Władcy Polski

Władcy Polski - lista obejmuje książąt i królów Polski. Pierwszą dynastią panującą w Polsce byli Piastowie. Rządzili od powstania państwa polskiego (około 900 roku) do 1370, z krótką przerwą na panowanie Przemyślidów (1291-1305). W latach 1138-1320 miało miejsce tzw. rozbicie dzielnicowe, kiedy władza nad ziemiami polskimi należała równocześcnie do wielu niezależnych książąt piastowskich. Od 1370 do 1399 roku panowali dwaj monarchowie z węgierskiej linii Andegawenów, zaś od 1386 do 1572 roku przedstawiciele dynastii Jagiellonów, jednej z linii litewskich Giedyminowiczów.

Od 1573 roku do upadku państwa polskiego w 1795 (III rozbiór Polski) roku władcy byli wybierani w drodze wolnej elekcji. Po kongresie wiedeńskim tytuł królów Polski nosili cesarze rosyjscy z dynastii Romanowów (25 stycznia 1831 r. sejm zdetronizował Mikołaja I, choć ten nie uznał tej decyzji, bo konstytucja nie przewidywała możliwości detronizowania króla).

Spis treści

[ukryj]

Legendarni władcy Polski [edytuj]

W najważniejszych polskich kronikach średniowiecznych wspominano władców, którzy poprzedzali pierwszego historycznie potwierdzonego księcia Polski - Mieszka I. Byli to między innymi: Lech, Krak, Popiel, Piast.

Osobny artykuł: Legendarni władcy Polski.

Piastowie - książęta Polan [edytuj]

Trzej bezpośredni poprzednicy Mieszka I są znani jedynie z relacji Anonima zwanego Gallem. Ich historyczność jest dyskusyjna, jednak obecnie literatura skłania się do uznania listy władców przekazanej przez Galla za zgodną z rzeczywistością^[1]. Nie zalicza się ich do władców Polski. Sam termin "Polska" nie jest poświadczony w tych wczesnych czasach, a ziemie, którymi władali stanowiły prawdopodobnie tylko część późniejszej Polski.

Okres panowania	Imię władcy	Portret władcy	Imię ojca	Imię matki	Data urodzenia	Data śmierci	Ciekawostki
IX-X wiek(?)	Siemowit		Piast	Rzepicha	nieznana	przełom IX i X wieku(?)	Pierwszy władca z dynastii Piastów wg relacji Anonima zwanego Gallem
X wiek(?)	Lestek		Siemowit	nieznane	nieznana	zapewne 930-950(?)
X wiek	Siemomysł		Lestek	nieznane	nieznana	950-960

Piastowie - książęta i królowie Polski (do 1138) [edytuj]

Pierwszym władcą Polski potwierdzonym przez współczesne źródła był Mieszko I. Z władców Polski z dynastii Piastów panujących między około 960 a 1138 rokiem trzech dostąpiło koronacji: w 1025 roku Bolesław I Chrobry, w tym samym roku Mieszko II Lambert i w 1076 roku Bolesław II Szczodry.

Według relacji Kosmasa z Pragi w 1085 roku cesarz Henryk IV nadał Wratysławowi II, ówczesnemu władcy Czech, tytuł króla Polski; informacja ta jest jednak odrzucana przez większość badaczy^[2].

Daty panowania	Władca	Portret władcy	Rodzice	Urodzony	Zmarł	Informacje dodatkowe
ok. 960-992	Mieszko I		Siemomysł, nieznana	ok. 930-935	25 maja 992	Pierwszy władca Polski potwierdzony przez współczesne źródła.
992-1025	Bolesław I Chrobry		Mieszko I, Dobrawa czeska	967	17 czerwca 1025	Pierwszy król Polski (koronowany w 1025), książę Czech 1003-1004.
1025-1031	Mieszko II Lambert		Bolesław I Chrobry, Emnilda słowiańska	990	10 maja 1034	Po raz pierwszy. Drugi król Polski (koronowany w 1025).
1031-1032	Bezprym		Bolesław I Chrobry, nieznana Węgierka	986 lub 987	wiosna 1032
1032-1034	Mieszko II Lambert		Bolesław I Chrobry, Emnilda słowiańska	990	10 maja 1034	Po raz drugi. Źródła niemieckie podają, że zrzekł się korony w 1032 roku. W polskich źródłach do śmierci był tytułowany królem.
1034-1058	Kazimierz I Odnowiciel		Mieszko II Lambert, Rycheza lotaryńska	1016	1058	Wypędzony w 1037 lub 1038 roku. Powrócił w 1039 lub 1040 roku.
1058-1079	Bolesław II Szczodry		Kazimierz I Odnowiciel, Maria Dobroniega	ok. 1042	2 lub 3 kwietnia 1081 lub 1082	Trzeci król Polski (koronowany w 1076). Znany również jako Bolesław II Śmiały
1079-1102	Władysław I Herman		Kazimierz I Odnowiciel, Maria Dobroniega	ok. 1043	4 czerwca 1102
1102-1107	Zbigniew		Władysław I Herman, nieznana Polka	ok. 1070	8 lipca 1113?	książę wielkopolski, mazowiecki i kujawski w latach 1102-1107
1107-1138	Bolesław III Krzywousty		Władysław I Herman Judyta czeska	20 sierpnia 1085 lub 1086	28 października 1138	książę małopolski, śląski i sandomierski w latach 1102-1107, książę Polski w latach 1107-1138

Okres rozbicia dzielnicowego [edytuj]

Ustawa sukcesyjna Bolesława III Krzywoustego zapoczątkowała w Polsce okres rozbicia dzielnicowego. Najważniejszym z książąt miał być władca dzielnicy senioralnej (w jej granicach znajdowała się stolica państwa - Kraków), będący zarazem - zgodnie z zasadą senioratu - najstarszym z rodu. Zasada ta została podważona już w 1146 roku wraz z wypędzeniem Władysława II Wygnańca, załamała się w wyniku decyzji zjazdu łęczyckiego w 1180 roku, chociaż jeszcze w XIII wieku część pretendentów do dzielnicy krakowskiej powoływała się na swoje prawa z racji bycia najstarszym w rodzie.

Piastowie - książęta krakowscy [edytuj]

Daty panowania	Władca	Portret władcy	Rodzice	Urodzony	Zmarł	Informacje dodatkowe
1138-1146	Władysław II Wygnaniec		Bolesław III Krzywousty, Zbysława kijowska	1105	30 maja 1159	Książę śląski 1138-1146.
1146-1173	Bolesław IV Kędzierzawy		Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu	ok. 1121/1122	5 stycznia 1173	Książę mazowiecki 1138-1173, śląski 1146-1163.
1173-1177	Mieszko III Stary		Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu	1122/1125	13 lub 14 marca 1202	Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1138-1179, 1182-1202.
1177-1191	Kazimierz II Sprawiedliwy		Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu	1138	4 maja 1194	Po raz pierwszy. Książę wiślicki 1166-1173, sandomierski 1173-1194, mazowiecki 1186-1194.
1191	Mieszko III Stary		Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu	1122/1125	13 lub 14 marca 1202	Po raz drugi.
1191-1194	Kazimierz II Sprawiedliwy		Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu	1138	4 maja 1194	Po raz drugi.
1194-1198	Leszek Biały		Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska	ok. 1184/1185	24 listopada 1227	Po raz pierwszy.
1198-1199	Mieszko III Stary		Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu	1122/1125	13 lub 14 marca 1202	Po raz trzeci.
1199	Leszek Biały		Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska	ok. 1184/1185	24 listopada 1227	Po raz drugi.
1199-1202	Mieszko III Stary		Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu	1122/1125	13 lub 14 marca 1202	Po raz czwarty.
1202 ^[3]	Władysław III Laskonogi		Mieszko III Stary, Eudoksja kijowska	1161/1167	3 listopada 1231	Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1202-1220.
1202-1210	Leszek Biały		Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska	ok. 1184/1185	24 listopada 1227	Po raz trzeci.
1210-1211	Mieszko I Plątonogi		Władysław II Wygnaniec, Agnieszka austriacka	1131-1146	1211	Książę raciborski 1173-1211, opolski 1202-1211.
1211-1227	Leszek Biały		Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska	ok. 1184/1185	24 listopada 1227	Po raz czwarty.
1227-1229	Władysław III Laskonogi		Mieszko III Stary, Eudoksja kijowska	1161/1167	3 listopada 1231	Po raz drugi. W latach 1228-1229 w jego zastępstwie rządy w dzielnicy senioralnej sprawował Henryk I Brodaty^[4].
1229-1232	Konrad I mazowiecki		Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska	ok. 1187	31 sierpnia 1247	Po raz pierwszy. Tytuł księcia krakowskiego przyjął dopiero po śmierci Władysława Laskonogiego^[5]. Książę mazowiecki od 1202^[6].
1232-1238	Henryk I Brodaty		Bolesław I Wysoki, Krystyna	1165-1170	19 marca 1238	Książę śląski od 1201.
1238-1241	Henryk II Pobożny		Henryk I Brodaty, Jadwiga z Andechs	1196-1207	9 kwietnia 1241	Książę śląski od 1238.
1241	Bolesław II Rogatka		Henryk II Pobożny, Anna Przemyślidka	ok. 1220/1225	26 grudnia 1278
1241-1243	Konrad I mazowiecki		Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska	ok. 1187	31 sierpnia 1247	Po raz drugi.
1243-1279	Bolesław V Wstydliwy		Leszek Biały, Grzymisława	21 czerwca 1226	7 grudnia 1279
1279-1288	Leszek Czarny		Kazimierz I kujawski, Konstancja śląska	ok. 1240-1243	30 września 1288	Książę sieradzki i łęczycki.
1288-1290	Henryk IV Prawy		Henryk III Biały, Judyta mazowiecka	1257/1258	23 czerwca 1290	Książę wrocławski od 1270.
1290-1291	Przemysł II		Przemysł I, Elżbieta wrocławska	14 października 1257	8 lutego 1296	Czwarty król Polski (koronowany w 1295). Książę poznański od 1273, wielkopolski od 1279, gdański od 1294.

Przemyślidzi - książęta krakowscy [edytuj]

W 1291 roku księstwo krakowskie znalazło się w rękach czeskiego króla Wacława II. W 1292 roku zajął on księstwo sandomierskie, a w 1299 roku także Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie. W 1300 roku został koronowany na króla Polski przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnkę.

Wacław II zmarł 21 czerwca 1305 roku i rządy po nim objął jego syn Wacław III. 4 sierpnia 1306 roku został on jednak zamordowany w trakcie przygotowań do wyprawy do Polski. We wrześniu tego samego roku Kraków znalazł się w rękach Władysława I Łokietka.

Następcy Wacława III na tronie czeskim - Rudolf III Habsburg, Henryk Karyncki i Jan Luksemburski - zgłaszali pretensje do polskiego tronu. Ostatecznie w listopadzie 1335 roku na zjeździe wyszehradzkim Jan Luksemburski zrzekł się roszczeń do polskiej korony w zamian za 20 tysięcy kóp groszy praskich.

Daty panowania	Władca	Portret władcy	Rodzice	Urodzony	Zmarł	Informacje dodatkowe
1291-1305	Wacław II		Przemysł Ottokar II, Kunegunda Halicka	27 października 1271	21 czerwca 1305	Piąty król Polski (koronowany w 1300).
1305-1306	Wacław III		Wacław II, Guta Habsburżanka	6 października 1289	4 sierpnia 1306

Pozostali książęta [edytuj]

Na terenie Polski w dobie rozbicia dzielnicowego powstało szereg księstw. Z nich księstwa wielkopolskie, kujawskie, a później także mazowieckie po wymarciu poszczególnych linii Piastów powróciły pod władzę królów Polski.

Księstwa śląskie w XIV wieku stały się czeskim lennym, jednak w niektórych aż do XVII wieku rządzili Piastowie (najdłużej w księstwie brzesko-legnickim do 1675 roku). Część księstw śląskich po wymarciu miejscowych Piastów zostało bezpośrednio wcielonych do Korony Czeskiej, w niektórych jako czescy lennicy rządzili przedstawiciele innych dynastii (najdłużej w księstwie cieszyńskim do 1918 roku).

Władcami księstw powstałych w Polsce, obok księstwa krakowskiego, w okresie rozbicia dzielnicowego byli:

książęta wielkopolscy - w 1314 roku Wielkopolska weszła w skład jednoczącego się Królestwa Polskiego
książęta sandomierscy - w 1304 roku księstwo sandomierskie zajął Władysław I Łokietek, który w 1320 roku został koronowany na króla Polski
książęta mazowieccy - w 1526 roku Mazowsze zostało inkorporowane do Korony Polskiej
książęta kujawscy - ostatni książę kujawski Władysław Biały w 1363 lub 1364 roku abdykował na rzecz polskiego króla Kazimierza III Wielkiego
książęta wrocławscy - od 1335 roku lennicy czescy, od 1335 roku księstwo wrocławskie było własnością królów czeskich
Książęta legnicko-brzescy - od 1329 roku lennicy czescy
książęta świdnicko-jaworscy - w 1392 roku księstwo świdnicko-jaworskie weszło w skład Korony Czeskiej
książęta ziębiccy
książęta głogowscy - w 1331 roku księstwo głogowskie weszło w skład Królestwa Czeskiego
książęta żagańscy - od 1329 roku lennicy czescy
książęta oleśniccy - od 1329 roku lennicy czescy
książęta opolsko-raciborscy
książęta cieszyńscy - od 1327 roku lennicy czescy
książęta oświęcimscy - od 1327 roku lennicy czescy
książęta opolscy - od 1327 roku lennicy czescy
książęta raciborscy - od 1327 roku lennicy czescy

Piastowie - królowie Polski [edytuj]

W 1306 roku księciem krakowskim został Władysław I Łokietek z kujawskiej linii Piastów, który już wcześniej opanował księstwo sandomierskie. W 1314 roku zajął Wielkopolskę. 20 stycznia 1320 roku został koronowany na króla Polski, kładąc w ten sposób kres okresowi rozbicia dzielnicowego.

Daty panowania	Władca	Portret władcy	Rodzice	Urodzony	Zmarł	Informacje dodatkowe
1306-1333	Władysław I Łokietek		Kazimierz I kujawski, Eufrozyna opolska	1260	2 marca 1333	Koronowany 20 stycznia w 1320.
1333-1370	Kazimierz III Wielki		Władysław I Łokietek, Jadwiga kaliska	30 kwietnia 1310	5 listopada 1370	Koronowany 25 kwietnia w 1333.

Andegawenowie - królowie Polski [edytuj]

W 1370 roku zmarł Kazimierz III Wielki, król Polski, nie pozostawiając legalnego męskiego potomstwa. Na mocy wcześniejszych umów kolejnym władcą został siostrzeniec zmarłego - Ludwik Węgierski.

Ludwik zmarł w 1382 roku, nie pozostawiając męskiego potomstwa. Zgodnie z wcześniejszymi umowami polski tron miał przypaść jednej z jego córek. Ostatecznie w 1384 roku władcą została najmłodsza, Jadwiga.

Daty panowania	Władca	Portret władcy	Rodzice	Urodzony/a	Zmarł/a	Informacje dodatkowe
1370-1382	Ludwik Węgierski		Karol Robert, Elżbieta Łokietkówna	5 marca 1326	10 września 1382	Król Węgier 1342-1382.
1384-1399	Jadwiga Andegaweńska		Ludwik Węgierski, Elżbieta Bośniaczka	między 3 października 1373 a 18 lutego 1374	17 lipca 1399	Koronowana na "króla Polski". Od 1386 współrządziła ze swoim mężem Władysławem II Jagiełłą.

Jagiellonowie [edytuj]

Jesienią 1384 Jadwiga Andegaweńska przybyła z Węgier do Polski^[7], gdzie 16 października tego roku w Krakowie została koronowana przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę na KRÓLA POLSKI. Wobec jej małoletności ster rządów w państwie dzierżyli możnowładcy małopolscy, pozostający w kontakcie z jej matką Elżbietą Bośniaczką, jednakże nie powołano regenta, ponieważ, jak pisze Jan Długosz, wszystko co mówiła lub czyniła znamionowało sędziwego wieku powagę. W 1386 roku królem Polski został Władysław II Jagiełło, wielki książę litewski. Założona przez niego dynastia Jagiellonów panowała w Polsce do 1572 roku. Przez znaczny część rządów tej dynastii Polskę i Litwę łączyła unia personalna, przekształcona w 1569 roku w unię realną.

W latach 1444-1447 Polska nie miała króla. Początkowo liczono się z możliwością powrotu Władysława III Warneńczyka, później jego brat Kazimierz IV Jagiellończyk przez dwa lata toczył pertraktacje z polskimi panami, głównie odnośnie charakteru unii polsko-litewskiej. Ostatecznie doszli do porozumienia, a Kazimierz Jagiellończyk 25 czerwca 1447 roku został koronowany na króla Polski.

Popularność tej dynastii sprawiła, że 13 grudnia 1575 roku "królem Polski" obrano Annę Jagiellonkę, siostrę Zygmunta II Augusta. Dwa dni później na jej męża, a zarazem władcę Korony i Litwy wybrano Stefana Batorego^[8].

Daty panowania	Władca	Portret władcy	Rodzice	Urodzony	Zmarł	Informacje dodatkowe
1386-1434	Władysław II Jagiełło		Olgierd Giedyminowic, Julianna twerska	ok. 1362(?)	1 czerwca 1434	Najwyższy książę litewski 1386-1434, wielki książę litewski 1377-1392. W latach 1386-1399 współrządził ze swoją żoną Jadwigą.
1434-1444	Władysław III Warneńczyk		Władysław II Jagiełło, Zofia Holszańska	31 października 1424	10 listopada 1444	Król Węgier 1440-1444, najwyższy książę litewski 1434-1440 (tytularny do 1444).
1447-1492	Kazimierz IV Jagiellończyk		Władysław II Jagiełło, Zofia Holszańska	30 listopada 1427	7 czerwca 1492	Wielki książę litewski 1440-1492.
1492-1501	Jan I Olbracht		Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka	27 grudnia 1459	17 czerwca 1501
1501-1506	Aleksander Jagiellończyk		Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka	5 sierpnia 1461	19 sierpnia 1506	Wielki książę litewski 1492-1506.
1506-1548	Zygmunt I Stary		Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka	1 stycznia 1467	1 kwietnia 1548	Wielki książę litewski 1506-1548.
1548-1572	Zygmunt II August		Zygmunt I Stary, Bona Sforza	1 sierpnia 1520	7 lipca 1572	Wielki książę litewski. Na tron litewski został wyniesiony w 1529 roku. Na króla Polski został koronowany w 1530 roku.

Władcy elekcyjni Rzeczypospolitej Obojga Narodów [edytuj]

W latach 1573-1795 Polską (Koroną), tworzącą wraz z Litwą Rzeczpospolitą Obojga Narodów, rządzili królowie wybierani w drodze wolnej elekcji.

13 grudnia 1575 roku Anna Jagiellonka została wybrana w wolnej elekcji królem Polski i wielkim księciem litewskim, a dzień później stronnictwo szlacheckie pod przewodnictwem Jana Zamoyskiego uznało ten fakt, przydając jej na małżonka Stefana Batorego ^[9].

Kilkakrotnie dochodziło do podwójnych elekcji. 12 grudnia 1575 roku stronnictwo habsburskie obrało królem cesarza Maksymiliana II Habsburga, lecz ostatecznie królem wybrano jego kontrkandydata - Stefana Batorego. Sam Maksymilian zmarł niedługo potem - 12 października 1576 roku.

19 sierpnia 1587 roku większość poparła Zygmunta III Wazę, lecz trzy dni później Jakub Woroniecki, biskup kijowski, popierany przez grupę magnatów ogłosił królem Maksymiliana III Habsburga. Ten 27 września tego samego roku zaprzysiągł pacta conventa. Pokonany w bitwie pod Byczyną, na mocy traktatu bytomsko-będzińskiego 9 marca 1589 roku miał zrzec się tytuł króla Polski.

27 czerwca 1697 roku prymas Michał Stefan Radziejowski ogłosił królem Polski Franciszka Ludwika księcia Conti, z kolei uzurpujący sobie prawa interrexa, biskup kujawski, Stanisław Dąmbski - Augusta II Mocnego. Ostatecznie władcą został August, zaś zwolennicy Contiego uznali go królem 21 maja 1698 roku na mocy ugody łowickiej.

Maksymilian II Habsburg, Maksymilian III Habsburg i Franciszek Ludwik Conti są pomijani w zestawieniach polskich władców^[10].

Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z mapy Europy w wyniku rozbiorów dokonanych przez Rosję, Prusy i Austrię. Ostatni traktat rozbiorowy podpisano 24 października 1795 roku. Miesiąc później, 25 listopada, w Grodnie abdykował ostatni król Polski - Stanisław August Poniatowski.

Rozbiory Polski były bezprawnym aktem agresji. Zaborcy złamali zasadę dobrej wiary, z której wynika obowiązek dotrzymywania umów^[11], a także regułę, że nie wolno w stosunkach międzypaństwowych wysuwać pretensji bezzasadnych lub wygasłych. Złamali także zasadę nieingerencji w stosunki wewnętrzne drugiego państwa.

Daty panowania	Władca	Portret władcy	Rodzice	Urodzony	Zmarł	Informacje dodatkowe
1573-1575	Henryk Walezy		Henryk II Walezjusz, Katarzyna Medycejska	19 września 1551	2 sierpnia 1589	Król Francji 1574-1589.
1576-1586	Stefan Batory		Stefan Batory, Katarzyna Telegdi	27 września 1533	12 grudnia 1586	Książę Siedmiogrodu 1571-1576.
1587-1632	Zygmunt III Waza		Jan III Waza, Katarzyna Jagiellonka	20 czerwca 1566	30 kwietnia 1632	Król Szwecji 1592-1599.
1632-1648	Władysław IV Waza		Zygmunt III Waza, Anna Habsburżanka	9 czerwca 1595	20 maja 1648	tytularny król Szwecji 1632-1648, wybrany carem Rosji w 1610, tytularny car Rosji do 1634
1648-1668	Jan II Kazimierz		Zygmunt III Waza, Konstancja Habsburżanka	22 marca 1609	16 grudnia 1672	Abdykował 16 września 1668; tytularny król Szwecji 1648-1660.
1669-1673	Michał Korybut Wiśniowiecki		Jeremi Wiśniowiecki, Gryzelda Zamoyska	31 lipca 1640	10 listopada 1673
1674-1696	Jan III Sobieski		Jakub Sobieski, Zofia Teofila Daniłowiczówna	17 sierpnia 1629	17 czerwca 1696
1697-1706	August II Mocny		Jan Jerzy III, Anna Zofia duńska	12 maja 1670	1 lutego 1733	Po raz pierwszy. Elektor Saksonii 1694-1733.
1706-1709	Stanisław Leszczyński		Rafał Leszczyński, Anna Jabłonowska	20 października 1677	23 lutego 1766	Po raz pierwszy.
1709-1733	August II Mocny		Jan Jerzy III, Anna Zofia duńska	12 maja 1670	1 lutego 1733	Po raz drugi.
1733-1736	Stanisław Leszczyński		Rafał Leszczyński, Anna Jabłonowska	20 października 1677	23 lutego 1766	Po raz drugi.
1733-1763	August III Sas		August II Mocny, Krystyna Eberhardyna	17 października 1696	5 października 1763	Elektor Saksonii 1733-1763.
1764-1795	Stanisław August Poniatowski		Stanisław Poniatowski, Konstancja Czartoryska	17 stycznia 1732	12 lutego 1798	Abdykował w 1795 roku na rzecz Rosji^[12].

Władcy ziem polskich w okresie zaborów [edytuj]

Osobny artykuł: Władcy ziem polskich w czasie rozbiorów.

W 1795 roku Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z mapy politycznej Europy, podzielona między Cesarstwo Rosji, Królestwo Prus i Księstwo Austrii. Rozbiory były bezprawnym aktem agresji. Żadne z państw zaborczych nie mogło sobie rościć pretensji do bycia następcą prawnym Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Władcy państw zaborczych dodawali do swojej tradycyjnej tytulatury określenia związane z ziemiami znajdującymi się w granicach dawnej Rzeczypospolitej:

królowie Prus - od 1815 do 1918 roku używali tytułu Wielkiego Księcia Poznańskiego, mimo likwidacji autonomii samego księstwa w 1849 roku,
carowie Rosji - od 1815 do 1831 roku nosili tytuł Króla Polski (jedynie Mikołaj I koronował się osobno w Warszawie na króla Polski), 1831-1917 cara Polski.
cesarze Austrii - do 1918 roku nosili tytuł Króla Galicji i Lodomerii i Wielkiego Księcia Krakowa.

W latach 1807-1815 istniało Księstwo Warszawskie, którego pierwszym i jedynym władcą był Fryderyk August I, król saski, wnuk polskiego króla Augusta III. Księstwo również nie było kontynuacją Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Po kongresie wiedeńskim (1815) utworzono Królestwo Polskie (zwane Kongresówką), które przetrwało do powstania styczniowego. Było ono w unii personalnej z Cesarstwem Rosyjskim. Na rzecz władców tego cesarstwa abdykował Stanisław August Poniatowski w 1795 roku. Legalności władzy Romanowów w Polsce nie podważało żadne europejskie państwo.

Daty panowania	Władca	Portret władcy	Rodzice	Urodzony	Zmarł	Informacje dodatkowe
1815-1825	Aleksander I Romanow		Paweł I Romanow Maria Fiodorowna	23 grudnia 1777	1 grudnia 1825	Także cesarz Rosji w l. 1801-1825
1825-1831	Mikołaj I Romanow		Aleksander I Romanow Maria Fiodorowna	6 lipca 1796	2 marca 1855	Także cesarz w l. 1825-1855

W 1831 Sejm zdetronizował Mikołaja, ale nie jest jasne czy miał do tego prawo ponieważ nie przwidywała tego polska konstytucja. Po pokonaniu Polski w wojnie trwającej po powstaniu listopadowym carowie dalej używali polskich tytułów.

Zobacz też [edytuj]

polskie insygnia koronacyjne

Przypisy

↑ K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Wrocław-Warszawa 1992, s. 46
↑ A. Gąsiorowski, Wratysław II, Słownik Starożytności Słowiańskich, t. 6 cz. 2, s. 599.
↑ J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej..., s. 177-178.
↑ B. Zientara, Henryk Brodaty..., wyd. 2, s. 280-281.
↑ B. Zientara, Henryk Brodaty..., wyd. 2, s. 306.
↑ J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej..., s. 179.
↑ Por. Roman Grodecki, Dzieje Polski średniowiecznej. Tom 2. Od roku 1333 do 1506, Kraków 1995, s. 215.
↑ M. Duczmal, Jagiellonowie..., s. 92.
↑ Wacław Sobieski, Kazimierz Lepszy Anna Jagiellonka w: PSB t. I. Warszawa 1935 s. 129
↑ Por. J.E. Morby, Dynastie świata..., s. 262-263; Encyklopedia popularna PWN, wyd. 27, s. 659; S. Grzybowski, Dzieje Polski i Litwy..., s. 407.
↑ Rzeczpospolitą i Rosję wiązał w tym czasie tzw. pokój Grzymułtowskiego z 1686 roku, dodatkowo Katarzyna II w 1764 roku gwarantowała pozostanie Rzeczypospolitej w jej aktualnych granicach. Prusy złamały traktat krakowski z 1525 roku. Austria w 1769 roku zajęła dawny zastaw (Spisz) bez zwrotu pożyczki. Dodatkowo w 1773 roku państwa zaborcze stwierdziły, że nie będą mieć więcej roszczeń terytorialnych wobec Rzeczypospolitej
↑ ROZBIORY POLSKI