszy- szkolenie rodziców w oparciu o książki i zastosowanie wiadomości do usprawniania w domu. Gdy są efekty można liczyć na pomoc Instytutu.

Program drugi - pięciodniowy intensywny kurs dla rodziców - wykłady, pokazy, zajęcia praktyczne.
Rodzice po powrocie do domu realizują usprawnianie w ciągu 10-12 godzin dziennie.

Program trzeci - konsultacyjny -rodzice wraz z dzieckiem przyjeżdżają do Instytutu na 2 dni co 3 miesiące a później rok celem zbadania i ustalenia dalszego postępowania. Rodzic zdaje egzamin dostając „certyfikat znajomości rozwoju człowieka na wstępnym poziomie”.
Czytają „Encyklopedyczne założenia rozwoju dziecka”.

Program czwarty - intensywne leczenie
6 dni pracy przez dwa lata.
1. Badanie dziecka z określeniem profilu rozwoju z lokalizacją uszkodzeń mózgu.
2. 16 godz wykładów na temat rozwoju dziecka.
3. Przydzielenie dziecku rzecznika w celu kompleksowej opieki.

Metoda Domana Delcato
-najpierw test rozwoju a następnie etapowe usprawnianie
-zespół 3-5 osób wykonuje określony bodziec powtarzany 30-50x dziennie ruch, np. pełzanie -bezbłędność prowadzenia ruchu,
-równoprawne kształtowanie rozwoju ciała, mowy, zręczności ręki
możliwości wizualnych, słuchowych, dotykowych.

Metoda Domana Delcato
-wzrok -błyski, kolorowe, kształty, wielkie litery, cyfry dalej czytanie,
-słuch bodźce dźwiękowe,
dotyk - ukłucia, szczotkowania
-węch ostre zapachy.
-maska z CO2 przez 30-60sek /paterningi/,
spanie w pozycji homolateralnej przyzwyczajenie do pełzania,

Leczenie manualne 1961 Stoddard
Leczenie manualne znane było dawno - chodzenie boso po kręgosłupie przez dzieci.
Hipokrates zaliczał „rachioterapię”
do metod leczenia.
Stillow ur 1828 bóle głowy leczył trakcjami i wyciągiem.
Palmer kupiec i handlarz uczeń Stillowa założył w 1911 roku w USA szkołę chiropraktyczną -1 rok szkolenia za 500$.
W XX wieku w Europie Naegeli leczył bóle szyi i głowy opracowując wiele chwytów.
Pionierem w chiropraktyce był Mennel.
Cyriax w 1950 r wydał książkę „Textbook of Orthopaedic Medicine”.
Twórcą nowoczesnej techniki manualnej był Stoddard, który w 1960 roku wydał książkę „Manual of Osteopathic Technique”.
W 1984 Lewit wydał w Polsce książkę „Leczenie manualne zaburzeń czynnościowych narządu ruchu”.

Hipoterapia 1964
Jazda konna uznawana była już przez Hipokratesa. W dziele Markurialisa z 1569r „De arte gymnastica” zawarta była myśl Galena -jazda konna jest ważna w ćwiczeniach gimnastycznych, ponieważ ćwiczy ciało i zmysły.

W Anglii w 1964 roku powstało towarzystwo „The Riding for the Disabled Association”.
W Polsce w 1985 r w Swoszowicach prof.. Grochmal wprowadił jazdę konną.
W 1992 roku powstało Polskie Towarzystwo Hipoterapeutyczne.

Formy hipoterapii
1. Hipoterapia bierna -działanie lecznicze powodowane jest ruchem konia idącego i temperaturą ciała konia.
2. Hipoterapia czynna- pacjent wykonuje ruchu na koniu stojącym i idącym.
3. Terapeutyczna jazda konna -doskonalenia umiejętności jeździeckich pod katem wskazań zdrowotnych.
4. Sport jeździecki dla osób niepełnosprawnych.

Zastosowanie hipoterapii:
-w kompleksowej rehabilitacji dzieci z mpd,
-u dzieci z dystrofiami mięśniowymi,
- u dzieci autystycznych,
-w stwardnieniu rozsianym,
- w niedowładach,
-u osób z wadami postawy,
-po amputacjach kończyn,
-u osób z niedorozwojem psychicznym.

Metoda Vojty 1964
Metoda fizjoterapeutyczna w usprawnianiu dzieci z porażeniem mózgowym, u dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową.
M. Vojty stymuluje rozwój psychomotoryczny i sprzyja prawidłowym wzorcom ruchowym likwiduje patologiczne synergizmy.
Istotą jest torowanie w oun powstałe w wyniku przestrzennego i czasowego sumowania bodźców powstających w strefach wyzwalania i odpowiedniego oporu.
Wyzwalanie odruchu polega na stosowaniu ucisku w jednym lub kilku miejscach.

Metoda Vojty
strefy wyzwalania:
1-potylica w okolicy kresy karkowej -ucisk wyzwala obrót głowy
2-środek policzka lub kąt żuchwy- obrót głowy, ruch języka, gałek ocznych
3-okolica nadkłykcia przyśr. kości ramiennej - prostowanie k. górnej do tyłu
4-przyśr pow. nasady dalszej kości promieniowej-
zgięcie i wysuwanie k. do przodu
5-kłykieć przyśr. kości udowej - zginanie kończyny dolnej
6- zewn. powierzchnia guza piętowego- prostowanie kończyny dolnej
7-klatka piersiowa w linii sutkowej 2 palce poniżej sutka - obrót tułowia
Ucisk pojedynczy stymuluje a jednocześnie kilka potęguje efekt pełzanie

Metoda Vojty
-metoda od pierwszych dni życia u niemowląt „ryzyka”
-metoda oparta na wykonaniu w pierwszej kolejności poprawnego odruchu pełzania głowa zawsze zwraca się na boki , ćwiczenia pełzania osiąga się dzięki stymulacji uciskowej określonych punktów na ciele dziecka w pozycji wyjściowej-strefy wyzwalania:

Metoda NTD Bobath 1966
Terapia neurorozwojowa oun
Jest skuteczna w leczeniu dpm,
w zaburzeniach czuciowo-ruchowych uszkodzeń mózgu i polega na prawidłowych ruchach i kontroli postawy.

Metoda NTD Bobath
-działalność człowieka jest odruchowa w kształtowaniu jedne odruchy ustępują drugim, usprawnianie polega na rozwijaniu odruchów fizjologicznych i hamowaniu odruchów patologicznych.
Zaburzenia motoryki ciała dziecka są spowodowane wadliwym działaniem OUN

-3 strefy wspomagania:
głowa,
obręcz barkowa
i miednica
-wczesne rozpoczęcie usprawniania przed 6 miesiącem życia.

Metoda NTD Bobath
Podstawy koncepcji:
1. Uszkodzenie mózgu prowadzi do nieprawidłowych ruchów. Częste, intensywne oddziaływanie na oun hamuje nieprawidłowe ruchy i wyzwala bardziej prawidłowe.
2. Celem jest poprawa ogólnego funkcjonowania dziecka dzięki rozwojowi potencjału poznawczego
i reakcjom czuciowym.
3. Działanie NTD ma zastosowanie bez względu na wiek i poziom inteligencji.

Metoda NTD Bobath
Podstawowe zasady:
1. Daje większe efekty gdy jest wcześnie zastosowana.
2. Ćwiczymy całe ciało.
3. Terapia opiera się o automatyczny aktywny ruch.
4. Poprzez doświadczenia ruchowe wywołujemy zmiany w oun.
5. Terapeuta analizuje każdy element ruchu
6. Kontrola wykonanego ruchu jest ważniejsza od szybkości wykonania.
7. Wielokrotne powtarzanie ruchu.
8. Mamy dać szansę dziecku na samodzielność w poruszaniu się.

Metoda NTD Bobath
Pierwszym zadaniem jest normalizacja napięcia mięśniowego wygórowanego lub osłabionego.

Metoda NTD Bobath
Techniki hamowania -zmniejszenia napięcia:
1. Zastosowanie ruchów rotacyjnych tułowia.
2. Zastosowanie przedłużonej stopniowej trakcji stawów.
3. Przedłużony docisk stawów wyprostowanych.
4. Przedłużone zwiększenie ruchów stawów.
5. Przesunięcia środka ciężkości w siadzie na piłce.
6. Wstrząsanie szybkie o małej amplitudzie.
7. Wibracje
8. Ucisk dośrodkowy

Metoda NTD Bobath
Techniki zwiększania napięcia mięśniowego
1. Zbliżanie powierzchni stawowych na wyprostowanych stawach.
2. Stukanie zamiatające kilka razy wzdłuż włókien mięśni.
3. Oporowanie przeciwko grawitacji lub pchnięcie.
4. Ucisk szybki przerywany w kierunku dośrodkowym.

Metoda ćwiczeń oporowych w systemie bloczkowo-ciężarkowym 1967
wprowadzona w Oddziale Usprawniania w Sanatorium Rehabilitacyjno-Ortopedycznym dla Dzieci w Świebodzinie

Metoda ćwiczeń izokinetycznych 1969
Ćwiczenia podczas których obciążony mięsień działa z określoną stałą szybkością a opór jest proporcjonalny do maksymalnej siły mięśnia w każdym punkcie ruchu.

Model rehabilitacji kardiologicznej A i B 1971 wg Rudnicki i Askanas.
Model szpitalnej rehabilitacji fizycznej po świeżym zawale serca.

-rehabilitacja wewnątrzszpitalna 3-6 tyg.
-rehabilitacja poszpitalna
domowa - 2 tygodnie
sanatoryjna - 4 tygodnie ambulatoryjna - kilka miesięcy

Model rehabilitacji kardiologicznej A i B

Model A - pobyt w szpitalu ok. 21 dni
Model B - pobyt w szpitalu ok. 35-42 dni

Model zmodyfikowany
rehabilitacji kardiologicznej
po świeżo przebytym zawale serca 1989
wg Kucha i Rudnickiego A, A1, B, B1

Model rehabilitacji kardiologicznej A
Kwalifikują się chorzy z niestabilną dusznicą bolesną, występującą jako pierwszy objaw choroby niedokrwiennej serca. Nie stwierdza się cech elektrokardiograficznych ani enzymatycznych martwicy.

Model rehabilitacji kardiologicznej A1
Kwalifikują się chorzy
z niepełnościennym
i nie powikłanym zawałem serca.

Model rehabilitacji kardiologicznej B
Do modelu B kwalifikują się chorzy z pełnościennym zawałem serca,
z umiarkowanymi powikłaniami I/II okresem niewydolności wg NYHA i/lub przemijającymi zaburzeniami rytmu i przewodzenia w okresie wczesnym zawału

Model rehabilitacji kardiologicznej B1
Do modelu B1 kwalifikują się chorzy z pełnościennym zawałem serca,
z uporczywymi powikłaniami: migotanie przedsionków, częstoskurcze, pobudzenia komorowe, zatrzymania krążenia, blok całkowity, niewydolność krążenia II/III wg NYHA.

Metoda Vlach i wsp.1972
Metoda stosowana w rehabilitacji niemowląt i małych dzieci w uszkodzeniach głównie obwodowego neuronu ruchowego, np. okołoporodowe uszkodzenie splotu ramiennego, z opóźnieniem psychoruchowym.

Metoda Vlach i wsp.1972
-drażnienie stref skóry wyzwala skurcz mięśni lub grup mięśniowych,
-bodźcem drażniącym wg autora jest rytmiczne 2-3 x/sek dotykanie skóry drewnianą pałeczką,
-siła drażnienie mniejsza niż bodźce bólowe.
wyższość ruchów czynnych nad biernym,
rozwijanie stereotypów masowych a następnie ruchów selektywnych,
eksteroceptywne uwarunkowania wyprzedzają naturalne proprioceptywne.

Drenaż ułożeniowy
w rehabilitacji oddechowej 1975
Pozycje ułożeniowe służą zmniejszeniu napięcia mięśni oddechowych. Leczenie ułożeniowe stosuje się kilka x dziennie po 15-60 minut. U młodszych chorych możemy stosować ułożenie tułowia do kąta 65-70 stopni przez 10-15 minut. Wspomaga się masażem wibracyjnym, oklepywaniem, lub sprężynowaniem klatki piersiowej.

Drenaż ułożeniowy
w rehabilitacji oddechowej 1975
Samo ułożenie stanowi zabieg rehab.
-ułożenie na plecach -oddychanie przeponowe, a zgięcie kolan rozluźnia mm. brzucha i zwiększa wdech,
ułożenie na boku- sprzyja wentylacji płuca górnego, zapobiega zrostom,
-pozycja półsiedząca- korzystna w rozedmie, astmie, zwiększonej wydzielinie.

Metoda Majocha 1976 STOCER
stosowana w leczeniu skolioz przed i po operacji z uwzględnieniem opatrunków gipsowych, gorsetów.
Ćwiczenia mają wyrobić odruch prawidłowej postawy, wzmocnić mięśnie.
Zasady ćwiczeń:
1. pozycja wyjściowa ułatwia korekcję kręgosłupa: leżenie, klęk podparty, zwisy.
2. Korekcja czynna lub bierna jest maksymalna.
3. Trening oporowy w odpowiednich pozycjach oparty na ćwiczeniach izometrycznych.
4. wysiłki ogólne są podstawą dla treningu indywidualnego /pływanie stylem klasycznym na grzbiecie i brzuchu, narciarstwo.

Metoda Majocha 1976 STOCER
Program zależny od stopnia skrzywienia:
I stopień - tylko ćwiczenia,
II stopień - gorset ortopedyczny, ćwiczenia synergizmów mięśniowych z dużymi oporami,
III i IV stopień - dwa okresy
przed operacją -wyciągi odwrotne, ćwiczenia oddechowe, ogólnokondycyjne, redresje mięśni przykurczonych, wzmacnianie mm prostowników grzbietu
po operacji - ćwiczenia indywidualne, izometryczne, oddechowe, bez zwisów i podporów.

Metoda PNF w systemie bloczkowo-ciężarkowym 1980
1. Stosuje się ruchy globalne, zgodne z pracą mięśni z elementami rotacji w płaszczyznach skośnych.
2. Stopniowo narastający opór ręczny terapeuty z wykonywaniem ruchów skomplikowanych
3. Wykorzystanie synergizmów mięśniowych w celu pobudzenia słabszych grup mięśniowych.
Wzorce ruchowe wykonuje się w UGUL lub kolumnie do ćwiczeń oporowych

Metoda CMP Saltera 1984 /continuous passive motion/
jako przeciwdziałanie unieruchomieniu po urazie, operacji z wykorzystaniem szyn z silnikami i regulacją zakresu, częstości.
-poprawa przemiany materii,
-zapobiega zesztywnieniu stawu,
-poprawa odbudowy chrząstki stawowej,
-przyśpiesza gojenie
-przyśpiesza wchłanianie krwiaków,
-zapobiega zakrzepicy i zatorom.

Metoda McKenzie 1980
w profilaktyce i leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa.
-zespół postawy- związany z przeciążeniem w niezmienionych tkankach,
zespół dysfunkcji- związany z przeciążeniem w tkankach patologicznych: zrosty, blizny, przykurcze, zwłóknienia,
zespół zaburzeń stosunków- zaburzenie wzajemnych stosunków, przemieszczenie.

Metoda McKenzie 1980
badanie - test powtarzalnymi ruchami w różnych płaszczyznach i kierunkach w pełnym zakresie z określeniem pojawienia się bólu, nasilenia w pozycji stojącej i leżącej.
W zespole postawy w czasie ruchu nie pojawiają się bóle, występują w pozycji statycznej w czasie 30 minut.
W pozostałych zespołach znaleziony ruch wywołujący ból jest wielokrotnie powtarzany z efektem centralizacji i ustąpienia bólu.

Metoda Scherborne 1983
metoda ruchu rozwijającego u dzieci i dorosłych
z wykorzystaniem dotyku, ruchu, z relacjami emocjonalnymi rozszerzenia świadomości samego siebie i pogłębienia kontaktu z innymi
- ćwiczenia ruchowe mają podstawowe znaczenie dla rozwoju szczególnie dzieci z zaburzeniami mpd mających trudności w kontaktach
z własnym ciałem i innymi ludźmi,
- intensywność i ciągłość doświadczeń ruchowych jest ważniejsza dla dzieci upośledzonych.
Dziecku należy pomóc skoncentrować się na własnych doświadczeniach ruchowych tak aby stało się świadome, co dzieje się z jego ciałem.

Dzięki ćwiczeniom serce wtłacza więcej krwi do mózgu powodując lepsze jego utlenowanie

”Intensywny ruch skłania komórki nerwowe do tworzenia gęstych sieci połączeń nerwowych, dzięki którym mózg pracuje skuteczniej i szybciej”

Small S., Gage' F. Proceedings of the National Academy of Sciences. 2007,3
efekt powstaje w ciągu kilku tygodni

Praca mięśni wyzwala do krwi białko IGF-1, które w mózgu wzmaga produkcję neuroprzekaźników, a w tym mózgowego czynnika wzrostu nerwów - BDNF
powodującego neurogenezę wśród komórek macierzystych,
np. w hipokampie
Ratey J.: Spark: The Revolutionary New Science of Exercise and the Brain.2007.
superodżywka dla mózgu poprawiająca myślenie

Praca mięśni uwalnia do krwi białko IGF-1, które w mózgu wzmaga produkcję neuroprzekaźników, a w tym mózgowego czynnika wzrostu nerwów - BDNF
powodującego neurogenezę wśród komórek macierzystych,
np. w płatach czołowych
Kramer A. psycholog Uniwersytetu w Illinois
płaty czołowe powiększają się

Metoda Scherborne 1983
Ćwiczenia w formie zabawy,
radośnie wykonuje się w każdych warunkach z partnerem:
- terapeuta, matka, ojciec, rodzeństwo
w pozycjach niskich.
Ćwiczący są w dresach, boso na podłodze.

Metoda Scherborne 1983
Zestawy ćwiczeń:
1. Nauka nawiązywania kontaktu emocjonalnego i koncentracji wzroku.
2. Rozwijanie poczucia bezpieczeństwa
i zaufania,
3. Nauka współdziałania i partnerstwa.
4. Ćwiczenia w schemacie ciała i orientacji
w przestrzeni.
5. Nauka opanowania lęku i emocji.
6. Rozwijanie siły i sprawności fizycznej.
7. Nauka rozluźniania.
8. Rozwijanie samodzielności ruchu w zabawie.
9. Rozwijanie wyobraźni i naśladownictwa.

Metoda Scherborne 1983
1. Nauka nawiązywania kontaktu emocjonalnego i koncentracji wzroku:
- siad płaski przodem do siebie, trzymanie za ręce, wzrok skierowany na twarzy partnera, uśmiechanie się, dotyk głaskanie głowy, rąk nóg, tułowia,
-siad dziecka tyłem plecami do partnera, partner obejmuje dziecko, kołysze na boki, w przód, tył łagodnie i energicznie- dziecko podpiera się rączkami.

2. Rozwijanie poczucia bezpieczeństwa i zaufania:
partner leży na plecach, dziecko leży na nim przytuliwszy się, przemieszczanie się do przodu i tyłu.

3. Nauka współdziałania i partnerstwa:
leżenie na plecach naprzeciw siebie, stopy dotykają stóp /kończyny zgięte w stawach biodrowych i kolanowych/, naprzemienne przepychanie się stopami i wspólny rowerek,
siad plecami do siebie i przepychanie się

4. Ćwiczenia w schemacie ciała
i orientacji w przestrzeni:
siad płaski rozkroczny, naprzeciw siebie wskazywanie u partnera i u siebie głównych części ciała po jednej i drugiej stronie ciała, wsłuchiwanie się dziecka w pracę serca.

5. nauka opanowania lęku i emocji:
dziecko leży na brzuchu, kkg i kkd wyprostowane, partner przechodzi nad kończynami zawadzając stopami, przeskakuje nad dzieckiem,
dziecko leży na plecach, partner ujmuje je za ręce i nogi i huśta, kołysze na boki, w górę i w dół

6. rozwijanie siły i sprawności fizycznej
terapeuta leży na plecach, dziecko chwyta za kończyny i stara się obrócić leżącego na brzuch,terapeuta w klęku podpartym, dziecko popycha klęczącego aby go przewrócić

7. nauka rozluźnianiadziecko leży na plecach, brzuchu, bokach, kkg i kkd wyprostowane lekko odwiedzione, ręce rozluźnione,
stopy odchylone na boki,
terapeuta podnosi kończyny a one opadają, może być cicha muzyka.

Metoda Scherborne
8. rozwijanie samodzielności ruchu w zabawie
terapeuta w klęku podpartym a dziecko wdrapuje się na powstały most , zsuwa się z niego podpierając się rękami i nogami,dziecko pełza pod mostem

9. rozwijanie wyobraźni i naśladownictwa
dmuchanie na wiatraczek a potem wyobrażony, dmuchanie na unoszący puszek,
naśladowanie dźwięku zwierząt i ptaków,opowiadanie gestem i ruchem epizodów
z życia codziennego, czynności samoobsługi

Metoda Karskiego lata 90
skłony w staniu
skłony w siadzie

Metoda Talara 2002

Strategia neurorehabilitacji :
1. Praca układu nerwowo-mięśniowego jako systemu całościowego, który uległ dezorganizacji w następstwie urazu i przebywania w długotrwałej śpiączce; celem rehabilitacji jest zatem przywracanie ładu i porządku w tym systemie.
2. Polimodalna stymulacja, czyli innymi słowy jednoczesna stymulacja układu nerwowego wszystkimi możliwymi kanałami.
3. Wczesna, intensywna i ukierunkowana interwencja terapeutyczna z udziałem całego zespołu rehabilitacyjnego,
w skład którego wchodzą nie tylko lekarze, fizjoterapeuci
i pielęgniarki, lecz również neuropsycholodzy, neurolingwiści, neurologopedzi, neuropsychiatrzy i wielu innych specjalistów zajmujących się szeroko rozumianymi problemami neurobehawioralnymi, które występują u pacjentów po urazach głowy, a także rodzina i opiekunowie często przebywający wiele godzin dziennie przy chorym.

FIZJOTERAPIA- PRZYRODOLECZNICTWO:

zastosowanie w lecznictwie naturalnych czynników fizycznych: elektryczności, światła, wody, powietrza, ruchu i innych bez podawania środków farmakologicznych.

Systematyka kinezyterapii wg A. Zembaty 1983
Kinezyterapia ogólna
Kinezyterapia miejscowa.

Kinezyterapia ogólna wg A. Zembaty 1983
1. Ćwiczenia ogólnousprawniające
/ogólnokondycyjne/.
2. Ćwiczenia gimnastyki porannej.
3. Ćwiczenia w wodzie.
4. Sport inwalidów.

Kinezyterapia miejscowa wg A. Zembaty 1983
1. Ćwiczenia bierne.
2. Ćwiczenia czynno-bierne.
3. Ćwiczenia samowspomagane.
4. Ćwiczenia czynne w odciążeniu.
5. Ćwiczenia czynne wolne.
6. Ćwiczenia czynne oporowe.
7. Ćwiczenia prowadzone.
8. Inne formy ćwiczeń i oddziaływań:
a. Ćwiczenia redresyjne.
B. Wyciągi redresyjne.
C. Ćwiczenia redresyjne.
D. Ćwiczenia synergistyczne.
D. Ćwiczenia oddechowe.
E. Ćwiczenia relaksacyjne
f. Czynnosci samoobsługi.
G. Pionizacje i nauka chodzenia.

Systematyka kinezyterapii wg A. Zembaty 1994
Kinezyterapia o działaniu miejscowym
Ćwiczenia:
1. Bierne.
2. Czynno-bierne.
3. Samowspomagane.
4. Samokontrolowane.
5. Czynne w odciążeniu.
6. Czynne wolne.
7. Czynne oporowe.
8. Prowadzone.
9. Inne formy działań:
a. Ćwiczenia redresyjne.
B. Wyciągi redresyjne.
C. Ćwiczenia synergistyczne.
D. Ćwiczenia oddechowe.
E. Ćwiczenia relaksacyjne
f. Ćwiczenia w czynnościach dnia codziennego.
G. Pionizacje i nauka chodzenia.
H. Inne rodzaje ćwiczeń

1

14

---