64. Zakon krzyżacki a państwo Piastów.
Plany Konrada Mazowieckiego polegały na sprowadzeniu Krzyżaków przede wszystkim w tym celu, aby osłonić Mazowsze i Kujawy przed napadami Prusów, ale także w celu aby poczynić pewne w ziemiach pogan podboje. Konrad w zamian ofiarował Krzyżakom w użytkowanie i być może tylko na pewien czas ziemię chełmińską; poza tym gotów był im uczynić pewne nadania w ziemi. W lutym 1226r. podpisano układ między posłami Konrada a Krzyżakami. Jednak krzyżacy postanowili spodziewane zdobycze obrócić wyłącznie na własną korzyść. Krokiem do tego celu była KONFIRMACJA ich umowy z Konradem, wydana przez cesarza Fryderyka II. Dyplom ten traktował zdobycze Zakonu na Prusach jako jego własność oraz nadawał mu w jego nowych posiadłościach szereg przywilejów. W dokumencie tym jest koncepcja samoistnego państwa krzyżackiego. Zakon twierdził, że zdobyte ziemie będą podlegać cesarstwu.
Jeszcze w tym samym roku przybyli nad Wisłę, Konrad kazał zaś zbudować dla nich mały zamek koło Torunia, zwany Vogelsang.
W 1228r. Bracia Dobrzyńscy otrzymali zamek Dobrzyń nad Wisłą wraz z pasem ziemi między Kamienicą i Chełmnicą oraz dwie wsie. Mieli oni osłaniać Mazowsze od najazdów Pruskich. Z początkiem 1230r. przybył do Pol. znaczny orszak Krzyżaków. Układ jaki zawarł z nim Konrad potwierdzał dawniejsze jego przyrzeczenia i nadawał im ziemie przez nich zdobyte na własność, uważał bowiem, że będą mu ze swoim majątkiem podlegać. Kilkadziesiąt wiosek ziemi chełmińskiej przeszło na własność Zakonu. Poza tym biskup Chrystian zrzekł się na ich rzecz dziesięciny. Nikt nie podejrzewał z ich strony zdrady, tym łatwiej było im działać.
Już rok później założyli Toruń, a w 1232r. zakon Hermana Balke odbudował Chełmno. Z pomocą książąt pol. : Konrada, Henryka Pobożnego, Świętopełka i Odonica dochodzi do bitwy nad SIRGUNĄ w 1233, gdzie zadano klęskę Prusom. W 1236 dokonali podboju Pomezanii, założyli Elbląg, w1238r. doznali porażki pod Balgą (Warmia), ale już w 1240r. wpadła ona w ich ręce. Ich podboje posuwały się wzdłuż Wisły, potem wzdłuż wybrzeża morskiego.
W1242 wybuchło powstanie Prusów, którzy zadali ciężkie ciosy Krzyżakom. Powstanie to popierał ks. pomorski Świętopełk . Między nim a Piastowiczami się oziębiło, gdyż książęta pol. utrzymywali dobre stosunki z Zakonem i nie tylko udzielali mu pomocy oręża, ale i wzbogacali go nadaniami i przywilejami gdy wybuch powstania pruskiego doprowadził do wojny, stanęli oni po stronie Krzyżaków. Krzyżacy zajęli Nakło, Wyszogród, Sartowicę. Świętopełk prosi o pokój i wydaje w ich ręce swojego syna Mszczuja. Jednak już w 1244r. Świętopełk najeżdża ziemię chełmińską i Kujawy na co Kazimierz i Krzyżacy odpowiedzieli napadem na Pomorze. Pokój został zawarty w 1252r.
Kazimierz kujawski przychylił się na stronę Świętopełka, co popsuło jego stosunki z Krzyżakami. Do otwartej wojny między nimi nie doszło, chociaż dochodziło do walk nadgranicznych, a przyjazne stosunki już nigdy nie powróciły.
1308 Krzyżacy za namową Marchii Brandenburskiej dokonują najazdu na pomorze gdańskie, oraz rzezi gdańszczan. Proces z Zakonem odbył się w Brześciu i Inowrocławiu w dniach 15 kwietnia, 30 maja, 1 października 1320, 22 stycznia, 9 i 10 lutego 1321. Przesłuchano 25 świadków, pod przewodnictwem arcybp Janisława. Sprawa tyczyła się Pomorza. 10 lutego 1321r. w Inowrocławiu arcybiskup ogłosił wyrok. Skazano pozwanych na zwrot spornych ziemi królowi polskiemu, na zapłacenie 30 000 grzywien tytułem odszkodowania oraz zwrot kosztów procesowych w wysokości 150 grzywien. Zygfryd złożył natychmiast apelacje do Kurii. Dyplomacja Zakonu zdołała zmienić zapatrywania Kurii na sprawę Pomorza. Papież odwołał sąd, ustanowiony przedtem do rozsądzenia sprawy pomorskiej i odwołał jego wyrokom wszelkie znaczenie prawne. Dochodzi do zawarcia sojuszy i tak z jednej strony stał Zakon, Ludwik bawarski, Jan czeski, książęta mazowieccy i śląscy, z drugiej Łokietek, Karol Robert, Gedymin i ks. kujawsko - dobrzyńscy. Krzyżacy napadli granice Polski i zajęli kilka miejscowości w Wielkopolsce . w 1326r. toczyły się tylko drobne walki podjazdowe. Za cenę tego, iż Śląsk w swej części formalnej przestał należeć do Polski i stał się jednym z krajów korony czeskiej Jan Luksemburczyk pomógł Pol. w wojnie z Zakonem w 1329r. w 1330 dochodzi do kolejnej wojny z Zakonem (bitwa pod Płowcami 27.09.1991) zakończonej zobowiązaniem się Łokietka i Krzyżaków przedłożeniem sprawy Pomorza sądowi rozjemczemu Jana czeskiego i Karola Roberta. Wojna pol.- krzyżacka z 1332r. - Łokietek próbował układów z Zakonem, a Krzyżacy pragnęli wojny i zdobycia jak największego obszaru ziemi polskiej. Wojska krzyżackie otoczyły Brześć Kujawski, który zdobyły. Później przyszła kolej na Inowrocław, Gniewków i Raciąż. Krzyżacy zdobyli całe Kujawy. Dochodzi do zawarci układu, który zachowywał stan rzeczy, jaki w danej chwili istniał.
1335 sąd arbitrażowy Jana L. i Karola Roberta Andegaweńskiego, sędziowie nakazują oddać Krzyżakom ziemię dobrzyńską i Kujawy, a pomorze gdańskie ma zostać nadane zakonowi jako wieczysta jałmużna, wyrok zostaje przyjęty na miejscu.
Kazimierz Wielki zwrócił się do Kurii ze skargą na Krzyżaków, których obwiniał o napady i zniszczenia oraz zabór ziemi: pomorskiej, chełmińskiej, kujawskiej i dobrzyńskiej. W 1339 dochodzi do drugiego procesu przeciw Zakonowi. 15 września 1339r. , w Warszawie, zakończyli sędziowie papiescy proces, w którym uznano Krzyżaków winnymi zarzuconych im gwałtów, najazdów, rabunków, i uznano wymienione ziemie za własność Polski. 8 lipca 1343r. zawarto z Zakonem pokój w Kaliszu. Był on jednak wynikiem przymusowego położenia w jakim znajdował się król polski. Wydobyto z rąk krzyżackich nie tylko Kujawy i Dobrzyń, ale i odszkodowanie. Pomorze i ziemia chełmińska zostawała w rękach krzyżaków.