ZAKON RYCERSKI

DOMU NIEMIECKIEGO

NAJŚWIĘTSZEJ

MARII PANNY

1198 - 1525

+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +

1. 
   Henryk Walpot 1198 - 1209

19.02.1199: Papież Innocenty III zatwierdza zakon na wniosek biskupa Passau, Wolfgera.

Zakon krzyżacki składał się z braci-rycerzy i braci-kapłanów, którym służyli półbracia nieszlacheckiego pochodzenia. Statuty zakonu (śluby mnisze, reguła, prawa) były dodatkowo uzupełniane przez uchwały kapituły i zarządzenia "przynależnego do Rzeszy" wielkiego mistrza z siedzibą w Malborku (od 1309 r.). Wybierany przez kapitułę generalną, wielki mistrz rządził wraz z pięcioma dostojnikami: marszałkiem odpowiedzialnym za działalność militarną Zakonu, wielkim komturem kierującym administracją zakonną, szpitalnikiem, do którego należała opieka nad rannymi i chorymi, szatnym (odzież), podskarbim (finanse) oraz mistrzami krajowymi - pruskim i inflanckim. Komtur zarządzał okręgiem zakonnym - komturią. Posiadłości zakonu poza państwem w Prusach i Inflantach zorganizowane były w baliwaty, które podlegały mistrzowi niemieckiemu.

2. Otto von Kerpen 1209

3. Henryk „Bart“ 1209

4. Herman von Salza 1209 - 1239

-Papież Honoriusz III w 113 bullach zatwierdza wszystkie zwolnienia, prawa i przywileje dla krzyżaków.

1211: Cesarz Fryderyk II zezwala na przekazywanie krzyżakom lenn koronnych.

1215: Papież Innocenty III chrzci w Rzymie dwóch kunigasów pruskich, Surwabunę i Warpodę.

:Papież Innocenty III powołuje biskupstwo misyjne dla Prus i nadaje je zakonnikowi z wielkopolskiego Łekna, Niemcowi - Chrystianowi.

1216: Mnich Chrystian zostaje wyświęony na biskupa Prus.

: Prusowie Surwabundo i Warpoła nadają Chrystianowi ziemie - Lubawską

i Łężańską 1217: Najazd Prusów na nawróconych rodaków i ziemie Mazowsza.

1218/1219: Prusowie wyrzucają Chrystiana z biskupstwa 1220 : Wyprawa Prusów na Mazowsze zadaje klęskę Konradowi.

1221 :Wyprawa Prusów na Mazowsze.

20.04.1221: Papież ogłasza bullę zatwierdzającą krucjatę przeciwko Prusom.

1221 : Król Węgier Andrzej II osadza krzyżaków w Siedmiogrodzie, by bronili go przed pogańskimi

Kumanami.

1222: Fryderyk II zwalnia kandydatów do zakonu krzyżackiego od spłacania zaciągniętych wcześniej długów.

: Wyprawa książąt polskich na Prusów zorganizowana z inicjatywy Konrada Mazowieckiego przy

poparciu papieża z udziałem Leszka Białego (brat Konrada), Świętopełka gdańskiego i Henryka

Brodatego oraz krzyżowców niemieckich.

1223: Wyprawa na Prusów zorganizowana przez Henryka Brodatego, biskupa Chrystiana i książąt polskich.

1224: Cesarz Fryderyk Barbarossa wydaje w marcu manifest dotyczący pogańskich ludów nadbałtyckich

przyznający im prawo do życia pod warunkiem przejścia na chrześcijaństwo.

1224: Masakra Małopolan przez Prusów w Ziemi Chełmińskiej.

1225: Wyprawa książąt polskich na Prusów.

: Król Węgier Andrzej II wyrzuca z Siedmiogrodu Krzyżaków, którzy na darowanych im ziemiach

chcieli założyć własne państwo.

:Konrad Mazowiecki rozpoczyna pertraktacje w Płocku z Krzyżakami, których chce osadzić na ziemiach

graniczących z pogańskimi Prusami.

1226: Mazowiecki książę Konrad zaprasza krzyżaków na swoje ziemie w celu obrony przed pogańskimi

Prusami.

1226:Cesarz Fryderyk Barbarossa nadaje krzyżakom w marcu w Rimini w „Złotej Bulli” prawo podboju

Prus oraz ofiarowuje im na własność Ziemię Chełmińską (należącą do Konrada Mazowieckiego).

: Prusowie najeżdżają i niszczą opactwo w Oliwie

: Krzyżacy przejmują ziemie ofiarowane im przez Konrada Mazowieckiego

1228:Powstaje polski zakon rycerski - braci dobrzyńskich; Krzyżacy otrzymują Ziemię Dobrzyńską od Konrada

Mazowieckiego.

1228 - 1229: Krzyżacy popierają w Palestynie poczynania wyklętego cesarza Niemiec, Fryderyka II.

: Krzyżacy budują pod Akką zamek Montfort.

1229: Papież Grzegorz IX nakazuje bezskutecznie powrócić krzyżakom pod władzę zakonu joannitów.

1230: Na Kujawy przybywa pierwszy oddział krzyżacki.

: Krzyżacy rozpoczynają działania przeciwko Prusom nad dolną Wisłą (mistrz krajowy Herman

von Balk).

: Papież Grzegorz IX potwierdza nadania Konrada Mazowieckiego dla Krzyżaków.

: Papież Grzegorz potwierdza wszystkie nadania uczynione krzyżakom.

: Na Ziemię Dobrzyńską przybywa na czele rycerzy zakonnych komtur Herman von Balk.

1231: Krzyżacy wznoszą gród na terenie wsi Stary Toruń.

: Krzyżacy rozpoczynają rozmowy z Kawalerami Mieczowymi w Inflantach na temat zjednoczenia.

1232: Krzyżacy zakładają Chełmno.

1233: Henryk Brodaty pomaga krzyżakom w walkach w Pomezanii.

1233:Lokowany zostaje Kwidzyń.

28.12.1233: Wielki mistrz krzyżacki Herman von Salza i mistrz krajowy Herman von Balk lokują Kwidzyn,

Chełmno i Toruń na prawie magdeburskim.

1234: Biskup misyjny Chrystian dostaje się do niewoli pruskiej.

: Krzyżacy budują Kwidzyń.

:Papież nadaje krzyżakom Prusy w lenno.

:Margrabia brandenburski Burhard przywodzi posiłki wojskowe Krzyżakom.

: Konrad Mazowiecki z synem Kazimierzem oraz Henryk Brodaty, Władysław Odonic i Świętopełk

gdański przychodzą z pomocą Krzyżakom i biją Prusów nad rzeką Dzierzgonią.

1235: Bracia dobrzyńscy łączą się z Krzyżakami.

: Krucjata przeciwko Prusom z udziałem Henryka Brodatego.

1235: Bracia Dobrzyńscy łączą się z krzyżakami.

1236: Kawalerowie Mieczowi ponoszą klęskę podczas wyprawy na Litwę; pod Szawlami ginie mistrz

Volquin i 60 braci zakonnych.

1237:Inflancki Zakon Kawalerów Mieczowych łączy się z Krzyżakami po klęsce zadanej im przez

pod Szawlami; mistrzem krajowym w Inflantach zostaje Herman von Balk.

: Papież potwierdza relację legata Wilhelma z Modeny o niewolniczym

traktowaniu nawróconych na chrześcijaństwo Prusów w państwie krzyżackim.

: Krzyżacy lokują Elbląg w miejscu pruskiego Truso.

: Krzyżacy translokują Toruń.

1237: Konrad Mazowiecki osadza resztki zakonu Braci Dobrzyńskich (pod wodzą mistrza Brunona)

w Drohiczynie.

1237 - 1247: Wojna księcia gdańskiego Świętopełka z krzyżakami o Żuławy.

5. Konrad von Thueringen 1239 - 1240

1239: Lokowana zostaje Bałga.

1240: Opanowanie ruskiego Pskowa.

6. Gerard von Malberg (zrezygnował) 1241 - 1244

1241: Krzyżacy prowadzą w Palestynie wojnę z templariuszami.

1242: Pierwsze powstanie Prusów przeciwko krzyżakom.

: Kawalerowie Mieczowi ponoszą na jeziorze Pejpus klęskę zadaną prze księcia Nowogrodu Wielkiego,

Aleksandra Newskiego.

1243: Papiestwo uznaje Prusy za „własność Świętego Piotra”, dzieli je na trzy diecezje i nadaje krzyżakom.

1244: Gerard von Malberg przechodzi do zakonu templariuszy.

7. Henryk von Hohenlohe 1244 - 1249

1245: Papież Innocenty IV nakazuje Krzyżakom wytępienie pogan w Prusach oraz walkę z Świętopełkiem

gdańskim.

1248: Pokój między Krzyżakami i Świętopełkiem gdańskim, który zrzeka się na ich rzecz ziem na prawym

brzegu Wisły.

1248 - 1251: Krzyżacy przenoszą konwent braci ze Starego Torunia do nowolokowanego.

1249 - 1253; Wojna księcia gdańskiego Świętopełka z krzyżakami o Żuławy.

1245: Papież Innocenty IV poleca krzyżakom wytępienie pogan pruskich i pomagającego im księcia pomorskiego, Świętopełka

1246 - 1258: Mistrz pruski Dietrich von Gruenningen popiera antykrólów niemieckich.

1248: Pierwsze powstanie Prusów kończy się ich klęską.

8. Gunter von Wuellesleben 1250 - 1252

9. Poppo von Osterna (zrezygnował) 1252 - 1256

Wilhelm von Urenbach 1253 - ?

Rozbicie wewnętrzne owocujące istnieniem dwóch zwalczających się wielkich mistrzów.

1252-1255:Krzyżacy kończą podbój Prus.

1255: Wzniesienie Mamelburga-Kłajpedy.

1255:Król Czech Przemysł Ottokar II przybywa na pomoc Krzyżakom; powstaje Koenigsberg -Królewiec.

1255: Lokowany zostaje Koenigsberg / Królewiec.

10. Anno von Sangerhausen 1256 - 1273

1254 - 1265: Król Czech Przemysław Ottokar II wspomaga zbrojnie zakon walczący z Prusami.

1260 - 1274: Powstanie Prusów.

1263: Wódz Natangów Henryk Monte najeżdża Ziemię Dobrzyńską, wódz Jaćwingów Skomand, rozbija

pod Lubawą mistrza krajowego Helmericha i dociera pod Toruń.

: Jaćwing Skomand dociera w łupieżczym najeździe pod krzyżacki Toruń.

: Jaćwngowie docierają do Kwidzyna w Pomezanii.

1264: Krzyżacka lokacja zamku w Nowym Toruniu.

1265 - 1272: Książęta, margrabiowie, landgrafowie niemieccy wspomagają krzyżaków w walce z Prusami.

1265-1278: Na wezwanie papieża Klemensa IV przybywają na pomoc Krzyżakom książę brunszwicki

Albrecht I i landgraf Turynu Albrecht II.

1266: Krzyżakom przybywa z pomocą margrabia turyński Otto III i margrabia Miśni Dietrich II.

1271: Wódz Bartów, Dziwan - Niedźwiedź (Diwanus Klekin z rodu Monteminów) pustoszy krzyżacką

Ziemię Chełmińską.

1272: Ślązak Bartosz z Ząbkowic rozpoczyna na wprost pomorskiej twierdzy Zantyr/Santor

- sprzedanej przez Sambora, brata księcia Świętopełka- budowę stolicy Państwa Zakonnego - Malborka.

11. Hartman von Heldrungen 1273 - 1282

1274 : Powstanie Prusów przeciwko Krzyżakom kończy się klęską.

1282:Krzyżacy nabywają Ziemię Gniewską.

12. Burchard von Schwanden (zrezygnował) 1282 - 1290

1283: Koniec podboju Prus przez krzyżaków.

1283:Zakończenie podboju Jaćwingów przez Krzyżaków.

1290: Wielki mistrz przechodzi do zakonu templariuszów.

13. Konrad von Feuchtwangen 1291 - 1296

1291: Przeniesienie siedziby Zakonu z Akki do Wenecji.

14. Gotfryd von Hohenlohe 1297 - 1303

15. Zygfryd von Feuchtwangen 1303 - 1311

16. Karol von Trier 1303 - 1311

1303: Wielki mistrz zostaje wybrany przez kapitułę obradującą w Elblągu.

14.11.1308: Zajęcie Gdańska (tzw. „Rzeź gdańska”).

1309: Malbork staje się stolicą Państwa Zakonnego.

: Pomorze Gdańskie zostaje w granicach państwa krzyżackiego.

: W lutym krzyżacy zajmują Tczew.

1309: Synowie kasztelana Mikołaja z Ponic sprzedają krzyżakom za 250 grzywien Człuchów i okolicę.

1311: Krzyżacy na zjeździe w Brześciu Kujawskim proponują Polsce zwrot Nieszawy, Orłowa i Murzynowa

oraz wynagrodzenie w złocie i srebrze w zamian za zrzeczenie się Pomorza Gdańskiego.

10.02.1320:Rozpoczyna się w Inowrocławiu pod przewodnictwem abpa Janisława papieski proces przeciwko

Krzyżakom o zwrot Pomorza Gdańskiego Polsce.

1320: W kwietniu zapada wyrok w procesie przeciwko Krzyżakom nakazuje zwrot Pomorza Gdańskiego

Polsce oraz wypłacenie trzydziestu tysięcy grzywien odszkodowania.

: Książę płocki Wańko, a potem jego bracia Ziemowit i Trojden zawierają przymierze z Krzyżakami.

10.021321: Proces polsko-krzyżacki w Brześciu Kujawskim kończy się przyznaniem Polsce Pomorza

Gdańskiego i przyznaniem odszkodowań za krzyżackie najazdy (krzyżacy nie wykonują

postanowień wyroku).

17. Werner von Orseln 1324 - 1330

1327:Początek wojny z Krzyżakami.

:Polska traci na rzecz krzyżaków Kujawy i Ziemię Dobrzyńską.

18. Luder von Braunschweig 1331 - 1335

1331: Sojusz z Czechami przeciwko Polsce

: Atak na Kujawy i Ziemię Sieradzką

1331: Łokietek w 6 tysięcy rycerstwa uderza na Ziemię Chełmińską bijąc Krzyżaków.

: Krzyżacy zajmują ponownie Dobrzyń.

27.07.1331:Wincenty z Szamotuł naprowadza Krzyżaków na Pyzdry, gdzie przebywa królewicz

Kazimierz, który uchodzi.

1331:We wrześniu rusza na Polskę nawała krzyżacka licząc na pomoc Jana Luksemburskiego, który

obiecał spotkanie pod Kaliszem 21 września.

12.09.1331:Krzyżacy palą po przejściu Wisły 16 kościołów, Sieradz, Łęczycę, Spicymierz, Wartę, Szadek

i okoliczne wsie.

21.09.1331:Komtur Otto von Lutenberg i marszałek Dietrich von Altenburg na czele 7 tysięcy jazdy oraz

piechoty podchodzą pod Kalisz, który oblegają przez 3 dni.

27.09.1331:Zwycięska dla Polaków bitwa z Krzyżakami pod Płowcami; w rękach królewskich marszałek

von Altenburg i 50 rycerzy zakonnych,(zarąbanych przez Polaków) oraz komtur Bałgi,

Henryk Reuss von Plauen( uwięziony na Wawelu); bp kujawski Maciej grzebiący zabitych,

naliczył 4087 trupów.

1332: Krzyżacy ponownie zdobywają Kujawy.

: Legat papieski Piotr z Alwernii doprowadza do rozejmu polsko - krzyżackiego.

1334: Przedłużenie rozejmu z Polską.

28.05.1335: W Sandomierzu dochodzi do zawarcia formalnego zawieszenia broni między Polską

i Zakonem Krzyżackim.

19. Dietrich von Altenburg 1335 - 1341

04.02.1339:Początek warszawskiego procesu przeciwko Krzyżakom.

15.09.1339:Wyrok w sprawie przeciwko Krzyżakom; wyklęcie Teodoryka von Altenburga, nakaz

zwrócenia zagrabionych ziem i wyrównania strat państwu i osobom prywatnym został

skutecznie zaskarżony przez Zakon.

1341: Papież Benedykt XII zmienia wyrok warszawski z 1339 r. nakazując krzyżakom zwrot Polsce

jedynie Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej.

20. Ludolf Koenig 1342 - 1345

1343: Pokój z Krzyżakami; zwrot Polsce Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej.

08.07.1343: W Kaliszu rozpoczęto pertraktacje polsko-krzyżackie, w myśl których Polska miała otrzymać

od Krzyżaków Kujawy i Ziemię Dobrzyńską oraz odszkodowanie, a Zakon miał zatrzymać

Pomorze Gdańskie jako „jałmużnę króla polskiego”.

23.07.1343: Na łące pod Wierzblinem król Kazimierz Wielki i wielki mistrz Zakonu, Ludolf Koenig

von Weizan wymienili dokumenty układu kaliskiego.

21. Henryk Dusemer 1345 - 1351

1346: Krzyżacy kupują od duńskiego Waldemara IV północną Estonię.

1355: Wyprawa krzyżacka do Polski.

22. Winrych von Kniprode 1351 - 1382

1362: Spalenie litewskiego Kowna.

1378: Rozbicie wielkiej odwetowej wyprawy litewskiej.

1381: Krzyżacy w wyprawie przeciwko Litwinom docierają poza Niemen i po raz pierwszy używają

w działaniach polowych artylerii.

31.10.1382: Na rzece Dubissie przy ujściu Niemna, Litwini podpisują z Krzyżakami pokój, w którym

zrzekają się Żmudzi.

23. Konrad Zoellner von Rotenstein 1382 - 1390

30.07.1383: Krzyżacy wypowiadają Jagielle wojnę.

: Witold chrzci się po raz pierwszy - otrzymując imię Wiganda (ojciec chrzestny - komtur

Ragnety, Wigand von Baldersheim).

30.01.1384:W Królewcu Witold oddaje Litwę Zakonowi oraz Żmudź na własność.

24.03.1384: Krzyżacy zdobywają Kowno; Witold podpisuje wieczystą zależność od Zakonu swoją

i potomków.

24. Konrad von Wallenrod 1390 - 1393

1390: Wojna handlowa między Polską i Zakonem Krzyżackim.

1390-1391: Wyprawy krzyżackie Konrada von Wallenroda na Litwę przy udziale zagranicznych gości

( m.in.Henryka hrabiego Derby - późniejszego króla Anglii - Henryka IV ).

4.09.1390: Wyprawa krzyżacka oblega Wilno bronione przez polską załogę pod dowództwem Klemensa

z Moskorzewa oraz kniaziaTeodora Ostrogskiego i brata Jagiełły, Korygiełłę (zamordowanego

przez Krzyżaków na prośbę Witolda);wspomagający napastników Witold rozkazał własnego

szwagra Narymunta powiesić za nogi i strzelać do niego z łuków, a wycofujący się wbijali

na pale dzieci mieszczan wileńskich.

1391: Władysław Opolczyk zastawia u krzyżaków Złotoryję.

4.08.1392: Witold przechodzi na stronę Jagiełły podpalił trzy krzyżackie zamki .

1392: Władysław Opolczyk oddaje Krzyżakom w zastaw Ziemię Dobrzyńską i proponuje rozbiór Polski

między Zakon,Brandenburgię, Węgry i książąt śląskich.

25. Konrad von Jungingen 1393 - 1407 1397 :Początek działalności Związku Jaszczurczego w Prusach; Mikołaj i Jan Ryńscy,Mikołaj i Fryderyk

Kitnowscy z Ziemi Chełmińskiej

1398 - 1401: Przejściowe opanowanie Żmudzi przez Zakon.

12.10.1398: Na Niemnie, na wyspie Salin podpisano pokój kończący ośmioletnią wojnę krzyżacko-

litewską, mocą tego układu Litwa traciła Żmudź.

1400: Krzyżacy zdobywają czasowo wyspę Gotlandię, formalnie pozostającą we władaniu szwedzko-

duńsko-norweskiej królowej Małgorzaty, a faktycznie będącą siedzibą „braci witalijskich” (piratów).

1401-1402: Wyprawy krzyżackie na Litwę.

1402: Krzyżacy kupują Nową Marchię od króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.

: Zajęcie polskiego Drezdenka,

: Krzyżacy biorą od Zygmunta Luksemburczyka w zakład Nową Marchię, Santok i Drezdenko.

31.01.1402:Świdrygiełło oddaje się w opiekę Zakonu Krzyżackiego.

1403: Wielki mistrz krzyżacki Ulryk von Jungingen nadaje Toruniowi prawo składu.

1404 - 1409: Ponowne przejściowe opanowanie Żmudzi przez Zakon.

22.05.1404: W Raciążu Litwa, Polska i Zakon Krzyżacki zawarły pokój - zły dla Litwy (zrzeczenie się

Żmudzi) ,dający Polsce możliwość wykupu Ziemi Dobrzyńskiej.

: Zjazd szlachty w Nowym Mieście Korczynie postanawia nadzwyczajne opodatkowanie na wykup

z rąk krzyżackich Ziemi Dobrzyńskiej w wysokości 10 groszy od łanu.

1405: Polska wykupuje Ziemię Dobrzyńską z rąk krzyżackich.

6.01.1406: Jagiełło na zjeździe z wielkim mistrzem w Kownie żąda zwrotu Drezdenka zajętego przez

krzyżaków w roku 1402.

26. Ulryk von Jungingen 1407 - 1410

31.05.1409: Antykrzyżackie powstanie na Żmudzi.

6.08.1409:Krzyżacy wypowiadają wojnę Polsce.

01.08.1409: Poselstwo polskie do Ulryka von Jungingen pod kierownictwem biskupa Mikołaja z Kurowa

składa pokojowe propozycje.

06.08.1409: W Malborku otrąbiono wojnę z Polską.

10.08.1409: Orędzie Jagiełły do narodów chrześcijańskich oskarżające krzyżaków.

14.08.1409:Jagiełło otrzymuje w Nowym Korczynie wypowiedzenie wojny przez Zakon Krzyżacki.

16.08.1409: Atak Ulryka von Jungingen na Ziemię Dobrzyńską, a dwóch komturów na ziemie nad Notecią

(zniszczenie Kamienia Krajeńskiego, Sępólna, podstępne zajęcie Bydgoszczy).

1409: Bolesław,syn księcia mazowieckiego Janusza I uderza na krzyżackie Działdowo.

6.10.1409: Jagiełło zdobywa na Krzyżakach Bydgoszcz wydany uprzednio wrogowi przez niemieckich

mieszczan.

8.10.1409:Rozejm polsko-krzyżacki do 24 czerwca 1410 roku.

30.11.1409: W grudniu Jagiełło i Witold powołują w Brześciu antykrzyżacką radę wojenną wspólnie

z podkanclerzem koronnym, księdzem Mikołajem Trabą.

1410: Zbigniew Oleśnicki i Stanisław Ciołek wyjeżdżają na Węgry, by skłonić króla Zygmunta

do neutralności w nieuniknionej wojnie Polski z zakonem Krzyżackim.

15.02.1410: Ogłoszenie wyroku przez króla Czech, Wacława (na którego polubowny sąd zgodzili się

krzyżacy i Jagiełło) przyznającego Zakonowi Żmudź, Drezdenko, a Polsce Ziemię Dobrzyńską,

pod warunkiem, że nie przeszkodzi krzyżakom w zwalczaniu powstania na Żmudzi.

24.06.1410: Komtur Człuchowa, Arnold von Baden bije na terenie swej komturii wojsko polskie

dowodzone przez Macieja z Wąsoczy.

10.06.1410: Jagiełło przeprawia wojska polskie spod wsi Kozłowa pod Czerwińskiem pzez most

pontonowy pod Czerwińskiem na wschodni brzeg Wisły.

113.07.1410: Wojska polskie zdobywają krzyżącki zamek Gilgenburg = Dąbrowno.

15.07.1410:Zwycięstwo sił polsko-litewsko-rusko-tatarskich nad wojskami krzyżacko-

zachodnioeuropejskim, śmierć wielkiego mistrza krzyżackiego Ulryka von Jungingena.

16.07.1410:Jagiełło odsyła do Malborka zwłoki Ulryka von Jungingena i poległej starszyzny.

17.07.1410: Jagiełło staje pod krzyżackim Olsztynkiem, który poddaje się bez walki.

18.07.1410: Komtur Świecia Henryk von Plauen obsadza Malbork - przygotowując go skutecznie

do obrony.

: Jagiełło staje pod krzyżackim Olsztynem, który podaje się bez walki.

19.07.1410:Zwłoki Ulryka von Jungingena spoczywają w malborskiej kaplicy św.Anny.

25.07.1410: Wojsko polskie i litewskie staje pod Malborkiem.Jan z Kobylan i Dobiesław z Oleśnicy

dokonują udanego ataku na mury Malborka i kruszą część murów obronnych; atak nie

otrzymuje wsparcia.

27.07.1410: Biskup warmiński poddaje się Jagielle.

19.09.1410: Wycofanie się armii polskiej spod Malborka.

22.09.1410: Zdobycie krzyżackiego zamku w Radzyniu.

24.09.1410: Stronnicy krzyżaccy odbijają Działdowo.

10.10.1410: Polacy dowodzeni przez Piotra Niedźwiedzkiego, Macieja z Łabiszyna i Sędziwoja

z Ostroroga zwyciężają pod Koronowem mimo dwukrotnej przewagi Krzyżaków

dowodzonych przez Michała Kuechmeistra, komtura Wałcza, który dostaje się do niewoli.

8.12.1410:W Raciążu spotkanie Jagiełły z pełniącym obowiązki wielkiego mistrza Henrykiem von Plauen.

27. Henryk von Plauen 1410 - 1413

1.02.1411: Pokój w Toruniu; Zakon Krzyżacki oddaje Litwie Żmudź, a Króletwo Polskie pozostaje

bez nabytków.

1411: W kwietniu kapituluje przed Krzyżakami zbuntowany Gdańsk; burmistrzowie -Arnold Hecht

i Konrad Letzkau oraz rajca B. Gross zostają zamordowani przez Krzyżaków.

1413 : Nieudana próba modyfikacji państwa przez włączenie do udziału w jego kierowaniu części

społeczeństwa, doprowadza do odsunięcia i uwięzienia wielkiego mistrza.

28. Michał Kuechmeister 1414 - 1422

18.07.1414:Wybucha polsko-krzyżacka wojna „głodowa” przegrana przez Zakon.

15.08.1414: Jagiełło nie może zdobyć krzyżackiego zamku w Dobrym Mieście.

26.02.1415: Jan XIII wydaje bullę, w której chwali Jagiełłę i Witolda za unię prawosławnych

z katolikami w Polsce i Litwie i unieważnia wszystkie przywileje i nadania dla krzyżaków.

13.07.1415: Początek procesu antykrzyżackiego na soborze w Konstancji.

04.12.1415: Sobór przyjmuje delegację Żmudzinów i wysłuchuje jej skarg na nieprawości krzyżackie.

06.04.1416: W Paryżu posłowie polscy podpisali przedłużenie rozejmu z krzyżakami

do 5 lipca 1417 roku.

6.07.1416: Paweł Włodkowic przedstawia soborowi traktat o nikczemnościach krzyżackich.

14.05.1417: Sobórw Konstancji potępia zamówiony przez krzyżaków paszkwil dominikanina

Jana Falkenberga ubliżający Jagielle i Polakom.

18.11.1417: W Czarnym zawarto układ pokojowy między wielkim mistrzem krzyżackim Michałem

von Kuechmeister i księciem słupskim Bogusławem X, sprzymierzeńcem Polski.

1418: W styczniu papież Marcin V potwierdza wszystkie nadania i przywileje dla krzyżaków.

13.05.1418: Przedłużenie rozejmu z krzyżakami.

15.10.1418: Jagiełło spotyka się z wielkim mistrzem krzyżackim w Wielonie.

20.01.1419: Bulla Marcina V zakazująca Jagielle i Witoldowi podejmowania jakichkolwiek kroków

przeciwko krzyżakom.

1419: Wojna „odwrotowa” z Zakonem Krzyżackim storpedowana przez wysłanników Marcina V.

: Król Czech, Wacław feruje niesprawiedliwy dla Polski wyrok w sporze polsko - krzyżackim

o zwrot Polsce zagrabionych przez Zakon ziem.

6.01.1420: Wyrok wrocławski Zygmunta Luksemburczyka w sporze polsko - krzyżackim przysądza

Krzyżakom Pomorze Gdańskie, Ziemię Dobrzyńską, Żmudź.

1422:Polski proces z krzyżakami przed legatem papieskim Antonim Zeno.

:Wojska polskie i litewskie wkraczają na ziemie Zakonu - rozpoczyna się czwarta wojna.

27.09.1422:Pokój z Zakonem nad jeziorem Melnem; Polska odzyskuje Nieszawę, Murzynowo i Orłowo, Litwa ostatecznie otrzymuje Żmudź.

29. Paweł von Rusdorf 1422 - 1441

17.08.1431: Krzyżacy wspierają Świdrygiełłę na Litwie w jego walce z Koroną.

13.09.1431: Rycerze -Jan Jarogniewski, Bartosz Z Wiszemburga i Dobrogost Koliński biją na czele

gromad chłopskich Krzyżaków na polach wsi Dąbki pod Nakłem; poległo trzech

komturów, marszałek von Nesselrode dostał się do niewoli.

14.09.1431: Zwycięstwo nad Krzyżakami (inflanckimi) popd Nakłem; cztery zdobyte chorągwie

zawieszono w katedrze wawelskiej.

1431: Uwięzienie na Wawelu marszałka inflanckiego Teodoryka i ośmiu komturów

(którzy tam zmarli).

1431: Następca Witolda, Świdrygiełło zawiera antypolski układ z wielkim mistrzem krzyżackim

Pawłem von Russdorfem.

: Napad krzyżacki na Kujawy, Krajnę i Wielkopolskę.

1432: Świdrygiełło knuje przeciwko Jagielle z Krzyżakami.

1432: 12-letni rozejm z Krzyżakami w Łęczycy po wojnie wywołanej i przegranej przez wielkiego

mistrza Pawła Russdorfa, pokonanego przez kasztelana krakowskiego Mikołaja z Michałowa,

wspomaganego przez czeskich husytów („sierotki”).

1432: Zjazd szlachty w Sieradzu podejmuje uchwałę o przygotowaniach do obrony w związku

z zagrożeniem krzyżackim i moskiewskim.

: W Pabianicach Władysław Jagiełło przyjmuje posłów czeskich husytów i podejmuje

postanowienie o wspólnej wyprawie przeciwko krzyżakom (kardynał Zbigniew Oleśnicki

z rozmysłem obraża posłów czeskich).

08.09.1432: Czescy husyci („Taboryci” i „Sierotki”) wysyłają do wielkiego mistrza Pawła

von Russdorfa list wypowiadający mu wojnę.

1433: Wyprawa polsko-husycka ( kasztelan i starosta krakowski Mikołaj z Michałowa, Jan Strasz

z Białaczowej i Czech Jan Czapla) przeciwko Krzyżakom uderza na Nową Marchię i dochodzi

do Bałtyku.

29.04.1433: Krzyżacki szpieg Piotr Czane donosi wielkiemu mistrzowi o współudziale książąt

śląskich w wyprawie polsko- czeskiej na ziemie Zakonu.

19.05.1433: Polacy pod dowództwem Mikołaja z Michałowa i Czesi łączą się między Głogowem

i Bytomem i wspólnie uderzają na krzyżacką Nową Marchię.

06.07.1433: Wojska polsko-czeskie (husyci - "sierotki") oblegają nieudanie przez osiem tygodni

w Nowej Marchii krzyżackie Chojnice.

29.08.1433: Wojska polsko-czeskie zdobywają Tczew w Państwie Zakonnym.

: Wielki mistrz powiadamia Gdańszczan o poddaniu wojskom polsko - czeskim zamku

w Tczewie.

02.09.1433: Siły polsko - husyckie odstępują od oblężenia krzyżackiego Gdańska i - paląc klasztor

w Oliwie - docierają do Bałtyku.

15.12.1433: Rozejm między Polską i Państwem Zakonnym w Łęczycy na 12 lat zobowiązuje

krzyżaków do opuszczenia Świdrygiełły.

1431: Niszczycielski najazd na Wielkopolskę zakończony klęską.

1433: Odwetowa polsko - czeska wyprawa niszczy Nową Marchię i dociera do Bałtyku.

31.12.1435: Wielki mistrz krzyżacki Paweł von Russdorf zawiera pokój z Polską na podyktowanych

sobie warunkach.

1438: Wielki Mistrz nieskutecznie usiłuje odwołać ze stanowiska mistrza krajowego w Niemczech.

1439: Mistrz krajowy w Niemczech wydaje nieskuteczny dekret odwołujący Wielkiego Mistrza

ze stanowiska.

1440 : Powstaje opozycyjny mieszczańsko - szlachecki Związek Pruski zrzeszający przedstawicieli

19 miast i 53 rycerzy.

30. Konrad von Erlichshausen 1441 - 1449

1448: Krzyżacki Toruń otrzymuje rozszerzone prawo składu.

31. Ludwik von Erlichshausen 1450 - 1467

1453: Cesarz Fryderyk III orzeka rozwiązanie Związku Pruskiego i nakazuje skazanie na śmierć 300

jego członków.

1454: W styczniu w Sandomierzu stają przed królem wysłannicy Związku Pruskiego.

04.02.1454: Miasta krzyżackie wypowiadają wojnę Zakonowi; Krzyżacy utrzymują się jedynie

w Malborku, Sztumie, Chojnicach.

20.02.1454: Przybycie poselstwa stanów pruskich do Krakowa z prośbą o wzięcie ziem Zakonu

Krzyżackiego pod opiekę króla; posłowie - Gabriel i Jan Bażyńscy, Mikołaj z Wołkowa,

Augustyn Schwewe i inni...

22.02.1454:Polska wypowiada wojnę Zakonowi Krzyżackiemu.

24.02.1454: Komtur Człuchowa Jan von Rabe poddaje zamek powstańcom dowodzonym przez rajców

gdańskich - Jana Peckaw i Kurta von Dalen.

1454: Szlachta Ziemi Chełmińskiej niszczy krzyżacki zamek w Bierzgłowiu.

06.03.1454: Kazimierz Jagiellończyk ogłasza w Krakowie akt inkorporacji Pomorza Gdańskiego

do Korony.

: Utworzenie województw - toruńskiego, gdańskiego, elbląskiego i królewieckiego.

19.03.1454:Inkorporacja Księstwa Oświęcimskiego do Korony.

1454: Gdańszczanie burzą zamek krzyżacki.

1454:W maju Kazimierz wjeżdża do Torunia.

1454:Wysłannicy papieża żądają od Polski zwrotu Krzyżakom Prus i wypowiedzenia wojny Turcji.

: Sztum w rękach polskich.

18.09.1454:Klęska polska pod Chojnicami od dwukrotnie słabszych krzyżackich posiłków

niemieckich ( w ręce wroga wpada wielka chorągiew królewska, którą krzyżacy zawieszają

w zamku malborskim) .

25.03.1455:Krzyżacy wzniecają bunt w Królewcu i odzyskują miasto mimo obrony dzielnicy Knipawa.

1455: Sejm obozowy szlachty nałożył podatki na kler z przeznaczeniem na wojnę z Zakonem.

1457: W czerwcu wykupienie z rąk Czecha, Ulryka Czerwonki-dowódcy najemników niemieckich

w służbie krzyżackiej, Malborka.

8.06.1457:Kazimierz Jagiellończyk uroczyście wjeżdża do Malborka, który opuszcza wielki mistrz,

Ludwik von Erlichshausen.

1462: Książę słupski, Eryk II idzie na pomoc Krzyżakom.

1462: Wojewoda Piotr Dunin rusza na odsiecz Brodnicy, wobec przewagi krzyżackiej zmienia zamiar

i przy pomocy Gdańszczan dokonuje desantu na półwyspie sambijskim, gdzie zdobywa Fiszhuzę

i rusza z odsieczą dla Fromborka.

17.09.1462: Piotr Dunin zwycięża pod Świdwinem koło jeziora Żarnowieckiego przeważające siły

krzyżackie pod dowództwem Fritza Ravenbecka (poległ w bitwie) tracąc 100 ludzi, zabijając

1000 nieprzyjaciół i biorąc 600 do niewoli.

14/15.09.1463: Flotylle Gdańska i Elbląga w sile 25 okrętów rozbijają na Zalewie Wiślanym

44 okręty krzyżackie.

01.01.1464: Piotr Dunin zdobywa oblegany od kilku miesięcy zamek Gniew.

02.02.1465: Piotr Dunin zdobywa oblegany od kilku miesięcy zamek Nowe.

1465: Chojnice w ręku polskim.

19.10.1466: Pokój toruński przyznaje Polsce Pomorze Gdańskie,Warmię, zachodnią część Prus

z Elblągiem i Malborkiem oraz Ziemię Chełmińską; Prusy Krzyżackie stają się

lennem Polski.

: Stolicą Zakonu staje się Królewiec.

1467: Umiera w Królewcu wielki mistrz krzyżacki Ludwik von Erlihausen.

: Pełnienie obowiązków mistrza powierzyli komturowie Henrykowi Reuss von Plauen, komturowi

Bałgi.

: W maju 1467 Henryk von Plauen w towarzystwie komtura Pasłęka spotyka się w Piotrkowie

z Kazimierzem Jagiellończykiem, który przekazuje mu warunki pokoju toruńskiego do ratyfikacji.

: Kazimierz Jagiellończyk rozkazuje przybyć Henrykowi von Plauen do Elbląga.

: Król rozkazuje przybyłemu do Elbląga Henrykowi von Plauen udać się na rozmowy do Malborka.

32. Henryk Reuss von Plauen 1469 - 1470

15.10.1469:Henryk Reuss von Plauen został wielkim mistrzem krzyżackim.

29.11.1469: Wielki mistrz krzyżacki Henryk von Plauen składa hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi

podczas sejmu w Piotrkowie.

02.01.1470: Umiera wielki mistrz krzyżacki Henryk Reuss von Plauen.

33. Henryk von Richtenberg 1470 - 1476

06.02.1470: Wielkim mistrzem krzyżackim zostaje Heinrich von Richtenberg.

17.11.1470: Wielki mistrz krzyżacki Henryk Resse von Richtenberg przybywa na sejm do Piotrkowa.

20.11.1470: Henryk von Richtenberg składa w Piotrkowie hołd lenny królowi.

1476: Wielki mistrz krzyżacki Henryk von Richtenberg gotuje się do wojny z Polską.

34. Marcin Truchness 1476 - 1489

1476: W sierpniu wielkim mistrzem Zakonu zostaje Marcin Truchsess von Wetzhausen, komtur Ostródy.

13.02.1477:Pakt o przyjaźni między Węgrami i Zakonem Krzyżackim.

1478:Krzyżacy zajmują Brodncę, Chełmno, Starogard.

1478: Kazimierz Jagiellończyk wzywa Marcina Treuchsessa do złożenia hołdu lennego

z Prus Wschodnich.

1478: W lipcu wojska polskie likwidują bunt biskupa-elekta warmińskiego Mikołaja Tungena i pokonują

mistrza krzyżackiego Marcina von Truchsessa.

: We wrześniu wojsko polskie dowodzone przez Jan Białego i Jana Zbrzezińskiego plądruje obszary

zakonu krzyżackiego pod Nidzicą, plądrują i palą 20 wsi komturii pasłęckiej.

09.10.1479: Marcin von Truchsess na zamku korczyńskim składa hołd lenny przed biskupem

krakowskim (zastępującym króla).

35. Jan von Tieffen 1479 - 1497

18.11.1479: Nowy wielki mistrz krzyżacki Jan von Tiefen składa królowi Kazimierzowi

Jagiellończykowi hołd lenny w Radomiu.

14.06.1497: Wielki mistrz krzyżacki Johann von Tieffen przybywa na wezwanie króla do Pułtuska

z nielicznymi posiłkami na wojnę z Tatarami.

26.06.1497: Johann von Tieffen przybywa do Lublina.

13.07.1497: Johann von Tieffen przybywa do Lwowa.

16-17.08.1497: W mołdawskim Kocmaniu stają przed królem posłowie lennika, hospodara Mołdawii

- Stefana i żądają opuszczenia przez armię polską terytorium oraz stwierdzają,

że hospodar stał się lennikiem Turcji.

25.08.1497: Johann von Tieffen umiera w pobliżu Lwowa.

36. Fryderyk von Hohenzollern, książę saski 1498 - 1510

29.09.1498: Wielkim mistrzem krzyżackim zostaje świecki książę Rzeszy, Fryderyk von Hohenzollern.

1499: Król Jan Olbracht wzywa w lutym Fryderyka Hohenzollerna do złożenia hołdu lennego z Prus

krzyżackich.

1501: Jan Olbracht wzywa ponownie Fryderyka Hohenzollerna do złożenia hołdu lennego.

: Jan Olbracht nakazuje koncentrację wojsk w Toruniu nad granicą krzyżacką.

20.04.1501: Jan Olbracht wyjeżdża z Krakowa na wyprawę przciwko krzyżakom.

1504: Król Aleksander wzywa bezskutecznie mistrza krzyżackiego do złożenia hołdu.

1506: W Malborku rokowania polsko-krzyżackie w sprawie złożenie hołdu lennego przez wielkiego

mistrza Fryderyka von Hohenzollerna.

27.09.1506: Papież Juliusz II mianuje wielkiego mistrza krzyżackiego Fryderyka Hohenzollerna

biskupem Magdeburga i nakazuje mu udać się tam z Prus krzyżackich.

1507: W kwietniu Zygmunt żąda złożenia hołdu z Prus krzyżackich przez Fryderyka Hohenzollerna.

1507 : W październiku Fryderyk Hohenzollern zabiega u papieża Juliusza II o pomoc przeciwko Polsce.

1509: Papież bezskutecznie interweniuje u Zygmunta w sprawie rezygnacji przez króla z hołdu

krzyżackiego.

: Król zawiesza prawo składu przyznane przez krzyżaków dla Torunia.

: Na rokowaniach niemiecko-polskich w Poznaniu krzyżacy domagają się zwrotu ziem utraconych

w wyniku wojny

13-letniej i pokoju toruńskiego z 1466 roku.

18.07.1509: Zakończenie rokowań w Poznaniu między krzyżakami i Polską bez podjęcia jakichkolwiek

postanowień.

25.12.1509: Król przyjmuje psoelstwo austriackie mediujące między Polską i Państwem Zakonnym.

14.12.1510:Umiera wielki mistrz krzyżacki, Fryderyk von Hohenzollern.

37. Albrecht von Hohenzollern, margrabia Brandenburgii 1511 - 1525

14.02.1511:Wielkim mistrzem krzyżackim zostaje dwudziestoletni książę Albrecht Hohenzollern

- siostrzeniec Zygmunta Starego, króla Polski.

06.04.1511: Albrecht Hohenzollern obejmuje władzę wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego

w Królewcu.

1511: Zygmunt ustala początek rokowań polsko-krzyżackich w grudniu.

1512: W listopadzie rozpoczynają się rokowania polsko-krzyżackiew Piotrkowie, które nie doprowadziły

do żadnych ustaleń.

1517: Albrecht Hohenzollern zawiera z Wasylem III układ w Kłajpedzie, na mocy którego za pieniądze

Moskwy ma rozpocząć wojnę z Polską.

1519: W marcu Zygmunt rozpoczyna wojnę z Zakonem Krzyżackim, wyprawiając do Prus wojewodę

Mikołaja Firleja na czele 20000 ludzi.

16.03.1519: Zdobycie przez Polaków Kwidzynia.

25.03.1519: Biskup krzyżackiej Pomezanii uznaje zwierzchnictwo Polski.

29.03.1519:Zdobycie przez Polaków Holąda, atak na Bałdę i Kłajpedę.

18.06.1519: Wielki mistrz krzyżacki Albrecht Hohenzollern przybywa do Torunie w celu rozpoczęcia

rokowań z królem.

15.11.1519: Król wyrusza na wojnę z krzyżakami.

1519: Zaciężni najemnicy krzyżaccy dowodzeni przez Wilhelma von Schoenberga i Wilhelma hrabiego

Isenburga zdobywają polskie Chojnice, Kiszewę, Starogard, Tczew, oblegają Gdańsk.

1519: W listopadzie Mikołaj Filej i Jan Zaremba na czele 12000 pospolitego ruszenia odpierają

krzyżąckie oddziały zaciężne i odbijają Chojnice, Tczew, Starogard.

1520: W styczniu Mikołaj Firlej zdobywa krzyżackie Dąbrowo i Olsztynek.

: W styczniu Firlej zdobywa krzyżackie zamki w Morągu i Melzaku.

29.04.1520: Mikołaj Firlej zdobywa Iławę.

30.04.1520: Hetman wielki koronny, wojewoda Mikołaj Firlej z Dąbrownicy wzywa załogę krzyżackiego

Królewca do poddania się.

1520: W czerwcu Albrecht Hohenzollern zrywa rozmowy pokojowe w Toruniu na wieść o przybyciu

posiłków z Danii.

1520:W listopadzie Firlej odebrał zajęte przez krzyżackich najemników Chojnice.

: Niemieccy najemnicy idący na pomoc Krzyżakom niszczą starostwo międzyrzeckie i zamek

w Międzyrzeczu.

05.04.1521:W Toruniu zawarto rozejm na cztery lata.

10.04.1521: Zawieszenie polsko-krzyżackie broni na przeciąg 4 lat.

24.02.1525: Sejm piotrkowski uchwalił: ”Nie zawierać pokoju ani rozejmu z Zakonem, lecz usunąć go

z tych ziem”.

19.03.1525: Rokowanie przedstawicieli wielkiego mistrza krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna

z przedstawicielami Zygmunta "Starego" w kwestii hołdu w Krakowie.

02.04.1525: Albrecht von Hohenzollern przybywa do Krakowa.

08.04.1525: Fryderyk II książę Legnicy i Brzegu oraz margrabia, Jerzy Hohenzollern przedstawili

Zygmuntowi Staremu projekt traktatu sekularyzacyjnego .

10.04.1525: Albrecht Hohenzollern składa na rynku krakowskim hołd Zygmuntowi Staremu; przestaje

istnieć Państwo Zakonne, jego wielki mistrz przechodzi na luteranizm; powstaje Księstwo

Pruskie.

1525: Bunt chłopski w Sambii i w Prusach Książęcych stłumiony przez wojska pruskie i polskie.

+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +

.

16

PRUSOWIE...

1.Nie wytworzyli organizacji państwowej.

2.Posiadali stan szlachecki.

3.Zamieszkiwali oddzielone od siebie tereny.

4.Zajmowali się uprawą roli, hodowlę traktowali

jako działalność drugorzędną.

5.Urządzali grabieżcze wyprawy na przyległe tereny.

6.Dzielili się na 8 plemion:

1;Pomezanie........nad Wisłą i Nogatem

2;Pogezanie.........między jez. Drużno i rzeką Łyną.

3;Warmowie.........między średnią Łyną i Zalewem Wiślanym.

4;Natangowie.......w widlach Łyny i Pregoły

5;Sambowie.........na pólwyspie Sambijskim

6;Bartowie...........na prawym brzegu Łyny.

7;Skalowie...........nad dolnym Niemnem.

8;Sudawowie (Jaćwingowie)......nad dolnym Niemnem

....na lewym brzegu Niemna,

....nad Szeszupą i Biebrzą

---