GIOVANNI BOCCACCIO 1313-1375
BIOGRAFIA:
Jego Zycie owiane było legendą, którą sam tworzył (miał romans z córką króla, której król nie miał etc.)
W rzeczywistości jego ojcem był toskański kupiec Boccacciono di Chelino, o matce niewiele wiadomo, prawdopodobnie była z ludu, biedna i młodo zmarła, potem mieszkał z macochą, która mu nie dokuczała.
Dobrze się im wiodło, skierowali młodego na praktykę kupiecko- bankową, potem udał się do Neapolu jako przedstawiciel domu bankowego Bardach - pracuje i poznaje nowy świat- miasto portowe, wiele kultur i ludzi no i jest stolicą państwa, gdzie jest dwór królewski - ze względu na funkcję ma tam wstęp, przebywa z młodzieżą szlachecką, przyjmują go arystokraci, nawiązuje romanse, poszerza wiedzę
Po ok. 15 latach jego ojciec plajtuje - kryzys florenckiej finansjery i musi wyjechać
Próbuje utrzymać się pisząc, ale średnio mu to wychodzi, pracuje zatem jako sekretarz u Ordelaffiego
W 1350 poznaje Petrarkę, z którym się zaprzyjaźnia
Potem sprawuje urząd kamerlinga (czuwa nad miejskim skarbcem) oraz dyplomaty
Cały czas myślał o powrocie do Neapolu, myślał, że pomoże mu jego przyjaciel Acciaiuolego, ale nie
W 1360 zaproszono go do Awignonu, gdzie umożliwili mu korzystanie z beneficjów, bo bez dyspensy nie mógł, bo był dzieckiem z nieślubnego związku - jego kumple robią przekręt i musi stamtąd zwiewać
Acciaiuoli niby ma dla niego stanowisko, a jak wraca to zgotowano mu wszystko, co najgorsze, po kilku miesiącach biedowania jedzie do Petrarki do Wenecji, potem wrócił do Neapolu Zmarł na puchlinę wodną
TWÓRCZOŚĆ
Boccaccio podejmuje kwestie świata wew. w którym żyje, w tym czasie kupcy odgrywają ważną rolę ze względu na rozwój ekonomiczny, zmieniają się poglądy na różne sprawy - kupcy wnoszą nowe spojrzenie na świat, są go ciekawi, są tolerancyjni, poznają podczas handlu różne inne kultury, zatem są otwarci na inne obyczaje, religie, inaczej nie zarobią, przekładają sytuację na zysk i stratę, pieniądze i ich brak, potrafią ocenić sytuację, wiedzą kiedy ryzykować, szanują pieniądze, z tym środowiskiem związany
zaczyna pisać w bardzo młodym wieku, stara się pokazać nowości, nowe sposoby na tradycyjne wątki, nowe strofy, łączenie literatury z folklorem, mitu z rzeczywistością
O PRZYPADKACH SŁAWNYCH MĘŻÓW
przegląd 80 postaci historycznych od czasów biblijnych po współczesność, które Fortuna wzniosła na wyżyny, by je strącić- potępienie pychy i zaślepienia możnych, spragnionych władzy i bogactw
O SŁAWNYCH NIEWIASTACH
zawiera 102 biografie, mitologiczne kobiety, antyczne i średniowieczne, pomija biblijne poza Ewą i męczennice, bo o nich wiele pisano, skupia się też na niewiastach o negatywnej moralności - dzieciobójczyni, etc by piętnować postępki
O GENEALOGIACH BOGÓW
25 lat to pisał, ogromna waga dla niego, wkład w ubogą wiedzę o starożytności, czuł się kontynuatorem tradycji D. i P., odpowiada 13 rodzinom starożytnych bóstw, wywodzących się od wspólnego Demogorgona - po micie jego interpretacja, mity mają funkcję wychowawczą i cywilizacyjną
TEZEIDA Zadedykowany Fiammencie - poemat mityczny, Tezeusz pokonuje Amazonki, a potem króla Teb
ŁOWY DIANY
Konflikt Diany z Wenerą, ta druga wygrywa, zwycięstwo miłości
W orszaku Diany umieszcza liczne neapolitańskie damy, więc jest bardzo lubiany
FILOSTRATO
Pokonany przez miłość - ciągłe westchnienia zakochanych, bazuje na opowieści o Troi jakiegoś francuza, ale pomija wojnę, a rozwija motyw miłosny - zdrada królewicza zdradzonego przez ubóstwianą kobietę
Jest to powieść sentymentalna, ale ma też żartobliwe akcenty - pyta się bohater laskę, czy ma zdjąć koszulę, bo oblubienice powinny być wstydliwe pierwszej nocy
NIMFY AMETA
Podobnie zbudowane jak życie nowe
Pasterz zmienia się pod wpływem miłości do nimfy (miłość poskramia dzikość, zło ludzi)
Nimfy symbolizują 7 cnót teologicznych, ale okazują się dość frywolne, można je identyfikować z damami
NIMFY z FIESOLE
Akcja w mitycznej epoce, bogini Diana ma władzę i liczne nimfy, którym zabrania oddawać się mężczyznom, ale Mensola pokochała Afryka, udaje mu się ją zdobyć, ale na krótko, dręczona wyrzutami sumienia nimfa chowa się w lesie, gdzie kochanek nigdy jej nie odnajdzie, zrozpaczony przebija sobie pierś i wpada do rzeki - odtąd dopływ Arna od jego imienia, nimfa rodzi syna, gdy Diana się dowiaduje za karę zamienia ją w potok, stąd też nazwa dopływu
FIAMMENTA
Jej postać urosła na miarę mitu
Elegia ma formę długiego, złożonego prologu i 9 rozdziałów listu, który rzekomo autorka, dama Fiammenta kieruje do ogółu zakochanych kobiet, aby poznały ku własnej przestrodze dzieje jej nieszczęśliwej miłości do wiarołomnego Panfilo
Jest to pierwsza powieść psychologiczna zrodzona nie z przeżyć, ale wyobraźni - bohaterka jest gwałtowna, porywcza, samolubna, bezwzględna, obłudna, tkliwa, pokorna, targana wyrzutami sumienia
Miłosne męczarnie sprawiają, że czuje się lepsza od innych kobiet, zdrada Panfila wznosi ja na wyżyny, których inaczej by nie osiągnęła - Jest postacią nowoczesną w stosunku do Beatrice
O DANTE
Napisał jego biografię po włosku, Żywot Dantego, dominuje w nim baśniowy ton, podkreślający niezwykłość losów bohatera, zaś fakty są podrzędne
Władze florenckie zamówiły u niego cykl wykładów o boskiej komedii, przeznaczonych dla ludu, miało być ich na rok, codziennie bez niedzieli, potem przerwał bo pogorszył mu się stan zdrowia
DEKAMERON 1348-1351
środkowe lata jego twórczości, nie jest to spontanicznie nie pisze tego w ukryciu, nie chce zawrzeć wszystkiego w jednej książce jak Dante, ale jest to bardzo ważne dzieło
1348 dżuma, prawdopodobnie pod wpływem tych przeżyć napisał - jest bardzo specjalna książką, ma poważne treści, ale często przedstawione mniej poważnie, podejmuje tez tematy błahe, które opowiada się dla przyjemności, ubiera je w piękną formę, często są podsłuchane od żeglarzy,
Do zabiegów eksperymentalnych ustala hierarchię poziomów narracji - mówi sam do czytelników, chciał pocieszyć kobiety w miłości, bo sam też wiele cierpiał, przyjmuje pozę mówienia w 1 osobie, mówi bezpośrednio o dżumie, ale chce pokazać, że i w gorszych sytuacjach ludzie sobie radzili
Zarzucają mu frywolne opowieści, a on twierdzi, że on je tylko przekazuje, nie wymyśla, bohaterowie nie muszą sie z nim zgadzać jak i ze sobą- potem modne- patrzeć na akcję z widoku kilku osób
dekameron jak powieść psychologiczna zmusza człowieka do zastanowienia się, przekazuje pewne prawdy, kanony, tutaj czytelnik sam ma ocenić, co dobre co nie - nic nie narzuca, są wielopłaszczyznowe, nie pokazują właściwego rozwiązania, niektóre są dydaktyczne inne propagandowe, pokazują pewne zasady, co dobre co nie, jego nowele pokazują jak wyglądał wtedy świat
większość opowieści jest nieliterackich, opowiadają je różne osoby, ale ze sobą one współgrają, wchodzą tu w grę nowele poświęcone złośliwości i kpinom tzw baffa
Całości nadaje symetryczną strukturę 10 dni/ 10 opowieści na koniec zawsze ballada
Boccaccio normalnym historiom, niewysokim, nadaje kompozycyjnie i językowo wysoką formę
jest autorem proponującym zabawę z tekstem, zmusza do myślenia, zastanowienia się, łapie w ślepy zaułek, by stwierdzić, że sie pomyliło - stwarza wrażenie, że bawi się elementami tradycji literackiej
tematyka miłosna - nowela 101 - mężczyźni ciągną do kobiet i na odwrót, mają do siebie skłonności, to coś naturalnego i nie można usuwać tego z życia, nie ma powodu obrażać się na naturę, sa formy miłości wzniosłej, a i takie bardziej nieskomplikowane, ale zawsze zgodne to z naturą, a ona rządzi człowiekiem
kiedy B. mówi o miłości służyło to metaforze o naturze człowieka (nie wyraża się w pragnieniu miłości, ale także innych aspiracjach, jednak ta najbardziej wyeksponowana
fortuna- zmienna, decyduje o losach człowieka, raz na górze raz na dole, ona rządzi światem, oznaka nowego myślenia, albo ja akceptujemy, albo z nią walczymy, bohaterowie chcą się realizować ze swoją logiką - nie przedstawia tych samych sytuacji, ale rozmaite warianty, miłość może się skończyć źle/db
Świadomie kieruje losem bohaterów, podejmuje za nich działania, dobiera właściwe środki do właściwych celów, kierują się ostrożnością, dla dobrych umiejętności życia B. wydaje pochwałę
nawet jeśli pragnienia są niskie to nic, ważniejsze osiągnięcie celu, zmagania człowieka z trudnościami, cwaniactwo, jak zarządzać pieniędzmi, udzielenie pożyczek (nawet instytucje kościelne użyczają)
BOHATEROWIE
Stoją na wszystkich szczeblach społecznej drabiny, duchowieństwo, książęta, rzemieślnicy, lekarze, prawnicy, bogacze i biedni szlachetni i bez tytułów, wszyscy jedzą piją oddają się różnym potrzebom, są tez łotry, złodziejaszki, korsarze, Drżą na temat zaświatów, jak gdzieś ktoś ożył to przerażeni
Przedstawia ludzi dążących do majątku i miłości - podstawowe ludzkie pobudki
Nawiązuje do różnych okresów - większość opowieści XIII i XII w.
RELIGIA
Nie ma tu żarliwej wiary jak u Dantego, świętych, aniołów, diabłów, a jeśli są to po to by się pośmiać
Nie interesują go zaświaty, opiera się na świecie rzeczywistym - religia jest częścią rzeczywistości społecznej i niczym więcej - religia kazda dobra, byleby czyniła ludzi obyczajnymi
Kościół zamiast zająć się religią to jest zepsuty, stąd ataki na kler
EROTYKA
nie był pisarzem erotycznym, jednak zawsze dążył do zbliżenia - ważny motor działania ludzkiego, bohaterowie dążą wytrwale do zawładnięcia ukochaną kobietą, ale by to zrobić zawsze maja jakąs przygodę, nie ma miejsca na erotyczne opisy, mówi o pieszczotach krótko, używa peryfraz „zaganianie diabła”, lubi sobie żartować z tych tematów, ale nie usiłuje podniecić
sam akt cielesny przejaw witalności, zrozumiały dla ludzi pragnących cieszyć się życiem
nie mógł przemilczeć sexu, bo z tego składał się w głównej mierze świat
kobiety młode się hołubi, a starym się każe bajki kotu opowiadać lub garnki liczyć
KUPCY
Nowa mentalność coraz bardziej się pojawia i umacnia - wiązano to z awansem społecznym kupców, polityki, wszyscy rzemieślnicy się dorabiają, rozwój zatem i gospodarki, bankierów, coraz bardziej prężni chcą też swojej literatury, w średniowieczu ci byli stanem niskim, nie ujęci w systemie feudalnym, nie sa uprzywilejowani stąd te historie ich nie rajcują)
wiele nowel w tym środowisku, przedstawione z pewnym realizmem, sposobem myślenia, mapa miejsc gdzie odbywają się historię pokrywa się ze szlakiem kupieckim
system wartości chrześcijańskiej - też nie mogą się odnaleźć, nie chcą zyskiwać dla wspólnoty, zagarniają dla siebie - dekameron jest hymnem pochwalnym tej nowej mentalności, nowego stylu myślenia
Dante potępia kupieckość woli altruizm, cnotę, kosztem pewnych wartości rezygnuje ze swoich interesów, B. pokazuje, że wartości się zmieniają
Przejście do obiegu piśmiennego napisane przez zawodowych kopistów, był książką którą sobie pożyczano i przepisywano dla własnych potrzeb, w tych przepisywanych widać że cytowano z pamięci, albo jakby ktoś to opowiadał, pisze tak, że jak czytamy zastanawiamy się czy to nie historia naszego sąsiada, potem spadła jego popularność, gdy ludzie się zmienili i nie można było plotkować- dopiero w XVI w. nazywają go dziełem i wzorem języka
często pojawiały się wydania moralizatorskie, narzucano pewien sposób widzenia
KOMIZM
wykonuje tutaj B. różne techniki, by wywoływać wrażenie - komizm odbywa się na różnych poziomach
komizm łączy się ze śmiesznością, a tu nie wszystko co komiczne jest wesołe, są takie które wywołują śmiech, uśmiech lub nic
komizm literacki - dostępny dla tych, którzy mają orientację w literaturze (fałszywa spowiedź - 1 nowela - nie tylko śmieszny sam fakt kłamania na spowiedzi, to jeszcze parodia żywotów świętych
parodiowana jest struktura, autoironia - opowiada niby ciekawą historię, a wszyscy się nudzą
Boccaccio zwolennikiem dowcipu finezyjnego, żart powinien być kąśliwy jak jagnię, bo jak gryzie jak pies to już to nie jest żart, tylko chamstwo
Śmiech jest z 1 reakcji na komizm - śmiejemy się czasem na głos, czasem nie, ale mimo to jest śmieszne)
Tylko ludzie mają śmiech, zwierzęta się nie śmieją, śmiech oznacza wspólnotę (np. w kinie - śmiejemy się razem, ale jak osobno, to nam głupio), Śmiechem można tuszować niektóre sprawy
Czasem chcemy się śmiać, ale nie wypada, więc się hamujemy Gdy pokazujemy kogoś ze współczuciem, to się z niego nie śmiejemy
Practical jokes - pierdząca poduszka etc., wszyscy się śmieją tylko nie sam zainteresowany
Nowela (o malarzu florenckim) pozwala z siebie robić żarty - nowela o kamyku co robi niewidzialnym, wszyscy udają, że go nie widzą i rzucają kamieniami, a ten się nie chce przyznać, gdzie jest - jest niezwykle głupi i łatwowierny
B. nie ma litości dla głupoty, bardzo dba, aby głupia osoba nie wzbudzała sympatii (to, że będzie niewidzialny pozwoli mu okradać innych)
W tamtych czasach inne poczucie śmieszności i współczucia (nie można śmiać się z innych, kto jest upośledzony, etc., a kiedyś tak nie było - dama z brodą i inne cudaki w cyrku, aktualnie robią tak dzieci)
Niektóre żarty są okrutne, np. wrzucenie do latryny Komizm skatologiczny- niskiego lotu żarty z ciała etc
Sfera erotyzmu - używanie słówek pieprznych, rubasznych, wulgarnych
Historia bakałarza, starca - młódka zaproponowała mu schadzkę u siebie, miała wciągnąć go w koszu, no i go wystrychnęła na dudka i wisiał w połowie wysokości i wszyscy go zobaczyli
Zakochany siedzi i czeka i marznie (cierpi sobie), bo jego ukochana też go zrobiła na szaro i w tym czasie bzykała innego - postanawia zemścić się, bo tamci się z niego śmiali
Mści się, zwabia młódkę za miasto no i ją wrzuca do wieży o ekspozycji słonecznej no i ona umiera (?), ma duże poparzenia
dowcipna opowieść zyskuje aprobatę wszystkich, autor osiąga swój cel, bo jest komiczny
fiore di parlare- wypowiedź jest wzniosła, piękna, dowcipna, warto coś takiego zapisać, trzeba być człowiekiem wyjątkowym by napisać takie coś
Służący zakochany jest w służącej, z półmiska kradnie udo żurawia, tonacja niska, trwa impreza, żuraw bez 1 nogi, no i okazuje się, że podejrzanym jest służący i mówi, że żuraw ma 1 nogę bo w naturze stoi na 1, zatem każą mu jechać z Panami nad jezioro, jeden klaszcze i żuraw odlatuje i widzą, że ma 2 nogi
Darują mu kłamstwo, bo był dowcipny
Dzień 4: historie, które skończyły się śmiercią
bardzo ważny dzień, w ogólnym ustawieniu podkreśla wątek miłosny, pisał dla kobiet które są nieszczęśliwe, rozmyślają o miłości i nieszczęściem, ma być pocieszeniem ta lektura
101 nowela- wstęp do 4 rozdziału pan miał syna, którego wychowywał na pustkowiu, by kobiety nie przyniosły mu nieszczęść i nie mąciły w głowie, myślał że z nieświadomości nie zainteresuje sie kobietami
poszedł w końcu młody do miasta, zwraca uwagę tylko na kobiety, a ojciec mu mówi że to są gęsi, a jak ktoś się pyta co mu się najlepiej w mieście podoba, to on na to że gęsi
chłopiec chowany w nieświadomości odczuł atrakcyjność kobiet z samej swojej natury, żadne restrykcje nie pomogą
Boccaccio mówi o różnych rodzajach miłości, bo ona jest kwintesencją życia człowieka
damulka ładna, ale mało mądra, miał na nią ochotę pewien zakonnik, więc przedstawił się jej jako Archanioł Gabriel - nieudany zalotnik :)
inna opowieść o dziewczynie, która traci ukochanego i płacze, a łeb jej ukochanego ścięto, zasadziła go w doniczce, na której zasadziła bazylię i pod wpływem jej łez roślina rosła
2 nowela: O ZYDZIE ABRAHAMIE
jeśli Żyd jest dobry to dla niego nagroda móc zostać chrześcijaninem, kolega go namawia, aby zmienił wiarę, a ten mówi, że wpierw musi pojechać do Rzymu
jeśli widział co robią księża, że to jedyna dobra droga, to przyjmie wiarę, kolega się zasmucił, bo wiedział, że księża to rozpustnicy i pijacy Kościół i kler to 1 sprawa, a wiara to drugie, rozróżnia kult od religii
Andreuccio
przyjeżdża do Neapolu kupić konie, na początku był głupiutki, bo chwalił się że ma forsę na konie
Pewna oszustka wmawia u, że jest jego siostrą, zgadza się spędzić noc u niej w domu, a ona wrzuca go do latryny- jest goły bez forsy i w godzinach, w których nie wolno poruszać się po mieście
postanawia odzyskał to co utracił (B. mieszkał w Neapolu, więc go bardzo ładnie opisywał)
Po tym wszystkim odrobił starty materialne i zachował się inteligentnie, chwilowe przymierze z bandytami umożliwiło mu stanie się przebiegłym, poradzić sobie w sytuacji patowej, wraca do gospody
Idea Dekameronu - potrafi rywalizować, nie daje zbić się z tropu, nie jest to bohater który za sprawa przestępstw chce dojść do czegoś, lecz zgodnie z przyzwoitością, wielu takich bohaterów na koniec zostaja oni zwykle wynagrodzeni = Andruccio był najpierw takim roztropkiem, nie ma B. litości dla głupców, mają skazy moralne, nie wzbudzają sympatii
U B. komizm nie zawsze wywołuje śmiech, żartobliwość z konwencji
1 nowela: FAŁSZYWA SPOWIEDŹ
zaczyna się źle, zbrodniarz, najgorszy jaki mógł po ziemi chodzić, zły notariusz, wystawiał lewe dokumenty, ale robił ich na dodatek mało, bo był leniwy
ta opowieść pokazuje, że jak coś się robi, to trzeba to robić w Imię Boże
Wyroki Boskie są nie do ogarnięcia, bo człowiek jest słaby, powinien dziękować za wszystko
pokazuje tematykę poważną w sposób komiczny, śmieszny
nowela zbudowana jak żywot świętych, nieprzeciętny żywot, dochowuje ubóstwa, wyznaje wiarę mimo ze to niebezpieczne, bohater staje w niesprzyjających warunkach, ma pokazać integralność natury moralnej - wygrywa i zostaje świętym - tutaj Antyswięty
tu bohater łobuz- w obliczu śmierci pokazuje, że jest silny do końca, kłamie na spowiedzi, szykuje się ma potępienie, ale Boc. pokazuje, że jest święty mimo że kłamał
Bóg dokonuje cudu za jego pośrednictwem, nie da się sprzeciwić woli boskiej
Bocc. chce szybko załatwić temat religii, Bóg to 1 sprawa a jego wyobrażenie inna, kult to nie religia, powinniśmy wierzyć w Boga, a święci to inna sprawa
spowiedź tego kolesia to jedno wielkie kłamstwo, mówi, że popełnił wielki grzech, a mówi o pierdołach, w średniowieczu ważne dochowanie postów, a ten mówi że nie dochowuje bo zjadł liść sałaty
pokazuje, że jego normy są wyższe, że żyje jak święty a ten mu mówi, e to nie grzechy, pociesza go a nie poucza - odwrócenie roli - udaje że się przyznał, a się nie przyznał
3 NOWELA : 3 pierścienie
człowiek dzięki dowcipowi uniknął zagrożenia
był sobie koleś, Żyd, któremu zadali pytanie, która religia, saraceńska, żydowska czy chrześcijańska jest najlepsza, a on opowiedział historię o pierścieniu - trudno tam było ocenić, kto był dziedzicem, tak samo i tutaj ciężko ocenić, co najlepsze, ta zagadka pokazuje inteligencję bohatera
mówi to może Bocc. by nie krytykowano go jako autora